Онкоген

Од Википедија — слободната енциклопедија
Илустрација за тоа како нормалната клетка се претвора во клетка на рак, кога онкогенот ќе биде активиран.

Онкоген ― ген кој има потенцијал да предизвика рак.[1] Во клетките на туморот, овие гени често се мутирани или изразени на високи нивоа.[2]

Повеќето нормални клетки се подложени на однапред програмирана брза клеточна смрт ( апоптоза) доколку бидат изменети критичните функции, а потоа не функционираат. Активираните онкогени можат да предизвикаат преживување и размножување на клетките наменети за апоптоза.[3] Повеќето онкогени започнале како прото-онкогени: нормални гени вклучени во клеточниот раст и пролиферација или инхибиција на апоптозата. Ако, преку мутација, нормалните гени кои го поттикнуваат клеточниот раст се нагоре регулирани (мутација со зголемување на функцијата), тие ја предиспонираат клетката за рак и се нарекувани „онкогени“. Обично, повеќекратните онкогени, заедно со мутираните апоптотични или туморски потиснувачки гени, дејствуваат заедно за да предизвикаат рак. Од 1970-тите, десетици онкогени биле идентификувани кај човечкиот рак. Многу лекови за рак се насочени кон белковините кодирани од онкогени.[2][4][5][6] Онкогените се физички и функционално разновиден збир на гени, и како резултат на тоа, нивните белковински производи имаат плеиотропни ефекти врз различни сложени регулаторни каскади во клетката.

Гените познати како прото-онкогени се оние кои вообичаено го поттикнуваат клеточниот раст и делба со цел да бидат создавани нови клетки или да биде одржана одржливоста на веќе постоечките клетки. Кога се прекумерно изразени, прото-онкогените може ненамерно да бидат активирани (вклучени), што ги менува во онкогени.[7]

Постојат бројни начини за активирање (вклучување) на онкогените во клетките:

Генски промени или мутации: Генетското „кодирање“ на една личност може да се разликува на начин што предизвикува онкоген секогаш да биде активиран. Овие врсти на генски промени може да бидат развиени спонтано во текот на животот на една личност или може да бидат наследени од родител кога ќе се појави грешка во транскрипцијата за време на клеточната делба.[8]

Клетките често можат да ги вклучат или исклучуваат гените преку епигенетски механизми наместо вистински генетски промени. Наизменично, различни хемиски соединенија кои можат да се поврзат со генетскиот материјал (ДНК или РНК) може да имаат влијание врз тоа кои гени се активни. Онкоген може спорадично да биде активиран поради овие епигенетски изменувања. Посетете ги промените на гените и ракот за да дознаете повеќе за епигенетските промени.

Хромозомско преуредување: секое живо суштество има хромозоми, кои се значителни нишки на ДНК кои ги содржат гените за клетката. Секвенцата на ДНК на хромозомот може да биде менувана секој пат кога клетката се дели. Ова може да предизвика генот да се наоѓа во близина на прото-онкоген кој делува како прекинувач за „вклучување“, одржувајќи го активен дури и кога не треба. Клетката може да биде развивана неправилно со помош на овој нов онкоген.[9]

Умножување на гените: Ако една клетка има повеќе копии на ген од друга, таа клетка може да произведе премногу одредена белковина.

Првиот човечки онкоген, клучен наод во областа на истражувањето на ракот, бил откриен пред повеќе од 40 години, и оттогаш, бројот на нови патогени онкогени постојано бил зголемуван. Откривањето на специфични инхибитори со мали молекули кои конкретно различните онкогени белковини кои посебно целат кон сеопфатната механичка анализа на начините на кои онкогените ја нарушуваат физиолошката сигнализација за да предизвикаат различни врсти рак и развојни синдроми се потенцијален иден напредок во областа на истражувањето на ракот. Истражувајќи го брзото проширување на полето на молекуларното истражување на онкогените, целта на ова специјално издание било да создава практични преведувачки показатели кои би можеле да ги задоволат клиничките потреби.[10]

Гените кои се сметани за клучни за ракот може да бидат поделени во две категории врз основа на тоа дали штетните мутации во нив резултираат со губење или зголемување на функцијата. Мутациите на прото-онкогени кои добиваат функција ги поттикнуваат клетките да се размножуваат кога не треба, додека губењето на функцијата на мутациите на туморските потиснувачки гени ги ослободува клетките од инхибиции кои обично служат за контрола на нивниот број. Способноста на мутантните гени, познати како онкогени, да насочат одредена линија на тест клетки кон малигна пролиферација може повремено да бидат користени за да бидат идентификувани овие подоцнежни мутации, кои имаат доминантен ефект.

Многу од нив првично било откриено дека предизвикуваат рак кај животните кога се воведувани преку вирусна векторска инфекција, која носи генетски информации од претходна клетка домаќин. Друг метод за идентификација на онкогени е да бидат барани гени кои се активирани со мутации во клетките на ракот или со хромозомски транслокации што може да укажуваат на присуство на ген кој е клучен за ракот.[11]

Онкогенот како прогностички маркери во терапијата за рак

Пациентите со рак воглавно се категоризирани според клиничките параметри со цел да се прилагоди нивната терапија за рак. На пример, одвојувањето на пациентите со акутна леукемија на оние со лимфоцитна леукемија и оние со миелоцитна леукемија е важно, бидејќи оптималниот третман за секој облик е различен. Дури и кај одредена болест, идентификацијата на пациенти со добар и лош прогностички потенцијал е од помош, бидејќи може да биде потребна поагресивна терапија за да биде постигнат лек во лошата прогностичка група. Онкогените се прогностички маркери кај одредени видови на рак. N-myc засилувањето е независна детерминанта во предвидувањето на лош исход кај детскиот невробластом. Оние деца со засилување на N-myc, без оглед на стадиумот, ќе имаат скратено преживување [1,2]. Така, терапевтските напори се концентрирани на интензивирање на третманот во оваа лоша прогностичка група.[12]

Историја[уреди | уреди извор]

Теоријата за онкогените била навестена од германскиот биолог Теодор Бовери во неговата книга од 1914 година Zur Frage der Entstehung Maligner Tumoren (Во врска со потеклото на малигните тумори) во која тој го предвидел постоењето на онкогените (Teilungsfoerdernde Chromosomenbergwient) за време на развојот на туморот.[13]

Подоцна, поимот „онкоген“ бил повторно откриен во 1969 година од научниците од Националниот институт за рак, Џорџ Тодаро и Роберт Хубнер.[14]

Првиот потврден онкоген бил откриен во 1970 година и бил наречен сарком. Саркомот првпат бил откриен како онкоген во кокошји ретровирус. Опитите извршени од д-р Г. Стив Мартин од Универзитетот во Калифорнија, Беркли покажале дека саркомот навистина е генот на вирусот кој дејствува како онкоген при инфекција.[15] Првата нуклеотидна низа на v-Src била секвенционирана во 1980 година од А.П. Чернилофски и колегите.[16]

Во 1976 година, Др. Доминик Стехелин, Мајкл Бишоп и Харолд Вармус од Универзитетот во Калифорнија, Сан Франциско покажале дека онкогените се активирани прото-онкогени како што се најдени во многу организми, вклучувајќи ги и луѓето. Бишоп и Вармус ја добиле Нобеловата награда за физиологија или медицина во 1989 година за нивното откритие за клеточното потекло на ретровирусни онкогени.[17]

Д-р Роберт Вајнберг е заслужен за откривањето на првиот идентификуван човечки онкоген во клеточна линија на рак на мочниот меур.[18][19] Молекуларната природа на мутацијата што води до онкогенеза последователно била изолирана и карактеризирана од шпанскиот биохемичар Маријано Барбасид и објавена во Nature во 1982 година.[20] Д-р Барбасид ги поминал следните месеци продолжувајќи го своето истражување, на крајот откривајќи дека онкогенот е мутиран алел на генот HRAS и карактеризирајќи го неговиот механизам за активирање.

Резултирачката белковина кодирана од онкоген е нарекувана онкобелковина.[21] Онкогените играат важна улога во регулацијата или синтезата на белковините поврзани со тумороген раст на клетките. Некои онкопротеини се прифаќани и се користени како туморски маркери.

Прото-онкоген[уреди | уреди извор]

Прото-онкоген е нормален ген кој може да стане онкоген поради мутации или зголемено изразување. Прото-онкогените кодираат белковини кои помагаат да се регулира растот и диференцијацијата на клетките. Прото-онкогените често се вклучени во преносот на сигналот и извршувањето на митогени сигнали, обично преку нивните белковински производи. По стекнување на активирачка мутација, прото-онкогенот станува агенс што предизвикува тумор, онкоген.[22] Примери на прото-онкогени се RAS, WNT, MYC, ERK и TRK. MYC генот е вмешан во Буркитовиот лимфом, кој започнува кога хромозомската транслокација ќе ја придвижи секвенцата на засилувач во близина на генот MYC. Генот MYC шифрира за широко користените фактори на транскрипција. Кога секвенцата на засилувачи е погрешно поставена, овие фактори на транскрипција се произведуваат со многу повисоки стапки. Друг пример за онкоген е генот Bcr-Abl пронајден на филаделфискиот хромозом, парче генетски материјал забележан кај хронична миелогена леукемија предизвикана од транслокација на парчиња од хромозомите 9 и 22. Bcr-Abl кодира за тирозинска киназа, која е конститутивно активна, што доведува до неконтролирана клеточна пролиферација. (Повеќе информации за филаделфискиот хромозом)

Активирање[уреди | уреди извор]

Од прото-онкоген до онкоген.

Прото-онкогенот може да стане онкоген со релативно мало изменување од неговата првобитна функција. Постојат три основни начини на активирање:

  1. Мутација во прото-онкоген, или во регулаторниот регион (на пример, промоторниот регион), може да предизвика промена во структурата на белковината, предизвикувајќи
    • зголемување на белковинската (ензимска) активност
    • губење на регулативата
  2. Зголемување на количината на одреден протеин (концентрација на протеини), предизвикано од
    • зголемување на белковинско изразување (преку погрешна регулација)
    • зголемување на стабилноста на белковината (информациска РНК), продолжувајќи го неговото постоење, а со тоа и неговата активност во клетката
    • удвојување на гените (еден вид на хромозомска абнормалност), што резултира со зголемена количина на белковини во клетката
  3. Хромозомска транслокација (друг вид на хромозомска абнормалност)
    • Може да бидат појавени 2 различни вида на хромозомски транслокации:
    1. настани на транслокација кои преместуваат прото-онкоген на ново хромозомско место што доведува до поголема експресија
    2. настани на транслокација кои водат до фузија помеѓу прото-онкоген и втор ген (ова создава фузионен протеин со зголемена ракородна/онкогена активност)
      • изразување на конститутивно активна „хибридна белковина“. Овој бид на мутација во делбената матична клетка во коскената срцевина доведува до леукемија кај возрасни
      • Филаделфискиот хромозом е пример за овој вид на транслокациски настан. Овој хромозом е откриен во 1960 година од страна на Питер Ноуел и Дејвид Хангерфорд, и тој е спој на делови од ДНК од хромозомот 22 и хромозомот 9. Скршениот крај на хромозомот 22 го содржи генот „BCR“, кој се спојува со фрагмент од хромозомот 9 што го содржи генот „ABL1“. Кога овие два хромозомски фрагменти се спојувани, гените исто така се спојуваат создавајќи нов ген: „BCR-ABL“. Овој споен ген шифрира за белковина која покажува високо белковинска активност на тирозинска киназа (оваа активност се должи на половината „ABL1“ од белковината). Нерегулираното изразување на оваа белковина ги активира другите белковини кои се вклучени во клеточниот циклус и клеточната делба што може да предизвика клетката да расте и да се дели неконтролирано (клетката станува ракородна). Како резултат на тоа, филаделфискиот хромозом е поврзан со хронична миелогена леукемија (како што е споменато претходно), како и со други облици на леукемија.[23]

Изразувањето на онкогените може да биде регулирано со микро РНК, мали РНК со должина од 21-25 нуклеотиди кои го контролираат генското изразување со нивно намалување.[24] Мутациите во таквите микро РНК (познати како онкомири) може да доведат до активирање на онкогените.[25] Антисмислените информациски РНК теоретски може да бидат користено за блокирање на ефектите на онкогените.

Класификација[уреди | уреди извор]

Постојат неколку системи за класификација на онкогените,[26] но сè уште не постои широко прифатен стандард. Тие понекогаш се групирани и просторно (се движат од надвор од клетката навнатре) и хронолошки (напоредно со „нормалната“ постапка на трансдукција на сигналот). Постојат неколку категории кои најчесто се користени:

Категорија Примери Рак Функции на гени
Фактори на раст или митогени c-Sis глиобластоми, фибросаркоми, остеосаркоми, рак на дојка и меланоми[27] индуцира клеточна пролиферација.
Рецепторни тирозински кинази рецептор на епидермален фактор на раст, рецептор за фактор на раст добиен од тромбоцити и рецептор на васкуларен ендотелијален фактор на раст, HER2/neu Рак на дојка, гастроинтестинални стромални тумори, неситноклеточен рак на белите дробови и рак на панкреасот[28] трансдуцираат сигнали за раст и диференцијација на клетките.
Цитоплазматски тирозински кинази Src-семејство, семејство Syk-ZAP-70 и BTK семејство на тирозински кинази, генот Abl во CML - филаделфиски хромозом рак на дебелото црево и рак на дојка, меланоми, рак на јајниците, рак на желудникот, рак на главата и вратот, рак на панкреасот, рак на белите дробови, рак на мозокот и рак на крвта[29] посредуваат во одговорите и на рецепторите за активирање на клеточната пролиферација, преселба, диференцијација и преживување[30]
Цитоплазматски серински/треонински кинази и нивните регулаторни подединици Киназа на рапидно забрзана фибросаркома и кинази зависни од циклин (преку прекумерно изразување). малигнен меланом, папиларен рак на тироидната жлезда, рак на дебелото црево и рак на јајниците[31] вклучени во развојот на организмот, регулацијата на клеточниот циклус, клеточната пролиферација, диференцијацијата, опстанокот на клетките и апоптозата[32]
Регулаторни гванозин трифосфатази Белковина Ras аденокарциноми на панкреасот и дебелото црево, тумори на тироидната жлезда и миелоидна леукемија[33] вклучени во сигнализирање на главниот пат кој води до клеточна пролиферација.[34]
Фактори на транскрипција Ген myc малигни Т-клеточни лимфоми и акутни миелоидни леукемии, рак на дојка, рак на панкреас, ретинобластом и ситноклеточен рак на белите дробови[35] ја регулира транскрипцијата на гените кои поттикнуваат клеточна пролиферација.
Транскрипциски коактиватори YAP, гениWWTR1 глиом, меланом, рак на белите дробови, рак на дојка и повеќе[36] меѓудејство со партнерите на факторот на транскрипција за да биде регулирана транскрипцијата на гените кои поттикнуваат клеточна пролиферација.

Дополнителни својства на онкогенетски регулатор се:

  • Факторите на раст обично се лачени или од специјализирани или од неспецијализирани клетки за да предизвикаат клеточна пролиферација во себе, блиските клетки или далечните клетки. Онкогенот може да предизвика клетката да лачи фактори за раст иако вообичаено не го прави тоа. Со тоа ќе предизвика сопствена неконтролирана пролиферација („автокрина јамка“) и пролиферација на соседните клетки, што веројатно ќе доведе до образување на тумор. Исто така, може да предизвика производство на хормони за раст во други делови од телото.
  • Рецепторните тирозински кинази додаваат фосфатни групи на други белковини со цел да ги вклучат или исклучат. Рецепторните кинази додаваат фосфатни групи на рецепторните белковини на површината на клетката (кои ги примаат белковинските сигнали надвор од клетката и ги пренесуваат во внатрешноста на клетката). Тирозинските кинази додаваат фосфатни групи на аминокиселинскиот тирозин во целната белковина. Тие можат да предизвикаат рак со трајно вклучување на рецепторот (конститутивно), дури и без сигнали надвор од клетката.
  • Ras е мала гванозин дифосфатази која го хидролизира гванозин трифосфатот во гванозин дифосфат и фосфат. Ras е активиран со сигнализирање на факторот на раст (т.е. EGF, TGFbeta) и делува како бинарен прекинувач (вклучување/исклучување) во патеките за сигнализација за раст. Низводните ефектори на Ras вклучуваат три белковински кинази активирани од митоген Raf a MAP киназа киназа киназа (MAPKKK), MEK a MAP киназа киназа (MAPKK) и ERK a MAP киназа (MAPK), кои пак ги регулираат гените кои посредуваат во клеточната пролиферација.[37]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Wilbur B, уред. (2009). The World of the Cell (7th. изд.). San Francisco, California.
  2. ↑ 2,0 2,1 Kimball's Biology Pages. Архивирано на 31 декември 2017 г. "Oncogenes" Free full text
  3. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2002. Illustrated presentation.
  4. ↑ „Oncogenes and cancer“. The New England Journal of Medicine. 358 (5): 502–511. јануари 2008. doi:10.1056/NEJMra072367. PMID 18234754.
  5. ↑ „Tumor progression and metastasis“. Carcinogenesis. 21 (3): 497–503. март 2000. doi:10.1093/carcin/21.3.497. PMID 10688870.
  6. ↑ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1989 to J. Michael Bishop and Harold E. Varmus for their discovery of "the cellular origin of retroviral oncogenes".
  7. ↑ Niederhuber, John E.; Armitage, James O.; Doroshow, James H.; Kastan, Michael B.; Tepper, Joel E. (2020), „Dedication“, Abeloff's Clinical Oncology, Elsevier: v, doi:10.1016/b978-0-323-47674-4.00126-2, ISBN 9780323476744, Посетено на 13 февруари 2024
  8. ↑ Adler Jaffe, Shoshana; Jacobson, Kendal; Farnbach Pearson, Amy W.; Baca, Lila A.; Dimauro, Nina; Kano, Miria (2023-05-05). „"Did I get into the twilight zone somehow?": sexual and gender minority cancer caregiver experiences during COVID“. Cancer Causes & Control. 34 (7): 563–568. doi:10.1007/s10552-023-01708-9. ISSN 0957-5243. PMC 10161178 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 37145262 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  9. ↑ Teh, Bin Tean; Fearon, Eric R. (2020), „Genetic and Epigenetic Alterations in Cancer“, Abeloff's Clinical Oncology, Elsevier: 209–224.e2, doi:10.1016/b978-0-323-47674-4.00014-1, ISBN 9780323476744, Посетено на 13 февруари 2024
  10. ↑ Chen, Qiongfeng; Jin, Jingguang; Guo, Wenhui; Tang, Zhimin; Luo, Yunfei; Ying, Ying; Lin, Hui; Luo, Zhijun (2022-08-08). „PEBP4 Directs the Malignant Behavior of Hepatocellular Carcinoma Cells via Regulating mTORC1 and mTORC2“. International Journal of Molecular Sciences (англиски). 23 (15): 8798. doi:10.3390/ijms23158798. ISSN 1422-0067. PMC 9369291 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 35955931 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  11. ↑ Abuasaker, Baraa; Garrido, Eduardo; Vilaplana, Marta; Gómez-Zepeda, Jesús Daniel; Brun, Sonia; Garcia-Cajide, Marta; Mauvezin, Caroline; Jaumot, Montserrat; Pujol, Maria Dolors (2023-01-01). „α4-α5 Helices on Surface of KRAS Can Accommodate Small Compounds That Increase KRAS Signaling While Inducing CRC Cell Death“. International Journal of Molecular Sciences (англиски). 24 (1): 748. doi:10.3390/ijms24010748. ISSN 1422-0067. PMC 9821572 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 36614192 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  12. ↑ Larrick, James W.; Liu, Edison (1989), Benz, Christopher; Liu, Edison (уред.), „Therapeutic applications of oncogenes“, Oncogenes, Boston, MA: Springer US, 47: 319–330, doi:10.1007/978-1-4613-1599-5_14, ISBN 978-1-4612-8885-5, PMID 2577004, Посетено на 13 февруари 2024
  13. ↑ Boveri T (1914). Zur Frage der Entstehung maligner Tumoren. Jena: Gustav Fischer.
  14. ↑ The Emperor of All Maladies, Siddhartha Mukherjee, 2011, p. 363
  15. ↑ „The hunting of the Src“. Nature Reviews. Molecular Cell Biology. 2 (6): 467–475. јуни 2001. doi:10.1038/35073094. PMID 11389470.
  16. ↑ „Nucleotide sequence of an avian sarcoma virus oncogene (src) and proposed amino acid sequence for gene product“. Nature. 287 (5779): 198–203. септември 1980. Bibcode:1980Natur.287..198C. doi:10.1038/287198a0. PMID 6253794.
  17. ↑ Nobel Prize in Physiology or Medicine for 1989 jointly to J. Michael Bishop and Harold E. Varmus for their discovery of "the cellular origin of retroviral oncogenes". Press Release.
  18. ↑ „Isolation of a transforming sequence from a human bladder carcinoma cell line“. Cell. 29 (1): 161–169. мај 1982. doi:10.1016/0092-8674(82)90100-3. PMID 6286138.
  19. ↑ „Robert Weinberg Rewarded for Oncogene Discovery“. Medscape. 5 мај 2011. Посетено на 13 февруари 2024.
  20. ↑ „A point mutation is responsible for the acquisition of transforming properties by the T24 human bladder carcinoma oncogene“. Nature. 300 (5888): 149–152. ноември 1982. Bibcode:1982Natur.300..149R. doi:10.1038/300149a0. PMID 7133135.
  21. ↑ Mitchell RS, Kumar V, Abbas AK, Fausto N (2007). „Chapter 20 - Neoplasms of the Thyroid“. Robbins Basic Pathology (8th. изд.). Philadelphia: Saunders. ISBN 978-1-4160-2973-1.
  22. ↑ „Oncogenes“. Anticancer Research. 19 (6A): 4729–4746. 1999. PMID 10697588.
  23. ↑ „Proto-oncogenes to Oncogenes to Cancer“. Nature Education. 1 (1). 2008.
  24. ↑ „MicroRNAs in human cancer: from research to therapy“. Journal of Cell Science. 120 (Pt 11): 1833–1840. јуни 2007. doi:10.1242/jcs.03450. PMID 17515481.
  25. ↑ „Oncomirs - microRNAs with a role in cancer“. Nature Reviews. Cancer. 6 (4): 259–269. април 2006. doi:10.1038/nrc1840. PMID 16557279.
  26. ↑ „THE Medical Biochemistry Page“. Архивирано од изворникот на 2021-01-26. Посетено на 2024-02-13.
  27. ↑ „Control of the expression of c-sis mRNA in human glioblastoma cells by phorbol ester and transforming growth factor beta 1“. Cancer Research. 49 (11): 2914–2920. јуни 1989. PMID 2655888.
  28. ↑ „The discovery of receptor tyrosine kinases: targets for cancer therapy“. Nature Reviews. Cancer. 4 (5): 361–370. мај 2004. doi:10.1038/nrc1360. PMID 15122207.
  29. ↑ „Src family kinases in tumor progression and metastasis“. Cancer and Metastasis Reviews. 22 (4): 337–358. декември 2003. doi:10.1023/A:1023772912750. PMID 12884910.
  30. ↑ „Cellular functions regulated by Src family kinases“. Annual Review of Cell and Developmental Biology. 13 (1): 513–609. 1 ноември 1997. doi:10.1146/annurev.cellbio.13.1.513. PMID 9442882.
  31. ↑ „Guilty as charged: B-RAF is a human oncogene“. Cancer Cell. 6 (4): 313–319. октомври 2004. doi:10.1016/j.ccr.2004.09.022. PMID 15488754.
  32. ↑ „Raf kinases: function, regulation and role in human cancer“. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Cell Research. 1773 (8): 1196–1212. август 2007. doi:10.1016/j.bbamcr.2007.05.001. PMC 1986673. PMID 17555829.
  33. ↑ „ras oncogenes in human cancer: a review“. Cancer Research. 49 (17): 4682–4689. септември 1989. PMID 2547513.
  34. ↑ „Regulatory GTPases“. Current Opinion in Structural Biology. 5 (6): 810–817. декември 1995. doi:10.1016/0959-440X(95)80015-8. PMID 8749370.
  35. ↑ „Reversible tumorigenesis by MYC in hematopoietic lineages“. Molecular Cell. 4 (2): 199–207. август 1999. doi:10.1016/S1097-2765(00)80367-6. PMID 10488335.
  36. ↑ Zanconato, Francesca; Cordenonsi, Michelangelo; Piccolo, Stefano (2016-06-13). „YAP/TAZ at the Roots of Cancer“. Cancer Cell (англиски). 29 (6): 783–803. doi:10.1016/j.ccell.2016.05.005. ISSN 1535-6108. PMC 6186419. PMID 27300434.
  37. ↑ „Activation and function of the MAPKs and their substrates, the MAPK-activated protein kinases“. Microbiology and Molecular Biology Reviews. 75 (1): 50–83. март 2011. doi:10.1128/MMBR.00031-10. PMC 3063353. PMID 21372320.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Онкоген&oldid=5169045“