Башкортостан

Од Википедија — слободната енциклопедија
Башҡортостан Республикаһы
Республика Башкортостан
Република Башкортостан
Знамето на Башкортостан
Знамето на Башкортостан
Грбот на Башкортостан
Грбот на Башкортостан
Знаме Грб
Положба во Русији
Положба во Русији
Држава: Русија
Федерален округ[1]: Приволшки
Површина: 142,947 км2[2]
Население: 4.091.423 (2021.)[3]
Главен град: Уфа
Густина на население: 28 жит./км2
Шеф на држава: Радиј Кабиров[4]
Главниот град Уфа
Реката Белаја
Башкир во носија, 1910 г.

Башкортостан (башкирски: Башҡортостан; руски: Башкортостан; татарски: Башкортостан) — автономна република во составот на Руската Федерација.

Географија[уреди | уреди извор]

Башкортостан е сместен во делот од Јужен Урал.

Часовен појас[уреди | уреди извор]

Башкортостан е сместен во Екатеринбуршката часовен појас[5] (YEKT/YEKST). UTC разлика од +0500 (YEKT)/+0600 (YEKST).

Реки[уреди | уреди извор]

Постојат преку 13.000 реки во оваа република. Од кои најголеми се:

Езера[уреди | уреди извор]

Постојат преку 2.700 езера и резервоари. Најголеми се:

Планини[уреди | уреди извор]

Башлортостан содржи делови од јужниот Урал и други планини, од кои најголеми се:

Природни богатства[уреди | уреди извор]

Башкортостан е најбогатата земја во Русија со минерали. Најмногу има наоѓалишта на: нафта, природен гас, јаглен, од металите има на манган, хром, од неметалите има на (кристали, флуорит, сулфур пирит, барит, силикат, азбест, а од природните камења се (малахит, жад, гранит).

Башкортостан е исто така богата со извори на минерална вода, лековита, и вода за пиење.

Клима[уреди | уреди извор]

  • Просечна годишна темперутура: 0.3 °C (планини) to 2.8 °C (низина)
  • Просечна јануарска температура: -16 °C
  • Просечна јулска температура: +18 °C

Историја[уреди | уреди извор]

Подрачјето на денешниот Башкортостан некогаш била т.н. „Велика Хунгарија“ (-{Magna Hungaria}-), татковина на денешниот унгарски народ. Исламот продрел меѓу нив во X век и до XIV век станал доминантна религија. Џингис Кан околу 1220 година завладеал со Башкортостан. Под монголско владеење Башкирите биле до средината на XVI век, кога нивните племенски поглавици доброволно се приклучиле кон царството на Иван Грозни. Губернија во Уфа е основана 1865 година додека Автономната Башкирска советска република настанала во 1919 година. На 25 февруари 1992 година територијата го добила сегашното име: Република Башкортостан.

Население[уреди | уреди извор]

  • Население: 4.104.336 (2002)
    • Урбано: 2.626.613 (70,8%)
    • Рурално: 1.477.723 (29,2%)
    • Maжи: 1.923.233 (46,9%)
    • Жени: 2.181.103 (53,1%)
  • Жени на 1000 мажи: 1.134
  • Просечна старост: 35,6 г
    • Урбано: 35,2 г
    • Рурално: 36,4 г
    • Maжи: 33,4 г
    • Жени: 37,7 г
  • Домаќинства: 1.429.004 (со 1.066.649 жит.)
    • Урбани: 931.417 (со 2.592.909 жит.)
    • Рурални: 497.587 (со 1.473.740 жит.)
  • Наталитет (2005)
    • Раѓања: 44.094 (10,8)
    • Умирања: 57.787 (14,2)
  • Етнички групи

Според последниот руски попис од 2002, во Башкортостан најмногу живеат Руси и Башкири. Следува табела на пописите од 1926, па до последниот:

попис 1926 попис 1939 попис 1959 попис 1970 попис 1979 попис 1989 попис 2002
Башкири 625,845 (23.5%) 671,188 (21.2%) 737,744 (22.1%) 892,248 (23.4%) 935,880 (24.3%) 863,808 (21.9%) 1,221,302 (29.8%)
Руси 1,064,707 (39.9%) 1,281,347 (40.6%) 1,418,147 (42.4%) 1,546,304 (40.5%) 1,547,893 (40.3%) 1,548,291 (39.3%) 1,490,715 (36.3%)
Татари 621,158 (23.3%) 777,230 (24.6%) 768,566 (23.0%) 944,505 (24.7%) 940,436 (24.5%) 1,120,702 (28.4%) 990,702 (24.1%)
Чуваши 84,886 (3.2%) 106,892 (3.4%) 109,970 (3.3%) 126,638 (3.3%) 122,344 (3.2%) 118,509 (3.0%) 117,317 (2.9%)
Мари 79,298 (3.0%) 90,163 (2.9%) 93,902 (2.8%) 109,638 (2.9%) 106,793 (2.8%) 105,768 (2.7%) 105,829 (2.6%)
Украинци 76,710 (2.9%) 99,289 (3.1%) 83,594 (2.5%) 76,005 (2.0%) 75,571 (2.0%) 74,990 (1.9%) 55,249 (1.3%)
други 113,232 (4.2%) 132,860 (4.2%) 129,686 (3.9%) 122,737 (3.2%) 115,363 (3.0%) 111,045 (2.8%) 123,222 (3.0%)

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).
  2. Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (2004-05-21). „Territoriya, chislo rayonov, naselonnykh punktov i sel'skikh administratsiy po sub"yektam Rossiyskoy Federatsii“ Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации [Territory, Number of Districts, Inhabited Localities, and Rural Administration by Federal Subjects of the Russian Federation]. Всероссийская перепись населения 2002 года (All-Russia Population Census of 2002) (руски). Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот на September 28, 2011. Посетено на 2011-11-01.
  3. „Оценка численности постоянного населения по субъектам Российской Федерации“. Federal State Statistics Service. Архивирано од изворникот September 1, 2022. Посетено на 1 September 2022.
  4. „Путин назначил врио глав Курской области и Башкирии“. Vedomosti.ru. 2018-10-11. Архивирано од изворникот October 11, 2018. Посетено на 2018-10-11.
  5. "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (руски). Архивирано од изворникот June 22, 2020. Посетено на 19 January 2019.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]