Шведски календар

Од Википедија — слободната енциклопедија
Шведски алманах што означува триесет дена во февруари 1712 година

Шведскиот календар (шведски: Svenska kalendern) или шведски стил (шведски: Svenska stilen) бил календар во употреба во Шведска и нејзините поседи од 1 март 1700 до 30 февруари 1712 година (види подолу). Бил еден ден пред јулијанскиот календар и десет дена зад грегоријанскиот календар. Велигден се пресметувал астрономски, со мал исклучок, од 1740 до 1844 година.

Сончев календар[уреди | уреди извор]

Во ноември 1699 година, Владата на Шведска одлучила, наместо целосно да го усвои Грегоријанскиот календар, постепено да му се приближува во период од 40 години. Планот бил да се прескокнат сите престапни денови во периодот од 1700 до 1740 година. Секоја четврта година, јазот меѓу шведскиот календар и грегоријанскиот се намалувал за еден ден, додека конечно не се построиле во 1740 година. Во меѓувреме, овој календар не бил во согласност со ниту еден од главните алтернативни календари и разликите би се менувале на секои четири години.

Во согласност со планот, 29 февруари бил испуштен во 1700 година, но Големата северна војна спречила да се направат дополнителни пропусти во следните години.

Во јануари 1711 година, кралот Чарлс XII изјавил дека Шведска ќе го напушти календарот, кој не бил во употреба од ниту една друга нација, во корист на враќање на постариот јулијански календар. Дополнителен ден бил додаден на февруари во престапната 1712 година, со што му се дало единствена должина од 30 дена.

Во 1753 година, една година подоцна од Англија и нејзините колонии, Шведска го вовела Грегоријанскиот календар. Скокот од 11 дена бил остварен во еден чекор, а на 17 февруари следел 1 март [1]

Велигден[уреди | уреди извор]

Велигден требало да се пресметува според велигденските правила на јулијанскиот календар од 1700 до 1739 година, но од 1700 до 1711 година, Велигденската недела била датирана во аномалниот шведски календар, опишан погоре.

Во 1740 година, Шведска конечно го усвоила „подобрениот календар“ кој веќе бил усвоен од протестантските држави на Германија во 1700 година (кој го користеле до 1775 година). Неговото подобрување било да се пресметаат полната месечина и пролетната рамноденица на Велигден, според астрономските табели, особено Кеплеровите табели Рудолфин на меридијанот на опсерваторијата Ураниборг на Тихо Брахе . [2] [3] Покрај вообичаеното средновековно правило дека Велигден е првата недела по првата полна месечина по пролетната рамноденица, астрономската Велигденска недела требало да биде одложена за една недела, ако оваа пресметка би ја ставила на истиот ден со првиот ден од Еврејска пасхална недела, 15 нисан . Тоа било во конфликт со Јулијанскиот Велигден, кој не можел да се случи на 14-тиот ден од месечината (14 нисан), но бил дозволен од 15 до 21 нисан, иако тие датуми биле пресметани христијански, а не еврејски. Добиените астрономски датуми на Велигден во јулијанскиот календар користен во Шведска од 1740 до 1752 година се случиле во истата недела како и Јулијанскиот Велигден на секои три години, но биле порано од најраната канонска граница за Велигден од 22 март во 1742, 1744 и 1750 година.

По усвојувањето на Грегоријанскиот соларен календар во 1753 година, три астрономски датуми на Велигден биле една недела подоцна од Грегоријанскиот Велигден во 1802, 1805 и 1818 година. Пред Шведска официјално да го усвои Грегоријанскиот Велигден во 1844 година, уште два требало да бидат одложени во 1825 и 1829 година, но не биле.

Финска била дел од Шведска до 1809 година кога стана автономно Големото Војводство на Финска во рамките на Руската империја поради Финската војна . До 1866 година, Финска продолжила да го набљудува астрономскиот Велигден, кој бил една недела по Грегоријанскиот Велигден во 1818, 1825, 1829 и 1845 година. Меѓутоа, Русија потоа го користела Јулијанскиот календар и Јулијанскиот Велигден, така што се применувала споредбата дадена погоре: дека астрономскиот Велигден се согласувал со Јулијанскиот Велигден околу секоја трета година, но понекогаш бил порано од 22 март во јулијанскиот календар.

Наводи[уреди | уреди извор]