Прејди на содржината

Монголски календар

Од Википедија — слободната енциклопедија

Традиционалниот монголски календар (монголски: цаглабар, или цаг тооны бичиг, цаг тоонји бичиг) емесечево-сончев календар заснован на системот Тегус Бујанту зурхај[1] развиен во 1747 година од монахот Ишбалжир (Сүмбэ хамбо Ишбалжир, Симбе хамбо Ишбалжир; 1704–1788). Монголската година е составена од 12 или 13 месечеви месеци, секој почеток и завршува со млада месечина. Тринаесеттиот месец се додава на секои две или три години, така што просечната година е еднаква на сончевата година.

Новогодишната прослава во Монголија е Цагаан Сар која се слави два месеци по првата млада месечина по зимската краткодневица.

Во современа Монголија се користи грегоријанскиот календар, при што традиционалниот календар се користи само за традиционални прослави и настани засновани врз него.

Европскиот систем за хронологија се нарекува Аргын тоолол (Аргин тоолол, методна хронологија) и монголскиот систем за хронологија се нарекува Билгийн тоолол (Билгиин тоолол, мудросна хронологија).

Аргин тоолол

[уреди | уреди извор]

Дванаесетте месеци во годината се споменуваат според нивниот број, како што се првиот месец, вториот месец и така натаму.

Број Македонско име Монголско име Изговор
1 Јануари Нэгдүгээр сар Негдигеер сар
2 Февруари Хоёрдугар сар Хојордугаар сар
3 март Гуравдугар сар Гуравдугаар сар
4 Април Дррввдүгээр сар Доровдугеер сар
5 Мај Тавдугар сар Тавдугаар сар
6 Јуни Зургадугар сар Зургадугаар сар
7 Јули Долородугар сар Долоодугаар сар
8 Август Наймдугар сар Наимдугаар сар
9 Септември Есдүгээр сар Јосдигеер сар
10 Октомври Аравдугар сар Аравдугаар сар
11 Ноември Арван нэгдүгээр сар арван негдигеер сар
12 Декември Арван хоёрдугар сар Арван хојордугаар сар

Денови во неделата

[уреди | уреди извор]

Во разговорична употреба, првите 5 дена во неделата се нарекуваат првиот ден, вториот ден, итн. Сабота е наведен како Хагас саин одор (превод: половина добар ден) и недела се нарекува Битен саин одор (превод: целосно добар ден), што е резултат на 5 цели работни денови и сабота, како работен ден половина во текот на комунистичката ера.

Имињата со тибетско потекло се користат во повеќе формални поставки, и скоро исклучиво во пишани документи, додека санскритските имиња практично ги нема во современата употреба.

Број Разговорични Изговор Тибетско потекло Изговор Изворно на санскритски Изговор
1 Нэг дахь өдөр Нег даки одор Даваа гараг (Сар) Даваа Сумъяа Сумјаа
2 Хоёр дахь өдөр Хојор дахи одор Мягмар гараг Мјагмар гараг Ангараг Ангараг
3 Гурав дахь өдөр Гурав дахи ахдор Лхагва гараг Лхагва гараг Буд Буд
4 Дөрөв дэх өдөр Доров дахи одор Пүрэв гараг Пирев гараг Бархасбадь Бархасбади
5 Тав дахь өдөр Тав дахи одор Баасан гараг Баасан гараг Сугар Сугар
6 Хагас сайн өдөр Хагас саин одор Бямба гараг Бјамба гараг Санчир Санчир
7 Бүтэн сайн өдөр Битен саин одор Ням гараг (Нар) Нјам гараг Адъяа Адијаа

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. Зурхај (од глаголот зур - (да) црта) е систем на знаење кој ја спојува математиката, астрономијата и астрологијата.