Прејди на содржината

Иван Вазов

Од Википедија — слободната енциклопедија
Иван Вазов
Роден/а9 јули 1850(1850-07-09)
Сопот, Одрински Пашалак, Османлиска Империја
Починат/а22 септември 1921(1921-09-22) (возр. 71)
Софија, Царство Бугарија
Занимањепоет и академик
НационалностОтоманец (1850-1878)
Бугарин (1878-1921)
НародностБугарин

Иван Вазов (Сопот, 9 јули 1850 — Софија, 22 септември 1921) — бугарски поет и академик. Честопати е нарекуван патријарх на бугарската книжевност. Во периодот од 7 септември 1897 до 30 јануари 1899 година бил министер за образование и наука на Бугарија. Според некои историски истражувања, Иван Вазов имал македонско потекло од Јановени, Костурско.[1][2]

Животопис

[уреди | уреди извор]

Спорен е точниот датум на раѓањето на Вазов. Неговите родители Саба и Минчо Вазов и двајцата имале големо влијание врз младиот поет. Откако Иван завршил основно училиште во Сопот, Минчо го испратил кај Калофер, назначувајќи го помошник-наставник. Откако ги завршил завршните испити во Калофер, младиот учител се вратил во Сопот за да помогне во намирниците на својот татко. Следната година татко му го испратил во Пловдив во училиштето на Најден Геров. Таму Вазов ги направи првите чекори како поет.

Се вратил во Сопот само за да замине во Олтеница во Романија, бидејќи татко му сакал тој да стане чирак и да студира трговија кај неговиот вујко. Иван Вазов не покажа никаков интерес за трговската професија. Наместо тоа, тој беше ангажиран во литературата. Набргу побегнал од местото на својот вујко и отишол во Браила каде што живеел со бугарските прогонети револуционери и го запознал Христо Ботев, познат револуционер и поет.

Во 1874 година се вклучил во борбата за независност на неговата земја од Отоманската империја. Во 1875 година се вратил во Сопот, каде што станал член на локалниот револуционерен комитет. По неуспехот на Априлското востание од 1876 година, тој морал да ја напушти земјата, враќајќи се во Галаци, каде што повеќето од преживеаните револуционери биле прогонети. Таму бил назначен за секретар на комитетот. Вазов веројатно бил под големо влијание на Ботев, кој бил идеолошки водач на револуционерно движење во Бугарија. Своите познати песни почнал да ги пишува со Ботев и со некои други емигранти во Романија. Во 1876 година го објавил своето прво дело „Пријапорец и Гусла“, а потоа „Бугарските таги“ во 1877 година.

Бугарија ја врати својата независност во 1878 година како резултат на Руско-турската војна и Вазов го напиша познатиот еп за заборавените. Тој стана уредник на политичките критики Science and Dawn. Меѓутоа, тој беше принуден уште еднаш на егзил, овој пат во Одеса, поради прогонот на русофилската политичка фракција. Враќајќи се во Бугарија со помош на мајка му Саба Вазова, почнал да учителствува.

Во 1889 година се преселил во Софија каде започнал да ја објавува ревијата „Деница“.

Романот на Вазов од 1888 година Под јаремот, кој го прикажува отоманското угнетување на Бугарија, е најпознатото парче од класичната бугарска литература и е преведен на преку 30 јазици.[3] Подоцна во својот живот Вазов беше истакната и нашироко почитувана личност во општествениот и културниот живот на новонезависна Бугарија. Починал на 22 септември 1921 година.

Песни

[уреди | уреди извор]
Девојчето Василка.

Вазов напишал песна за девојче кое е славено во Бугарија што добило шлаканица. Васка Зојчева била ќерка на Данаил и Љуба Зојчеви од Прилеп[се бара извор]. Нејзиниот татко Данаил бил член на Прилепскиот комитет на ВМОРО до Хуриетот, но и потоа работел за револуционерната организација[се бара извор].

На 14 октомври 1912 година, на Камениот мост во Скопје, на пречекот на српскиот престолонаследник и водач на српската армија Александар Караѓорѓевиќ, истиот побарува од Зојчева да се изјасни по однос на својата етничка припадност[се бара извор]. Очекувајќи дека девојчето ќе каже Србинка, тој физички ја нападнал со шлаканици кога таа одговорила дека е Бугарка.[4][5]

Овој настан наидува на силна реакција во Бугарија, што дури и општественикот Иван Вазов пишува стихотворба во 1913 за него.[6]

Поради овој случај, Васка Зојчева е вклучена во секција “Маченици” во алманахот “Македонија”, а се споменува и во книга на Кирил Прличев.[7][8]

Дела

[уреди | уреди извор]

Романи

[уреди | уреди извор]
  • Под јаремот
  • Нова земја
  • Светослав Тертер
  • Казаларска царица

Приповести

[уреди | уреди извор]
  • Митрофан и Дормидолски
  • Немили-недраги
  • Стричеви
  • Нора

Зборници

[уреди | уреди извор]
  • Приказни 1881-1901
  • Шаролик свет
  • Утро во Банки
  • Приказни 1901-1921

Збирки песни

[уреди | уреди извор]
  • Прапорец и гусла
  • Тагата на Бугарија
  • Ибавување
  • Мајски букет
  • Гусли
  • Италија
  • Полиња и гори
  • Сливница
  • Звуци
  • Поеми
  • Скитнички песни
  • Под нашето небо
  • Јоргован ми замириса
  • Љубав и природа

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Арнаудов, Михаил (1972). Любен Каравелов. Живот, дело, епоха. 1834-1879. [Моногр.]. Наука и изкуство. стр. 12.
  2. ↑ Арнаудов, Михаил (1943). Ivan Vazov i bŭlgarskata priroda s ocherk Chuvstvoto za prirodata prez vi︠e︡koveti︠e︡. Khemus. стр. 43.
  3. ↑ Иван Вазов (1912) Под јаремот: Романса на слобода (англиски превод од Вилијам Хејнеман)
  4. ↑ Коста Црнушанов, “Македонизмот и отпорот против него”, Универзитетско издание Св. Климент Охридски, Софија, 1992
  5. ↑ Mercia MacDermott. FOR FREEDOM AND PERFECTION. The Life of Yané Sandansky. Journeyman, London, 1988.
  6. ↑ Бобчев, Стефан (1915). Какво бълнуват сърбите. София.
  7. ↑ Алманах Македония, София, 1931
  8. ↑ Кирил Прличев, “Српските жестокости во Македонија (1912-1913)”, Софија, 1917

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Иван_Вазов&oldid=5320712“