Сфера на влијание

Сфера на влијание или зона на влијание во меѓународните односи е подрачје или регион во кој една организација или држава има одредена индиректна културна, економска, воена или политичка доминација.

Иако може да има формален сојуз или обврзувачки договори меѓу двете засегнати земји, таквите аранжмани не се неопходни и влијанието често може да биде пример за мека моќ. Исто така, постоењето на формален сојуз меѓу две земји не мора да значи дека една земја е во сферата на влијание на другата.

Во поекстремни случаи, земја во „сфера на влијание“ на друга може да стане подружница на таа држава и да биде сателитска држава или де факто колонија. Системот на сфери на влијание продолжува да се користи и денес при што моќни држави се мешаат во внатрешните работи на други земји. Овие концепти денес често се анализираат за влијанието на суперсилите, големите сили и/или средните сили.

Понекогаш, различни региони од една земја може да потпаднат во различни сфери на влијание Во 19 век, Иран кој бил тампон држава бил поделен меѓу сферите на влијание на Британија и Русија, а Тајланд бил поделен меѓу Британија и Франција. Слично на тоа, по Втората светска војна, Германија била поделена на четири окупациски зони, од кои три подоцна биле здружени и била создадена Западна Германија, а од четвртата зона била создадена Источна Германија, првата била членка на НАТО, а втората на Варшавскиот пакт.

Втора светска војна (1939–45)

Јапонско Царство

За време на Втората светска војна, Јапонската империја имала доста голема сфера на влијание. Јапонската влада директно управувала со настаните во Кореја, Виетнам, Тајван и делови од континентална Кина. Така, „ Големата источноазиска сфера на копросперитет“ може да се нацрта на картата на Тихиот Океан како голем „балон“ што ги опкружува Јапонија и азиските и тихоокеанските држави под нејзина контрола.^{[се бара извор]}

Германско-советски пакт за ненапаѓање

Според тајна клаузула во договорот Молотов-Рибентроп од 1939 година (откриена дури по поразот на Германија во 1945 година), Северна и Источна Европа биле поделени на нацистички и советски сфери на влијание:^[1]

На север, Финска, Естонија и Латвија беа ставени во советската сфера.^[1]
Полска требало да биде поделена ако кај неа се случи „политичко преуредување“ - областите источно од реките Нарев, Висла и Сан ќе припаднат на Советскиот Сојуз, а Германија ќе го окупира западот.^[1]
Литванија, во непосредна близина на Источна Прусија, требало да биде во германската сфера на влијание, но втората тајна клаузула договорена во септември 1939 година Литванија потпаднала во сферата на влијание на СССР.^[2]

Друга клаузула од договорот предвидувал дека Бесарабија, тогаш дел од Романија, да се приклучи кон Молдавската АССР и да стане Молдавска ССР под контрола на Москва.^[1] Со Советскиот напад на Буковина на 28 јуни 1940 година бил прекршен пактот Молотов-Рибентроп, бидејќи советската сфера на влијание била поголема од договореното со Оската.^[3] СССР продолжила да го негира постоењето на клаузулите на Пактот сè до распаѓањето на СССР кога руската влада целосно ги признала постоењето и автентичноста на тајните клаузули.^[4]

Студена војна (1947–91)

За време на Студената војна, советската сфера на влијание ги опфаќала: балтичките држави, Средна Европа, одредени земји во Источна Европа, Куба, Лаос, Виетнам, Северна Кореја и - до кинеско-советското разидување и разидувањето меѓу Тито и Сталин. — Народна Република Кина и Народна Федеративна Република Југославија. Истовремено, се сметало дека САД имаат сфера на влијание врз Западна Европа, Океанија, Јапонија и Јужна Кореја.^{[се бара извор]}

Сепак, степенот на контрола во овие сфери варирала и не била апсолутна. На пример, Франција и Обединетото Кралство независно го нападнале (сосе Израел) Суецкиот канал (а подоцна биле принудени да се повлечат по заедничкиот притисок од САД и Советскиот Сојуз). Во 1966, Шарл де Гол ја повлекол Франција од интегрираната воена командна структура на НАТО.^[5] Куба, како друг пример, често заземала позиции спротивни од интересите на нејзиниот советски сојузник, како сојузи со Кина, економски реорганизации и обезбедување поддршка за бунтовниците во Африка и Америка без претходно одобрение од Советскиот Сојуз.^[6]

Список на сфери на влијание

Англосфера — држави во кои се зборува англиски јазик како мајчин јазик
Источноазиска културна сфера (познато како Синосфера) — држави кои во минатото биле под кинеско културно влијание
Евросфера — подрачје врз кое влијае Европската Унија
Франкосфера — држави во кои се зборува француски јазик
Германосфера — држави во кои се зборува германски јазик
Голема источноазиска сфера на копросперитет — сфера на влијание на Јапонската империја
Индосфера — подрачје со индиско јазично и културно влијание (Голема Индија)
Персофера - подрачје кое во минатото било под културно влијание на Иран
Исламосфера - муслиманскиот свет
Слависфера — словенско влијание
Советска сфера на влијание - влијание на Советскиот Сојуз

Други примери

За историски и актуелни примери за битки за сфери на влијание, видете:

Поврзано

Наводи

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Text of the Nazi-Soviet Non-Aggression Pact Архивирано на 14 ноември 2014 г., executed August 23, 1939
↑ Christie, Kenneth, Historical Injustice and Democratic Transition in Eastern Asia and Northern Europe: Ghosts at the Table of Democracy, RoutledgeCurzon, 2002, ISBN 0-7007-1599-1
↑ Brackman, Roman, The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life (2001) p. 341
↑ Etkind, Alexander; Finnin, Rory; Blacker, Uilleam; Julie Fedor; Simon Lewis; Maria Mälksoo; Matilda Mroz (2013). Remembering Katyn. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-7456-6296-1.
↑ NATO. „France and NATO - 1949“. NATO (англиски). Посетено на 2022-04-19.
↑ „Cuba's intervention in Africa during the Cold War“. OUPblog (англиски). 2016-12-08. Посетено на 2022-04-19.

Грешка во наводот: Ознаката <ref> со име „GW090715“ определена во <references> не се користи во претходен текст..

Дополнително читање

Фергусон, Иаин и Сузана Хаст. 2018 година. „ Вовед: Враќањето на сферите на влијание? [PDF] " Геополитика 23(2):277-84. doi:10.1080/14650045.2018.1461335 .
Хаст, Сузана. 2016 година. Сфери на влијание во меѓународните односи: историја, теорија и политика . Милтон Парк, ОК: Роутлеџ.
Ајзенхауер, Брајан. 2018 година. „СОИ: Градење на сферата на влијание на агентот за недвижнини“. Независна платформа за објавување CreateSpace.
Вајт, Крег Хауард. 1992 година. Sphere of Influence, Star of Empire: American Renaissance Cosmos, Vol. 1. Медисон: Универзитетот во Висконсин-Медисон.

Надворешни врски

Проектот CommonCensus Map – ги пресметува сферите на влијание за американските градови врз основа на гласање
Русија - противтежа на Азија.

[mrtext-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Text of the Nazi-Soviet Non-Aggression Pact Архивирано на 14 ноември 2014 г., executed August 23, 1939

[christie-2] Christie, Kenneth, Historical Injustice and Democratic Transition in Eastern Asia and Northern Europe: Ghosts at the Table of Democracy, RoutledgeCurzon, 2002, ISBN 0-7007-1599-1

[3] Brackman, Roman, The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life (2001) p. 341

[4] Etkind, Alexander; Finnin, Rory; Blacker, Uilleam; Julie Fedor; Simon Lewis; Maria Mälksoo; Matilda Mroz (2013). Remembering Katyn. John Wiley & Sons. ISBN 978-0-7456-6296-1.

[5] NATO. „France and NATO - 1949“. NATO (англиски). Посетено на 2022-04-19.

[6] „Cuba's intervention in Africa during the Cold War“. OUPblog (англиски). 2016-12-08. Посетено на 2022-04-19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]