Премиер лига на Босна и Херцеговина

Од Википедија — слободната енциклопедија
WWin лига на Босна и Херцеговина
ЗемјаБосна и Херцеговина Босна и Херцеговина
КонфедерацијаУЕФА
Основана2002
Број на клубови12
Нивоа на пирамида1
Испаѓање воПрва лига на Федерација БиХ
Прва лига РС
Домашен купКуп на Босна и Херцеговина
Тековен првакСараево Сараево
(5. титулa)
(2019-2020)
Најмногу титулиЖелезничар Железничар,
Зрињски Зрињски
(6 титули)
Мрежно местоСлужбено мрежно место на ФСБиХ
Премиер лига на Босна и Херцеговина 2020-2021

Премиер лига на Босна и Херцеговина, спонзорски позната како WWin лига на Босна и Херцеговина, позната и како Лига 12, - највисока фудбалска лига во Босна и Херцеговина и е управувана од Фудбалскиот сојуз на Босна и Херцеговина. Како најпрестижно ниво на фудбалско натпреварување во земјата, лигата го сменила форматот во сезоната 2016/17 и се натпреварува со 12 клуба со испаѓање од последните два тима на крајот на секоја сезона.

Лигата, од сезоната 2020–21, е претставена од четири клуба во европско натпреварување. Победникот во Премиер лигата започнува од првата квалификациска рунда во Лигата на Прваките на УЕФА. Освојувачот на Фудбалскиот куп во Босна и Херцеговина, како и второпласираниот и третопласираниот тим на табелата започнува од првото квалификациско коло во Лигата на Европа на УЕФА. Од сезоната 2021–22, вицепрвакот и третопласираната екипа на табелата ќе започнат од првото квалификациско коло на нововоспоставената Конференциската европска лига на УЕФА.

На крајот на сезоната, двата најдобри тима испаѓаат од титулата, додека победниците од Првата лига на Федерацијата Босна и Херцеговина и Првата лига на Република Српска се унапредуваат во Премиер лигата на Босна и Херцеговина.

Историја[уреди | уреди извор]

Воен период 1992–1996 година[уреди | уреди извор]

По распадот на Југославија и по прогласувањето на независноста кон крајот на зимата 1992 година, клубовите од Босна и Херцеговина ја напуштиле Првата југословенска лига, која престанала да постои по сезоната 1991/92. Веќе во април истата година ФСБиХ се пријавил за членство во ФИФА и УЕФА.[1] Во меѓувреме, поради избувнувањето на Босанско-херцеговската војна во април 1992 година, во сезоната 1992–93 немало одиграно ниту еден натпревар. Кон крајот на 1993 година, некои делови од земјата повторно започнале фудбалски натпреварувања со намален обем. Но, исто како што земјата била поделена по етничка линија, така бил и фудбалот.

Во 1993 година, босанскохерцеговските Хрвати го започнале Фудбалскиот сојуз на Херцег-Босна и нејзината Прва лига на Херцег-Босна, во кои само хрватските клубови се натпреварувале во мештански размери во границите на Западна Херцеговина и неколку други енклави. Во истата година, босанско-херцеговските Срби исто така организирале своја Прва лига на Република Српска, на територијата што ја имал тогаш режимот на Република Српска. Дошло само фудбал на територија под контрола на тогашните установи на Република Босна и Херцеговина и покровителство на ФСБиХ, во тоа време, како резултат на тоа со бошњачко мнозинство, освен краткото натпреварување за сезоната 1994/95 (го освоил Челик Зеница), дошло до мртва точка. Натпреварувањето под покровителство на ФСБиХ не продолжило сè до сезоната 1995–96 кога била започната Првата лига на Босна и Херцеговина.[1]

Повоен период 1996–2000 година[уреди | уреди извор]

Овие три одделни фудбалски лиги работеле во Босна и Херцеговина до 1998 и 2000 година. Бидејќи ФИФА и УЕФА покажала поддршка само за здружението кое работи под покровителство на официјалните и меѓународно признати државни установи, за време на војната и пред Дејтонскиот мировен договор, како и по неговото потпишување, тие го одобриле обединувањето на сите три организации како ФСБиХ. Ова исто така дошло како последица на одлуката на ФИФА да го признае ФСБиХ веќе во јули 1996 година, додека истата година УЕФА го примила ФСБиХ како кандидат за членка, сè до 1998 година кога го признала нејзиното полноправно членство. Ова значело дека само клубовите на ФСБиХ и нејзината репрезентација можат да се натпреваруваат на меѓународно и официјално ниво.[1]

На конечното обединување му претходеле неколку фази. Отпрвин бил создаден бараж каде клубовите играле за првак под покровителство на ФСБиХ. Идејата била дека баражот под обединето покровителство на ФСБиХ треба да обедини клубови кои се натпреваруваат под три одделни организации за прв пат, но била одбиена од српската асоцијација, оставајќи клубови од хрватската фудбалски сојуз и ФСБиХ да учествуваат во баражот за сезоните 1997/98 и 1999/00, додека баражот од 1998/99 бил откажан поради двоумење на хрватската асоцијација за одлуката за тоа на кои стадиони треба да се игра. Следната сезона баражот бил обновен за последен пат пред целосниот и конечен договор за обединет ФСБиХ и нејзиното натпреварување, Премиер лига на БиХ, во есента 2000 година.

Создавање на Премиер лигата 2000/01[уреди | уреди извор]

Целосен и конечен договор за обединет ФСБиХ и нејзиното натпреварување, Премиер лига на БиХ, се случило есента 2000 година. Сепак, во првата сезона 2000.01 имало клубови само од Федерацијата БиХ, додека клубовите од Република Српска продолжиле да се натпреваруваат во нивната посебна лига, бидејќи нивното здружение на ентитети сè уште одбило да се приклучи на договорениот обединет ФСБиХ и нејзиното ново натпреварување. Сепак, УЕФА и ФИФА никогаш немале намера да ја признаат оваа посебна организација ниту нејзиното натпреварување, што значело дека клубовите не можат да се натпреваруваат надвор од територијата на ентитетот и нема да се натпреваруваат на меѓународно ниво. Оваа ситуација ги принудило клубовите да инсистираат нивната организација исто така да се приклучи на ФСБиХ, и две години подоцна тие станале дел од натпреварувањето за сезоната 2002/03 . Уште од 2000 година, Премиер лигата е највисоко ниво во фудбалот во Босна и Херцеговина, со две лиги со седиште во ентитетите, Првата лига на Република Српска и Првата лига на Федерацијата на БиХ, поместени во второто ниво на фудбалската пирамида и служат како пополнувачки лиги во Премиер лигата.[1]

Премиер лигата како Лига 12 од 2016/17 до 2018/19[уреди | уреди извор]

За време на сезоната 2016/17 и сезоната 2017/18, БХ Телеком Премиер лигата го сменила својот формат во целост, намалувајќи голем број клубови од 16 на 12, со што понекогаш се нарекува „Лига 12“, а календарот исто така бил соодветно изменет и воведување на група за првак и група за опстанок. Број на натпревари што ги играл секој клуб во текот на регуларната сезона, по што, според нивната положба, тие влегле во игра за првак или за опстанок. Групата за првак се натпреварувала од најдобрите 6 клуба во регуларниот дел од сезоната, при што секој клуб играл двапати меѓусебно за титулата, што гарантирало квалификациите во Лигата на шампионите, второ и трето место, гарантирајќи места за квалификации во Лигата на Европа. Шест клуба се натпреварувале во групата за опстанок, со испаѓање од последните две екипи.

Стар формат од 2018/19[уреди | уреди извор]

Од сезоната 2018/19, лигата не се игра како последните две сезони претходно. Всушност, многу едноставно, откако сите 12 клуба играле едни со други двапати, еднаш дома и еднаш на гости, тие играат едни со други трипати, исто така играјќи дома или на гости во зависност од тоа како се прави распоредот. Со тоа, сезоната во лигата има 33 целосни кола наместо 22 кола и дополнителни 10 кола во игрите за испаѓање и првак.[2]

Спонзорство[уреди | уреди извор]

На 31 јули 2012 година, Фудбалскиот сојуз на Босна и Херцеговина потпишал двегодишен договор со БХ Телеком во врска со спонзорирањето на лигата, со што лигата ја преименувале во БХ Телеком Премиер лига.[3] Договорот бил продолжен уште еднаш пред почетокот на сезоната 2014/15. На 24 јули 2020 година, било објавено дека Мтел станал новиот спонзор на лигата за следните три години со проценка вредна 23 милиони марки[4] преименувајќи ја лигата во м:тел Премиер лига.

Прваци во Босна и Херцеговина[уреди | уреди извор]

Прваци на Првата лига на Босна и Херцеговина[уреди | уреди извор]

  • 1994/95 - Челик - „Првак на БиХ“
  • 1995/96 - Челик - „Првак на БиХ“
  • 1996/97 - Челик - „Првак на БиХ“
  • 1997/98 - Босна Високо - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Прва рунда)
  • 1997/98 - Железничар - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Бараж) - Официјални прваци
  • 1998/99 - Сараево - „Првак на БиХ“
  • 1999/2000 - Јединство Бихаќ - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Прва рунда)
  • 1999/2000 - Бротњо - „Првак на Првата лига на Босна и Херцеговина“ (Бараж) - Официјални прваци

Прваци на Првата лига на Херцег-Босна[уреди | уреди извор]

  • 1993/94 - Широки Бријег[5] - Марио Прскало (10 гола, Широки Бријег)
  • 1994/95 - Широки Бријег - Анѓелко Марушиќ (15, Широки Бријег)
  • 1995/96 - Широки Бријег - Марио Марушиќ (15, Груде), Дејан Џепина (15, Нови Травник)
  • 1996/97 - Широки Бријег - Анѓелко Марушиќ (21, Широки Бријег)
  • 1997/98 - Широки Бријег - Станко Бубало (31, Широки Бријег)
  • 1998/99 - Посушје - Слаѓан Филиповиќ (19, Широки Бријег)
  • 1999/00 - Посушје - Роберт Ристовски (18, Кисељак)

Прваци на Првата лига на Република Српска[уреди | уреди извор]

Сезона Првак Второпласиран Најдобар стрелец Клуб Голови
1995/96 Боксит Рудар (Приједор) Босна и Херцеговина Синиша Ѓуриќ;
Босна и ХерцеговинаЗоран Мајсторовиќ
Козара (Градишка);
Боксит
16 голови
1996/97 Рудар (Угљевик) Слога (Трн) Босна и Херцеговина Младен Згоњанин;
Мариќ
Слога (Трн);
Гласинац (Соколац)
14 голови
1997/98 Рудар (Угљевик) Борац Бања Лука Никола Бала Рудар (Угљевик) 31 гол
1998/99 Радник Бјељина Рудар (Угљевик) Босна и Херцеговина Младен Згоњанин Слога (Трн) 23 голови
1999/00 Боксит Рудар (Угљевик) Недо Ѓелар Слобода (Нови Град) 29 голови
2000/01 Борац Бања Лука Слобода (Нови Град) Босна и Херцеговина Миланко Ѓериќ Боксит 26 голови
2001/02 Леотар Козара Србија Павле Делибашиќ;
Синиша Јовановиќ
Леотар;
Гласинац (Соколац)
21 гол

Прваци на Босна и Херцеговина[уреди | уреди извор]

Набројувањето на сезони (настрана од сезоната 1998–99) пред создавањето на Премиер лигата на Босна и Херцеговина, каде првакот бил решен преку бараж игран помеѓу најдобро пласираните клубови кои играле во Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига во Херцег- Босна (без клубови од Првата лига на Република Српска).

Сезона Победник во баражот Второпласиран во баражот Победник тренер Најдобар стрелец(и) во баражот
Играч(и) (клуб) Голови
1997/981 Железничар (1) Сараево Босна и Херцеговина Енвер Хаџиабдиќ (1) Хрватска Станко Бубало (Широки Бријег)
Босна и Херцеговина Хадис Зубановиќ (Железничар)
3
1998/992
Сараево (1)
Босна и Херцеговина Нермин Хаџиахметовиќ (3) - -
1999/003 Бротњо (1) Будуќност Босна и Херцеговина Иво Иштук (1) Босна и Херцеговина Зикрет Кулјаниновиќ (Будуќност)
Босна и Херцеговина Ален Шкоро (Сараево)
Босна и Херцеговина Халим Ступак (Јединство)
5

1 Било играно бараж помеѓу најдобро пласираните екипи од Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига на Херцег-Босна; без клубови од Првата лига на Република Српска. Најдобрите два клуба добиле право да играат во Купот на УЕФА 1998/99.
2 Бараж бил закажан, но подоцна бил откажан поради проблеми со стадионот.
Играле три различни лиги, немало спорен бараж, затоа ниту еден клуб немал право да игра во европско натпреварување.
3 Бараж меѓу најдобро пласираните екипи на Првата лига на Босна и Херцеговина и Првата лига на Херцег-Босна се одиграл без клубови од Првата лига на Република Српска.
Три клуба добиле право да играат во европско натпреварување.

Прваци во Премиер лигата[уреди | уреди извор]

Од сезоната 2000/01, првото ниво на фудбалско натпреварување во Босна и Херцеговина станало Премиер лига на Босна и Херцеговина.

Сезона Првак
(прволигашки титули)
Вицепрвак Трето место Победник тренер Најдобар стрелец(и)
Играч(и) (Клуб) Голови
2000/011 Железничар (2) Бротњо Сараево Босна и Херцеговина Амар Осим (1) Босна и Херцеговина Џелалудин Мухаремовиќ (Железничар)
31
2001/021 Железничар (3) Широки Бријег Бротњо Босна и Херцеговина Амар Осим (2) Босна и Херцеговина Ивица Хуљев (Железничар)
15
2002/03 Леотар (1) Железничар Сараево Србија Милан Јовин (1) Босна и Херцеговина Емир Обуќа (Сараево)
24
2003/04 Широки Бријег (1) Железничар Сараево Босна и Херцеговина Иво Иштук (1) Босна и Херцеговина Ален Шкоро (Сараево)
20
2004/05 Зрињски (1) Железничар Широки Бријег Босна и Херцеговина Фрањо Џидиќ (1) Србија и Црна Гора Зоран Рајовиќ (Зрињски)
17
2005/06 Широки Бријег (2) Сараево Зрињски Хрватска Ивица Барбариќ (1) Босна и Херцеговина Петар Јелиќ (Модрича)
19
2006/07 Сараево (2) Зрињски Славија Босна и Херцеговина Хусреф Мусемиќ (1) Босна и Херцеговина Стево Николиќ (Модрича)
Босна и Херцеговина Драган Бениќ (Борац)
19
2007/08 Модрича (1) Широки Бријег Челик (Зеница) Србија Славиша Божичиќ (1) Србија Дарко Спалевиќ (Славија)
18
2008/09 Зрињски (2) Славија Слобода (Тузла) Босна и Херцеговина Драган Јовиќ (1) Србија Дарко Спалевиќ (Славија)
17
2009/10 Железничар (4) Широки Бријег Борац Босна и Херцеговина Амар Осим (3) Босна и Херцеговина Феѓа Дудиќ (Травник)
16
2010/11 Борац (1) Сараево Железничар Босна и Херцеговина Владо Јагодиќ (1) Хрватска Иван Лендриќ (Зрињски)
16
2011/12 Железничар (5) Широки Бријег Борац Бања Лука Босна и Херцеговина Амар Осим (4) Босна и Херцеговина Елдин Адиловиќ (Железничар)
19
2012/13 Железничар (6) Сараево Борац Бања Лука Босна и Херцеговина Амар Осим (5) Босна и Херцеговина Емир Хаџиќ (Сараево)
20
2013/14 Зрињски (3) Широки Бријег Сараево Хрватска Бранко Карачиќ (1) Бразил Вагнер (Широки Бријег)
18
2014/15 Сараево (3) Железничар Зрињски Босна и Херцеговина Џенан Ушчипиќ (1) Босна и Херцеговина Риад Бајиќ (Железничар)
15
2015/16 Зрињски (4) Слобода (Тузла) Широки Бријег Босна и Херцеговина Винко Мариновиќ (1) Хрватска Леон Бенко (Сараево)
17
2016/17 Зрињски (5) Железничар Сараево Босна и Херцеговина Блаж Слишковиќ (1) Хрватска Иван Лендриќ (Железничар)
19
2017/18 Зрињски (6) Железничар Сараево Босна и Херцеговина Блаж Слишковиќ (2) Србија Милош Филиповиќ (Зрињски)
16
2018/19 Сараево (4) Зрињски Широки Бријег Босна и Херцеговина Хусреф Мусемиќ (2) Босна и Херцеговина Сулејман Крпиќ (Железничар)
16
2019/20[nb 1] Сараево (5) Железничар Зрињски Босна и Херцеговина Винко Мариновиќ (2) Босна и Херцеговина Мерсудин Ахметовиќ (Сараево)
16
0Лигашките прваци исто така го освоиле и Купот на Босна и Херцеговина, односно двојната круна.0

1 Играно без клубови од Република Српска кои учествувале во лигата само од 2002 година.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. Премиер лигата 2019/2020 била прекината во март 2020 година поради пандемијата на КОВИД-19 во Босна и Херцеговина]]; сезоната била забранета да продолжи и конечните пласмани (вклучувајќи го ФК Сараево како првак) биле прогласени со сооднос поен спрема натпревар на 1 јуни 2020.[6]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 „N/FSBiH History“. www.nfsbih.ba (англиски). N/FSBiH. Архивирано од изворникот на 30 ноември 2016. Посетено на 23 март 2021.
  2. E.B. (19 јуни 2018). „Premijer liga BiH se igra u trokružnom formatu, broj stranih igrača smanjen na četiri“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.
  3. „BH Telecom the first ever sponsor of the Premier League, signing a two year deal!“ (босански). SportSport.ba. Посетено на 23 март 2021.
  4. E. Škorić (24 јули 2020). „NFSBiH i zvanično dobio novog sponzora!“ (босански). sportsport.ba. Посетено на 23 март 2021.
  5. „Zlatne godine“ (PDF). Nk-sirokibrijeg.com\accessdate=18 December 2018. стр. 138. Посетено на 23 март 2021.
  6. F.Z. (1 јуни 2020). „Zvanično! Sarajevo prvak BiH drugu godinu zaredom, Čelik i Zvijezda ispadaju“ (босански). Klix.ba. Посетено на 23 март 2021.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Најдобри фудбалски лиги во Европа (УЕФА)

Австрија | Азербејџан | Албанија | Англија | Андора | Белгија | Белорусија | Босна и Херцеговина | Бугарија | Велс | Германија | Грузија | Грција | Данска | Ерменија | Естонија | Кипар | Израел | Република Ирска | Исланд | Италија | Казахстан | Латвија | Литванија | Луксембург | Македонија | Малта | Молдавија | Норвешка | Полска | Португалија | Романија | Русија | Сан Марино | Северна Ирска | Словачка | Словенија | Србија | Турција | Украина | Унгарија | Фарски Осторови | Финска | Франција | Холандија | Хрватска | Црна Гора | Чешка | Швајцарија | Шведска | Шкотска | Шпанија