Сложена согласка
Сложени согласки | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка | ||||||||||||||||
Помош за МФА • легенда • помош со снимки • табела • погл. |
Сложени согласки (коартикулирани согласки) се согласки што се создаваат на истовремени места на творба. Може да се поделат на две класи: двојнотворбени со две главни места на творба со ист начин (двете избувни, двете носни и сл.), и согласки со споредна творба, каде втората творба не се создава на ист начин.
Пример за двојнотворбена согласка е безвучната усненозаднонепчена избувна согласка [k͡p], што се изговара едновремено кај мекото непце (a [k]) и кај усните (a [p]). Од друга страна, безвучната лабијализирана задновенечна избувна согласка {{МФА|[kʷ]} има само едечна творба - заднонепченото [k], со истовремено приближновидно заоблување на усните.
Со исклучок на чкрапавите согласки, сите двојнотворбени согласки се усненозаднонепчени. Меѓутоа, постои голем број на чести споредни творби. Најзастапена е лабијализацијата (како [kʷ]), палатализацијата (како руската мека согласка [pʲ]), веларизација (како македонското „темно“ л [lˠ]) и фарингализација (како арапската емфатична согласка [tˤ]).
Како што се очекува од приближновидниот карактер на споредната творба, не е секогаш лесно да се одреди дали една сложена приближна согласка како што е /w/ има двојна или единечна творба. На пример, во некои англиски дијалекти /w/ е лабијализиран заднонепчен глас што може да се претстави со [ɰʷ], но јапонскот глас /w/ е поблизок до вистинско усненозаднонепчено [ɰ͡β̞]. Вообичаено е буквата ⟨w⟩ да се ограничи само на првиот случај.
гласилката ја контролира фонацијата и дејствува истовремено со многу согласки. Обично таа не се смета за творбеник - исфрленото [kʼ] со едновремено затворање на мекото непце и гласилката не се смета за сложена согласка.
Поврзано
[уреди | уреди извор]
Табела на белодробни согласки по МФА аудио
| ||||||||||||||||||||||||
По место → | Уснени | Преднојазични | Среднојазични | Заднојазични | Гласилни | |||||||||||||||||||
↓ По начин | Двоуснени | Уснено-забни | Забни | Венечни | Задно-венеч. | Свиени | Предно-непчени | Заднонепчени | Ресични | Голтнички | Надгласилни | Гласилни | ||||||||||||
Носни | m̥ | m | ɱ | n̪ | n̥ | n | n̠ | ɳ | ɲ̥ | ɲ | ŋ̊ | ŋ | ɴ | |||||||||||
Избувни | p | b | p̪ | b̪ | t̪ | d̪ | t | d | ʈ | ɖ | c | ɟ | k | ɡ | q | ɢ | ʡ | ʔ | ||||||
Струјни | ɸ | β | f | v | θ | ð | s | z | ʃ | ʒ | ʂ | ʐ | ç | ʝ | x | ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h | ɦ |
Приближни | ʋ | ɹ | ɻ | j | ɰ | |||||||||||||||||||
Трепетни | ʙ | r | ɽ͡r | ʀ | я * | |||||||||||||||||||
Едноударни | ⱱ̟ | ⱱ | ɾ | ɽ | ɢ̆ | ʡ̯ | ||||||||||||||||||
Стран. струј. | ɬ | ɮ | ɭ˔̊ | ʎ̥˔ | ʎ˔ | ʟ̝̊ | ʟ̝ | |||||||||||||||||
Стран. прибл. | l | ɭ | ʎ | ʟ | ||||||||||||||||||||
Стран. едноуд. | ɺ | ɺ̠ | ʎ̯ |
Чкрапави | ʘ | ǀ | ǃ | ǂ | ǁ | ||
ʘ̃ | ʘ̃ˀ | ʘ͡q | ʘ͡qʼ | ||||
Уфрлени | ɓ | ɗ | ʄ | ᶑ | ɠ | ʛ | |
Исфрлени | pʼ | tʼ | cʼ | ʈʼ | kʼ | qʼ | |
fʼ | θʼ | sʼ | ɬʼ | xʼ | χʼ | ||
tsʼ | tɬʼ | cʎ̝̥ʼ | tʃʼ | ʈʂʼ | kxʼ | kʟ̝̊ʼ |
p̪f | b̪v | ts | dz | tʃ | dʒ | tɕ | dʑ | ʈʂ | ɖʐ |
tɬ | dɮ | cç | ɟʝ | cʎ̥˔ | ɟʎ˔ | kʟ̝̊ | ɡʟ̝ |
Незаградни | ʍ | w | ɥ | ɧ |
Заградни | k͡p | ɡ͡b | ŋ͡m |
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош] |
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка. |
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби. |
* Симболот го нема во МФА. |