Горјан Петревски

Горјан Петрески
Роден/а	14 јули 1951 Мренога, Македонија
Занимање	Писател

Горјан Петревски (роден на 14 јули 1951 во с. Мренога, Демир Хисар) е македонски писател на литература за деца и млади.

Биографија

Горјан Петревски е роден на 14 јули 1951 година во село Мренога, Демир Хисар. Основно училиште завршил во родното место, а средно образование стекнал во прилепската гимназија. Студирал на Филолошкиот факултет во Скопје во групата на јужнословенска книжевност. Работел десетина години како новинар на Македонската Телевизија на програмата за деца, а од 1986 година преоѓа на работа во НИП "Нова Македонија", каде што работи во забавникот за млади "Наш свет", бил и одговорен уредник на списанието "Развигор", како и одговорен уредник на издавачката дејност во издавачката куќа "Детска радост".

Семејство

Роден е во рударско семејство, во време сиромашно со книги. Сé останувало на приказните и раскажувањата. Раскажувачот во семејството требало да биде дедо му Велјан, но не било така. Велјан бил молчелив човек и неговите теми биле секогаш сериозни и политички. Неговата баба Благуна умрела пред неговото раѓање. Мајка му, Марија, била зафатена околу семејните обврски, односно околу четирите деца. Требало да бидат нахранети,испрани, чисти... А четирите деца, сестра му Краса, поголемиот брат Благоја, а подоцна и помалиот Димитар сакале да им се раскажува, да слушаат во долгите есенски и зимски ноќи и кратки денови без можност за игра. Раскажувачот бил неговиот татко Грујо кој починал во 1992 година. Татко му бил рудар, цврст човек кој на свои плеќи го носел целото семејство. Никогаш незнаел да се пожали ни на болест ни на умор. Тој бил неуморен раскажувач со голем број на приказни кој знаел да додаде и по некој свој детал во приказните. Во меморијата на Горјан останале врежани приказните за силните кучиња Прослуш, Тригоратеш, Цепигора, приказни со триглави ламји... Татковите приказни биле првите нешта кои Горјан го вовеле во тој чудесен свет. Прва љубов на книжевен план. Тоа биле негови први несвесни почетоци и самиот тој смета дека раскажувачката дарба која постои во него е татково наследство. Татко му секогаш во прв план ја ставал книгата и науката. Уште кога бил ученик татко му знаел да донесе по некоја книга за читање од рударската библиотека. Прва книга во домот на Петревски била "Минатото во слики" која татко му ја порачал преку пазарџиите. Потоа следувале "Толе Паша" и други.

Дела

Горјан Петревски е писател со ретка дарба чии книги (романи и раскази) привлекуваат големо внимание на читателите и побудуваат голем интерес. Најчесто тое е поради неговата непосредност, лирските нијанси во делата како и поради чувствата што се раѓаат кај младите, првите љубови. Горјан Петревски напишал голем број на дела меѓу кои можат да се наведат следниве наслови:

• "Гороцвет"]](1973, раскази),
• "Земјата од сонот" (1980, раскази),
• "Тажниот свирач" (раскази,паралелен превод на хрватски и македонски јазик, објавена во Сараево во 1986 година),
• "Татковите солзи" (втора награда на конкурсот на "Детска радост" за најдобра книга со раскази распишан во 1984 година), * "Задоцнети писма од Споменка" (1990, лирски записи кои на барање на читателите излегувала долго време како продолженија во "Наш свет"),
• "Татковата прва љубов" (1997, поетско-прозни записи),
• "Пролетни дождови" (сказни работени според народни мотиви инспирирани од приказните за животни на Марко Цепенков, за која во 1998 година ја добил престижната награда "Ванчо Николески" за книга на годината што ја доделува Друштвото на писателите на Македонија),
• "Споменка" (1982, две изданија, откуп на конкурсот на "Детска радост" за најдобар роман),
• "Марта" (1989, најтиражен роман, преобјавуван во осум изданија и влезен во лектирата за седмо одделение),
• "Снеговите на Климентина Евин" (1991, три изданија, роман адаптиран и како радио драма за деца и млади, лектира во основното образование),
• "Далечна љубов" (1992, роман со две изданија кај издавачите "Детска радост" и "Матица македонска"),
• "Исти очи" (1993, четири изданија, роман кој по својата популарност самиот по себе се наметнува како лектира во осмите одделенија),
• "Вечниот ветар" (2000, две изданија, љубовна приказна за млади, роман кој според анкетата на емисијата "Ѕвон" при Македонската радио телевизија е прогласен за најпродавана книга за млади во 2001 година и чие прво издание се распродава за четири месеци), "Рано дојде љубовта" (проза, за која ја добива наградата "Свети Климент" за најбарана книга во 2002 година, а ја доделува НУБ "Свети Климент Охридски"), "Сама"(2003, роман).

Повеќе негови романи се обработуваат како лектири во основното образование по избор на учениците или наставниците.

Покрај неговите книжевни дела крај името на Горјан Петревски стојат и телевизиски серии како:

• "Шарен монитор" (квиз),
• "Илустриран ТВ речник",
• "Црвено, жолто, зелено" (играни серии),
• "Басноград",
• "Баснодром" (куклени серии) и други,

Информативно-документарни серии

• "Откривања",
• "Љубопитна камера",
• "Скоп-стоп" и други.

„Рано дојде љубовта„

Книгата со наслов Рано дојде љубовта се состои од седумдесет и два лирски раскази. Како и во останатите негови дела и овде тој се потпира на своите убедувања дека само "чистиот исказ" е најприфатлив за младите читатели па затоа истиот го применува и негува некомпромисно зошто најверојатно било какво менување на стилот би прдизвикало отпор кај читателите (младата популација). Книгата е поделена на два дела "Плашилото со добро срце" и "Тешко прашање". Љубовта е универзална категорија и како мотив таа се среќава речиси во сите дела на авторот, што е случај и во ова дело. Доминантна специфика на овој роман се искреноста, топлината и доживеаноста на нештата. Тие белези се фундаментален принцип во литературата за деца и младина. Начинот на кој е напишан е прифатлив за младата популација, што се провлекува низ сите романи на Горјан Петревски. Авторот е целосно внесен во детскиот свет и оттаму ги црпи своите инспирации. Доказ за тоа е и ставот кој го искажал во предговорот на книгата:"никогаш не заминав од детството. Зошто, за да се биде писател за деца и млади, не е доволно само навраќање во детството, туку со еден свој дел, скриен и интимен, треба да се остане во него.".

„Сама“

Романот Сама е едно од најдобрите остварувања на Горјан Петревски. Роман кој е лесно препознатлив по неговата лиричност и сентименталност, по трагањето на убавото и возвишеното, на добрината и љубовта. Тој во овој роман целосно го доловува секојдневието на младиот човек, грдото и испревртено време во кое младиот човек секојневно се среќава со лагата, лицемерството, злото, измамата, алкохолот, проституцијата. Едно довчерашно дете треба да го издржи притисокот и да се изгради во правилна личност притоа избегнувајки ги сите пороци. Сите бројни теми и мотиви авторот ги предзначува и ги следи низ една инзвонредно модерна и суптилна творечка постапка. Главен лик во овој роман е пијанистот со светско реноме Симеон Георгиев, сé она што се случува во романот е поврзано со него, сите настани почнуваат и завршуваат со него. Освен него претставен како светски славен млад пијанист, заедно со неговата доследност, упорност, работливост, скромност, разбирање, добрина, искреност, отвореност,љубов и почит кон другите, авторот ни ја доловува и приказната на главната хероина во овој роман Теодора Малинова. Таа е меѓународна каратистка која постојано го слуша упорното вежбање на пијанистот, неговата упорност и желба да оствари некое големо дело кое би оставило трага во неговиот живот, покажувајки дека единствена мерка за човекот се трудот и работата. Постмодернистичката структура на текстот вистински нурнува во свеста и ги отвора младите души. Ни ја претставува осветољубивата и ретко успешна каратистка како сама и осамена несреќна девојка. Таа во една прилика по навреда и измама на училишниот другар Емил и неговата дружина целата своја духовна и физичка убавина ја пресоздава во долго посакуваната и единствена љубов кон младиот пијанист. Одеднаш големите и бучни нешта во животот, стануваат мали и обични, секојдневни чуда од убавина и добрина, почит и љубов, правичност, стрпливост и доследност. Горјан Петревски во овој роман ја вградува приказната на два млади лика кои прерано пораснуваат и се впуштаат во живот полн со зло. Тие таму се соочуваат со сите зла и несраќи, со сексот, развратот, дрогата, со сите недобројни опачини на егзистенцијата. И притоа тие самите со сопствена борба, работа и труд треба да го освојуваат животот како вредност и достоинство. Горјан Петревски раскажува ендноставно и течно низ краток дијалог вметнувајки ги туѓите мисли како магични мудрости со лирски описи и примени во драматично раскажување на приказната. Овој роман зрачи со древна мудрост и затоа подеднакво е прифатлив и за помладата, но и за постарата маса на читатели. Овој роман е посветен на нашиот славен пијанист Симон Трпчевски и токму тој претставува главна инспирација за делото на Горјан Петревски. Симон Трпчевски, авторот го поистоветува со главниот лик во романот Симеон Георгиев кој се обидува да и помогне на главната хероина Теодора Малинова да се оттргне од современите пороци, како што е дрогата. Во една прилика авторот ке каже: "Симон Трпчевски го следам од неговите најрани години. Кога седнав да го пишувам романот, односно, кога ми се наметна ликот на еден млад пијанист, јас не можев да избегам од ликот на Симон Трпчевски. Влегов во еден огромен творечки ризик и навистина многу внимателно му пријдов на ликот кој асоцира на нашиот познат пијанист".

Повеќе за: Исти очи

Во овој роман се работи за момчето Ангел кое живее во клисурата. Кон крајот на летото оди во училиште и таму ја среќава Ана и меѓу нив се јавува симпатија на прв поглед. Потоа се опишуваат дружењата во училиштето и средбите на Ангел и Ана. Кон крајот се дознава дека Ангел и Ана се всушност брат и сестра чија мајка ги оставила пред вратите на две различни семејства. Во оваа книга авторот успева да ни ги долови убавините на природата преку навраќање и описи. Копнеж по убавина владее и во Ангел кој едвај чека да заврши распустот и да се врати назад во својот дом.

Значење

Горјан Петревски е еден од најголемите македонски автори кој пишувал литература наменета за деца и млади. Неговите дела го подигнале на степен повисоко македонското литературно творештво. Тој успева своите идеи да ги преточи во раскази блиски до мадите напишани на еден јазик кој лесно се разбира и притоа да обработи теми кои се дел од животот на младите и како такви будат голем интарес. Преку своите книги го искажува својот младешки дух и својата посветеност кон најмладата популација. Тој ќе изјави: "за да се биде писател за млади нетреба само навраќање во детството туку и еден дел да остане во него".

Литература

• Сама (био-библиографија за авторот)
• Исти очи (писателот за себе, белешка за писателот)
• Снеговите на Климентина Евин
• Споменка
• Марта
• дневните весници „Нова Македонија“, „Утрински весник“ и „Дневник“
• Друштво на писателите на Македонија