Шведски јазик

	Шведски јазик;
Писмо	латиница
Пример	Прв член од „Декларацијата за човекови права“
Текст	Alla människor äro födda fria och lika i värde och rättigheter. De äro utrustade med förnuft och samvete och böra handla gentemot varandra i en anda av broderskap.
Македонски	Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност.
	Портал: Јазици

Шведски јазик
	svenska
Изговор	[ˈsvɛ̂nskâ]
Застапен во	Шведска, Финска
Подрачје	Скандинавија
Говорници	8,7 милиони (2007)
Јазично семејство	индоевропско германски северногермански источноскандинавски шведски јазик; ; ; ;
Претходни облици:	старошведски современ шведски јазик; ;
Писмо	латиница (шведска азбука)
Статус
Службен во	Шведска; Финска; Европска Унија; Нордиски совет
Регулативен орган	Совет за шведскиот јазик (во Шведска) ; Шведска Академија (во Шведска); Истражувачи институт за јазици во Финска
Јазични кодови
ISO 639-1	sv
ISO 639-2	swe
ISO 639-3	swe
Linguasphere	52-AAA-ck to -cw
	Главна територија каде се зборува шведскиот.

Шведски јазик (svenska) — северногермански јазик од семејството на индоевропски јазици, кој се зборува од околу 10 милиони луѓе,^[2] воглавно во Шведска и Финска. Јазикот е сроден и многу сличен со норвешкиот и данскиот. Шведскиот моментално е најголемиот северногермански јазик по број на говорници.

Стандардниот шведски е национален и службен јазик во Кралството Шведска и се заснова на централношведските дијалекти. Шведскиот е службен јазик и во Финска. Стандардната норма почнала да се развива во 19 век, а веќе во раниот 20 век бил стандардизиран. Зборовниот редослед на шведскиот јазик е подмет-прирок-предмет, но овој редослед може понекогаш и да се измени. Шведската морфологија е слична со англиската, односно јазикот има неколку инфлекции, два рода, два падежа и два броја. Во јазикот постојат номинативот и генитивот, но можат да се пронајдат и остатоци од акузативот и дативот.

Класификација

Шведскиот е индоевропски јазик, кој е дел од подгупата на северногермански јазици од групата на германски јазици. Во рамките на северногерманските јазици, шведскиот е дел од источноскандинавските јазици, заедно со данскиот. Дел од западноскандинавските јазици се фарскиот, исландскиот и норвешкиот. Сепак, скорешни истражувања ја потврдуваат класификацијата на островски скандинавски јазици (фарски и исландски) и континентални скандинавски јазици (дански, норвешки и шведски).

Поради големата сличност меѓу континенталните скандинавски јазици, тие може да се сметаат за дијалекти на еден заеднички скандинавски јазик. Сепак, поради големото соперништво меѓу Данска и Шведска, вклучително и серија војни во 16 и 17 век, во XIX и XX век се пројавиле националистичките идеи и со тоа јазиците се стекнале со различни правописни норми, вклучително и речници, граматики и регулаторни тела. Јазичарите понекогаш тврдат дека данскиот, норвешкиот и шведскиот сочинуваат дијалектен континум на еден (скандинавски) јазик.^[3]

Географска распространетост

Шведскиот е национален јазик на Шведска и мајчин јазик на околу 8 милиони Швеѓани во Шведска, и втор јазик на уште милион имигранти во државата. Според податоците од 2007 година, околу 5.5% од вкупното население на Финска зборуваат на шведски.^[4] Бројот на луѓе кои зборуваат шведски во Финска се намалува во последните 400 години.^[5] Швеѓаните во Финска се сконцентрирани на финското крајбрежје и на финските острови, меѓу кои и Оланд, каде е единствен службен јазик.^[6]

Статус

Шведскиот е официјално главен јазик во Шведска.^[7]^[8] Јазикот долго време се употребувал во локалната и државна власт, како и во образованието, но не бил прогласен со закон како службен јазик во државата до 2009 година.

Шведскиот е службен јазик во Оланд во Финска. Јазикот е исто така официјален на целата територија на Финска, покрај финскиот. Шведскиот е исто така службен јазик во Европската Унија и работен јазик во Нордискиот совет.

Дијалекти

Според традиционалната поделба на шведската дијалектологија, јазикот е составен од шест големи наречја::^[9]

Правопис

A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z, Å, Ä, Ö

Шведската азбука има 29 букви, од кои 26 се стандардни латинични букви, а три се со наредни знаци: Å/å, Ä/ä, и Ö/ö. Овие букви биле создадени во 16 век. До 2006 година буквата w се сметала за варијанта на v, која се користи само за странски зборови и имиња. Во јазикот понекогаш се корости и буквата e со надреден знак (é) за означување на акцентот кај некои зборови. Покрај неа, во јазикот се користи и буквата a со надреден знак (à). Германската ü се смета за варијанта на y и понекогаш се пишува кај некои странски имиња. Невообичаено е за шведскиот да се заменуваат буквите со надредни знаци со останати букви, каква што е праксата во германскиот да се пишува oe наместо ö на пример.

Фонологија

Шведските дијалекти имаат 17 или 18 самогласки, 9 долги и 9 кратки. Покрај нив, во јазикот има и 18 согласки. Јазикот има два тона, што му ја дава карактеристичната звучност на јазикот.

	билабијални		лабиодентални		забни			алвеоларни	палатални		веларни		глотални
експлозивни	p	b			t	d					k	ɡ
апроксимантни		b		v		d	l	r		j		ɡ	h
фрикативни			f	v	s				ɕ	j	ɧ
вевни
носни	m				n						ŋ

Примери

Оче наш на шведски

Vår fader som är i Himmelen.
Helgat varde Ditt namn.
Tillkomme Ditt Rike.
Ske Din vilja, såsom i Himmelen
så ock på Jorden.
Vårt dagliga bröd giv oss idag
Och förlåt oss våra skulder
såsom ock vi förlåta dem oss skyldiga äro
och inled oss icke i frestelse
utan fräls oss ifrån ondo.
Ty Riket är Ditt och Makten och Härligheten
i Evighet.

Наводи

↑ Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007
↑ „Ethnologue report for Swedish“. Посетено на 2009-02-09. gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland „Statistics Finland – Population Structure“. Посетено на 2009-02-09., based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.
↑ Crystal, Scandinavian
↑ Population structure. Statistics Finland (2007-03-29). Посетено на 2007-11-27.
↑ Main outlines of Finnish History – thisisFINLAND.
↑ Svensk- och tvåspråkiga kommuner. kommunerna.net (February 2007). Посетено на 2007-12-03.
↑ „Språklagen“ (PDF). Språkförsvaret (шведски). 2009-07-01. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-08-19. Посетено на 2009-07-15.
↑ Landes, David (2009-07-01). „Swedish becomes official 'main language'“. The Local. thelocal.se. Посетено на 2009-07-15.
↑ Leinonen (2011)

Поврзано

Надворешни врски

Шведска граматика, подготвена од Л. Стенсон.
Шведски основни курсеви
Страница за шведски зборови со картички
Swedish-English/Шведско-арапски/шведско-руски/шведско-шпански речници на Språkrådet
tyda.se
Народен речник
Шведски речник на Webster's Dictionary
Norstedts Шведско-англиски речник
lexikon.se Архивирано на 11 октомври 2011 г.

Оваа статија поврзана со индоевропските јазици е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите.

[1] Nationalencyklopedin "Världens 100 största språk 2007" The World's 100 Largest Languages in 2007

[speakers-2] „Ethnologue report for Swedish“. Посетено на 2009-02-09. gives the number of 8,789,835, but is based on data from 1986. Sweden has currently a population of 9.5 million (2012 census), and there are about 290,000 native speakers of Swedish in Finland „Statistics Finland – Population Structure“. Посетено на 2009-02-09., based on data from 2007), leading to an estimate of about 9 to 10 million.

[crystal-3] Crystal, Scandinavian

[StatsFinland-4] Population structure. Statistics Finland (2007-03-29). Посетено на 2007-11-27.

[5] Main outlines of Finnish History – thisisFINLAND.

[6] Svensk- och tvåspråkiga kommuner. kommunerna.net (February 2007). Посетено на 2007-12-03.

[7] „Språklagen“ (PDF). Språkförsvaret (шведски). 2009-07-01. Архивирано од изворникот (PDF) на 2010-08-19. Посетено на 2009-07-15.

[8] Landes, David (2009-07-01). „Swedish becomes official 'main language'“. The Local. thelocal.se. Посетено на 2009-07-15.

[9] Leinonen (2011)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]