Кислород

Од Википедија — слободната енциклопедија
Кислород  (8O)
Спектрални линии на кислородот
Општи својства
Име и симболкислород (O)
Изгледгас: безбоен
течност: светлосина
Кислородот во периодниот систем
Водород (двоатомски неметал)
Хелиум (благороден гас)
Литиум (алкален метал)
Берилиум (земноалкален метал)
Бор (металоид)
Јаглерод (повеќеатомски неметал)
Азот (двоатомски неметал)
Кислород (двоатомски неметал)
Флуор (двоатомски неметал)
Неон (благороден гас)
Натриум (алкален метал)
Магнезиум (земноалкален метал)
Алуминиум (слаб метал)
Силициум (металоид)
Фосфор (повеќеатомски неметал)
Сулфур (повеќеатомски неметал)
Хлор (двоатомски неметал)
Аргон (благороден гас)
Калиум (алкален метал)
Калциум (земноалкален метал)
Скандиум (преоден метал)
Титан (преоден метал)
Ванадиум (преоден метал)
Хром (преоден метал)
Манган (преоден метал)
Железо (преоден метал)
Кобалт (преоден метал)
Никел (преоден метал)
Бакар (преоден метал)
Цинк (преоден метал)
Галиум (слаб метал)
Германиум (металоид)
Арсен (металоид)
Селен (повеќеатомски неметал)
Бром (двоатомски неметал)
Криптон (благороден гас)
Рубидиум (алкален метал)
Стронциум (земноалкален метал)
Итриум (преоден метал)
Циркониум (преоден метал)
Ниобиум (преоден метал)
Молибден (преоден метал)
Технециум (преоден метал)
Рутениум (преоден метал)
Родиум (преоден метал)
Паладиум (преоден метал)
Сребро (преоден метал)
Кадмиум (преоден метал)
Индиум (слаб метал)
Калај (слаб метал)
Антимон (металоид)
Телур (металоид)
Јод (двоатомски неметал)
Ксенон (благороден гас)
Цезиум (алкален метал)
Бариум (земноалкален метал)
Лантан (лантаноид)
Цериум (лантаноид)
Празеодиум (лантаноид)
Неодиум (лантаноид)
Прометиум (лантаноид)
Самариум (лантаноид)
Европиум (лантаноид)
Гадолиниум (лантаноид)
Тербиум (лантаноид)
Диспрозиум (лантаноид)
Холмиум (лантаноид)
Ербиум (лантаноид)
Тулиум (лантаноид)
Итербиум (лантаноид)
Лутециум (лантаноид)
Хафниум (преоден метал)
Тантал (преоден метал)
Волфрам (преоден метал)
Рениум (преоден метал)
Осмиум (преоден метал)
Иридиум (преоден метал)
Платина (преоден метал)
Злато (преоден метал)
Жива (преоден метал)
Талиум (слаб метал)
Олово (слаб метал)
Бизмут (слаб метал)
Полониум (слаб метал)
Астат (металоид)
Радон (благороден гас)
Франциум (алкален метал)
Радиум (земноалкален метал)
Актиниум (актиноид)
Ториум (актиноид)
Протактиниум (актиноид)
Ураниум (актиноид)
Нептуниум (актиноид)
Плутониум (актиноид)
Америциум (актиноид)
Кириум (актиноид)
Берклиум (актиноид)
Калифорниум (актиноид)
Ајнштајниум (актиноид)
Фермиум (актиноид)
Менделевиум (актиноид)
Нобелиум (актиноид)
Лоренциум (актиноид)
Радерфордиум (преоден метал)
Дубниум (преоден метал)
Сиборгиум (преоден метал)
Бориум (преоден метал)
Хасиум (преоден метал)
Мајтнериум (непознати хемиски својства)
Дармштатиум (непознати хемиски својства)
Рендгениум (непознати хемиски својства)
Копернициум (преоден метал)
Нихониум (непознати хемиски својства)
Флеровиум (слаб метал)
Московиум (непознати хемиски својства)
Ливермориум (непознати хемиски својства)
Тенесин (непознати хемиски својства)
Оганесон (непознати хемиски својства)


O

S
азоткислородфлуор
Атомски број8
Стандардна атомска тежина (Ar)15,999[1] (15,99903–15,99977)[2]
Категорија  двоатомен неметал
Група и блокгрупа 16 (халокгени), p-блок
ПериодаII периода
Електронска конфигурација[He] 2s2 2p4
по обвивка
2, 6
Физички својства
Фазагасна
Точка на топење54,36 K ​(−218,79 °C)
Точка на вриење90,188 K ​(−182,962 °C)
Густина при стп (0 °C и 101,325 kPa)1,429 г/Л
кога е течен, при т.в.1,141 г/см3
Тројна точка54,361 K, ​0,1463 kPa
Критична точка154,581 K, 5,043 MPa
Топлина на топење(O2) 0,444 kJ/mol
Топлина на испарување(O2) 6,82 kJ/mol
Моларен топлински капацитет(O2) 29,378 J/(mol·K)
парен притисок
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
при T (K)       61 73 90
Атомски својства
Оксидациони степени2, 1, −1, −2
ЕлектронегативностПолингова скала: 3,44
Енергии на јонизацијаI: 1313,9 kJ/mol
II: 3388,3 kJ/mol
II: 5300,5 kJ/mol
(повеќе)
Ковалентен полупречник66±2 пм
Ван дер Валсов полупречник152 пм
Color lines in a spectral range
Спектрални линии на кислород
Разни податоци
Кристална структуракоцкеста
Кристалната структура на кислородот
Брзина на звукот330 м/с (гас, при 27 °C)
Топлинска спроводливост26,58×10−3  W/(m·K)
Магнетно подредувањепарамагнетно
CAS-број7782-44-7
Историја
ОткриенКарл Вилхелм Шеле (1772)
Именуван одАнтоан Лавоазје (1777)
Најстабилни изотопи
Главна статија: Изотопи на кислородот
изо ПЗ полураспад РР РЕ (MeV) РП
16O 99,76 % 16O е стабилен со 8 неутрони
17O 0,039 % 17O е стабилен со 9 неутрони
18O 0,201 % 18O е стабилен со 10 неутрони
| наводи | Википодатоци
Течен кислород

Кислородхемиски елемент во периодниот систем. Го има симболот О и атомски број 8. Зборот кислород доаѓа од двата старогрчки зборови οξυς (оксис) = киселина и γεινομαι (геиномаи) = содржи. Ова име било избрано бидејќи во периодот во кој бил утврден кислородот (крајот на XVIII век), се мислело дека сите киселини содржат кислород. Овој хемиски елемент е доста распространет и може да се најде не само на Земјата, но и низ целата вселена, најчесто ковалентно сврзан со други елементи. Несврзаниот кислород (најчесто нарекуван и молекуларен кислород или O2, двоатомска молекула) се појавил уште во палеопротерозоикот (пред меѓу 2500 милиони години и 1600 милиони години) и како производ од метаболизмот на раните анаероби (археи и бактерии).

Особености[уреди | уреди извор]

Опит колку кислород има во воздухот.

Во стандардни услови кислородот опстојува како двоатомска молекула во кој двата кислородни молекули се двојно сврзани меѓусебно. Во неговата најстабилна форма, кислородот опстојува како дворадикална молекула (кислородна тројка). Иако радикалите најчесто се сврзуваат со високо реактивни молекули, триплетниот кислород не реагира со повеќето молекули. Еднородниот кислород е пореактивен со повеќето органски молекули. Кислородот е главна состојка на воздухот, се произведува од растенијата за време на фотосинтезата и е потребен за аеробна респирација кај животните.

Течниот кислород и цврстиот кислород имаат светлосина боја и двата имаат парамагнетни својства. Течниот кислород најчесто се добива со фракциона дестилација на течен воздух. Течниот и цврстиот озон3), пак, имаат потемни сини бои.

Најскорешниот откриен алотроп на кислородот, тетракислород4), е темноцрвена супстанција што е создадена со вршење притисок на О2 до 20 GPa. Неговите својства се истражуваат за употреба во ракетните горива и слични апликации, бидејќи тој е многу помоќно оксидативно средство од O2 или O3.

Кислородот како мотив во уметноста и во популарната култура[уреди | уреди извор]

  • „Кислород“ (Oxygene) - албум на францускиот музичар Жан-Мишел Жар (Jean-Michel Jarre) од 1976 година.[3]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Conventional Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  2. Standard Atomic Weights 2013. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights
  3. Discogs, Jean-Michel Jarre ‎– Oxygene (пристапено на 18.12.2020)