Павле Ненадовиќ
Павле Ненадовиќ (Будим, 14 јануари 1699 - Сремски Карловци, 15 август 1768) бил српски православен митрополит Карловачки од 1749 година до 1768 година.[1] Пред тоа бил епископ Горнокарловачки од 1744 година до 1748 година.[2] а потоа накратко Арадскиот епископ од 1748 г. до 1749 година.
Рана биографија и школување[уреди | уреди извор]
Павле Ненадовиќ е роден во Будим во 1699 година, во долниот град наречен Табан, од татко Ненад и мајка Јелисавета. На неговото крштевање го добил името Петар. Вистинското презиме на семејството било Мирковиќ. Во Будим учел српски, германски и неколку паралелки на латинско училиште. По завршувањето на училиштето, се вработил во судот во Будим како службеник, каде што добро се запознал со методите на државната политика на Хабсбуршката империја. На 11 мај 1758 година, митрополитот Павле Ненадовиќ и неговите синови Павле Јосифов и Павле Мирков примиле во Виена, благороднички лист и унгарски грб.[3]
Митрополитот белградско-карловачки Мојсиј Петровиќ го донел пред својот двор и монасите. Своето богословско образование понатаму го добил како писар, а подоцна и како егзарх на карловачките митрополити. Во 1726 година бил ракоположен за ѓакон, а две години подоцна и за јеромонах. Патријархот Арсеније IV му ја доверил функцијата свој генерален егзарх.
Епископ горнокарловачки[уреди | уреди извор]
На Марковден 1742 година бил избран за епископ на Горнокарловачки, но неговиот избор бил потврден од царицата Марија Тереза дури во 1744 година поради протестот и обвинувањата на Арадскиот бискуп Исаија Антоновиќ и истрагата на властите во Виена по тој повод. По истрагата, со претседателството на грофот Хамилтон, било утврдено дека обвинувањата се неточни. На чело на Горнокарловачка епархија" останал повеќе од четири години. Ја основал во 1746 година во Плашко, каде се наоѓало и седиштето на епархијата. Средното училиште за Горнокарловачката и Костајничката епархија и Учителско-богословско училиште за Лика и Крбава во Лика.
Епископ Арадски[уреди | уреди извор]
На тоа место останал до 1748 година, кога тој бил префрлен во Арад, бидејќи првиот епископ на Арад Исаија Антоновиќ бил избран за Митрополит на Карловац. Но, тој не успеал ниту да замине во Арад за нова епархија, бидејќи набрзо починал митрополитот Карловачки Исаијаа, а на негово место бил избран Арадскиот епископ Павле Ненадовиќ.
Митрополитот Карловачки[уреди | уреди извор]
Павле Ненадовиќ бил митрополит Карловачки од 1749 година до 1768 година. Тој се потпишал со „архиепископот и митрополитот на сиот славен српски, бугарски и влашки народ“ но и со додавање на „архимандритот на манастирот Гргетег“.[4]
За да се разбере каков трпелив и непоколеблив човек е тој, прво мора да споменат два големи квалитети од времето во кое тој бил верски и национален водач над Србите во Хабсбуршката империја. Првата е обединување, дозволено од австриските власти, а втората е големата емиграција на Србите во областа на денешна Украина.
Марија Тереза иако ги потврдила српските привилегии во 1743 година не направила ништо за да ги спречи насилните и ненасилните напади врз православните луѓе и нивниот имот, особено во Славонија и Хрватска. Како што било најверојатно, особено во областа на Жумберак, сведочат страдањата на игуменот Лепавински Кодрат, кој бил убиен на прагот од неговиот манастир и ѓаконот Жумберачки Јанко Прушац. Дури по многу поплаки од митрополитот Карловачки во 1752 и 1753 година, Марија Тереза наредила да не се вознемируваат Србите во верата, да им се дозволи да градат цркви на места каде што живеат само тие, но не и да градат нови. Колку е тешка ситуацијата и покрај овие декрети сведочи и бунтот во Северин во 1755 година.
Во 1751 година Марија Тереза ја укинала воената граница на Тиса и Мориш, бидејќи со Белградскиот мировен договор од 1739 година, таа го изгубила своето значење. Српските граничари не сакале да дојдат на кметско место под управа на окрузите и унгарските феудалци, ниту да се занимаваат со земјоделство, бидејќи со тоа едвај преживувале. Поради тоа, голем број од нив се преселиле прво во Банат, а потоа во јужна Русија, на бреговите на реката Днепар. Околу 100.000 Срби основале нова област, Нова Србија и Славо- Србија. Цело време таа емиграција имала поддршка од руските државни органи, бидејќи искусни борци доселувале во пусти области, така што ни австриската влада не се осмелила јавно да им се спротивстави. Единствениот кој остро се спротивставил на емиграцијата на Србите бил митрополитот Павле Ненадовиќ, поради што бил омразен на рускиот двор, па дури и обвинет за ерес.
Митрополитот Павле Ненадовиќ, без оглед на многу тешките услови за живот и управување со православната митрополија, не се откажал. Тој сметал дека најсилното оружје е зголемувањето на степенот на образование и вербата во народот. По пристигнувањето во Сремска Карловци го основал клирикалне-покровбогородичкото училиште, претходник на денешната Карловачка богословија и Клирикален или училиштен фонд за поддршка на средните и високите српски училишта.
Основал конзисторија (црковен суд), отворил архиви и библиотеки. Тој се залагал во секој град и село да се отвори училиште, а свештениците да не проповедаат „само со зборови, туку и со живот“. Го обновил манастирот Гргетег,[5] изградил катедрална црква во Сремски Карловци. По неговата смрт, од неговото наследство е формиран Неприкосновен фонд за финансирање на трошоците на Епархиската управа.
Починал на 15 август 1768 година во Сремски Карловци, каде што и бил погребан.
Поврзано[уреди | уреди извор]
- Собор во Сремски Карловци во 1749 г.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Вуковић 1996.
- ↑ Радека 1975.
- ↑ Душан Поповић: "Срби у Војводини", Нови Сад 1990.
- ↑ "Српски сион", Сремски Карловци 1901.
- ↑ "Српски сион", Сремски Карловци 8. јул 1901.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Горнокарловачка епархија: Павле Ненадовиќ
- Славко Гавриловиќ: Упатство на митрополитот Павле Ненадовиќ од 1765 година за вршење дејност во Сремската архиепископија, Зборник на Матица Српска за историја, бр 63-64, 2001 година
- Биографија на Павле Ненадовиќ[мртва врска]