Зографско евангелие
| Зографско евангелие | |
|---|---|
| Руска национална библиотека | |
 Страна од Зографското евангелие на која започнува Евангелието по Марко "ⰵⰲⰰⰳⰳ[ⰵ]ⰾⰻⰵ ⱁⱅⱏ ⰿⰰⱃⱏⰽⰰ (Єваггєлїе отъ Маръка)" | |
| Година на изработка | Крајот на Х или почетокот на XI век |
| Материјал | пергамент |
| Големина | 304 листа |
| Писмо | Глаголица |
| Содржина | четвороевангелие со синаксар |
Зографско евангелие — средновековен македонски книжевен споменик кое потекнува од X или почетокот на XI век напишано на глаголица и пронајдено во Македонија[1].
Ракопис
[уреди | уреди извор]Ракописот потекнува од крајот на Х или почетокот на XI век и е напишан на 304 листа од пергамент со димензии 180х225 мм[1]. Кон првобитниот текст (272 листови) во XII век на местото на изгубени листови се додадени 16 нови листови испишани со глаголично писмо, а на крајот од ракописот во XIII век е додаден синаксар пишуван на кирилица[1]. Вториот глаголички дел од ракописот е пишуван врз пергаментни листови од коишто претходно е избришан глаголички текст од X век[1]. Недостасува почетниот дел од ракописот и неколку листа од внатрешниот дел на евангелието. Го пишувале двајца глаголописци - едниот од нив го пишувал основниот дел од ракописот, а другиот - додадениот палимпсестов дел, како и двајца кирилописци - при што едниот го запишувал синаксарот, а другиот кириличните записи во глаголичниот дел на ракописот. Од нив е познато само името на пишувачот на синаксарот - Јоан јереј[1].
Писмо
[уреди | уреди извор]Писмото на ракописот е обла глаголица. Аглести форми има кај поновиот глаголички текст, а глаголица од висечки тип има кај избришаниот текст од палимпсестовиот дел на ракописот[1]. Користен е архаичен правопис со разделно пишување на ук, употреба на диграф шт и ретка вокализација на еровите[1].
Особености
[уреди | уреди извор]Некои од јазичните особеностите на овој ракопис се:[2]
- двоеров правопис
- замена ъ > o и ь > e во силна позиција: cu, cu
- употреба на четири јусови знаци
Содржина
[уреди | уреди извор]Според содржината претставува четвороевангелие со синаксар. Евангелието го опфаќа текстот од Матеј 3,11 до крајот на Евангелието според Јован.
Орнаментика
[уреди | уреди извор]
Според орнаментиката ракописот содржи знаменца и коцновки во геометриски стил и плетени иницијали[1]. Содржи и минијатура на апостолите Петар и Павле и уште неколку невешти цртежи[1]. Повезот е нов и потекнува од XIX век и претставува имитација на окована подврзија од XIV век на грчки ракописен зборник од светогорскиот манастир „Пантократор“[1].
Пронаоѓање
[уреди | уреди извор]Ракописот е откриен во Зографскиот манастир во 1843 година од австрискиот конзул во Солун - Антун Михановиќ.[1] Во 1860 монашкото братство му го подарило на рускиот цар Александар Втори кој го предал во Руската национална библиотека во Санкт Петербург, каде што и денес се чува под сигнатура Глаг.1[1]. Дигиталната верзија е достапна во нивната дигитална ризница. зографско евангелие
Поврзано
[уреди | уреди извор] |
„Зографско евангелие“ на Ризницата ? |
Наводи
[уреди | уреди извор]Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- „Македонската глаголица“ (МАНУ, Скопје, 2015. 103 страници)
- Зографското евангелие на Викиизвор на глаголица и кирилица
