Струјна согласка

Од Википедија — слободната енциклопедија
Начини на творба
Препречни
Избувни
Слеани
Струјни
Шушкави
Гласници
Носни
Едноударни
Приближни
Течни
Самогласка
Полусамогласка
Странични
Трепетни
Механизам
Белодробни
Исфрлени
Уфрлени
Чрапави
 
Алитерација
Асонанца
Поврзано: Место на творба
Оваа страница содржи фонетски информации изразени со МФА, кои може да не се прикажат исправно кај некои прелистувачи. [Помош]
уреди

Струјните согласки (теснински, фрикативи или спиранти)[1][2] се согласки што се создаваат со истиснување на воздухот низ тесен премин кој се образува со приближување на два органи на творба. Ова може да биде приближување на долната усна и горните заби (се добива [f]); задниот дел од јазикот и мекото непце (се добива [x]) или страничниот дел од јазикот и катниците (се добива велшкото [ɬ]). Овој силен тек на воздух се нарекува струење или фрикација. Еден подвид на струјните согласки се шушкавите (сибиланти). При создавањето на шушкава согласка, воздухот се истиснува како погоре, но јазикот е извиен по должината за да го спроведе воздухот до рабовите на забите. Такви примери се македонските гласови [s] (с), [z] (з), [ʃ] (ш) и [ʒ] (ж).


Шушкави струјни согласки[уреди | уреди извор]

Сите шушкави согласки се преднојазични, но во тој опсег може да бидат забни, венечни, задновенечни или преднонепчени (свиени). Меѓутоа, на задновенечното место на творба, јазикот може да заземе неколку положби: засводена, рамна и врвеста. Сите тие имаат посебен симбол и назив. Прототипните свиени согласки се подјазични и преднонепчени, но обично се пишуваат со истиот симбол како врвнојазичните задновенечни согласки. Задновенечните и забните согласки може да бидат и врвнојазични или рамнојазични, но оваа разлика се означува со дијакритички знаци наместо со посебни симболи.

Средни нешушкави струјни согласки[уреди | уреди извор]

Странични струјни согласки[уреди | уреди извор]

Страничната струјна согласка како ll во велшкиот (на пр. Lloyd, Llewelyn, Machynlleth), како обезвученото 'hl' и звучното 'dl' или 'dhl' во неколку јужноафрикански јазици (како што се коса и зулу) и монголскиот.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Кепески, Круме (1990). Граматика на македонскиот литературен јазик (X. изд.). Скопје: Просветно Дело. стр. 61.
  2. „фрикатив“ — Лексикон на македонскиот јазик


Табела на белодробни согласки по МФА аудио
По место → Уснени Преднојазични Среднојазични Заднојазични Гласилни
↓ По начин Дво​уснени Уснено-​забни Заб​ни Венеч​ни Задно-​венеч. Свие​ни Предно-​непчени Задно​непчени Ресич​ни Голтни​чки Надгла​сил​ни Гласил​ни
Носни m ɱ n ɳ ɲ̥ ɲ ŋ̊ ŋ ɴ
Избувни p b t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ
Струјни ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ
Приближни ʋ ɹ ɻ j ɰ
Трепетни ʙ r ɽ͡r ʀ я *
Едноударни ⱱ̟ ɾ ɽ ɢ̆ ʡ̯
Стран. струј. ɬ ɮ ɭ˔̊ ʎ̥˔ ʎ˔ ʟ̝̊ ʟ̝
Стран. прибл. l ɭ ʎ ʟ
Стран. едноуд. ɺ ɺ̠ ʎ̯
Небелодробни согласки
Чкрапави ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ
ʘ̃ ʘ̃ˀ ʘ͡q ʘ͡qʼ
Уфрлени ɓ ɗ ʄ ɠ ʛ
Исфрлени ʈʼ
θʼ ɬʼ χʼ
tsʼ tɬʼ cʎ̝̥ʼ tʃʼ ʈʂʼ kxʼ kʟ̝̊ʼ
Слеани согласки
p̪f b̪v ts dz ʈʂ ɖʐ
ɟʝ cʎ̥˔ ɟʎ˔ kʟ̝̊ ɡʟ̝
Сложени согласки
Незаградни ʍ w ɥ ɧ
Заградни k͡p ɡ͡b ŋ͡m
Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]
Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.
Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.
* Симболот го нема во МФА.