Преглед на кодот на Кипар

{{Другизначења}}
{{Инфокутија Држава
|conventional_long_name   = Република Кипар
|native_name              = {{native name|el|Κυπριακή Δημοκρατία}}<br>{{native name|tr|Kıbrıs Cumhuriyeti}}
|common_name              = Кипар
|image_flag               = Flag of Cyprus.svg
|image_coat               = Coat of arms of Cyprus (2006).svg
|national_anthem          = [[Химна на слободата|Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν]] <p> {{small|„Химна кон слободата“}} {{#tag:ref |Исто така официјална химна на Грција}}</p><br><center>[[Податотека:Greece national anthem.ogg]]</center>
|image_map                = EU-Cyprus.svg
|map_caption              = {{map caption|region=[[Европа]]|subregion=[[Европска Унија|Европската Унија]]|legend=EU-Cyprus.svg|location_color=темнозелена|subregion_color=светлозелена|region_color=темносива}}
|capital                  = [[Никозија]]
|latd=35 |latm=08 |latNS=N |longd=33 |longm=28 |longEW=E
|largest_city             = Никозија
|official_languages       = {{hlist|[[Грчки јазик|грчки]]|[[Турски јазик|турски]]}}
|demonym                  = [[Кипрани|кипранец]]
|government_type          = [[претседателска република]]
|leader_title1            = [[Претседатели на Кипар|Претседател]]
|leader_name1             = [[Никос Христодулидес]]
|leader_title2            = Потпретседател
|leader_name2             = ''слободно''
|legislature              = Претставнички дом
|sovereignty_type         = Независност
|sovereignty_note         = од Обединетото Кралство
|established_event1       = Лондонско-Циришки договори
|established_date1        = 19 февруари 1959
|established_event2       = Прогласена независност
|established_date2        = 16 август 1960
|established_event3       = Ден на независноста
|established_date3        = 1 октомври 1960
|accessionEUdate          = 1 мај 2004
|area_rank                = 162.
|area_km2                 = 9,251
|area_sq_mi               = 3,572
|percent_water            = 9
|population_estimate      = 1,189,265
|population_estimate_rank = 158.
|population_estimate_year = 2018
|population_census        = 838,897
|population_census_year   = 2011
|population_density_km2   = 123.4
|population_density_sq_mi = 319.6
|population_density_rank  = 82.
|GDP_PPP                  = 38,561 млд. [[Американски долар|дол.]]
|GDP_PPP_rank             = 
|GDP_PPP_year             = 2021
|GDP_PPP_per_capita       = 42.832 дол.
|GDP_nominal              = 26,546 млд. дол.
|GDP_nominal_rank         = 
|GDP_nominal_year         = 2021
|GDP_nominal_per_capita   = 29.486 дол.
|Gini                     = 29.3
|Gini_ref                 = 
|Gini_rank                = 
|Gini_year                = 2020
|HDI_year                 = 2019
|HDI                      = 0.887
|HDI_change               = increase
|HDI_rank                 = 33.
|HDI_ref                  = <ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/download/ |title=2013 Human Development Report |publisher=United Nations Publications |date=14 март 2013 |accessdate=14 март 2013 |archive-date=2019-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190415011105/http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/download |url-status=dead }}</ref>
|currency                 = [[Евро]]<sup>а</sup>
|currency_code            = EUR
|time_zone                = [[Источноевропско време|EET]]
|utc_offset               = +2
|time_zone_DST            = [[Источноевропско летно време|EEST]]
|utc_offset_DST           = +3
|date_format              = 
|drives_on                = лево
|cctld                    = [[.cy]]<sup>б</sup>
|iso3166code              = CY
|calling_code             = [[+357]]
|footnote_a               = Пред 2008: [[Кипарска фунта]]
|footnote_b               = Доменот [[.eu]] се користи исто така, бидејќи е заеднички за сите земји-членки на [[Европската Унија]].
}}
'''Кипар''' ({{lang-el|Κύπρος}}, {{lang-tr|Kıbrıs}} или официјално '''Република Кипар''' ({{lang-el|Κυπριακή Δημοκρατία|links=no}}; {{lang-tr|Kıbrıs Cumhuriyeti|links=no}}) — островска држава која се наоѓа во источниот дел на [[Средоземно Море]], трет по големина<ref>{{наведени вести|url=https://www.worldatlas.com/articles/biggest-islands-in-the-mediterranean-sea.html|title=Најголеми острови во Средоземното Море по површина|work=''WorldAtlas''|access-date=2018-05-11|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180512043924/https://www.worldatlas.com/articles/biggest-islands-in-the-mediterranean-sea.html|archive-date=12 мај 2018|df=dmy-all}}</ref> и по населеност остров на Медитеранот<ref>{{наведени вести|url=https://www.worldatlas.com/articles/the-most-populated-islands-in-the-mediterranean-sea.html|title=Најнаселени острови во Средоземното Море|work=''WorldAtlas''|access-date=2018-05-11|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180512043814/https://www.worldatlas.com/articles/the-most-populated-islands-in-the-mediterranean-sea.html|archive-date=12 мај 2018|df=dmy-all}}</ref>, со местоположба јужно од [[Турција]], западно од [[Сирија]] и [[Либан]], северозападно од [[Израел]] и [[Палестина]], северно од [[Египет]] и југоисточно од [[Грција]].

Најраната позната човечка активност на островот датира околу 10 милениум пред нашата ера. Археолошки остатоци од овој период го вклучуваат добро сочуваното неолитско село [[Хирокитија]], а Кипар е дом на некои од најстарите бунарски води во светот<ref name="autogenerated2">{{наведени вести |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8118318.stm |title=Пстатоци од камено време пронајдени во Кипар|work=BBC News |date=25 јуни 2009 |accessdate=31 јули 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131005060232/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8118318.stm |archive-date=5 октомври 2013  |df=dmy-all }}</ref>. Кипар бил населен од [[Микенска цивилизација|микенските Грци]] во 2 милениум п.н.е. Како стратешка локација на [[Блискиот Исток]], подоцна островот бил окупиран од неколку големи сили, вклучувајќи ги царствата на [[Асирци]]те, [[Стар Египет|Египќаните]] и [[Персија|Персијците]], по кое островот бил освоен во 333 п.н.е. од [[Александар Македонски]]. По распаѓањето на неговото царство со островот уште владееле и [[Птоломејска династија|Птоломејски Египет]] под македонско водство, [[Римско Царство|Римското Царство]] и [[Источно Римско Царство|Источното Римско Царство]], арапски калифати за краток период, француската династија [[Династија Лизињан|Лизињан]] и [[Република Венеција|Венецијанците]], три века [[отомански Кипар|отоманско владеење]] помеѓу [[1571]] и [[1878]] ([[де јуре]] до [[1914]]<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus">{{Наведена мрежна страница|url=http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne|title=Лозански договор|access-date=7 октомври 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20130112221242/http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne|archive-date=12 јануари 2013|df=dmy-all}}</ref>.)

Кипар бил ставен под администрација на [[Велика Британија]] врз основа на [[Кипарска конвенција (1878)|Кипарската конвенција]] во [[1878]] година и официјално бил припоен од [[Велика Британија]] во [[1914]] година. Додека [[Кипарски Турци|кипарските Турци]] сочинуваат 18% од населението, поделбата на Кипар и создавањето на [[Северен Кипар|турска држава]] на север станало политика на водачите на кипарските Турци и [[Турција]] во 1950-тите. Турските водачи во еден период се залагале за анексија на Кипар во Турција, бидејќи Кипар се сметал за „''составен дел од Анадолија''“, додека од [[19 век]] голем дел од грчко-кипарско население и [[Кипарска православна црква|неговата православна црква]] се залагале за сојуз со [[Грција]]<ref>{{Наведена книга |last1=Фустман|first1=Хуберт|last2=Кер Линдси|first2=Џејмс|title=Управување и политика на Кипар|year=2008|publisher=Peter Lang|isbn=978-3-03911-096-4|page=48|url=https://books.google.com/?id=AzIXtVdDDwgC&pg=PA48#v=onepage}}</ref><ref>{{Наведена книга |last1=Мирбагери|first1=Фарид|title=Историски речник на Кипар|date=2009|publisher=''Scarecrow Press''|page=25|url=https://books.google.com/?id=f82Jn_H4VukC&pg=PA25#v=onepage|isbn=9780810862982}}</ref>, што станало грчка национална политика во 1950-тите<ref>{{Наведена книга |last1=Trimikliniotis|first1=Nicos|title=Beyond a Divided Cyprus: A State and Society in Transformation|date=2012|publisher=''Palgrave Macmillan''|isbn=978-1-137-10080-1|page=104|url=https://books.google.com/?id=zS_HAAAAQBAJ&pg=PA104#v=onepage}}</ref>. По националистичкото насилство во 1950-тите, Кипар добил независност во [[1960]] година. Кризата од 1963-64 година довела до натамошно меѓуетничко насилство помеѓу [[кипарски Грци|кипарските Грци]] и [[Кипарски Турци|кипарските Турци]], коишто раселиле повеќе од 25.000 кипарски Турци<ref name=hoff>{{Наведена книга |author= Hoffmeister, Frank |title= Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession |publisher= EMartinus Nijhoff Publishers|year= 2006 |url= https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC | pages = 17–20 |isbn= 978-90-04-15223-6}}</ref><ref name=IntercommunalViolence>{{Наведена мрежна страница |url=http://countrystudies.us/cyprus/13.htm |title=Американска конгресна библиотека - студии - Кипар - Меѓуопштинско насилство |publisher=''Countrystudies.us'' |date=21 декември 1963 |accessdate=25 октомври 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110623135118/http://countrystudies.us/cyprus/13.htm |archive-date=23 јуни 2011  |df=dmy-all }}</ref>. На [[15 јули]] [[1974]] година, националниот премиер на кипарските Грци и елементите на [[Грчка воена хунта|Грчката воена хунта]] започнале процес на ''[[еносис]]''<ref>{{Наведена книга | last = Милинсон| first = Вилијам| title = Кипар: Современа Историја| publisher = ''I. B. Tauris'' | year=2005 | url = https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81| isbn = 978-1-85043-580-8| page = 81 }}</ref><ref>{{наведени вести |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2297653.stm |title=website |work=BBC News |date=4 октомври 2002 |accessdate=25 октомври 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040726144124/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2297653.stm |archive-date=26 јули 2004  |df=dmy-all }}</ref>, односно процес за присоединување на Кипар кон Грција<ref name=danopoulos>{{Наведена книга|author1=Константин Панос Данопулос|author2=Диренда К. Вајпеџи|author3=Амир Бар-Ор|title=Граѓанско-воени односи, градењето на нацијата и националниот идентитет: компаративни перспективи|url=https://books.google.com/books?id=wU_587RXIvsC&pg=PA260|year=2004|publisher=''Greenwood Publishing Group''|isbn=978-0-275-97923-2|page=260|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915230348/https://books.google.com/books?id=wU_587RXIvsC&pg=PA260|archive-date=15 септември 2015|df=dmy-all}}</ref>. Поради овие настани, од страна на Турција била [[Турска инвазија на Кипар|извршена инвазија на островот]] на [[20 јули]] [[1974]] година<ref name="Benvenisti2012">{{Наведена книга|author=Еџал Бенвенист|title=Меѓународното право на занимање|url=https://books.google.com/books?id=JKgeX_sdQG0C&pg=PA191|date=23 февруари 2012|publisher=''Oxford University Press''|isbn=978-0-19-958889-3|page=191|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910212611/https://books.google.com/books?id=JKgeX_sdQG0C&pg=PA191|archive-date=10 септември 2015|df=dmy-all}}</ref>, што довело до воспоставување на денешна територија [[Северен Кипар]], и раселување на над 150.000 кипарски Грци<ref>Барбара Роуз Џонстон, Сузан Слимовикс. „''Водење војна, правење мир: репарации и човекови права''“ (2009), Работна група за репарации на американската антрополошка асоцијација, [https://books.google.com/books?id=jOU9_BQU9SYC&pg=PA211 стр. 211] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160412133508/https://books.google.com/books?id=jOU9_BQU9SYC&pg=PA211 |date=12 април 2016 }}</ref><ref>Морели, Винсент. ''Кипар: Обединетоста се покажува за неостварлива'' (2011), ''DIANE Publishing'', [https://books.google.com/books?id=dyWwReoc81oC&pg=PA10& стр. 10] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160413033218/https://books.google.com/books?id=dyWwReoc81oC&pg=PA10& |date=13 април 2016 }}</ref> и 50.000 кипарски Турци<ref>Боровиец, Ендру,. ''Кипар: Проблематичниот остров "(2000), Гринвуд издавачката група, [https://books.google.com/books?id=hzEDg6-d80MC&pg=PA125 p. 125] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160412142842/https://books.google.com/books?id=hzEDg6-d80MC&pg=PA125 |date=12 април 2016 }}</ref>. Одделна држава на кипарските Турци на север била формирана со декларација во [[1983]] година. Овој потег бил широко осуден од меѓународната заедница, при што само Турција ја признала новата држава. Овие настани и политичката ситуација се прашања на континуиран спор.

Република Кипар има де јуре суверенитет над целиот остров, вклучувајќи ги и нејзините територијални води и ексклузивна економска зона, со исклучок на суверените подрачја на [[Акротири и Декелија]], кои остануваат под контрола на Велика Британија според Лондонските и Циришките договори<ref name=independence>[http://www.parliament.cy/parliamenteng/index.htm Кипарска дата за независност] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060613002758/http://www.parliament.cy/parliamenteng/index.htm |date=13 јуни 2006 }} (click on Historical review)</ref>. Сепак, Република Кипар де факто е поделен на два главни дела: подрачјето под делотворна контрола на републиката, кое се наоѓа на југ и запад, и опфаќа околу 59% од областа на островот и на северот<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.un.org/documents/sc/res/1984/scres84.htm |title=According to the United Nations Security Council Resolutions 550 and 541 |publisher=United Nations |accessdate=27 March 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090319123420/http://www.un.org/documents/sc/res/1984/scres84.htm |archive-date=19 March 2009  |df=dmy-all }}</ref>, управуван од самопрогласената [[Турска Република Северен Кипар]] што опфаќа околу 36% од областа на островот. Скоро 4% од областа на островот е покриена од тампон-зона на [[ООН]]. Меѓународната заедница смета дека северниот дел на островот е територија на Република Кипар, окупирана од турските сили<ref name="Conference2007">{{Наведена книга|author=Европски конзорциум за црковно-државни истражувања. Конференција |title=, Höör (Шведска), 17–20 ноември 2005|url=https://books.google.com/books?id=hogL92shGUIC&pg=PA50|year=2007|publisher=''Peeters Publishers''|isbn=978-90-429-1858-0|page=50|quote=Има малку податоци во врска со признавањето на правниот статус на религиите во окупираните територии, бидејќи сите акти на  „Турската Република Северен Кипар“ не се признаваат ниту од Република Кипар, ниту од меѓународната заедница.|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412144859/https://books.google.com/books?id=hogL92shGUIC&pg=PA50|archive-date=12 April 2016|df=dmy-all}}</ref><ref name="Quigley">{{Наведена книга|author=Quigley|title=Државност на Палестина|url=https://books.google.com/books?id=iTR3BQ0aJ6UC&pg=PA164|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49124-2|page=164|quote=Меѓународната заедница ја сметаше оваа декларација за неважечка, поради тоа што Турција ја окупирала територијата што припаѓала на Кипар и дека наводна држава била прекршување на суверенитетот на Кипар.|date=2010-09-06|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906001102/https://books.google.com/books?id=iTR3BQ0aJ6UC&pg=PA164|archive-date=6 септември 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="Tocci2004">{{Наведена книга|author=Натали Точи|title=Динамика на пристапот во ЕУ и решавање конфликти: катализирање на мирот или зачувување на поделбата во Кипар ?|url=https://books.google.com/books?id=T6Z0Io3kQZ4C&pg=PA56|date=јануари 2004|publisher=''Ashgate Publishing, Ltd''.|isbn=978-0-7546-4310-4|page=56|quote=окупираната територијата вклучи 70 проценти од економскиот потенцијал на островот со повеќе од 50 проценти од индустриските ... Покрај тоа, со оглед на поделбата, Турција ја охрабри кинеската имиграција во северен Кипар. ... Меѓународната заедница, со исклучок на Турција, го осуди едностраното прогласување независност како...|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915202840/https://books.google.com/books?id=T6Z0Io3kQZ4C&pg=PA56|archive-date=15 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="WivelSteinmetz2013">{{Наведена книга|author1=Д-р Андерс Вивел|author2=Роберт Стинмец|title=Мали држави во Европа: предизвици и можности |url=https://books.google.com/books?id=iUeWqEjS6-IC&pg=PA165|date=28 март 2013|publisher=''Ashgate Publishing, Ltd''.|isbn=978-1-4094-9958-9|page=165|quote=До ден-денес, таа останува непризнаена од страна на меѓународната заедница, освен од страна на Турција |access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150922110421/https://books.google.com/books?id=iUeWqEjS6-IC&pg=PA165|archive-date=22 септември 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="Neville2013">{{Наведена книга|author=Питер Невил|title=Историски речник на британската надворешна политика|url=https://books.google.com/books?id=dVosJPY04xAC&pg=PA293|date=22 March 2013|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-7371-1|page=293|quote=...Еџевит нареди на армијата да ја окупира турската област на 20 јули 1974 година. Таа стана [[Турска Република Северен Кипар]], но Велика Британија, како и останатиот дел од меѓународната заедница, освен Турција, одби дипломатскато признавање на енклавата. Британските напори за да се обезбеди отстранување на Турција од нејзината сурогат територија по 1974 година не успеаја.|access-date=20 јуни  2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150918212811/https://books.google.com/books?id=dVosJPY04xAC&pg=PA293|archive-date=18 септември 2015|df=dmy-all}}</ref>. Окупацијата се смета за нелегална според меѓународното право, што претставува илегална окупација на територијата на [[ЕУ]] откако Кипар станал член на [[Европската Унија]]<ref name="Ker-LindsayFaustmann2011">{{Наведена книга|author1=Џејмс Кер-Линдси|author2=Хуберт Фустман|author3=Фиона Мулен|title=Остров во Европа: ЕУ и трансформацијата на Кипар|url=https://books.google.com/books?id=R1QEn3G4L7MC&pg=PA15|date=15 мај 2011|publisher=''I.B.Tauris''|isbn=978-1-84885-678-3|page=15|quote=Класифицирано како нелегално според меѓународното право, а сега поради пристапот на Кипар во [[Европската унија]], исто така, е илегална окупација на територијата на ЕУ.|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150918194718/https://books.google.com/books?id=R1QEn3G4L7MC&pg=PA15|archive-date=18 September 2015|df=dmy-all}}</ref>.

Кипар е меѓу поважните туристички одредишта во Средоземјето<ref name="PenderSharpley2005">{{Наведена книга|author1=Lesley Pender|author2=Richard Sharpley|title=''Управување со туризмот''|url=https://books.google.com/books?id=R9r90RAJM5cC&pg=PA273|year=2005|publisher=''SAGE''|isbn=978-0-7619-4022-7|page=273|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910231130/https://books.google.com/books?id=R9r90RAJM5cC&pg=PA273|archive-date=10 септември 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="Sharpley2012">{{Наведена книга|author=Richard Sharpley|title=Развој на туризмот и животната средина: надвор од одржливоста?|url=https://books.google.com/books?id=id8Me6CogPYC&pg=PT296|date=16 мај 2012|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-57330-9|page=296|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150918182700/https://books.google.com/books?id=id8Me6CogPYC&pg=PT296|archive-date=18 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="RichardJohn2002">{{Наведена книга|author1=Шарпли, Ричард|author2=Телфер, Дејвид Џон|title=Туризам и развој: концепти и прашања|url=https://books.google.com/books?id=Wvo1sIjZH3UC&pg=PA334|year=2002|publisher=''Channel View Publications''|isbn=978-1-873150-34-4|page=334|access-date=22 јули 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150918222742/https://books.google.com/books?id=Wvo1sIjZH3UC&pg=PA334|archive-date=18 септември 2015|df=dmy-all}}</ref>. Со напредна економија<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2001/01/data/index.htm#changes|title=World Economic Outlook Database May 2001|publisher=[[International Monetary Fund]]|accessdate=28 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726075802/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2001/01/data/index.htm#changes|archive-date=26 July 2011|df=dmy-all}}</ref> и со висок приход и многу висок индекс за човековиот развој<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups#High_income |title=Country and Lending Groups |publisher=[[World Bank]] |accessdate=11 May 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110318125456/http://data.worldbank.org/about/country-classifications/country-and-lending-groups |archivedate=18 March 2011 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|title=Human Development Index (HDI)–2011 Rankings|url=http://hdr.undp.org/en/statistics/|publisher=[[United Nations Development Programme]]|accessdate=4 November 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20130112042847/http://hdr.undp.org/en/statistics/|archive-date=12 January 2013|df=dmy-all}}</ref>, Република Кипар е член на [[Комонвелт на нации|Комонвелтот]] од [[1961]] година и бил основач на [[Движењето на неврзаните]] до приклучувањето кон Европската Унија на [[1 мај]] [[2004]] година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nam.gov.za/background/background.htm#4|title=The Non-Aligned Movement: Background Information|date=21 September 2001|publisher=[[Non-Aligned Movement]]|accessdate=19 January 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160209210107/http://www.nam.gov.za/background/background.htm#4|archivedate=9 February 2016|df=dmy-all}}</ref>. На [[1 јануари]] [[2008]] година, Република Кипар се приклучил на [[Еврозона]]та.

== Потекло на името ==
[[File:Geology of Cyprus-SkiriotissaMine.jpg|thumb|right|Рудник за бакар во Кипар. Во антиката, Кипар бил главен извор на бакар.]]

Најраната потврдена референца за Кипар е микенскиот грчки збор 𐀓𐀠𐀪𐀍, ''ку-пи-ри-хо''<ref>{{Наведена книга|last=Strange|first=John|title=Кафтор: Кефтиу: нова истрага|year=1980|publisher=Брил|location=Лиден|isbn=978-90-04-06256-6|page=167|url=https://books.google.com/books?id=c9QUAAAAIAAJ&pg=PA154|access-date=20 јуни 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150911013629/https://books.google.com/books?id=c9QUAAAAIAAJ&pg=PA154|archive-date=11 септември 2015|df=dmy-all}}</ref>, што значи „''кипар''“ ([[грчки]]: ''Κύπριος''), напишано во [[Линеарно писмо Б]]<ref>[http://www.palaeolexicon.com/ Palaeolexicon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110203111627/http://palaeolexicon.com/ |date=3 февруари 2011 }}, Алатка за изучување на зборови на древни јазици</ref>. Класичната грчка форма на името е ''Κύπρος'' (''Kýpros'').

Етимологијата на името е непозната. Предлозите ги вклучуваат:

* грчкиот збор за средоземниот чемпрес (''Cupressus sempervirens''), ''κυπάρισσος'' (''kypárissos'')
* грчкото име на дрвото Хена (''Lawsonia alba''), ''κύπρος'' (''kýpros'')
* [[Етеокипарски јазик|етеокипарски]] за [[бакар]]. На пример, се смета дека има корени во сумерскиот збор за бакар (''zubar'') или за бронза (''kubar''), од големите депозити на бакарната руда пронајдени на островот<ref name=Beekes/>.

Преку странска трговија, островот го дал своето име на класичниот латински збор за бакар преку фразата ''Aes Cyprium'', или „кипарски метал или бакар“, подоцна еволуирајќи во ''Cuprum'' (''Купрум'')<ref name="Beekes">[[Роберт Бикес]], ''Етимолошки речник на грчки'', Брил, 2009, стр. 805 (''s.v.'' "Κύπρος").</ref><ref>Фред Фишер. ''Кипар: Нашата нова колонија и она што го знаеме. Лондон: Џорџ Рутлејџ и Синс, 1878, pp. 13–14.</ref>.

Стандардниот [[демоним]]и кои се однесуваат на Кипар или нејзиниот народ или култура е ''Cypriot''. Термините Кипар и Кипријан исто така се користат, иако поретко.

Официјалното име на државата на грчки и турски буквално се преведува како „Кипарска Република“, но овој превод не се користи официјално, наместо „Република Кипар“.

== Историја ==
{{Главна|Историја на Кипар}}
[[File:Choirokoitia.jpg|thumb|Археолошкото наоѓалиште [[Хирокитија]] се најрани остатоци од човековото живеалиште за време неолитот (реконструкција)]]
[[File:Early Greek colonization of Cyprus.jpg|thumb|Раногрчка колонизација на Кипар]]

=== Праисториски и антички период ===

Најрано потврдена човечка присутност на Кипар е [[Етокрамонос]], кој се наоѓа на јужниот брег, што покажува дека ловците-собирачи биле активни на островот пред околу 10.000 години п.н.е.<ref>Митен, С. ''По Ледената ера: Глобална човечка историја, 20000 п.н.е.-5000 п.н.е. "Бостон: Универзитет Харвард Прес 2005, стр. 97. [https://books.google.com/books?id=NVygmardAA4C&pg=PA97] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150910191921/https://books.google.com/books?id=NVygmardAA4C&pg=PA97|date=10 септември 2015}}''</ref> со населени селски заедници кои датираат од 8200 п.н.е. Пристигнувањето на првите луѓе корелира со истребување на џуџестите нилски коњи и џуџестите слонови<ref name="ASOR on Cyprus">{{Наведена книга|title=Најраната праисторија на Кипар: од колонизација до експлоатација|year=2001|publisher=[[American Schools of Oriental Research]]|location=Бостон, САД|url=http://www.asor.org/pubs/books-monographs/swiny.pdf|editor=Стјуард Свини|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160606210529/http://www.asor.org/pubs/books-monographs/swiny.pdf|archivedate=6 јуни 2016|df=dmy-all}}</ref>. Се верува дека бунарите за вода откриени од страна на археолозите во западниот дел на Кипар се меѓу најстарите во светот, и истите датираат од 9.000 до 10.500 година п.н.е.<ref name="autogenerated2" />

Остатоци од 8-месечна мачка погребани со човечко тело биле откриени на посебно неолитско наоѓалиште во Кипар<ref name="nytimes2007">{{наведени вести|last=Wade|first=Nicholas|title=Study Traces Cat's Ancestry to Middle East|url=https://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-29cat.6404420.html|accessdate=4 October 2012|newspaper=New York Times|date=29 June 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20150509004708/http://www.nytimes.com/2007/06/29/health/29iht-29cat.6404420.html|archive-date=9 May 2015|df=dmy-all}}</ref>. Гробот се проценува дека е стар 9.500 години и е предводен од древната египетска цивилизација, и според податоците станува збор за едно од најраните [[Припитомување|припитомувања]]<ref name="walton2004">{{наведени вести |first=Marsha |last=Walton |title=Ancient burial looks like human and pet cat |url=http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html |publisher=CNN |date=9 April 2004 |accessdate=23 November 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071222092756/http://edition.cnn.com/2004/TECH/science/04/08/cats.cyprus/index.html |archive-date=22 December 2007  |df=dmy-all }}</ref>. Неверојатно доброто зачувано неолитско село Хирокитија е [[светско наследство на УНЕСКО]], датирано приближно 6800 п.н.е.<ref>Simmons, A. H. ''Faunal extinction in an island society: pygmy hippopotamus hunters of Cyprus''. New York: Springer 1999, p.15. [https://books.google.com/books?id=hCwYwyEBXEAC&pg=PA15] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160412181518/https://books.google.com/books?id=hCwYwyEBXEAC&pg=PA15|date=12 April 2016}}</ref>

[[File:Sanctuary of Apollo Hylates temple 2010 2.jpg|thumb|left|upright|Храмот на Аполон, [[Курион]]]]

За време на доцното [[бронзено време]], островот доживеал два брана на грчка колонизација<ref name="TTW1">Thomas, Carol G. and Conant, Craig: ''The Trojan War'', pages 121–122. Greenwood Publishing Group, 2005. {{ISBN|0-313-32526-X}}, 9780313325267.</ref>. Првиот бран се состоел од микенски грчки трговци кои започнале да го посетуваат Кипар околу 1400 п.н.е.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=YOwOAAAAQAAJ&pg=PA168|title=Greek Pottery in the Bronze Age|author=A.D. Lacy|page=168|publisher=Taylor & Francis|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915234014/https://books.google.com/books?id=YOwOAAAAQAAJ&pg=PA168|archive-date=15 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="lcweb2.loc.gov">{{Наведена мрежна страница |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+cy0013%29 |title=Library of Congress Country Studies. ''Cyprus'' |publisher=Lcweb2.loc.gov |accessdate=1 November 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090110091429/http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID+cy0013%29 |archive-date=10 January 2009  |df=dmy-all }}</ref> Се верува дека голем бран грчки населби се случил по крајот на бронзеното време во [[Микенска Грција]] од 1100 до 1050 п.н.е., со претежно грчки карактер на островот од тој период<ref name="lcweb2.loc.gov" /><ref>Thomas, Carol G. ''The Trojan War''. Santa Barbara, CA, USA: Greenwood Publishing Group 2005. p. 64. [https://books.google.com/books?id=UzASgBf2W10C&pg=PA98] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151203171026/https://books.google.com/books?id=UzASgBf2W10C&pg=PA98|date=3 December 2015}}</ref>. Кипар зазема важна улога во [[старогрчката митологија]] како родно место на [[Афродита]] и [[Адонис]] и дом на кралот [[Кинира]], и [[Пигмалион (митологија)|Пигмалион]]<ref>Stass Paraskos, The Mythology of Cyprus (London: Orage Press, 2016) p.1f</ref>. Почнувајќи од 8 век п.н.е. [[Фенекија|Феникиските колонии]] биле основани на јужниот брег на Кипар, во близина на денешна [[Ларнака]] и [[Саламина (Кипар)|Саламина]]<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

Кипар е на стратешка локација на [[Блискиот Исток]]<ref name="Cohen1995">{{Наведена книга|author=Getzel M Cohen|title=The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands and Asia Minor|url=https://books.google.com/books?id=BnsPcZW4G7YC&pg=PA35|year=1995|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-91408-7|page=35|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150911021830/https://books.google.com/books?id=BnsPcZW4G7YC&pg=PA35|archive-date=11 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="Stewart2008">{{Наведена книга|author=Charles Anthony Stewart|title=Domes of Heaven: The Domed Basilicas of Cyprus|url=https://books.google.com/books?id=R6ux8tRBHq4C&pg=PA69|year=2008|publisher=ProQuest|isbn=978-0-549-75556-2|page=69|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232126/https://books.google.com/books?id=R6ux8tRBHq4C&pg=PA69|archive-date=15 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="SpillingSpilling2010">{{Наведена книга|author1=Michael Spilling|author2=Jo-ann Spilling|title=Cyprus|url=https://books.google.com/books?id=ldSQLD985i4C&pg=PA23|year=2010|publisher=Marshall Cavendish|isbn=978-0-7614-4855-6|page=23|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412132426/https://books.google.com/books?id=ldSQLD985i4C&pg=PA23|archive-date=12 April 2016|df=dmy-all}}</ref>. Територијата била управувана од [[Асирија]], почнувајќи од 708 п.н.е., Египет и Персија до 545 п.н.е.<ref name="lcweb2.loc.gov" /> Кипарците, предводени од кралот Онезил, им се придружиле на грчките сили за време на неуспешната Јонска револуција во 499 п.н.е. против [[Ахеменидско Царство|Ахеменидското Царство]]. Револтот бил потиснат, но Кипар успеал да одржи висок степен на автономија и останал наклонет кон грчкиот свет<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

Островот бил освоен од [[Александар Велики]] во 333 п.н.е. По неговата смрт и последователната поделба на неговата империја и војни меѓу неговите наследници, Кипар станал дел од [[Птоломејска династија|Птоломејски Египет]]. Во овој период островот бил целосно хеленизиран. Во 58 п.н.е. Кипар бил освоен од [[Римската Република]]<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

=== Средновековен период ===

[[File:Nicosia by Giacomo Franco.jpg|thumb|[[Никозиски ѕидини|Никозиските ѕидини]] биле изградени од страна на Венеција за одбрана на градот од османлиските напади ]]
[[File:Kyrenia 01-2017 img11 Castle exterior.jpg|thumb|[[Замок Керинеја]] првично бил изграден од страна на Византијците и проширен од Венецијанците]]

Кога [[Римското Царство]] било поделено на два дела во [[395]] година, Кипар станал дел од [[Византија]], и под византиска управа останал до [[крстоносните војни]], 800 години подоцна. Под византиско владеење, грчката насоченост која била истакната од антиката го развила силниот хеленистичко-христијански карактер<ref name="Country Study attribution">{{Country study |location=Washington, D.C. |publisher=Federal Research Division, Library of Congress |country=Cyprus |abbr=cy |title=Cyprus: A Country Study |url= https://www.loc.gov/item/92036090/ |edition=Fourth |editor-last=Solsten |editor-first=Eric |year=1993 |isbn=0-8444-0752-6 |last1=Keefe |first1=Eugene K. |last2=Solsten |first2=Eric |chapter=Historical Setting |pages=10–12}}</ref>.

Почнувајќи од [[649]] година, Кипар претрпел неколку напади од страна на [[Левант]], кои продолжиле и во следните 300 години. Многу од нив биле брзи пиратски напади и грабежи, други пак големи напади во кои биле убиени голем дел од населението и големо богатство било однесено или уништено<ref name="Country Study attribution"/>.

Не постојат византиски цркви кои преживеале од овој период. Илјадници луѓе биле убиени, а многу градови целосно уништени и никогаш не биле повторно изградени<ref name="lcweb2.loc.gov" />. Византиското владеење било обновено во [[965]] година, кога царот [[Никифор II Фока]] постигнал решавачки победи на копно и на море<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

Во 1191 година, за време на [[Трета крстоносна војна|Третата крстоносна војна]], [[Ричард I]] го освоил островот од [[Исак Комнин Кипарски]]<ref>Riddle, J.M. ''A History of the Middle Ages.'' Lanham, MD, USA: Rowman & Littlefield 2008. p. 326. [https://books.google.com/books?id=rhWpPr93KjMC&pg=PA326] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150915220219/https://books.google.com/books?id=rhWpPr93KjMC&pg=PA326|date=15 September 2015}}</ref>. Тој го користел како голема база за снабдување. Една година подоцна, Ричард го продал островот на [[Темплари|витешкиот ред Темплари]], кој по крвавиот бунт, пак, го продале [[Ги Лизињан]]. Неговиот брат и наследник [[Амалрик II Ерусалимски]] бил признаен како крал на Кипар од страна на светио римски цар [[Хајнрих IV (Свето Римско Царство)|Хајнрих VI]]<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

По смртта во [[1473]] година на [[Јаков II (Кипар)|Јаков II]], последниот крал од [[династија Лизињан|династијата Лизињан]], [[Венецијанска Република|Венецијанската Република]] ја презела контролата врз островот, додека [[Катарина Корнаро]] владеела како последна кипарска царица. Венеција формално го анектирала Кралството Кипар во 1489 година, по откажувањето на Катарина Корнаро од престолот. Венецијанците ја зацврстиле [[Никозија]] со изградба на ѕидовите на Никозија и го користеле како важен трговски центар. Во текот на венецијанската власт, [[Отоманското Царство]] често го напаѓала Кипар. Во [[1539]] година, [[Османлии]]те го уништиле [[Лимасол]].

Иако Француската аристократска фамилија Лизињан останала доминантна општествена класа на Кипар низ средновековниот период, кипарските Грци биле дел од повисоките класи<ref>See James G. Schryver, 'Colonialism or Conviviencia in Frankish Cyprus?' in I.W. Zartman (ed.), ''Understanding Life in the Borderlands: Boundaries in Depth and in Motio'' (Athens, GA: University of Georgia Press, 2010) pp. 133–159; see also Evangelia Skoufari 'Cyprus during the 16th century: a Frankish kingdom, a Venetian colony, a multicultural society,' in ''Joves pensant la Mediterrània – Mar de diàleg'', no. 5 dir. Enric Olivé Serret, Tarragona, Publicacions de la Universitat Rovira y Virgili, Tarragona 2008, pp. 283–295.</ref>, а членови на кралското семејство дури и се женело за Грците. Ова било пример со кралот [[Јован II (Кипар)|Јован II]] кој се оженил со [[Елена Палеологина]]<ref>Benjamin Arbel, David Jacoby, ''Intercultural Contacts in the Medieval Mediterranean,'' (London: Taylor and Francis, 1996) p.45</ref>.

=== Отомански период ===

Во [[1570]] година, [[Отоманско-венецијанска војна (1570–1573)|големиот османлиски напад]] со 60.000 војници го донел островот под контрола на [[Османлии]]те, и покрај жестокиот отпор на жителите на [[Никозија]] и [[Фамагуста]]. Отоманските сили, кои го освоиле Кипар, масакрирале многу грчки и ерменски христијански жители<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://countrystudies.us/cyprus/7.htm |editor=Eric Solsten |title=Cyprus: A Country Study |location=Washington |publisher=GPO for the Library of Congress |date=1991 |website=Countrystudies.us |accessdate=16 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117041546/http://countrystudies.us/cyprus/7.htm |archive-date=17 January 2013  |df=dmy-all }}</ref>. Претходната латинска елита била уништена и првата значајна демографска промена од антиката се случила со формирање на муслиманска заедница<ref name=Mallinson>{{Наведена книга | last = Mallinson | first = William | title = Cyprus: A Modern History | publisher = I. B. Tauris | date = 30 June 2005 | url = https://books.google.com/?id=HEjkuhF2GsMC&pg=PA81 | id = | isbn = 978-1-85043-580-8| page = 1 }}</ref>. Војниците кои се бореле во освојувањето се населиле на островот, а турските селани и занаетчии биле донесени на островот од Анадолија<ref>{{citation |last=Orhonlu|first=Cengiz|year=2010|chapter=The Ottoman Turks Settle in Cyprus|title=The First International Congress of Cypriot Studies: Presentations of the Turkish Delegation|editor1-last=Inalcık|editor1-first=Halil|place=|page=99|publisher=Institute for the Study of Turkish Culture|isbn=}}</ref>. Оваа нова заедница, исто така, вклучувала протерани анадолски племиња, непожелни лица и членови на разни проблематични муслимански секти, како и голем број нови муслимани на островот<ref>{{citation |last=Jennings|first=Ronald|year=1993|title=Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World, 1571–1640 |page=232| place = |publisher=New York University Press|isbn=978-0-8147-4181-8}}</ref>.

[[File:Cyprus by Piri Reis.jpg|thumb|Историска карта на Кипар од Пири Рејс]]

Османлиите го укинале феудалниот систем што претходно бил воспоставен и го примениле [[Милет (Отоманско Царство)|милетскиот систем]] во Кипар, според кој немуслиманските народи биле управувани од нивните верски авторитети. Во пресврт од деновите на латинската власт, главата на Кипарската Црква бил прогласен како водач на населението на кипарските Грци и делувал како посредник помеѓу кипарските Грци и отоманските власти. Овој статус обезбедил на Кипарската Црква да ја прекине постојаната врска со [[Римокатоличката црква]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mfa.gov.cy/mfa/Embassies/Embassy_Madrid.nsf/all/6A33D29D666143A6C1257A36002ECA14/$file/ChipreUnaVisionHistorica.pdf?openelement |title=Cyprus a Historical Overview (Chipre Una Visión Historica) |work=Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus website |first=William |last=Mallinson |format=PDF |language=es |accessdate=22 September 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131017133438/http://www.mfa.gov.cy/mfa/Embassies/Embassy_Madrid.nsf/all/6A33D29D666143A6C1257A36002ECA14/$file/ChipreUnaVisionHistorica.pdf?openelement |archive-date=17 October 2013  |df=dmy-all }}</ref>. Отоманската власт на Кипар била понекогаш рамнодушна, понекогаш угнетувачка, во зависност од султаните и локалните власти, а островот бил соочен со економски пад по повеќе од 250 години<ref name="Cyprus – OTTOMAN RULE">[http://countrystudies.us/cyprus/7.htm Cyprus – OTTOMAN RULE] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117041546/http://countrystudies.us/cyprus/7.htm |date=17 January 2013 }}, ''U.S. Library of Congress''</ref>.

Односот на муслиманите со христијаните се менувал во периодот на отоманската доминација. Во 1777-78, 47.000 муслимани претставувале мнозинство на островот, наспроти 37.000 христијани<ref>{{citation|last=Hatay|first=Mete|year=2007|title=Is the Turkish Cypriot population shrinking?|url=http://www.prio.org/Global/upload/Cyprus/Publications/Is%20the%20Turkish%20Cypriot%20Population%20Shrinking.pdf|place=|page=19|publisher=International Peace Research Institute|isbn=978-82-7288-244-9|access-date=7 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150702022552/https://www.prio.org/Global/upload/Cyprus/Publications/Is%20the%20Turkish%20Cypriot%20Population%20Shrinking.pdf|archive-date=2 July 2015|df=dmy-all}}</ref>. До [[1872]] година, населението на островот се зголемило на 144.000, од кои 44.000 биле муслимани и 100.000 христијани<ref>''Osmanli Nufusu 1830–1914'' by [[Kemal Karpat]], {{ISBN|975-333-169-X}} and ''Die Völker des Osmanischen'' by Ritter zur Helle von Samo.</ref>. Муслиманското население вклучувало бројни [[Крипто-христијанство|крипто-христијани]]<ref name="Jennings1992">{{Наведена книга|author=Ronald Jennings|title=Christians and Muslims in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World, 1571–1640|url=https://books.google.com/books?id=dslYF9LopnMC&pg=PT596|date=1 August 1992|publisher=NYU Press|isbn=978-0-8147-4318-8|pages=596–|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412181717/https://books.google.com/books?id=dslYF9LopnMC&pg=PT596|archive-date=12 April 2016|df=dmy-all}}</ref>, вклучувајќи ги и Линобамбаките, крипто-католичка заедница што се појавила поради верското прогонство на католичката заедница од страна на османлиските власти<ref name="Jennings1992"/><ref name="Savile1878">{{Наведена книга|author=Captain A. R. Savile|title=Cyprus|url=https://books.google.com/books?id=nxj9a-Stax4C&pg=PA130|year=1878|publisher=H.M. Stationery Office|page=130|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150911024127/https://books.google.com/books?id=nxj9a-Stax4C&pg=PA130|archive-date=11 September 2015|df=dmy-all}}</ref>. Оваа заедница била асимилирана во кипарските Турци заедница за време на британското владеење<ref name="Pericleous2009">{{Наведена книга|author=Chrysostomos Pericleous|title=Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan|url=https://books.google.com/books?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA131|year=2009|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-0-85771-193-9|page=131|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150911014545/https://books.google.com/books?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA131|archive-date=11 September 2015|df=dmy-all}}</ref>.

Веднаш по почетокот на [[Грчка војна за независност|Грчката војна за независност]] во [[1821]] година, неколку кипарски Грци заминале за Грција да се приклучат на грчките сили. Како одговор на тоа, турскиот гувернер на Кипар уапсил и егзекутирал 486 истакнати кипарски Грци, вклучувајќи го и архиепископот на Кипар и уште четири други епископи<ref>{{Наведена книга |last1=Mirbagheri|first1=Farid|title=Historical dictionary of Cyprus|date=2010|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Md. [u.a.]|isbn=978-0-8108-6298-2|pages=xxvii, 124|edition=[Online-Ausg.].|url=https://books.google.com/books?id=f82Jn_H4VukC}}</ref>. Во [[1828]] година, првиот премиер на Грција, [[Јоанис Каподистријас]], повикал на обединување на Кипар со Грција и се случиле бројни помали востанија<ref name=" William Mallinson, Bill Mallinson 2005 pp.10 ">{{Наведена книга |author1=William Mallinson |author2=Bill Mallinson |title= Cyprus: a modern history |publisher= I.B.Tauris |year= 2005 |page=10|isbn= 978-1-85043-580-8}}</ref>. Реакцијата на Отоманското злоставување довело до востанија на кипарските Грци и Турци, иако ниту едно не успеало. По неколку века на управување на Турците, непопустливата сиромаштија на повеќето луѓе и постојаните даночни собирачи го поттикнале грчкиот национализам со идеја за [[енозис]] со новата независна држава Грција<ref name="Cyprus – OTTOMAN RULE" />.

=== Британски период ===
[[File:Hosting the British flag at Nicosia.jpg|thumb|upright|Подигнување на британското знаме во Никозија]]

По завршувањето на [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна (1877-1878)]] и [[Берлински конгрес|Берлинскиот конгрес]], Кипар бил доделен на [[Британската Империја]], која де факто ја презела администрацијата во 1878 година (иако, во поглед на суверенитетот, Кипар останал де јуре дел од [[Османлиското Царство]] до [[5 ноември]] [[1914]] година, заедно со [[Египет]] и [[Судан]])<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus"/>, во замена за гаранции дека Велика Британија ќе го користи островот како основа за заштита на [[Османлиското Царство]] од можна руска агресија<ref name="lcweb2.loc.gov" />.

[[File:Cypriot demonstration 1930.jpg|thumb|Демонстрации на кипарските Грци за обединување со Грција во 1930 година]]

Островот служел на Британија како клучна воена база за своите колонијални рути. До [[1906]] година, кога пристаништето Фамагуста било завршено, Кипар претставувал стратешка поморска база со поглед на [[Суецкиот Канал]], клучната главна рута до [[Индија]], која тогаш била најважната британска територија во странство. По избувнувањето на [[Првата светска војна]] и одлуката на [[Османлиското Царство]] да се приклучи во војната на страната на [[Централни сили|Централните сили]], на [[5 ноември]] [[1914]] година Британската Империја формално го припоила Кипар и го прогласил османлискиот [[Египетски кедиват]] и Судан како британски протекторат<ref name="Lausanne-Egypt-Sudan-Cyprus"/><ref name="lcweb2.loc.gov" />.

Во [[1915]] година, Британија го понудила Кипар на Грција, под раководство на кралот [[Константин I (крал на Грција)|Константин I]], под услов Грција да се приклучи на војната на страната на Британците. Понудата била одбиена. Во 1923 година, според [[Договорот од Лозана]], новата [[Република Турција]] се откажала од какво било барање на Кипар<ref>{{Наведено списание|last=Xypolia|first=Ilia|title='Cypriot Muslims among Ottomans, Turks and British|journal=Bogazici Journal|year=2011|volume=25|issue=2|pages=109–120|df=dmy-all|doi=10.21773/boun.25.2.6}}</ref>, и во 1925 година била прогласена за колонија на британската круна<ref name="lcweb2.loc.gov" />. Многу кипарски Грци и Турци се бореле во британската армија за време на двете светски војни<ref>{{Наведена книга |author= Ertl, Alan W. |title= Toward an Understanding of Europe: A Political Economic Précis of Continental Integration |publisher= Universal-Publishers|year= 2008 |url= https://books.google.com/?id=X9PGRaZt-zcC | page = 418 |isbn= 978-1-59942-983-0}}</ref>.

Во меѓувреме, населението на кипарските Грци се надевало дека британската администрација ќе дозволи обединување со Грција. Идејата за енозис била историски дел од „Мегали Идеја“, поголема политичка амбиција на грчка држава која ги опфаќа териториите со грчки жители во поранешното [[Османлиското Царство]], вклучувајќи го Кипар и Мала Азија со главен град во [[Цариград]]. Религиозни функционери, заедно со грчките воени офицери и професионалци, од кои некои и понатаму ја следеле идејата за Голема Грција, подоцна ја основале герилската организација ЕОКА<ref name="lindsay14">{{Наведена книга |last1=Ker-Lindsay|first1=James|title=The Cyprus Problem: What Everyone Needs to Know|date=2011|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-975716-9|pages=14–5|url=https://books.google.com/?id=xTL382g5sWwC&printsec=frontcover#v=onepage|quote=They hoped that the transfer of administration would pave the way for the island to be united with Greece—an aspiration known as "enosis." At the time, these calls for enosis were not just limited to Cyprus. Instead, Cyprus was part of a wider political movement [...] This overarching political ambition was known as the Megali Idea (Great Idea).}}</ref><ref>{{Наведена книга |last1=Lange|first1=Matthew|title=Educations in Ethnic Violence: Identity, Educational Bubbles, and Resource Mobilization|date=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-50544-4|page=88|url=https://books.google.com/?id=Ac2NRpHoY3EC&printsec=frontcover#v=onepage}}</ref>. Кипарските Грци островот го гледале како грчки и сè уште веруваат дека обединувањето со Грција е природно право<ref name="diez83" />. Во 1950-тите, политиката за обединување станала дел од грчката национална политика<ref>{{Наведена книга |last1=Huth|first1=Paul|title=Standing Your Ground: Territorial Disputes and International Conflict|date=2009|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-02204-5|page=206|url=https://books.google.com/?id=NIAc-R5fgQoC&printsec=frontcover#v=onepage|quote=From early 1950s onward Greece has favored union with Cyprus through a policy of enosis}}</ref>.

[[File:Street riot in Nicosia 1956.jpg|thumb|Британски војник кој има за цел да ги растера демонстрациите на кипарските Грци во Никозија, 1956 година]]

Првично, кипарските Турци го поддржувале продолжувањето на британското владеење<ref name=papadakis2>{{Наведена книга |last1=Papadakis|first1=Yiannis|last2=Peristianis|first2=Nicos|last3=Welz|first3=Gisela|title=Divided Cyprus: Modernity, History, and an Island in Conflict|date=18 July 2006|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-11191-3|page=2|url=https://books.google.com/?id=wzPG7b_m4swC&pg=PA2#v=onepage}}</ref>. Меѓутоа, тие биле вознемирени од повиците за обединувањето на кипарските Грци, бидејќи претходно Крит бил припоен со Грција, што довело до егзодус на Критските Турци, како преседан што требало да се избегне<ref>{{Наведена книга |last1=Isachenko|first1=Daria|title=The Making of Informal States: Statebuilding in Northern Cyprus and Transdniestria|date=2012|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-230-39207-6|page=37|url=https://books.google.com/?id=FQeVnXmjBzYC&pg=PA37#v=onepage}}</ref><ref>{{Наведена книга |last1=Pericleous|first1=Chrysostomos|title=Cyprus Referendum: A Divided Island and the Challenge of the Annan Plan|date=2009|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-0-85771-193-9|pages=135–6|url=https://books.google.com/?id=PHQAAwAAQBAJ&pg=PA135#v=onepage}}</ref>, поради кое започнале воено да се мобилизираат<ref>{{Наведена книга |last1=Mirbagheri|first1=Farid|title=Historical Dictionary of Cyprus|date=2009|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-6298-2|page=xiv|quote=Greek Cypriots engaged in a military campaign for enosis, union with Greece. Turkish Cypriots, in response, expressed their desire for taksim, partition of the island.}}</ref>. Кипарските Турци, исто така, се сметале себеси за посебна етничка група на островот и верувале дека имаат одвоено право на самоопределување од кипарските Грци<ref name=diez83>{{Наведена книга |last1=Diez|first1=Thomas|title=The European Union and the Cyprus Conflict: Modern Conflict, Postmodern Union|date=2002|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0-7190-6079-3|page=83|url=https://books.google.com/?id=A4QTUWBEC2kC&pg=PA83#v=onepage}}</ref>. Во меѓувреме, во 50-тите години, турскиот водач [[Аднан Мендерес]] изјавил дека го смета Кипар за „продолжување на Анадолија“, ја отфрлил поделбата на Кипар по етнички линии и ја фаворизирал анексијата на целиот остров во полза на Турција. Националистичките слогани се фокусирале на идејата дека Кипар е турски, а владејачката партија го прогласила Кипар за дел од турската татковина што било од витално значење за неговата безбедност. Кипарските Турци во тоа време биле 20% од вкупниот процент на населението на островот, поради кое анексијата станала очигледно неизводлива, по кое националната политика била променета. Слоганот „поделба или смрт“ често се користел од кипарските Турци, почнувајќи од крајот на 1950-тите и продолжувајќи во текот на 1960-тите. Иако по конференциите во Цирих и Лондон, Турција изгледала како да го прифати постоењето на кипарската држава и да се дистанцира од својата политика на фаворизирање на поделбата на островот, целта на водачите на Турција останала да создадат независна турска држава во северниот дел на островот<ref name="(Ozkan)2012">{{Наведена книга|author=Behlul (Behlul) Ozkan (Ozkan)|title=From the Abode of Islam to the Turkish Vatan: The Making of a National Homeland in Turkey|url=https://books.google.com/books?id=kCArlsRcHUMC&pg=PA199|date=26 June 2012|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-18351-1|page=199|quote=In line with the nationalist rhetoric that "Cyprus is Turkish", Menderes predicated his declaration upon the geographic proximity between Cyprus and Anatolia, thereby defining "Cyprus as an extension of Anatolia". It was striking that Menderes rejected partitioning the island into two ethnic states, a position that would define Turkey's foreign policy regarding Cyprus after 1957|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915212612/https://books.google.com/books?id=kCArlsRcHUMC&pg=PA199|archive-date=15 September 2015|df=dmy-all}}</ref><ref name="BellingeriKappler2005">{{Наведена книга|author1=G. Bellingeri|author2=T. Kappler|title=Cipro oggi|url=https://books.google.com/books?id=pUcSji-f1zYC&pg=PA27|year=2005|publisher=Casa editrice il Ponte|isbn=978-88-89465-07-3|pages=27–29|quote=The educational and political mobilisation between 1948–1958, aiming at raising Turkish national consciousness, resulted in the involving Turkey as motherland in the Cyprus Question. From then on, Turkey, would work hand in hand with the Turkish Cypriot leadership and the British government to oppose the Greek Cypriot demand for Enosis and realise the partition of Cyprus, which meanwhile became the national policy.|access-date=20 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150911010743/https://books.google.com/books?id=pUcSji-f1zYC&pg=PA27|archive-date=11 September 2015|df=dmy-all}}</ref>.

Во јануари [[1950]] година Црквата организирала референдум под надзор на свештениците и без учество на кипарските Турци<ref>{{Наведена книга |last1=Grob-Fitzgibbon|first1=Benjamin|title=Imperial Endgame: Britain's Dirty Wars and the End of Empire|date=2011|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-230-30038-5|page=285}}</ref>, каде што 96% од учесниците на кипарските Грци гласале за обединување со Грција<ref name="Tatum2002">{{Наведена книга|author=Dale C. Tatum|title=Who Influenced Whom?: Lessons from the Cold War|url=https://books.google.com/books?id=70NxlYekQIgC&pg=PA43|accessdate=21 August 2013|date=1 January 2002|publisher=University Press of America|isbn=978-0-7618-2444-2|page=43|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012220734/http://books.google.com/books?id=70NxlYekQIgC&pg=PA43|archive-date=12 October 2013|df=dmy-all}}</ref><ref>{{Наведена книга |author= Kourvetaris, George A. |title= Studies on modern Greek society and politics |publisher= East European Monographs|year= 1999 |url= https://books.google.com/?id=bE5oAAAAMAAJ&dq=cypriots%2B1950%2Benosis%2B90&q=90%25#search_anchor | page = 347 |isbn= 978-0-88033-432-7}}</ref><ref>{{Наведена книга |author= Hoffmeister, Frank |title= Legal aspects of the Cyprus problem: Annan Plan and EU accession |publisher= EMartinus Nijhoff Publishers|year= 2006 |url= https://books.google.com/?id=LZXbg3ZwvGoC | page = 9 |isbn= 978-90-04-15223-6}}</ref>. Грците биле 80,2% од вкупното население на островот во тоа време (попис 1946). Ограничената автономија според Уставот била предложена од британската администрација, но на крајот била одбиена. Во 1955 година била основана организација ЕОКА, која барала соработка со Грција преку вооружена борба да се постигне целта. Во исто време, Кипарските Турци основале Турската организација за отпор (ТМТ), повикувајќи на поделба<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/mavratsas.html |title=Politics, Social Memory, and Identity in Greek Cyprus since 1974 |author=Caesar V. Mavratsas |publisher=cyprus-conflict.net |accessdate=13 October 2007 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080605233259/http://www.cyprus-conflict.net/www.cyprus-conflict.net/mavratsas.html |archivedate=5 June 2008 }}</ref>. Британските официјални лица, исто така, го толерирале создавањето на турска подземна организација Т.М.Т. Државниот секретар во писмото од [[15 јули]] [[1958]] година го советувал гувернерот на Кипар да не дејствува против Т.М.Т и покрај незаконските дејства за да не им наштети на британските односи со турската влада<ref name="BellingeriKappler2005" />.

=== Независност ===
[[Податотека:Bundesarchiv B 145 Bild-F012976-0007, Bonn, Staatsbesuch Präsident von Zypern.jpg|мини|лево|Првиот претседател на Кипар, Макариј III]]
Во 1950-тите години, кипарското прашање повторно станало предмет на расправа од страна на [[Грчки Турци|Грчките Турци]], кога архиепископот [[Макариос III]] направил сојуз со Грција, и заедно со [[EOKA]] извршиле паравоени дејства на островот - главно против [[Англија]], но исто така ѝ нанеле колатерална штета и на другите партии и цивили. Конечно, грчкиот премиер [[Александар Папагос]] кипарското прашање го поставил пред [[ООН]].

Турските националистички чувства се зголемиле на идејата на Грција дека Кипар ќе биде отстапен на Грција. Како одговор на тоа, Грција ги прекинала дипломатските односи со Турција, а со тоа се распаднал и [[Балкански пакт (1953)|Балканскиот пакт]]. Во [[1960]] година било пронајдено компромисно решение околу кипарското прашање. Кипар станал независен. Грчките и турските војници се стационираниле на островот за да ги заштитат своите области. Грчкиот премиер [[Константин Караманлис]] бил главниот архитект на овој план, кој довел до итно подобрување на односите со Турција, особено откако [[Аднан Мендерес]] бил отстранет од власта во [[Турција]] преку воен удар во 1960 година.

Но во текот на [[1963]]-[[1964]] година, немирите на островот биле обновени. Во [[1963]] година Макариос предложил 13 уставни амандмани, кои би го овозможиле нормалното функционирање на Кипар. Веднаш започнале немирите помеѓу Турците и Грците. На [[21 декември]] [[1964]] година загинале двајца Турци и еден грчки полицаец. Во текот на конфликтот загинале 191 Турци и 133 Грци. Бидејќи полицијата била деблокирана, а Кипар немал своја сопствена војска, во конфликтот се вмешал [[ЕОКА]] кој им нанел големи штети на турските сили. По ова во преговорите за мир се вклучил [[Обединетото Кралство]].

По воспоставувањето на примирје, Макариос до некој степен успеал да ги убеди [[Кипарски Грци|Кипарските Грци]] дека би било подобро Кипар да остане независен од Грција. Но, од друга страна, [[Кипарски Турци|Кипарските Турци]] не верувале на тие зборови на кипарските власти, па создале своја администрација. Така, во следните неколку години мирот се одржал. Но во [[1967]] година во Грција дошло до државен удар кое довело до промена на власта и доаѓање на [[Грчка воена хунта|грчката хунта]]. Во јули [[1974]] година, со помош на грчката власт, на Кипар, на сличен начин како и во Грција, бил извршен државен удар. Претседателот Макариос бил симнат од власта, па тој побегнал во [[Лондон]], а на власт дошла ЕОКА Б. Местото претседател го заземал [[Никос Сампсон]], дотогашен член и главен уредник на кипарските новини. Во такви услови, за власта во Кипар не постоела некаква препрека да островот се приклучи односно обедини со Грција.

Поради тоа, [[Турција]] извршила [[Турска инвазија на Кипар|инвазија]] на островот на [[20 јули]] [[1974]] година, а како главна причина односно барање им било ситуацијата на островот да се врати онаква каква што била пред државниот удар. Таа инвазија се претворила во трајна окупација на околу 37% од вкупната територија на островот Кипар. Десантот бил извршен во градот [[Киренија]]. Турција по само три дена успеала да освои уште 3% од територијата на островот. Така, на [[22 јули]] повторно била воведена демократијата на островот. На мировниот договор од [[14 август]] истата година, Турција барала да се формира федерална држава и да Турците добијат 34% од територијата на островот.

По овој предлог, грчкиот преговарач најпрвин побарал 36 часови пауза, за да може да се консултира со државниот врв и истите заедно да земат решение. Но, турската страна не го исчекала одговорот, па на [[15 август]] [[1974]] година тргнале кон втора инвазија кон поголемиот дел од островот, сè додека не освоиле 37% од Кипар. Американскиот секретар [[Хенри Кисинџер]] дал вето на одлуката да се забави турската инвазија. По ова, турската армија веќе без проблеми започнала да го освојува островот место по место, село по село. На териториите кои ги освојувале не останал ниту еден Грк, бидејќи истите биле протерувани. Така, околу 200.000 Грци заминале принудено од островот.

Причината поради која Турците толку лесно го заземале островот била веројатно фактот што Грците не очекувале таков развој на настаните. По неколку денови, Турција зазела една третина од островот, по што престанале со нападите, но ги задржиле своите позиции. Ова довело до повторен политички удар, овој пат врз грчката и кипарската хунта. Наскоро, од Лондон се вратил Макариос и повторно го зазел местото претседател на Кипар. И во Грција, воената хунта паднала.

Војната завршила, но островот бил поделен со “''зелена линија''“ на турски и грчки дел и така останал до денес. Таа линија минува низ [[Никозија]], која го дели градот на два дела. Сепак, оваа линија е под контрола на [[ОН]], а на некои места таа е широка и до 10 километри. Во неговата внатрешност останале многу објекти, како никозискиот аеродром на пример. Околу 100.000 Грци останале без своите имоти, а околу 50.000 турски војници се наоѓаат на северниот дел од Кипар. Во [[Северен Кипар]] се населиле голем број Турци.

Во [[1983]] година, [[Кипарски Турци|Кипарските Турци]] прогласиле своја држава, под името [[Турска Република Северен Кипар]], но истата освен од Турција до денес не е признаена од никоја друга земја. Во [[2004]] година било предложено обединување на двете земји, според кој план Кипар би се состоил од две конфедерални единици. Во [[2004]] година, Кипар влегол во составот на [[ЕУ]], и прашањето било дали и северниот дел на островот да се приклучи кон Унијата. Но, спроведениот референдум не бил прифатен од страна на Грците.

== Географија ==
{{Главна|Географија на Кипар}}
[[Податотека:Chionistra winter 1.JPG|мини|лево|Планините Тродос]]

Кипар е трет по големина остров во [[Средоземното Море]], по италијанските острови [[Сицилија]] и [[Сардинија]]<ref name=CIA2019>{{CIA World Factbook|inline=yes||accessdate=5 May 2019}}{{Наведена мрежна страница |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html |title=CIA – The World Factbook – Cyprus |publisher=Cia.gov |date=30 April 2019 |accessdate=2019-07-14 |archive-date=2018-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226020655/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://ec.europa.eu/enlargement/archives/enlargement_process/past_enlargements/eu10/cyprus_en.htm |title=European Commission – Enlargement: Archives Country Profiles |work=Europa (web portal) |accessdate=6 January 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090204003532/http://ec.europa.eu/enlargement/archives/enlargement_process/past_enlargements/eu10/cyprus_en.htm |archivedate=4 February 2009 |df=dmy-all }}</ref> (и во однос на областа и населението). Кипар е 80-та по големина земја во светот и 51-та по население во светот. Островот има должина од 240 км од крај до крај и ширина од 100 км на својата најширока точка. Се наоѓа помеѓу географските ширини 34° и 36° С, и должини 32° и 35° Е.

Други соседни територии ги вклучуваат [[Сирија]] и [[Либан]] на исток (105 и 108 километри оддалеченост), [[Израел]] 200 километри на југоисток, [[Египет]] 380 километри на југ и [[Грција]] на северозапад: 280 километри до [[Додеканези]]скиот остров [[Кастелоризо]], 400 километри до [[Родос]] и 800 километри до грчкото копно. Изворите алтернативно го сместуваат Кипар во Европа<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://travel.nationalgeographic.com/travel/countries/cyprus-facts/|title=Travel – National Geographic|website=travel.nationalgeographic.com|access-date=19 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817175131/http://travel.nationalgeographic.com/travel/countries/cyprus-facts/|archive-date=17 August 2016|df=dmy-all}}</ref><ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1016541.stm|title=BBC News – Cyprus country profile|date=2011-12-23|access-date=1 November 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20110728172734/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/country_profiles/1016541.stm|archive-date=28 July 2011|df=dmy-all}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|title=Europe map / Map of Europe – Facts, Geography, History of Europe – Worldatlas.com|url=http://worldatlas.com/webimage/countrys/eu.htm|accessdate=20 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150516064446/http://www.worldatlas.com/webimage/countrys/eu.htm|archive-date=16 May 2015|df=dmy-all}}</ref>, или [[Западна Азија]] и [[Блискиот Исток]]<ref>{{Наведена мрежна страница|title=United Nations Statistics Division- Standard Country and Area Codes Classifications (M49)|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#asia|website=United|publisher=[[United Nations Statistics Division|UNSD]]|accessdate=20 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20100417070721/http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#asia|archive-date=17 April 2010|df=dmy-all}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html|title=The World Factbook|access-date=15 May 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070612050540/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html|archive-date=12 June 2007|df=dmy-all}}</ref>.

На островот доминираат два планински масиви, планините Тродос и помалиот опсег Киренија и централната рамнина што ја опфаќа [[Месаорија]]. Низ равнината Месаорија поминува од реката Педеос, најдолгата на островот. Планините Троодос ги покриваат поголемиот дел од јужниот и западниот дел од островот и сочинуваат приближно половина од неговата површина. Највисоката точка на Кипар е [[Олимп (Кипар)|планината Олимп]] на 1.952 метри, која се наоѓа во центарот на Троодос. Тесниот опсег на Киренија, кој се протега по должината на северното крајбрежје, зафаќа значително помала површина, а височините се пониски, достигнувајќи максимум 1.024 метри. Островот лежи во анадолската плоча<ref>{{Наведена книга|last1=Erdik|first1=Mustafa|title=Strong Ground Motion Seismology|date=2013|page=469}}</ref>. 
Петра tou Romiou ("Рок на грчки").

Геополитички, островот е поделен на четири главни сегменти. Република Кипар ги зазема јужните две третини од островот (59,74%). Турската Република Северен Кипар го зазема северниот трет (34,85%), а Зелената линија контролирана од Обединетите нации обезбедува тампон-зона која ги дели двете и опфаќа 2,67% од островот. И на крај, две бази под британски суверенитет се наоѓаат на островот, [[Акротири и Декелија]], покривајќи ги преостанатите 2,74%.

===Клима===

Кипар има суптропска клима - средоземна (во североисточниот дел на островот)<ref>{{Наведено списание | author1=Peel, M. C. | author2=Finlayson B. L. | author3=McMahon, T. A. | last-author-amp=yes | year=2007 | title=Updated world map of the Köppen – Geiger climate classification | journal=Hydrol. Earth Syst. Sci. | volume=11 | issue=5 | pages=1633–1644 | doi=10.5194/hess-11-1633-2007 | issn=1027-5606 | df=dmy-all }} ''(direct: [http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf Final Revised Paper] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120203170339/http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.pdf |date=3 February 2012 }})''</ref><ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mt.html#Geo CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101205124138/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mt.html#Geo |date=5 December 2010 }} – Geographic location</ref>, со многу благи зими (на крајбрежјето) и топли лета. Снегот е возможен само во планините Троодос во централниот дел на островот. Дождот се јавува главно во зима, додека летото е генерално суво.

Кипар има една од најтоплите клими во средоземниот дел на [[Европската Унија]]. Средната годишна температура на брегот е околу 24&nbsp;°C во текот на денот и 14&nbsp;°C во ноќта. Општо земено, летата траат околу осум месеци, почнувајќи од април, со просечна температура од 21-23&nbsp;°C во текот на денот и 11-13&nbsp;°C во ноќта, а завршуваат во ноември со просечна температура од 22-23&nbsp;°C  во текот на денот и 12-14&nbsp;°C во текот на ноќта, иако во останатите четири месеци температурата понекогаш надминува 20&nbsp;°C<ref name="meteorological1">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.moa.gov.cy/moa/MS/MS.nsf/DMLclimet_reports_en/DMLclimet_reports_en?OpenDocument&Start=1&Count=1000&Expand=1 |title=Meteorological Service – Climatological and Meteorological Reports |access-date=25 November 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100621054634/http://www.moa.gov.cy/moa/ms/ms.nsf/DMLclimet_reports_en/DMLclimet_reports_en?OpenDocument&Start=1&Count=1000&Expand=1 |archive-date=21 June 2010  |df=dmy-all }}</ref>.

Меѓу сите градови во средоземниот дел на Европската Унија, [[Лимасол]] има една од најтоплите зими, во периодот јануари-февруари просечната температура е 17-18&nbsp;°C во текот на денот и 7-8&nbsp;°C ноќе, во други крајбрежни локации во Кипар е генерално 16-17&nbsp;°C во текот на денот и 6-8&nbsp;°C ноќе. Во текот на март, Лимасол има просечни температури од 19-20&nbsp;°C во текот на денот и 9-11&nbsp;°C ноќе, во другите крајбрежни локации во Кипар генерално се 17-19&nbsp;°C во текот на денот и 8-10&nbsp;°C ноќе<ref name="meteorological1" />.

Средината на летото е жешка - во јули и август на брегот, просечната температура е обично околу 33&nbsp;°C во текот на денот и околу 22&nbsp;°C во текот на ноќта (во внатрешноста на земјата, во просекот на планините температурата надминува 35&nbsp;°C, додека во јуни и септември на брегот просечната температура е обично околу 30&nbsp;°C во текот на денот и околу 20&nbsp;°C ноќе во Лимасол, додека вообичаено е околу 28&nbsp;°C во текот на денот и околу 18&nbsp;°C ноќе во Пафос. Големи промени на температурата се ретки. Температурите во внатрешноста се поекстремни, со постудени зими и потопли лета во споредба со брегот на островот<ref name="meteorological1" />.

Просечната годишна температура на морето е 21-22&nbsp;°C, од 17&nbsp;°C во февруари до 27-28&nbsp;°C во август (во зависност од местоположбата). Вкупно 7 месеци - од мај до ноември - просечната температура на морето надминува 20&nbsp;°C<ref name="weather2travel">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.weather2travel.com/climate-guides/cyprus/|title=Cyprus Climate Guide|accessdate=5 June 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091201044557/http://www.weather2travel.com/climate-guides/cyprus/|archive-date=1 December 2009|df=dmy-all}}</ref>.

Сончевите часови на брегот се околу 3.200 годишно, од просечно 5-6 часа сонце на ден во декември, во просек 12-13 часа во јули<ref name="weather2travel" />. Ова е двојно повеќе од градовите во северната половина на Европа; за споредба, [[Лондон]] добива околу 1.540 годишно<ref name=London_climate>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.metoffice.gov.uk/public/weather/climate/gcpv7fnqu|title = Met Office: Climate averages 1981–2010|publisher = [[Met Office]]|access-date = 28 February 2016|archive-url = https://web.archive.org/web/20160405045424/http://www.metoffice.gov.uk/public/weather/climate/gcpv7fnqu|archive-date = 5 April 2016|df = dmy-all}}</ref>. Во декември, Лондон добива околу 50 часа сонце додека крајбрежните делови во Кипар околу 180 часа (речиси колку во мај во Лондон).

===Снабдување со вода===
[[File:Kalidonia water fall.jpg|thumb|left|upright=0.65|Каледонија на Планините Тродос]]
[[File:Kouris Dam - overflow day 8 April 2012.jpg|thumb|Брана на островот]]

Кипар страда од недостаток на вода. Земјата во голема мера се потпира на дожд за да обезбеди вода за домаќинството, но во изминатите 30 години просечните годишни врнежи се намалиле<ref name=meteo>{{Наведена мрежна страница |author1=Department of Meteorology|title=The Climate of Cyprus|url=http://www.moa.gov.cy/moa/MS/MS.nsf/DMLcyclimate_en/DMLcyclimate_en?OpenDocument|accessdate=8 August 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150614000827/http://www.moa.gov.cy/moa/ms/ms.nsf/DMLcyclimate_en/DMLcyclimate_en?opendocument|archivedate=14 June 2015|quote=Statistical analysis of rainfall in Cyprus reveals a decreasing trend of rainfall amounts in the last 30-year[s].}}</ref>. Помеѓу 2001 и 2004 година, исклучително тешките годишни дождови ги намалиле резервите на вода, при што понудата често ја надминува побарувачката, овозможувајќи целосно складирање во акумулациите на островот до почетокот на 2005 година. Сепак, оттогаш побарувачката е зголемена на годишно ниво - резултат на растот на месното население, странците кои се преселиле во Кипар и бројот на посетители - додека понудата паднала како резултат на почестите суши<ref name=meteo />.

Браните остануваат главен извор на вода и за домашна и за земјоделска употреба. Кипар има вкупно 107 брани (плус една во моментов во изградба) и акумулации, со вкупен капацитет за складирање на водата од околу 330.000.000 м<sup>3</sup> (1.2 × 1010 куб. метри)<ref>[http://www.moa.gov.cy/moa/wdd/Wdd.nsf/All/F1C37F7EC2249715C2256CC50039DDD5?OpenDocument&highlight=108%20dams Dams of Cyprus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171014105005/http://www.moa.gov.cy/moa/wdd/Wdd.nsf/All/F1C37F7EC2249715C2256CC50039DDD5?OpenDocument&highlight=108%20dams |date=14 October 2017 }} Water Development Department, Republic of Cyprus.</ref>. Постепено се градат центри за отсолување. Владата во голема мера инвестирала во создавање на постројки за отсолување на вода кои обезбедиле речиси 50 проценти од домашната вода од 2001 година. Исто така се направени напори за подигање на јавната свест и поттикнување на домашните корисници на вода да преземат поголема одговорност за конзервација.

Турција има изградено водовод под Средоземното Море од [[Анамур]] од јужниот брег на Турција до северниот брег на Кипар, за снабдување на северен Кипар со вода за пиење и вода за наводнување.

==Политика==
{{Главна|Политика на Кипар}}
[[File:Parlanet cyprus.jpg|thumb|left|[[Претседателска палата (Никозија)|Претседателската палата]] во [[Никозија]]]]
[[File:Nicos Anastasiades at EPP HQ.jpg|thumb|upright=0.75|[[Никос Анастасијадес]], Претседател на Кипар од 2013 година.]]

Кипар е [[претседателска република]]. Шефот на државата и на владата се избира со процес на универзално право на глас за период од пет години. Извршната власт ја спроведува владата со законодавната власт доделена во Претставничкиот дом, додека судството е независно од извршната и од законодавната власт.

Уставот од [[1960]] година обезбедил претседателски систем на владеење со независни извршни, законодавни и судски ограноци, како и комплексен систем на проверки и рамнотежи, вклучително и сооднос на поделбата на моќта за заштитита на интересите на кипарските Турци. Извршната власт била предводена од претседател на кипарските Грци и потпретседател на кипарските Турци, избрани од нивните заедници, за период од пет години, и секој поседувал право на вето врз одредени видови на законски или извршни одлуки. Законодавната власт се темелела на Претставничкиот дом, кој исто така се избирал врз основа на одделни избирачки списоци.

Од [[1965]] година, по судирите меѓу двете заедници, местата на кипарските Турци во Домот останале слободни. Во [[1974]] Кипар бил де факто поделен кога турската војска ја окупирал северната третина од островот. Кипарските Турци потоа прогласиле независност во [[1983]] година како [[Турска Република Северен Кипар]], но биле признати единствено од [[Турција]]. Во [[1985]] година ТРСК го усвоила уставот и ги одржала своите први избори. Обединетите нации го признаваат суверенитетот на Република Кипар за целиот остров Кипар.

Претставничкиот дом моментално има 59 членови избрани за период од пет години, 56 члена од пропорционална застапеност и 3 набљудувачи кои ги претставуваат ерменските, латинските и помалите малцинства. 24 места се доделени на турската заедница, но остануваат слободни од [[1964]] година. Во политичкото опкружување доминира комунистичкиот ''[[Прогресивна партија на работниците|АКЕЛ]]'', либералниот конзервативен [[Демократски сојуз (Кипар)|Демократски сојуз]], центристичката<ref>{{Наведена мрежна страница |author=DotNetNuke |url=http://www.diko.org.cy/DesktopDefault.aspx?tabid=24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070611174508/http://www.diko.org.cy/DesktopDefault.aspx?tabid=24 |archivedate=11 June 2007 |title=Ιδεολογική Διακήρυξη του Δημοκρατικού Κόμματος |publisher=Diko.org.cy |accessdate=6 January 2009 |url-status=dead |df=dmy }}</ref> [[Демократска партија (Кипар)|Демократска партија]], социјалдемократскиот [[Движење за социјалдемократија|ЕДЕК]] и центристичката [[Европска партија (Кипар)|ЕВРО.КО]]. Во [[2008]] година, [[Димитрис Христофијас]] станал првиот комунистички шеф на државата. Поради неговата вмешаност во кипарската финансиска криза во 2012-13, Димитрис Христофијас не се кандидирал за реизбор во 2013 година. Претседателските избори во 2013 година резултирале со победа за Демократскиот сојуз на чело со [[Никос Анастасијадес]], кој освоил 57,48 отсто од гласовите. Како резултат на тоа, Анастасијадес положил свечена заклетва и станал претседател од 28 февруари 2013. Тој бил реизбран со 56 отсто од гласовите на претседателските избори во 2018 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tribune.gr/world/news/article/434054/nikitis-ton-eklogon-stin-kypro-56-o-nikos-anastasiadis.html|title=Νικητής των εκλογών στην Κύπρο με 56% ο Νίκος Αναστασιάδης|first=Αίθουσα|last=Σύνταξης|date=2018-02-04|access-date=5 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205003251/http://www.tribune.gr/world/news/article/434054/nikitis-ton-eklogon-stin-kypro-56-o-nikos-anastasiadis.html|archive-date=5 February 2018|df=dmy-all}}</ref>.

=== Административна поделба ===
{{Главна|Административна поделба на Кипар}}

Кипар се дели на 6 [[окрузи во Кипар|окрузи]] ({{lang-el|επαρχίες}}, „епархии“; {{lang-tr|kazalar}}, „кази“). Сите се наречени по нивните [[административен центар|административни центри]]. Окрузите потоа се делат на [[општина|општини]].

{| class="wikitable"
|-
! Округ !! [[грчки јазик|грчки]] !! [[турски јазик|турски]]</tr>
| [[Киренеја(округ)|Киренеја]] || Κερύvεια || ''Girne''</tr>
| [[Ларнака (округ)|Ларнака]] || Λάρνακα || ''Larnaka''/''İskele''</tr>
| [[Лимасол (округ)|Лимасол]] || Λεμεσός || ''Limasol''/''Leymosun''</tr>
| [[Никозија(округ)|Никозија]] || Λευκωσία || ''Lefkoşa''</tr>
| [[Пафос (округ)|Пафос]] || Πάφος || ''Baf''/''Gazibaf''</tr>
| [[Фамагуста (округ)|Фамагуста]] || Αμμόχωστος || ''Gazimağusa''</tr>
|}

{{center|
{{image label begin|image=Cyprus districts not named.svg|width=600}}
{{Image label|x=0.34|y=0.34|scale=600|text=[[Никозија (округ)|<span style="color: white;">Никозија</span>]]}}
{{Image label|x=0.26|y=0.48|scale=600|text=[[Лимасол (округ)|<span style="color: white;">Лимасол</span>]]}}
{{Image label|x=0.47|y=0.44|scale=600|text=[[Ларнака (округ)|Ларнака]]}}
{{Image label|x=0.08|y=0.42|scale=600|text=[[Пафос (округ)|<span style="color: white;">Пафос</span>]]}}
{{Image label|x=0.585|y=0.27|scale=600|text=[[Фамагуста (округ)|<span style="color: white;">Фамагуста</span>]]}}
{{Image label|x=0.37|y=0.215|scale=600|text=[[Киренеја (округ)|Киренеја]]}}
{{image label end}}
}}

=== Енклава и ексклава===
Кипар има четири ексклави, сите на територијата што припаѓа на британската суверена база на областа [[Акротири и Декелија|Декелија]]. Првите две се селата [[Ормидија]] и [[Ксилотимву]]. Третиот е Централата Декелија, која е поделена со британски пат во два дела. Во северниот делсе наоѓа Управата за електрична енергија на Кипар. Јужниот дел, иако сместен покрај морето, исто така е екстрава, бидејќи нема свои територијални води<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://geosite.jankrogh.com/dhekelia.htm|title=Dhekelia|publisher=Geosite.jankrogh.com|date=30 January 2012|accessdate=28 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130424181230/http://geosite.jankrogh.com/dhekelia.htm|archive-date=24 April 2013|df=dmy-all}}</ref>.

Опремата на ООН е во спротивниот дел на Декелија и повторно се одвојува од нејзината источна страна од Ајос Николаос и е поврзана со останатиот дел од Декелија со тенок коридор. Во таа смисла, тампон-зоната ја претвора областа Паралимни на југоисточниот агол на островот во де факто, иако не де јуре, ексклава.

=== Право и закон===

[[File:Supreme Court of Justice old square Nicosia Republic of Cyprus Cyprus 2.jpg|thumb|Врховен суд на правдата]]
[[File:Antiphonitis (7).JPG|thumb|Поглед од внатрешноста на [[Црква Антифонитис|црквата Антифонитис]] во Северен Кипар, каде што биле ограбени фреските.]]

Кипарската полиција ([[грчки]]: ''Αστυνομία Κύπρου'', [[турски]]: ''Kıbrıs Polisi'') е единствената Национална полициска служба на Република Кипар и е под Министерството за правда и јавен поредок од 1993 година<ref name="portal">Cyprus Government Web Portal{{Наведена мрежна страница
| title = Defence – Security – Police
| url = http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/0/E58D7CBF76D5A989C225701400505902?OpenDocument
| accessdate = 11 October 2012
}}{{Мртва_врска|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.

Во „''Слобода во светот 2011''„, Фридом хаус го оценил Кипар како слободен<ref>[http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2011/cyprus Freedom in the World 2011 Report > Cyprus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130307040239/http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2011/cyprus |date=7 March 2013 }}. Retrieved 28 June 2013. Also, page 29.</ref>. Во јануари [[2011]] година, Извештајот на Канцеларијата на Високиот комесар на ОН за човекови права во Кипар истакнал дека тековната поделба на Кипар продолжува да влијае на човековите права низ целиот остров „... ''вклучувајќи ја и слободата на движење, човековите права кои се однесуваат на прашањето на исчезнатите лица, дискриминацијата, правото на живот, слободата на вероисповед и економските, социјалните и културните права''“<ref name=ohchr>{{Наведена мрежна страница|url=http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/16session/A-HRC-16-21.pdf|title=Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the question of human rights in Cyprus: 16th Session, Human Rights Council, United Nations|date=7 January 2011|publisher=Ohchr.org|accessdate=14 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20130731132114/http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/16session/A-HRC-16-21.pdf|archive-date=31 July 2013|df=dmy-all}}</ref>.

Во 2014 година, на Турција и било наложено од страна на [[Европски суд за човекови права|Европскиот суд за човекови права]] да плати над 100 милиони американски долари надомест на Кипар за инвазијата<ref name="Guardian ECHR order">{{наведени вести | last = Borger | first = Julian | date = 12 May 2014 | title = European court orders Turkey to pay damages for Cyprus invasion | url = https://www.theguardian.com/law/2014/may/12/european-court-human-rights-turkey-compensation-cyprus-invasion | newspaper = The Guardian | accessdate = 8 April 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150414060240/http://www.theguardian.com/law/2014/may/12/european-court-human-rights-turkey-compensation-cyprus-invasion | archive-date = 14 April 2015 | url-status= | df = dmy-all }}</ref>. [[Анкара]] објавила дека ќе ја игнорира пресудата<ref name="Reuters ignore">{{наведени вести | last1 = Karadeniz | first1 = Tulay | last2 = Tokasabay | first2 = Ece | date = 13 May 2014 | title = Turkey to ignore court order to pay compensation to Cyprus | url = https://www.reuters.com/article/2014/05/13/us-turkey-cyprus-davutoglu-idUSBREA4C0AX20140513 | agency = Reuters | accessdate = 7 April 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150924200741/http://www.reuters.com/article/2014/05/13/us-turkey-cyprus-davutoglu-idUSBREA4C0AX20140513 | archive-date = 24 September 2015 | url-status= | df = dmy-all }}</ref>. Во [[2014]] година, група кипарски бегалци и европски парламентарец, подоцна придружена од кипарската влада, поднела тужба до Меѓународниот суд на правдата, обвинувајќи ја Турција за кршење на Женевските конвенции преку директно или индиректно пренесување на своето цивилно население на окупирана територија. Во текот на претходните десет години, цивилниот пренос на Турција „''достигнал нови височини''“, според зборовите на еден американски амбасадор<ref name=wikileaks>{{Наведено списание|last1=Yilmaz|first1=Isilay|title=TURKISH CYPRIOT CENSUS DEBATE FOCUSES ON NATIVES VERSUS "SETTLERS"|url=https://wikileaks.org/plusd/cables/07NICOSIA434_a.html|website=Wikileaks|publisher=US Department of State|accessdate=11 June 2015|date=18 May 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20150613032435/https://wikileaks.org/plusd/cables/07NICOSIA434_a.html|archive-date=13 June 2015|df=dmy-all}}</ref>. Други прекршувања на Женевската и Хашката конвенција - и двете ратификувани од Турција, биле она што археологот Софокле Хаџисаваш го нарекува „''организирано уништување на грчкото и христијанското наследство на северот''“. Овие прекршувања вклучуваат грабежи на културни богатства, намерно уништување на цркви, занемарување на уметнички дела и менување на имињата на важни историски наоѓалишта, што било осудено од страна на Меѓународниот совет за споменици и наоѓалишта. Хаџисаваш тврди дека овие дејства се мотивирани од турската политика за бришење на грчкото присуство во северен Кипар во рамките на етничкото чистење, како и од алчност и барање на добивка од страна на вклучените лица<ref name=hadji>{{Наведено списание | last = Hadjisavvas | first = S. | year = 2015 | title = Perishing Heritage: The Case of the Occupied Part of Cyprus | jstor = 10.5325/jeasmedarcherstu.3.2.0128 | journal = Journal of Eastern Mediterranean Archaeology & Heritage Studies | volume = 3 | number = 2 | pages = 128–140 | doi = 10.5325/jeasmedarcherstu.3.2.0128 }} {{open access}} Quote on p.&#8239;129: "the deliberate destruction of [Greek] heritage as an instrument toward the obliteration of an identity of a people in the framework of ethnic cleansing."</ref>.

===Вооружени сили===
[[File:Dmitry Medvedev in Cyprus 7 October 2010-2.jpeg|thumb|Церемонија при посета на Медведев на островот]]

Кипарската национална гарда е главната воена институција на Република Кипар. Тоа е комбинирана сила со копнени, воздушни и поморски елементи. Историски гледано, сите мажи требало да поминат 24 месеци во Националната гарда по 17-тиот роденден, но во 2016 година овој период на задолжителна служба бил намален на 14 месеци<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://greece.greekreporter.com/2016/07/15/cyprus-drastically-reduces-mandatory-army-service-to-14-months/|title=Cyprus Drastically Reduces Mandatory Army Service to 14 Months - GreekReporter.com|first=Kerry|last=Kolasa-Sikiaridi|accessdate=21 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170713184252/http://greece.greekreporter.com/2016/07/15/cyprus-drastically-reduces-mandatory-army-service-to-14-months/|archive-date=13 July 2017|df=dmy-all}}</ref>.

На годишно ниво околу 10.000 лица се обучуваат во центри за регрутирање. Во зависност од нивната специјализирана награда, припадниците на регрутите потоа се префрлаат во кампови за обука за специјалност или во оперативни единици.

Додека до [[2016]] година вооружените сили биле главно регрутирани, оттогаш била усвоена голема професионална институција (ΣΥΟΠ), која во комбинација со намалувањето на регрутната служба создава приближен сооднос од 3:1 меѓу регрутот и професионалниот регрут.

== Стопанство ==
{{Главна|Економија на Кипар}}
[[File:Cyprus central bank Nicosia Republic of Cyprus.jpg|thumb|upright=0.9|[[Централна Банка на Кипар]]]]

Во раниот [[21 век]] кипарската економија се проширила и станала просперитетна<ref name=econ />. Сепак, во [[2012]] година таа била погодена од финансиската и банкарската криза во [[Еврозона]]та. Во јуни 2012 година, кипарската влада објавила дека ќе й требаат 1,8 милијарди евра странска помош за поддршка на Кипарската банка, а ова било проследено и од ''Fitch Ratings'', со што се намалил кредитниот рејтинг на Кипар<ref name=BBCJune>{{наведени вести |url=https://www.bbc.co.uk/news/business-18577983 |title=Cyprus's credit rating cut to junk status by Fitch |date=25 June 2012 |work=BBC News |publisher=BBC News Online |accessdate=25 June 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628131610/http://www.bbc.co.uk/news/business-18577983 |archive-date=28 June 2012  |df=dmy-all }}</ref>. ''Fitch Ratings'' изјавил дека на Кипар ќе му треба дополнителни 4 милијарди евра за поддршка на нејзините банки, а намалувањето главно се должи на изложеноста на грчката финансиска криза на Банката на Кипар, Кипарската популарна банка и Хеленик банка, три најголеми банки на Кипар.

[[File:BlueEurozone.svg|thumb|лево|Кипар е дел од монетарниот сојуз, Еврозоната (темносина) и единствениот пазар на ЕУ.]]

Кипарската финансиска криза во 2012-2013 година довела до договор со Еврогрупата во март 2013 година за поделба на втората по големина банка во земјата, Кипарската популарна банка (исто така позната и како Лајки банка), и била категоризирана како лоша банка која би се урнала со текот на времето и добра банка која ќе ја апсорбира Банката на Кипар. Во замена за финансиска помош од 10 милијарди евра од Европската комисија, Европската централна банка и Меѓународниот монетарен фонд, кипарската влада требало да наметне политика кон неосигурените депозити, голем дел од кои ги држеле богатите Руси кои го користеле Кипар како даночен рај. Не биле засегнати осигурените депозити од 100.000 евра или помалку<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Eurogroup Statement on Cyprus|url=http://eurozone.europa.eu/newsroom/news/2013/03/eg-statement-cyprus-25-03-13/|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171011040449/http://www.consilium.europa.eu/en/splash/?requested=%2fcouncil-eu%2feurogroup%2f|url-status=dead|archive-date=11 October 2017|publisher=[[Eurogroup]]|accessdate=30 March 2013|date=25 March 2013|df=dmy-all}}</ref><ref name=ReutersNewdeal>{{наведени вести |author=Jan Strupczewski |author2=Annika Breidthardt |title=Last-minute Cyprus deal to close bank, force losses |work=Reuters |date=25 March 2013 |url=https://www.reuters.com/article/2013/03/25/us-cyprus-parliament-idUSBRE92G03I20130325 |accessdate=25 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130325042059/https://www.reuters.com/article/2013/03/25/us-cyprus-parliament-idUSBRE92G03I20130325 |archive-date=25 March 2013  |df=dmy-all }}</ref><ref name=Ekathimerini>{{наведени вести |title=Eurogroup signs off on bailout agreement reached by Cyprus and troika |newspaper=Ekathimerini |location=Greece |date=25 March 2013 |url=http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_25/03/2013_489702 |accessdate=25 March 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130326124216/http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_wsite1_1_25/03/2013_489702 |archive-date=26 March 2013  |df=dmy-all }}</ref>.

[[File:Limassol New General Hospital 03.JPG|thumb|upright=0.9|Општа болница во Лимасол]]

Според проценките на Меѓународниот монетарен фонд од 2017 година, БДП по глава на жител (прилагоден на куповната моќ) на 36.442 долари е под просекот на Европската Унија<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=16&pr1.y=7&c=423&s=PPPPC&grp=0&a= Cyprus, World Economic Outlook Database, April 2017] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171014103154/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2017&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=16&pr1.y=7&c=423&s=PPPPC&grp=0&a= |date=14 October 2017 }}, International Monetary Fund. Retrieved 3 October 2017.</ref><ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=4&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=998&s=PPPPC&grp=1&a=1 European Union, World Economic Outlook Database, April 2017] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171004034622/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=4&sy=2017&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=998&s=PPPPC&grp=1&a=1 |date=4 October 2017 }}, International Monetary Fund. Retrieved 3 October 2017.</ref>. Кипар е користен како база за неколку офшорни бизниси поради ниските даночни стапки. Туризмот, финансиските услуги и превозот се значајни делови на економијата. Економската политика на кипарската влада се фокусирала на исполнување на критериумите за прием во Европската Унија. Кипарската влада го усвоила еврото како национална валута на 1 јануари 2008 година<ref name=econ>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/2E23E22A811DE449C2256EBD004F3BEB?OpenDocument |title=Cyprus Economy |accessdate=4 May 2007 |work=Republic of Cyprus |publisher=cyprus.gov.cy |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120623090342/http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/2E23E22A811DE449C2256EBD004F3BEB?OpenDocument |archivedate=23 June 2012}}</ref>.

Кипар е последен член на ЕУ целосно изолиран од енергетските интерконекции и се очекува дека ќе биде поврзан со европската мрежа преку ''EuroAsia Interconnector'', 2000 MW HVDC подземен кабел за напојување<ref name="EA">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.euroasia-interconnector.com/wp-content/uploads/2018/01/EuroAsia_Interconnector_Project_Overall_leaflet_English.pdf|title=The EuroAsia Interconnector|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180216204549/http://www.euroasia-interconnector.com/wp-content/uploads/2018/01/EuroAsia_Interconnector_Project_Overall_leaflet_English.pdf|archive-date=16 February 2018|df=dmy-all}}</ref>. Интерконекторот на Евроазија ќе ги поврзува грчките, кипарските и израелските енергетски мрежи. Тој е водечки проект од заеднички интерес на Европската Унија и, исто така, приоритетен проект за изградба на ''EuroAsia Interconnector''<ref name="EU">{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-energy/projects-by-country/multi-country/3.10.1-0004-cyel-s-m-16|title=EU Projects by country|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180117013332/https://ec.europa.eu/inea/en/connecting-europe-facility/cef-energy/projects-by-country/multi-country/3.10.1-0004-cyel-s-m-16|archive-date=17 January 2018|df=dmy-all}}</ref><ref name="FU">{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/energy/en/topics/infrastructure/projects-common-interest/funding-projects-common-interest|title=Funding for Projects of Common Interest – Energy – European Commission|website=Energy|date=2017-04-05|access-date=20 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180127083951/https://ec.europa.eu/energy/en/topics/infrastructure/projects-common-interest/funding-projects-common-interest|archive-date=27 January 2018|df=dmy-all}}</ref>.

Во последниве години откриени се значителни количини природен гас во областа позната како Афродита (во експлоатативниот блок за дупчење 12) во ексклузивната економска зона на Кипар (ЕЕЗ)<ref>{{наведени вести |last=Gilson |first=George |title=Something sizzling in Cyprus: gas shakes regional chessboard |url=http://www.athensnews.gr/issue/13427/36582 |newspaper=[[Athens News]] |date=23 January 2011 |accessdate=7 September 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120128165535/http://www.athensnews.gr/issue/13427/36582 |archivedate=28 January 2012 |df=dmy-all }}</ref>, околу 175 километри јужно од Лимасол<ref>{{наведени вести |last=Ali |first=Jaber |title=Lebanese Cabinet discusses offshore energy policies |url=http://www.middle-east-confidential.com/1470-lebanese-cabinet-discusses-offshore-energy-policies.html |newspaper=Middle East Confidential |date=15 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118191351/http://www.middle-east-confidential.com/1470-lebanese-cabinet-discusses-offshore-energy-policies.html |archivedate=18 January 2012 |accessdate=7 September 2011}}</ref>. Сепак, турските компании за дупчење во длабочина од 2013 година имаат пристап до природните гасови и нафтените ресурси од 2013 година<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-may-drill-for-oil-and-gas-in-cyprus-minister.aspx?PageID=238&NID=55114&NewsCatID=348 |title=Turkey may drill for oil and gas in Cyprus: Minister – ENERGY |access-date=1 February 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140202172134/http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-may-drill-for-oil-and-gas-in-cyprus-minister.aspx?PageID=238&NID=55114&NewsCatID=348 |archive-date=2 February 2014  |df=dmy-all }}</ref>. Кипар ја обележал својата морска граница со [[Египет]] во 2003 година, со [[Либан]] во 2007 година<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Cyprus – Exclusive Economic Zone – Turkey's provocative behaviour |url=http://www.cyprus.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/0/FE475A6A54F2F7B2C225757100257AD4?opendocument |publisher=Republic of Cyprus |date=10 August 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111063117/http://www.cyprus.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/0/FE475A6A54F2F7B2C225757100257AD4?opendocument |archive-date=11 January 2012  |df=dmy-all }}</ref>, и со [[Израел]] во 2010 година<ref>{{наведени вести |title='Don't attempt to test Turkey's past' |url=http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=8216don8217t-attempt-to-test-turkey8217s-past8217-2011-09-06 |newspaper=[[Hürriyet Daily News]] |date=6 September 2011 |location=Istanbul |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110908052540/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=8216don8217t-attempt-to-test-turkey8217s-past8217-2011-09-06 |archive-date=8 September 2011  |df=dmy-all }}</ref>. Во август 2011 година, американската фирма ''Noble Energy'' склучила договор за поделба на производството со кипарската влада во врска со комерцијалниот развој на блокот<ref>{{наведени вести|last=Ament|first=Carol|title=Full speed ahead for Cyprus drilling|url=http://famagusta-gazette.com/full-speed-ahead-for-cyprus-drilling-p12736-69.htm|accessdate=7 September 2011|newspaper=Famagusta Gazette|date=19 August 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120326132611/http://famagusta-gazette.com/full-speed-ahead-for-cyprus-drilling-p12736-69.htm|archive-date=26 March 2012|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref>.

Турција, која не ги признава граничните договори на Кипар со своите соседи<ref>{{наведени вести |title=Noble Energy: Good chance of large gas find off Cyprus |url=http://www.neurope.eu/article/noble-energy-good-chance-large-gas-find-cyprus |newspaper=[[New Europe (newspaper)|New Europe]] |date=20 February 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120330094744/http://www.neurope.eu/article/noble-energy-good-chance-large-gas-find-cyprus |archive-date=30 March 2012 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>, се заканила дека ќе ги мобилизира своите поморски сили ако Кипар продолжи со плановите за започнување на бушење во Блок 12<ref>{{наведени вести |title=Ankara threatens naval action over Cyprus' Block 12 drill |url=http://www.panarmenian.net/eng/news/77401/Ankara_threatens_naval_action_over_Cyprus_Block_12_drill |newspaper=[[PanARMENIAN.Net]] |date=6 September 2011 |accessdate=7 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120406202940/http://www.panarmenian.net/eng/news/77401/Ankara_threatens_naval_action_over_Cyprus_Block_12_drill |archive-date=6 April 2012  |df=dmy-all }}</ref>. Кипарските напори за дупчење имаат поддршка од САД, ЕУ и ОН, а на 19 септември 2011 започнало дупчењето во Блок 12 без пријавени инциденти<ref>{{наведени вести |title=Turkey's Miscalculation Over Cypriot Drilling |url=https://www.stratfor.com/sample/geopolitical-diary/turkeys-miscalculation-over-cypriot-drilling |work=Stratfor News |date=20 September 2011 |accessdate=12 June 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150614012637/https://www.stratfor.com/sample/geopolitical-diary/turkeys-miscalculation-over-cypriot-drilling |archivedate=14 June 2015 |df=dmy-all }}</ref>.

Поради големиот прилив на туристи и странски инвеститори, кипарскиот пазар за изнајмување имот во последниве години расте<ref name=tourism>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.apropertyincyprus.com/cyprus/ |title=Growth in tourism has stimulated the property market in Cyprus |accessdate=15 December 2008 |date=10 November 2008 |publisher=apropertyincyprus.com |work=Property Abroad |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081218094211/http://www.apropertyincyprus.com/cyprus/ |archivedate=18 December 2008 |df=dmy-all }}</ref>. Кон крајот на 2013 година, Кипарското урбанистичко планирање објавило серија мерки за стимулирање на пазарот за недвижнини и да го зголеми бројот на сопствени настани во градските центри во земјата<ref name=property>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=19 |title=New Incentives for Town Centres in Cyprus |date=7 March 2014 |publisher=urban-keys.com |work=Cyprus real Estate |accessdate=11 October 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304092250/http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=19 |archive-date=4 March 2016  |df=dmy-all }}</ref>. Ова следело по претходните мерки за брзо доделување на дозволи за имиграција на државјани на трети земји кои инвестираат во Кипар<ref name=Immigration>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=6 |title=Immigration Permits for Investors in Cyprus |date=7 March 2014 |publisher=urban-keys.com |work=Cyprus real Estate |accessdate=16 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304075656/http://www.urban-keys.com/urban_keys_news.asp?ID=6 |archive-date=4 March 2016  |df=dmy-all }}</ref>.

===Сообраќај===
{{multiple image
| align = right
| image1 = 
| width1 = 227
| alt1 = 
| caption1 = 
| image2 = Cranes Limassol Harbour 20110703.jpg
| width2 = 200
| alt2 = 
| caption2 = 
| footer = Пристаништето во Лимасол
}}
[[File:A1 Motorway Cyprus.JPG|thumb|лево|upright=0.9|Автопатот А1 помеѓу Агиос Атанасиос и Меса Гетонија во Лимасол]]

Достапни начини за сообраќај на островот се по пат, море и воздух. Од 10.663 километри патишта во Република Кипар во 1998 година, 6.249 километри биле поплочени, а 4.414 километри не. Во 1996 година Северен Кипар имал сличен сооднос на асфалтирани патишта, со приближно 1.370 километри асфалтиран пат и 980 километри неасфалтиран. [Кипар е една од четирите земји на ЕУ во која возилата се движат од левата страна на патот, како остаток од британската колонизација (другите се Ирска, Малта и Обединетото Кралство). Низата автопатишта поминува покрај брегот од [[Пафос]] источно до Аја Напа, со два автопата кои се движат во внатрешноста на [[Никозија]], еден од [[Лимасол]] и еден од [[Ларнака]].

Сопственото приватно возило по глава на жител е 29-то највисоко во светот<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://data.worldbank.org/indicator/IS.VEH.NVEH.P3 |title=World Bank Data: Motor vehicles (per 1,000 people) |publisher=[[The World Bank]] |accessdate=27 August 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140209114811/http://data.worldbank.org/indicator/IS.VEH.NVEH.P3 |archivedate=9 February 2014 |df=dmy }}</ref>. Имало околу 344.000 возила во приватна сопственост и вкупно 517.000 регистрирани моторни возила во Република Кипар во 2006 година<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mcw.gov.cy/mcw/PWD/PWD.nsf/All/1099BBC9002543B4C225713B00147808?Opendocument |title=''Public Works Department official statistics'' |publisher=Mcw.gov.cy |date=24 March 2006 |accessdate=25 October 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120326001533/http://www.mcw.gov.cy/mcw/PWD/PWD.nsf/All/1099BBC9002543B4C225713B00147808?Opendocument |archivedate=26 March 2012}}</ref>. Во 2006 година биле најавени планови за подобрување и проширување на автобуските услуги и другиот јавен транспорт низ цела Кипар, со финансиска поддршка на Европската банка за развој. Во 2010 година се имплементирала новата автобуска мрежа<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cyprusbybus.com/|title=Cyprus By Bus|accessdate=16 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218190605/http://www.cyprusbybus.com/|archive-date=18 February 2011|df=dmy-all}}</ref>.

Кипар има неколку хеликоптери и два меѓународни аеродроми: [[Аеродром Ларнака|Меѓународниот аеродром Ларнака]] и [[Аеродром Пафос|Меѓународниот аеродром во Пафос]]. Третиот аеродром, меѓународниот аеродром Еркан, работи во управуваната област на кипарските Турци со директни летови само за Турција (пристаништата на кипарските Турци се затворени за меѓународниот сообраќај, освен за Турција). [[Аеродром Никозија|Меѓународниот аеродром во Никозија]] е затворен уште од [[1974]] година.

Главните пристаништа на островот се Лимасол и Ларнака, кои служат за товар, патници и бродови за крстарење.

== Демографија ==
{{Главна|Демографија на Кипар}}
[[File:Cyprus-demography.png|thumb|left|Раст на населението, 1961-2003 (бројки за целиот остров, со исклучок на турските доселеници кои живеат во Северен Кипар).]]
[[File:Cypruspop-2010.svg|thumb|left|Население по возраст и пол од 2010 година]]

Според [[„Светска книга на факти“ на ЦИА]], во 2001 година кипарските Грци сочинувале 77%, кипарските Турци 18%, а 5% биле останати од вкупното кипарско население<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#cy|title=The World Factbook – Ethnic Groups|publisher=Central Intelligence Agency|accessdate=22 June 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20140625160623/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html#cy|archive-date=25 June 2014|df=dmy-all}}</ref>. За време на владиниот попис во 2011 година, во Кипар живееле 10.520 луѓе од руско потекло<ref>{{Наведена книга |last1=Boyle|first1=Kevin|last2=Sheen|first2=Juliet|year=1997|title=Freedom of Religion and Belief: A World Report|place=|publisher=Routledge|page=288|isbn=978-0-415-15978-4}}</ref><ref>{{Наведена книга |last=Salih|first=Halil Ibrahim|year=2004|title=Cyprus: Ethnic Political Counterpoints|place=|publisher=University Press of America|page=121|isbn=978-0-415-15978-4}}</ref><ref>{{Наведена книга |last=Karoulla-Vrikki|first=Dimitra|year=2009|chapter=Greek in Cyprus: Identity Oscillations and Language Planning |title=Standard languages and language standards: Greek, past and present|editor1-last=Georgakopoulou|editor1-first=Alexandra|editor2-last=Silk|editor2-first=M.S.|place=|publisher=Ashgate Publishing|page=188|isbn=978-0-7546-6437-6}}</ref><ref>{{Наведена книга |last=Hadjipavlou|first=Maria|year=2002|chapter=Cyprus: A Partnership Between Conflict Resolution and Peace Education |title=Peace Education: The Concept, Principles, and Practices Around the World|editor1-last=Salomon|editor1-first=Gavriel|editor2-last=Nevo|editor2-first= Baruch|place=|publisher=Routledge|page=195|isbn=978-0-8058-4193-0}}</ref>.

Според првиот попис на населението по прогласувањето независност, извршен во декември 1960 година и опфаќајќи го целиот остров, Кипар имал вкупно 573.566 жители, од кои 442.138 (77.1%) биле Грци, 104.320 (18.2%) Турци и 27.108 (4,7%) други<ref name="countrystudies.us" /><ref name="Shrinking">Hatay, Mete "Is the Turkish Cypriot Population Shrinking?", International Peace Research Institute, 2007. Pages 22–23.</ref>.

Поради меѓуетничките тензии помеѓу 1963 и 1974 година, пописот на целиот остров се сметал за невозможен. Сепак, кипарската влада спровел еден во 1973 година, без населението на кипарските Турци<ref>{{Наведена книга |last=St John-Jones |first=L.W. |year=1983 |title=The Population of Cyprus: Demographic Trends and Socio-Economic Influences |place=London |publisher=Maurice Temple Smith Ltd |page=17 |isbn=978-0-85117-232-3}}</ref>. Според овој попис, населението на кипарските Грци било 482.000. Една година подоцна, во 1974 година, одделот за статистика и истражување на кипарската влада го проценила вкупното население на Кипар на 641.000; од кои 506.000 (78.9%) биле Грци и 118.000 (18.4%) Турци<ref>{{Наведена мрежна страница |author=Cyprus Ministry of Interior |year=1992 |title=The Demographic Structure of Cyprus |url=http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/20C7614D06858E9FC2256DC200380113/$file/cuco%20report.pdf?OpenElement |publisher=Parliamentary Assembly |page=6 |access-date=22 January 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110107111845/http://www.moi.gov.cy/MOI/pio/pio.nsf/All/20C7614D06858E9FC2256DC200380113/$file/cuco%20report.pdf?OpenElement |archive-date=7 January 2011  |df=dmy-all }}</ref>. По поделбата на островот во 1974 година, владата на Кипар спровела уште четири пописи: во 1976, 1982, 1992 и 2001 година; тие го исклучиле турското население кое живеело во северниот дел на островот<ref name="Shrinking" />.

Според последната проценка на Република Кипар, во 2005 година бројот на кипарски државјани кои моментално живеат во Република Кипар е околу 871.036. Во прилог на ова, Република Кипар е дом на 110.200 странски постојани жители<ref>{{citation |author=Republic of Cyprus Statistical Service|year=2006 |title= Demographic Report 2005 |url= |location=Nicosia |publisher=Republic of Cyprus Statistical Service|page=12}}.</ref> и околу 10.000-30.000 нелегални имигранти без документи кои живеат во јужниот дел на островот<ref>{{Наведена мрежна страница |last1=Nicos |first1=Trimikliniotis |last2=Demetriou |first2=Corina |year=2007 |title=Active Civic Participation of Immigrants in Cyprus |url=http://www.politis-europe.uni-oldenburg.de/download/Cyprus.pdf |publisher=POLITIS |page=8 |access-date=22 January 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110511082254/http://www.politis-europe.uni-oldenburg.de/download/Cyprus.pdf |archive-date=11 May 2011  |df=dmy-all }}</ref>.

{| class="infobox" style="float:right;"
|colspan="2"|'''Најголеми групи на странски жители'''
|-\
! Националност|| Население (2011)
|-
|{{знаме|Greece}} || 29,321
|-
|{{знаме|United Kingdom}} || 24,046
|-
|{{знаме|Romania}} || 23,706
|-
|{{знаме|Bulgaria}} || 18,536
|-
|{{знаме|Philippines}} || 9,413
|-
|{{знаме|Russia}} || 8,164
|-
|{{знаме|Sri Lanka}} || 7,269
|-
|{{знаме|Vietnam}} || 7,028
|-
|{{знаме|Syria}} || 3,054
|-
|{{знаме|India}} || 2,933
|-
|}

Според пописот од 2006 година спроведен од Северен Кипар, во северен Кипар живеат 256.644 луѓе. 178.031 биле граѓани на северен Кипар, од кои 147.405 биле родени во Кипар (112.534 од север, 32.538 на јужниот дел од Кипар, 371 не укажале во кој дел од Кипар биле родени); 27.333 родени во Турција; 2.482 родени во Велика Британија и 913 родени во Бугарија. Од 147.405 граѓани родени во Кипар, 120.031 се вели дека двајцата родители се родени во Кипар; 16.824 кажале дека двајцата родители се родени во Турција; 10.361 имаале родител роден во Турција и еден родител роден во Кипар<ref name=TRNC2006>{{Наведена мрежна страница|url=http://nufussayimi.devplan.org/Census%202006.pdf |title=Census.XLS |accessdate=25 October 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130116120824/http://nufussayimi.devplan.org/Census%202006.pdf |archivedate=16 January 2013 |df=dmy }}</ref>.

Во 2010 година, Меѓународната кризна група проценила дека вкупното население на Кипар изнесувало 1.1 милиони<ref>{{Наведена мрежна страница|author=International Crisis Group |year=2010 |title=CYPRUS: BRIDGING THE PROPERTY DIVIDE |url=http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/turkey-cyprus/cyprus/210%20Cyprus%20-%20Bridging%20the%20Property%20Divide.ashx |publisher=International Crisis Group |page=1 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111103083632/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/turkey-cyprus/cyprus/210%20Cyprus%20-%20Bridging%20the%20Property%20Divide.ashx |archivedate=3 November 2011 |df=dmy }}</ref>, од кои на северот имало околу 300.000 жители, можеби половина од нив биле или родени во Турција или се деца на такви доселеници<ref>{{Наведена мрежна страница|author=International Crisis Group |year=2010 |title=CYPRUS: BRIDGING THE PROPERTY DIVIDE |url=http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/turkey-cyprus/cyprus/210%20Cyprus%20-%20Bridging%20the%20Property%20Divide.ashx |publisher=International Crisis Group |page=2 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111103083632/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/turkey-cyprus/cyprus/210%20Cyprus%20-%20Bridging%20the%20Property%20Divide.ashx |archivedate=3 November 2011 |df=dmy }}</ref>.

Селата Ризокарпасо (само еден на север), Потамија (област Никозија) и Пила (округ Ларнака) се единствените населени места што останале со мешано население на Кипар и на грчките и на кипарските Турци<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://worldpopulationreview.com/countries/cyprus-population/|website=WorldPopulationReview.com|access-date=2019-01-25|title=Cyprus Population 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190223171935/http://worldpopulationreview.com/countries/cyprus-population/|archive-date=23 February 2019|df=dmy-all}}</ref>.

Надвор од Кипар постои значајна и просперитетна дијаспора на кипарските Грци и дијаспората на кипарските Турци во Обединетото Кралство, Австралија, Канада, САД, Грција и Турција.

=== Религија ===
{{bar box
|float=right
|title=Верници во Кипар<ref name=pew>[http://www.globalreligiousfutures.org/countries/cyprus/religious_demography#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2010 Pew Research Center's Religion & Public Life Project: Cyprus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140717053131/http://www.globalreligiousfutures.org/countries/cyprus/religious_demography#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2010 |date=17 July 2014 }}. [[Pew Research Center]]. 2010.</ref><ref name="CIA">{{Наведена мрежна страница |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html |title=Cyprus |work=[[The World Factbook]] |publisher=[[Central Intelligence Agency]] |accessdate=9 February 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070612050540/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html |archive-date=12 June 2007  |df=dmy-all }}</ref>
|barwidth=200px
|bars=
{{Столбен постоток|Православни|red|78}}
{{Столбен постоток|Муслимани|green|20}}
{{Столбен постоток|Останати|orange|1}}
{{Столбен постоток|Нерелигиозни|black|1}}
}}

Мнозинството od кипарски Грци се идентификуваат како грчки православни христијани<ref name="CIA" /><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/817E9279C04E4480C2257023002B858C?OpenDocument |title=About Cyprus – Towns and Population |work=Government Web Portal – Areas of Interest |publisher=[[Government of Cyprus]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120225142919/http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/All/817E9279C04E4480C2257023002B858C?OpenDocument |archivedate=25 February 2012 |accessdate=9 February 2010}}</ref><ref name="Congress">{{Наведена мрежна страница |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/cytoc.html |title=A Country Study: Cyprus |last=Solsten |first=Eric |date=January 1991 |work=[[Federal Research Division]] |publisher=[[Library of Congress]] |accessdate=9 February 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110905040619/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/cytoc.html |archive-date=5 September 2011  |df=dmy-all }}</ref>, додека повеќето кипарски Турци се приврзаници на сунитскиот ислам. Според Евробарометар 2005<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |title=Social values, Science and Technology |accessdate=25 October 2009 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060524004644/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |archivedate=24 May 2006 |df=dmy }}</ref>, Кипар претставувал втората најрелигиозна држава во Европската унија во тоа време, по [[Малта]] (иако во 2005 година [[Романија]] не била во [[Европската Унија]], во моментов [[Романија]] е најрелигиозна држава во ЕУ). Првиот претседател на Кипар, Макариос III, бил архиепископ. Актуелниот водач на Грчката православна црква на Кипар е Архиепископот Хрисостомос II.

Хала Султан Теке, сместено во близина кај езерото Ларнака, е место на поклонение за двете религиозни групи, муслимани<ref>[http://www.undp-act.org/data/Articles/E-NEWSLETTER/IS1_story5.htm "Hala Sultan Tekke: Where East meets West"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117041557/http://www.undp-act.org/data/Articles/E-NEWSLETTER/IS1_story5.htm|date=17 January 2013}}, [[UNDP]]-ACT in Cyprus newsletter, Spring 2006. Retrieved 28 June 2013.</ref> и христијани<ref>Papalexandrou, Nassos, "[http://muse.jhu.edu/journals/journal_of_modern_greek_studies/summary/v026/26.2.papalexandrou.html Hala Sultan Tekke, Cyprus: An Elusive Landscape of Sacredness in a Liminal Context] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130823193039/http://muse.jhu.edu/journals/journal_of_modern_greek_studies/summary/v026/26.2.papalexandrou.html |date=23 August 2013 }}", Journal of Modern Greek Studies, Volume 26, Number 2, October 2008, pp. 251–281</ref>.

Според пописот од 2001 година извршен во подрачјето под контрола на државата<ref name=2001census>[http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_en/populationcondition_en?OpenDocument&sub=2&e= Statistical Service of Cyprus: Population and Social Statistics], Main Results of the 2001 Census. Retrieved 29 February 2009.{{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100821110627/http://www.mof.gov.cy/mof/cystat/statistics.nsf/populationcondition_en/populationcondition_en?OpenDocument&sub=2&e= |date=21 August 2010 }}</ref>, 94,8% од населението биле источно православни, 0,9% ерменци и маронити, 1,5% римокатолици, 1,0% англиска црква и 0,6% муслимани. Исто така постои и еврејска заедница на Кипар. Останатите 1,3% се придржуваат кон други религиозни деноминации или не ја изнесуваат својата религија.

=== Јазици===
[[File:Armenian Alphabet.jpg|thumb|left|Ерменска азбука на Мелконскиот образовен институт]. [[Ерменски јазик|Ерменскиот јазик]] е признаен како малцински јазик во Кипар.]]
[[File:Cyprus road sign roundabound destinations.svg|thumb|Кипарските знаци на грчки и на англиски јазик. Проценката е дека 87% од кипарското население зборува англиски.]]

Кипар има два официјални јазика, грчки и турски<ref name=languages>{{Наведена книга |url=http://www.presidency.gov.cy/presidency/presidency.nsf/all/1003AEDD83EED9C7C225756F0023C6AD/$file/CY_Constitution.pdf |title=The Constitution of the Republic of Cyprus |publisher=President of the Republic of Cyprus |section=Article 3 |page=2 |accessdate=18 November 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203001544/http://www.presidency.gov.cy/presidency/presidency.nsf/all/1003AEDD83EED9C7C225756F0023C6AD/$file/CY_Constitution.pdf |archive-date=3 December 2013 |url-status=dead |df=dmy-all }}</ref>. Ерменскиот и кипарскиот маронитски арапски се признаени како јазици на малцинствата<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://languagecharter.eokik.hu/sites/StatesParties/Cyprus.htm |title=Implementation of the Charter in Cyprus |work=Database for the European Charter for Regional or Minority Languages |publisher=Public Foundation for European Comparative Minority Research |accessdate=20 May 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140207055025/http://languagecharter.eokik.hu/sites/StatesParties/Cyprus.htm |archivedate=7 February 2014 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://ec.europa.eu/education/languages/archive/languages/langmin/euromosaic/cy1_en.html |title=EUROPA – Education and Training – Regional and minority languages – Euromosaïc study |work=Europa (web portal) |date=27 October 2006 |accessdate=3 April 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100704194723/http://ec.europa.eu/education/languages/archive/languages/langmin/euromosaic/cy1_en.html |archivedate=4 July 2010 }}</ref>. Иако без официјален статус, англискиот јазик се зборува нашироко и често се среќава на сообраќајни знаци, јавни известувања и реклами итн<ref name="Ammon et al. 2006">{{Наведена книга |editor1-last=Ammon |editor1-first=Ulrich |editor2-last=Dittmar |editor2-first=Norbert |editor3-last=Mattheier |editor3-first=Klaus J. |editor4-last=Trudgill |editor4-first=Peter |chapter=Greece and Cyprus |pages=1881–1889 |title=Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society / Soziolinguistik: ein internationales Handbuch zur Wissenschaft von Sprache und Gesellschaft |year=2006 |edition=2 |series=Handbooks of linguistics and communication science / Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft|volume=3|location=Berlin|publisher=Walter de Gruyter|chapter-url=https://books.google.com/books?id=LMZm0w0k1c4C}}</ref>. Англискиот јазик бил единствен службен јазик за време на британското колонијално владеење и [[лингва франка]] до 1960 година и продолжил да се користи (де факто) во судовите до 1989 година и во законодавството до 1996 година<ref name="eurostat 49/2010">{{Наведено списание |last1=Mejer |first1=Lene |last2=Boateng |first2=Sadi q Kwesi |last3=Turchetti |first3=Paolo |title=Population and social conditions |series=Statistics in Focus |issue=49/2010 |year=2010 |publisher=[[eurostat]] |url=http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3433488/5565660/KS-SF-10-049-EN.PDF |journal= |access-date=13 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160217061503/http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3433488/5565660/KS-SF-10-049-EN.PDF |archive-date=17 February 2016  |df=dmy-all }}</ref>. 80,4% од кипарците се познати на англискиот јазик како втор јазик<ref name=Euromosaic>{{Наведена книга |editor1-last=European Commission, Directorate-General for Education and Culture |title=Euromosaic III: Presence of regional and minority language groups in the new member states|date=2006|publisher=Office for official publications of the European communities |location=Brussels |isbn=978-92-79-01291-4 |pages=19–23 |url=http://bookshop.europa.eu/en/euromosaic-iii-pbNC7406031/ |accessdate=8 August 2015}}</ref>. Рускиот јазик е широко зборуван меѓу малцинствата во земјата, жителите и граѓаните на постсоветските земји, како и понтиските Грци. Рускиот, по англискиот и грчкиот јазик, е трет јазик кој се користи на многу знаци на продавници и ресторани, особено во Лимасол и Пафос. Покрај овие јазици, 12% зборуваат француски, а 5% зборуваат германски<ref name="Europeans and their Languages">[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf Europeans and their Languages] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160414102658/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf|date=14 April 2016}}, [[Eurobarometer]], European Commission, 2006.</ref>.

Секојдневниот говор на кипарските Грци е кипарскиот грчки а на кипарските Турци е турскиот. [208] Овие јазици значително се разликуваат од нивните стандардни регистри.
===Образование===
[[File:Izgled-Faneromeni shool and the Mausoleum of the Martyrs of 9 July 1821, Nicosia-2.jpg|thumb|Училиштето Фанеромени е најстарото основно училиште во Кипар.]]

Кипар има високо развиен систем на основно и средно образование кое нуди јавно и приватно образование. Високиот квалитет на наставата може делумно да се припише на фактот дека скоро 7% од БДП се троши за образование, што го прави Кипар еден од тројцата ''трошители'' на образованието во ЕУ заедно со Данска и Шведска<ref>[http://www.childinfo.org/files/IND_Cyprus.pdf UNICEF, Division of Policy and Practice, Statistics and Monitoring Section] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110510004016/http://www.childinfo.org/files/IND_Cyprus.pdf |date=10 May 2011 }} childinfo.org, May 2008.</ref>.

Државните училишта генерално се сметаат за еквивалентни во квалитетот на образованието на институциите од приватниот сектор. Меѓутоа, вредноста на државната средношколска диплома е ограничена со фактот дека добиените оценки учествуваат само околу 25% од конечната оценка за секоја тема, при што преостанатите 75% се доделени од страна на наставникот во текот на семестарот, во минимално транспарентен начин. Кипарските универзитети (како универзитетите во Грција) ги игнорираат средношколците речиси целосно за приемните цели. Додека диплома за средно образование е задолжителна за посета на универзитет, приемните одлуки се решаваат речиси исклучиво врз основа на резултатите на централно администрираните универзитетски приемни испити кои сите универзитетски кандидати треба да ги преземат.

Мнозинството Кипарци го добиваат своето високо образование на грчки, британски, турски, други европски и северноамерикански универзитети. Вреди да се спомене дека Кипар има највисок процент на граѓани на работоспособна возраст кои имаат високо образование во ЕУ со 30%, што е пред Финска 29,5%. Покрај тоа, 47% од населението на возраст од 25 до 34 години имаат високо образование, што е највисоко во ЕУ.

==Култура==
{{Главна|Култура на Кипар}}

Кипарските Грци и Кипарските Турци делат многу заеднички обичаи во својата култура поради културните размени, но исто така имаат и разлики. Неколку традиционални јадења (како што се [[сувла]] и [[халуми]]) и пијалаци се слични, како и изрази и начини на живот. Угостителството и купувањето или нудењето на храна и пијалаци за гости или други се заеднички меѓу двете заедници. Во двете заедници, музиката, танцот и уметноста се составен дел на општествениот живот и многу уметнички, вербални и невербални изрази, традиционалните танци како што се [[цифтетели]], сличностите во костимите за танц и важноста на социјалните активности се споделуваат меѓу заедниците<ref>{{Наведена книга |last1=Fong|first1=Mary|last2=Chuang|first2=Rueyling|title=Communicating Ethnic and Cultural Identity|date=2004|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7425-1739-4|page=286|url=https://books.google.com/?id=Ue4CCUhRYa4C&pg=PA286#v=onepage}}</ref>. Меѓутоа, двете заедници имаат различни религии и религиозни култури, при што кипарските Грци традиционално се грчки православни христијани а кипарските Турци традиционално сунитски муслимани, што делумно ја попречува културната размена<ref name="CyprusinEurope">{{Наведено списание|title=Cyprus in Europe: Seizing the Momentum of Nice |author=Patrick R. Hugg |publisher=Vanderbilt Journal of Transnational Law |date=November 2001 |ssrn=2257945 |df=dmy}}</ref>. Кипарските Грци имаат влијание од Грција и христијанството, додека кипарските Турци имаат влијание од Турција и исламот.

Карневалот на Лимасол е годишен карневал кој се одржува во Лимасол, во Кипар. Настанот што е многу популарен во Кипар бил воведен во 20 век{{Sfn|Merin|Burdick1979|p=82}}.

== Наводи ==
{{наводи}}

== Надворешни врски ==
{{Sister project links|Cyprus|voy=Cyprus}}
* {{CIA World Factbook link|cy|Cyprus}}
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1021835.stm Хронологија на Кипар од Би-Би-Си]
* [https://web.archive.org/web/20080727022814/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/cyprus.htm Кипар] од ''UCB Libraries GovPubs''
* [https://2009-2017.state.gov/p/eur/ci/cy/ Кипар ] информации од [[Соединетите Американски Држави]] вклучуваат основни белешки, студија на земјата и главни извештаи
* {{dmoz|Regional/Middle_East/Кипар }}
* [https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17217956 Кипар] на [[BBC News]]
* [http://www.unficyp.org/ Кипар ] на ООН
* [http://triarte.brynmawr.edu/PRT212?sid=336967&x=32613387&x=32613388 Кипарска керамика, Колеџ за уметност и артефакти]
* [http://libmma.contentdm.oclc.org/cdm/ref/collection/p15324coll10/id/162840 ''The Cesnola collection of Cypriot art : stone sculpture''], целосно дигитализиран текст од библиотеките на Музејот на уметностите на Митрополитот

'''Владини'''
* [http://www.cyprustrade.co.uk/ Cyprus High Commission Trade Centre – London]
* [http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/citizen_en?OpenForm&access=0&SectionId=citizen&CategoryId=none&SelectionId=home&print=0&lang=en Republic of Cyprus – English Language]
* [http://www.kypros.org/Constitution/English/index.htm Constitution of the Republic of Cyprus]
* [http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/index_en/index_en?opendocument# Press and Information Office – Ministry of Interior] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190714044056/http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/index_en/index_en?opendocument |date=2019-07-14 }}
* [http://www.hri.org/docs/annan/ Annan Plan]

'''Туристички'''
* [http://www.visitcyprus.com/ Read about Cyprus on visitcyprus.com] – the official travel portal for Cyprus
* [http://www.cyprus.com/ Cyprus informational portal and open platform for contribution of Cyprus-related content] – www.Cyprus.com
* {{osmrelation-inline|307787}}

'''Офицвијални публикации'''
* [https://publications.parliament.uk/pa/cm200405/cmselect/cmfaff/113/11302.htm The British government's Foreign Affairs Committee report on Cyprus].
* [http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/BD477C55623013C5C2256D740027CF98?OpenDocument Legal Issues arising from certain population transfers and displacements on the territory of the Republic of Cyprus in the period since 20 July 1974] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080928053046/http://www.moi.gov.cy/moi/pio/pio.nsf/All/BD477C55623013C5C2256D740027CF98?OpenDocument |date=2008-09-28 }}
* [http://www.hri.org/news/cyprus/cna/2004/04-04-08.cna.html#01 Address to Cypriots by President Papadopoulos (FULL TEXT)]
* [http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/citizen_en?OpenForm&access=0&SectionId=citizen&CategoryId=none&SelectionId=home&print=0&lang=en Official Cyprus Government Web Site]
* [https://web.archive.org/web/20041217052134/http://www.greekembassy.org/Embassy/content/en/Article.aspx?office=1&folder=44&article=86 Embassy of Greece, USA – Cyprus: Geographical and Historical Background]

{{coord|35|N|33|E|type:country_region:CY_scale:2500000_source:GNS|display=title}}

{{Држави во Европа}}
{{Држави во Азија}}
{{ЕУ}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Кипар| ]]
[[Категорија:Меѓународни острови]]
[[Категорија:Поранешни колонии на Британија]]
[[Категорија:Држави во Европа]]
[[Категорија:Држави во Азија]]
[[Категорија:Островски земји]]
[[Категорија:Држави и територии настанати во 1960 година]]
[[Категорија:Членки на Комонвелтот]]