Шведски Сончев Систем
Шведскиот Сончев Систем е најголемиот постојан модел на Сончевиот Систем во светот. Сонцето е претставено со Авичи Арената во Стокхолм, најголемата хемисферична зграда во светот. Внатрешните планети можат да се најдат и во Стокхолм, но надворешните планети се наоѓаат на север во другите градови покрај Балтичкото Море. Системот го започнал Нилс Бренинг, професор на Кралскиот институт за технологија во Стокхолм и Госта Гам, професор на Универзитетот во Стокхолм.[1][2] Моделот го претставува Сончевиот Систем на скала од 1:20 милиони.[3]
Системот
[уреди | уреди извор]
Телата претставени во овој модел вклучуваат Сонце, планети (и некои од нивните месечини), џуџести планети и многу видови мали тела (комети, астероиди, транс-нептуни, итн.), како и некои апстрактни концепти (како Терминација Шок зона). Поради постоењето на многу мали тела во реалниот Сончев Систем, моделот секогаш може дополнително да се зголеми.
Сонцето е претставено со Авичи Арена (Глобен), Стокхолм, која е најголемата хемисферична зграда во светот, 110 м во пречник. За да се почитува скалата, Земјината топка го претставува Сонцето вклучувајќи ја и нејзината корона.
Внатрешни планети
[уреди | уреди извор]- Меркур (25 см (9,8 во) во пречник) е поставен во Музејот на градот Стокхолм, 2,900 м (1,8 ми) од глобусот. Малата метална сфера е изградена од страна на уметникот Питер Вархеји.
- Венера (62 см (24 во) во пречник) е поставен во Кралскиот институт за технологија, 5,500 м (3,4 ми) од глобусот. Претходниот модел, направен од американскиот уметник Даниел Оберти, бил инаугуриран на 8 јуни 2004 година, за време на преминот на Венера и поставен во KTH . Паднал и се скршил околу 11 јуни 2011 година. Поради градежни работи на локацијата на претходниот модел на Венера, тој е отстранет и од октомври 2012 година не може да се види. Сегашниот модел сега во Ветенскапенс Хус претходно се наоѓал во Музејот на опсерваторијата во Стокхолм (кој е сега затворен).
- Земјата (65 см (26 во) во пречник) се наоѓа во шведскиот природонаучен музеј Ц, 7,600 м (4,7 ми) од глобусот. Сателитски снимки од Земјата се изложени покрај Глобусот. Разработен модел на Месечината (18 см (7,1 во) во пречник) е изложена во друг дел од музејот.
- Марс (35 см (14 во) во пречник) се наоѓа во Морби Цнетрум, трговски центар во Дандерид, предградие на Стокхолм. Тоа е 11.6 км (7,2 ми) од глобусот. Моделот, изработен во бакар од страна на финскиот уметник Хеики Хапанен, е поврзан со „папочна врвца“ со челична плоча на подот со слика на Земјата.[4] Земјината топка исто така има ознаки кои претставуваат некои типични марсовски хемиски елементи.
Гасни гиганти
[уреди | уреди извор]- Јупитер (7.3 м (24 во пречник) е поставен на кружниот тек во близина на Скај Сити, во Стокхолмскиот аеродром Арланда во општината Сигтуна, 40 км (25 ми) од глобусот. Направен е како цветен украс, со различни цветови кои претставуваат различни зони на џиновската гасна планета. Има планови за изградба на 3Д модел.
- Сатурн (6.1 м (20 во пречник) е поставена надвор од старата опсерваторија на Андерс Целзиус, на таканаречениот Целзиусов плоштад, во центарот на Упсала, 73 км (45 ми) од глобусот. Инаугуриран за време на Меѓународната година на астрономијата,[5] моделот е подлога со слика на Сатурн, но на крајот ќе порасне за да го круниса училишниот планетариум во градот. Покрај тоа, неколку училишта во Упсала треба да обезбедат месечини на Сатурн: првото кое се завршило било Енцелад (пречник 2.5 см или 0,98 во) во Кварнгдардесколан.[6]
- Уран (2.6 м (8 стапки 6 во) во пречник) бил вандализиран па новиот модел бил реконструиран зад магазинот Стора во Ловштабрук во 2012 година. Станува збор за надворешен модел направен од сини челични шипки. Оската на вртење на планетата е означена со црвено.[7]
- Нептун (2,5 м во пречник) се наоѓа покрај реката Седерхамсан во Седерхамн, крајбрежен град со традиција на риболов и едрење (што се однесува на Нептун како божество на морињата). Поставено на 229 км (142 mi) од Глобе, моделот е изработен од акрилик и навечер свети со сина светлина.
Заднептунци
[уреди | уреди извор]
- Плутон (12 см (4,7 во) во пречник) и најголемата месечина Харон се поставени во близина на јужниот дел на езерата Делен, во Делсбо, 300 км (190 ми) од глобусот. Се смета дека езерата се формирани од удар на метеорит пред 90 милиони години. Скулптурите на двете тела се поддржани од два столба слични на гроб (поради тоа што Плутон е божество за смртта), составени од деленит, редок минерал формиран на тоа место од ударот на метеоритот.
- Хаумеја (8,5 см (3,3 инчи) во пречник) и неговите месечини се прикажани во Научниот центар од 2047 година, Борланге, 200 км (124 милји) од глобусот.
- Quaoar (6 см (2,4 во пречник) се наоѓа во библиотеката во Гиславед, 340 km од Глоуб.
- Иксион (6.5 см 2,6 во) во пречник), кандидат за џуџеста планета, се наоѓа во Технихус, научен центар во Херносанд, 360км (224 милји) од Глоуб. Скулптурата е топче кое се држи со помош на раката. Овој плутино бил откриен од тим во кој биле вклучени научници од Упсала.
- Макемаке (7 см (2,8 инчи) во пречник) се наоѓа во Слотскогсобсерваториет и опсерваторијата во Гетенберг, (249 милји) 400 км од Глобусот.
- Ерис (13 см (5,1 во) во пречник) се наоѓа во Бизнис парк Уместанс, Умео, 510 км (320 ми) од глобусот. Направен од Тереза Берг, златниот модел бил инспириран од митската приказна за Ерида која предизвикала кавга меѓу три грчки божици со златно јаболко со натпис καλλίστῃ со значење „на најубавата“.
- Седна (10 см (3,9 во) во пречник), уште еден кандидат за џуџеста планета, се наоѓа во Текникенс Хус, научен центар во Лулео, 912 км (567 ми) од глобусот.
Други тела
[уреди | уреди извор]
- Објектот Ерос во близина на Земјата се наоѓа во Мербисколан, училиште во општина Дандерид (каде што се наоѓа Марс), 11 км (6,8 ми) од глобусот. Создаден е како проект во злато за Денот на вљубените, по моделот на Ерос, богот на љубовта. Димензиите се 2×0,7×0,7 мм (0.98 мм).
- Астероидот 36614 Салтис се наоѓа во Училиште за знаење ОК, училиште во близина на опсерваторијата Стокхолм. Астероидот бил откриен од страна на А.Брандекер во 2000 година, користејќи телескоп во опсерваторијата, а телото го добило името по локацијата на опсерваторијата, Салтсјобаден.
- Астероидот Веста се наоѓа во гимназијата Ава, јавно средно училиште сместено во Таби.
- Астероидот Паломар-Лајден (0.2 мм (0,0079 во) во пречник) се наоѓа во парк во Алсике, општина Книвста, 60 км (37 ми) од глобусот. Тоа не е скулптура, туку точка на картата на системот, поставена пред монументалните космички скулптури на Ерик Штол.
- Халеевата Комета се наоѓа во научниот центар Балтазар, во Сковде. Инаугурирана на 16 декември 2009 година, всушност постојат четири модели на кометата: три поставени на отворено, врз основа на цртежи на ученици, плус еден во затворен простор, кој се состои од ласер кој минува низ блок од стакло.
- Кометата Свифт-Татл е поставена во Креативум, научен центар во Карлшам. Орбитата на кометата е најблиску до глобусот во внатрешниот Стокхолм и најдалечна во Карлшамн, 390 км (240 милји) подалеку.
- Завршувачкиот удар е на работ на хелиосферата: тоа е границата каде што сончевиот ветер преминува во подзвучна брзина. Ниту една скулптура во моментов не го претставува завршниот шок, но основата за идна скулптура постои во Институтот за вселенска физика, 950 км (590 ми) од Глобусот, во Кируна, над Северниот Поларник.
Список на објекти
[уреди | уреди извор]| Објект | Дистанца од глобусот[8] | Пречник[8] | Локација[8] | Координати | Датум на отворање |
|---|---|---|---|---|---|
| Сонце | 0 км | 71 метри (233 стапки), дискот 110 метри (361 стапки), вклучувајќи ја короната | Авичи Арена во Стокхолм | 59°17′36.80″N 18°04′59.65″E / 59.2935556° СГШ; 18.0832361° ИГД | - |
| Меркур | 2.9 км (1.8ми) | 25 см (9.8) | Музејот на градот во Стокхолм | 59°19′11″N 18°04′16″E / 59.31972° СГШ; 18.07111° ИГД | 1998 |
| Венера | 5.5 км (3.4ми) | 62 см (24.4) | Ветенскапенс Хус во КТН | 59°21′10.38″N 18°03′30.78″E / 59.3528833° СГШ; 18.0585500° ИГД | 8 јуни 2004 |
| Земјата и Месечината | 7.6 км (4.7ми) | 65 см (25.6) и 18 см (7.1) | Комонова во Стокхолм | 59°22′08.48″N 18°03′12.34″E / 59.3690222° СГШ; 18.0534278° ИГД | пред 2000[9] |
| Ерос | 11 км (6.8ми) | 2.0мм × 0.7мм × 0.7мм | Училиште во Дандерид | 59°23′38″N 18°02′41″E / 59.39389° СГШ; 18.04472° ИГД | |
| Салтис | 11 км (6.8ми) | < 1мм | Салтсјобаден уилиште во близина на опсерваторијата Стокхолм | 59°16′21″N 18°18′17″E / 59.27250° СГШ; 18.30472° ИГД | 14 јануари 2010[10] |
| Марс | 11.6 км (7.2ми) | 35 см (13.8) | андерид | 59°23′52.58″N 18°02′11.58″E / 59.3979389° СГШ; 18.0365500° ИГД | пред 2000[9] |
| Веста | 16.4 км (10.2ми) | 2.6 см | Ава гимназија во Таби | 59°26′24″N 18°03′47.16″E / 59.44000° СГШ; 18.0631000° ИГД | 6 септември 2017[11] |
| Јупитер | 40 км (25ми) | 7.3 м (24) | Скај Сити, во Стокхолмскиот аеродром Арланда во општината Сигтуна | 59°38′58.52″N 17°55′50.38″E / 59.6495889° СГШ; 17.9306611° ИГД | пред 2000[9] |
| Паломар-Лајден | 60 км (37ми) | 0.2 мм | парк во Алсике, општина Книвста | 59°45′25″N 17°45′57″E / 59.75694° СГШ; 17.76583° ИГД | |
| Сатурн | 73 км (45ми) | 6.1 м (20) | Упсала | 59°51′34″N 17°38′14″E / 59.85944° СГШ; 17.63722° ИГД | 13 јуни 2009 |
| Уран | 125 км (77ми) | 2.6 м (8.5) | Магазинот Стора во Ловштабрук | 60°24′31″N 17°52′37″E / 60.40861° СГШ; 17.87694° ИГД | 13 октомври 2012[12] |
| Халеевата Комета | 204 км (127ми) | Балтазар во Сковде | 58°23′14″N 13°51′11″E / 58.38722° СГШ; 13.85306° ИГД | 16 декември 2009[13] | |
| Нептун | 229 км (142ми) | 2.5 м (8.2) | покрај реката Седерхамнсан во Седерхамн | 61°18′07″N 17°03′19″E / 61.30194° СГШ; 17.05528° ИГД | 29 октомври1998 |
| Плутон и Харон | 300 км (186ми) | 12 см (4.7) и 6 см (2.4) | покрај езерата Делен во Делсбо | 61°47′50.13″N 16°32′59.96″E / 61.7972583° СГШ; 16.5499889° ИГД | пред 2000[9] |
| Иксион | 360 км (224ми) | 6.5 см (2.6) | Технихус, научен центар во Херносанд | 62°37′49″N 17°56′12″E / 62.63028° СГШ; 17.93667° ИГД | 18 април 2002[14] |
| Свифт-Татл | 390 км (242ми) | Креативум, научен центар во Карлшам | 56°11′39″N 14°51′09″E / 56.19417° СГШ; 14.85250° ИГД | ||
| Ерис | 510 км (317ми) | 13 см (5.1) | Умео | 63°50′05″N 20°15′37″E / 63.83472° СГШ; 20.26028° ИГД | 6 декември 2007[15] |
| Седна | 810 км (503ми) | 10 см (3.9) | Текникенс Хус, научен центар во Лулео | 65°36′59.50″N 22°08′06.00″E / 65.6165278° СГШ; 22.1350000° ИГД | 8 декември 2005[16] |
| Завршувачкиот удар | 950 км (590ми) | Чинија | Во Кируна, над Арктичкиот круг | 67°50′27″N 20°24′34.5″E / 67.84083° СГШ; 20.409583° ИГД |
Галерија
[уреди | уреди извор]-
Арената Avicii го претставува Сонцето. Остатокот од Сончевиот Систем е расеан во, и северно од, Стокхолм. -
Меркур во Стокхолм -
Венера во Стокхолм -
Земјата во Стокхолм -
Марс во Стокхолм -
Нептун во Седерхамн -
Астероидот Веста во Таби -
Седна во Лулео -
Основата за скулптурата на Терминациски шок пред Шведскиот институт за вселенска физика во Кируна.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Sweden Solar System: Bakgrund“ (шведски). Sweden Solar System. Посетено на 2009-09-15.
- ↑ „Contact | Sweden Solar System“.
- ↑ „Sweden Solar System: English summary“. Sweden Solar System. Посетено на 2009-09-15.
- ↑ „Danderyds Kommun: Mars“. Архивирано од изворникот на 2010-06-30. Посетено на 2021-11-16.
- ↑ Press release, linked 2009-06-08.
- ↑ List Архивирано на 29 јуни 2010 г. of moons of Saturn assigned to schools in Uppsala (in Swedish).
- ↑ „Uranus landade i Lövsta“. 14 October 2012. Архивирано од изворникот на 2018-02-17. Посетено на 2021-11-16.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 „Sweden Solar System: Stationer“ (шведски). Sweden Solar System. Посетено на 15 September 2009.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 „Tours of Model Solar Systems“. Psych.illinois.edu. Архивирано од изворникот на 2010-07-24. Посетено на 4 October 2013.
- ↑ Ny Teknik: Saltis invigs i Saltis Архивирано на {{{2}}}.
- ↑ „Åva gymnasium“.
- ↑ „Uranus invigdes i Lövstabruk – Upsala Nya Tidning“. 13 October 2012. Архивирано од изворникот на 2021-10-08. Посетено на 2021-11-16.
- ↑ „Sweden Solar System: Halleys komet“. Ttt.astro.su.se. 16 December 2009. Посетено на 4 October 2013.
- ↑ „Technichus' Exhibitions“. Technichus home Page. Архивирано од изворникот на 14 August 2010. Посетено на 10 May 2010.
- ↑ Umeå kommun: Umeå får en egen himlakropp Архивирано на {{{2}}}.
- ↑ „Luleå är Sedna. I alla fall om vår sol motsvaras av Globen i Stockholm“. Norrbotten Kuriren (in swedish). Архивирано од изворникот на 15 July 2010. Посетено на 10 May 2010.