Сабантуј
Сабантуј е татарски, идел-уралски, башкирски и казахстански („Сабантој“) летен фестивал, кој датира од бугарската епоха на Волга. На почетокот Сабантуј бил фестивал за земјоделците во руралните области, но подоцна станал национален празник и сега нашироко се слави во градовите. Во 2012, Казан Сабантуј бил прославен на 23 јуни.[1]
Номенклатура[уреди | уреди извор]
Татарските говорници празникот го нарекуваат Сабантуј (Сабантуй, [sʌbɑnˈtuɪ]), или, поточно, Saban tuyı (Сабан туе, [sʌˈbɑn tuˈjɯ]) - множина: Sabantuylar [sʌbɑntuɪˈlɑr].
Празникот го слават и другите турски народи кои живеат покрај Волга. Башкирските говорници го нарекуваат Хабантуј (Һабантуй), чувашките - Акатуј (Акатуй).
Името на празникот на турски јазици значи „празник на плугот“. Синонимот „празник на плугот“ или Saban bäyräme (Сабан бәйрәме [sʌˈbɑn bæɪræˈme]) исто така се јавува.
Историја[уреди | уреди извор]
Сабантуј го следи своето потекло во предисламската епоха, кога се славел пред сезоната на сеидба. Присуството на Сабантуј го забележал ибн Фадлан уште во 921 година. Традиционалните песни и другите обичаи на Сабантуј веројатно имале религиозна конотација во тоа време.
Подоцна, со ширењето на исламот меѓу Татарите и Башкирите и христијанството меѓу Чувашите, станал секуларен празник. Во секој регион, селата наизменично го славеле празникот.
Во почетокот на 20 век Сабантуј се здобил со признание како национален фестивал на Татарите. Советските власти го одобриле овој фестивал најверојатно поради неговото скромно рурално потекло. Сепак, тие го преместиле Сабантуј во сезоната на посеидба, со што го споиле со античкиот летен фестивал Cıyın (кирилица: Җыен, [ʑɯɪˈɯn]).
Неодамна, Москва ги објавила плановите да го номинира Сабантуј за вклучување во списокот ремек-дела на усното и нематеријалното наследство на човештвото во 2007 г.
Традиции[уреди | уреди извор]
Главните карактеристични елементи на Сабантуј ги вклучуваат традиционалните спортски натпревари како што се köräş (татарско борење), коњски трки, трчање во вреќа, качување столбови, трчање држејќи јајца во лажица, битка со вреќи на шипка, удирање тенџере[1] Архивирано на 30 септември 2007 г., наоѓање паричка во катик (пијалок направен од кисело млеко) и други натпревари. Ваквите активности се одвиваат на мејдан,[2] кој обично е лоциран на работ на шумата.
![[1]](http://www.ogoniok.com/common/archive/1996/4459/28-10-11/28-11-1b.gif){kind=link}
Се одржала традиција, наречена sörän,[3] за собирање билети за гостите на фестивалот и награди за победниците на натпреварите. Qarğa botqası (Каша на Рук),[4] ритуална каша, се готви пред Сабантуј за лекување на децата во селото. Друга традиција била молитвата на гробиштата.
Во последниве години, Сабантуј често се комбинира со фестивали на народна и поп музика, како и фестивали за хармоника, наречени Свири, хармоника! (Uyna, ğarmun!).
Кураш[уреди | уреди извор]
Борењето Кураш е главното натпреварување на Сабантуј. Борачите користат крпи и целта е да се собори противникот.
Обично младите момчиња го започнуваат натпреварот. На крајот на Сабантуј, главниот настан на фестивалот е финалето на кураш. Победникот ја добива титулата батир,[5] херој на Сабантуј. Наградата варира од овен во мали села до автомобил на прославите на големите градови.[1]
Календар на фестивалот[уреди | уреди извор]
Сабантујлар немаат одреден датум. Свеченостите се одржуваат приближно од 15 јуни до 1 јули и обично паѓаат во недела. Првично, Сабантујлар се распоредени во села, проследено со Сабантујлар во руралните области, а последните се одржуваат во поголемите градови. Последниот Сабантуј се одржува во Казан, главниот град на Татарстан. Сличен распоред се применува за Акатуј во Чувашија и Хабантуј во Башкортостан.
Во последните неколку години руската влада организирала федерален Сабантујлар во Москва. Многу градови во Европа и Азија кои имаат големи татарски дијаспори, како што се Москва, Санкт Петербург, Талин, Прага, Истанбул, Киев и Ташкент, исто така го оддржуваат Сабантујлар.
Денес Сабантуј може да се опише како меѓународен фестивал кој привлекува многу луѓе од различни етнички позадини кои учествуваат во Сабантујлар, како во Татарстан, така и низ целиот свет.
Политички традиции[уреди | уреди извор]
Сабантуј е симбол на Татарстан. Затоа секој руски претседател што ја посетува републиката учествува на Сабантуј што се одржува во Казан. За време на неговата посета на Казан во средината на 1990-тите, Борис Елцин станал центарот на вниманието во Сабантуј кога учествувал на традиционалниот натпревар во кој учесниците се обидувале да урнат глинен сад додека им се врзани очи. Владимир Путин учествувал во хумористичен натпревар за време на кој се обидел да го натопи лицето во тегла полна со кисело млеко за да извади паричка без да ги користи рацете.[6]
Белешки[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 Drayton, James (4 July 2012). „Sabantuy“. home to roam. Посетено на 11 July 2012.
- ↑ Мәйдан; [mæɪˈdɑn]; also maydan, майдан, [mʌɪˈdɑn] in spoken language
- ↑ Сөрән; [sœˈræn]
- ↑ Карга боткасы, [qʌrˈɣɑ bɔtqɑˈsɯ]
- ↑ [bʌˈtɯr], also батыр batyr, паттӑр pattăr
- ↑ „Новая газета - Novayagazeta.ru“. Новая газета - Novayagazeta.ru.
Наводи[уреди | уреди извор]
- (на англиски) 2012 Sabantuy celebrations in Kazan
- (на англиски) Traditions of Sabantuy, Ogonyok, photos
- (на англиски) Photos of Sabantuy
- (на англиски) History of Habantuy
- (на англиски) Photos of Akatuy
- (на руски) Традиции Сабантуя, Огонёк
- Video on YouTube: Sabantui in Prague