Странична согласка

Странична согласка
◌ˡ
МФА-бр.	426

Начини на творба
Препречни
Избувни
Слеани
Струјни
Шушкави
Гласници
Носни
Едноударни
Приближни
Течни
Самогласка
Полусамогласка
Странични
Трепетни
Механизам
Белодробни
Исфрлени
Уфрлени
Чрапави
Алитерација
Асонанца
Поврзано: Место на творба
Оваа страница содржи фонетски информации изразени со МФА, кои може да не се прикажат исправно кај некои прелистувачи. [Помош]

Странична согласка (латерална согласка) — согласка каде воздухот при творбата тече по страните на јазикот, кој не му дава да оди по средината.

Најчесто врвот на јазикот се допира до горните заби (вид. забна согласка) или горното непце (венец) веднаш зад нив (вид. венечна согласка). Најзастапени странични согласки се приближните кои припаѓаат на класата на течни согласки, иако во некои делови од светот често се среќаваат струјни и слеани согласки од овој вид.

Уснените струјни согласки [f v] честопати (можеби и најчесто) имаат страничен воздушен тек, бидејќи усната го попречува текот по средината, но сепак не се сметаат за странични поради тоа што ниеден јазик не прави разлика помеѓу тие можности. Избувните согласки никогаш не се странични, а истата разлика е бесмислена кај носните согласки и согласките што се создаваат во грлото.

Во македонскиот јазик странични се гласовите л и љ.

Список на странични согласки

Приближни

• венечна странична приближна согласка [l] (макед. л)
• веларизирана венечна странична приближна согласка [ɫ]
• свиена странична приближна согласка [ɭ]
• преднонепчена странична приближна согласка [ʎ] (макед. љ)
• заднонепчена странична приближна согласка [ʟ]

Струјни

• безвучна венечна странична струјна согласка [ɬ] (навахо, велшки)
• звучна венечна странична струјна согласка [ɮ] (монголски, тигак)
• безвучна свиена странична струјна согласка [ɬ̢] (или []) (тода)
• безвучна преднонепчена странична струјна согласка [ʎ̥˔] (или []) (дахало)
• звучна заднонепчена странична струјна согласка [ʟ̝] (арчински)
• безвучна заднонепчена странична струјна согласка [ʟ̝̊] (или []) (арчински, ни)

Слеани

• безвучна венечна странична слеана согласка[tɬ] (навахо)
• исфрлена венечна странична слеана согласка [tɬʼ] ( навахо)
• звучна венечна странична слеана согласка [dɮ]
• безвучна преднонепчена странична слеана согласка [cʎ̥] (или [c]) (хаѕа)
• исфрлена преднонепчена странична слеана согласка [cʎ̥ʼ] (или [cʼ]) (дахало, хаѕа)
• звучна заднонепчена странична слеана согласка [ɡʟ̝] (лагху)
• безвучна заднонепчена странична слеана согласка [kʟ̝̊] (или [k]) (арчински, и лагху)
• исфрлена заднонепчена странична слеана согласка [kʟ̝̊ʼ] (или [kʼ]) (арчински, гǀви, зулу)

Едноударни

• венечна странична едноударна согласка [ɺ] (вајуански)
• свиена странична едноударна согласка [ɺ̢] (или []) (паштунски, иваидја)
• преднонепчена странична едноударна согласка [ʎ̯] (иваидја)

Исфрлени

• венечна странична исфрлена струјна согласка [ɬ’] (адигејски)
• венечна странична исфрлена слеана согласка [tɬ’]
• преднонепчена странична исфрлена слеана согласка [cʎ̥ʼ]
• заднонепчена странична исфрлена слеана согласка [kʟ̝̊ʼ]

Чкрапави

• забните странични чкрапави согласки [ǁ̪], [ᶢǁ̪], [ᵑǁ̪], итн. (!кунг)
• венечните странични чкрапави согласки [ǁ], [ᶢǁ], [ᵑǁ], итн. (којсански и банту)

Поврзано

• Средна согласка
• Начин на творба

Наводи

• Ladefoged, Peter; Maddieson, Ian (1996). The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-19815-4.

Табела на белодробни согласки по МФА аудио

По место →

Уснени

Преднојазични

Среднојазични

Заднојазични

Гласилни

↓ По начин

Дво​уснени

Уснено-​забни

Заб​ни

Венеч​ни

Задно-​венеч.

Свие​ни

Предно-​непчени

Задно​непчени

Ресич​ни

Голтни​чки

Надгла​сил​ни

Гласил​ни

Носни

m̥

m

ɱ

n̪

n̥

n

n̠

ɳ

ɲ̥

ɲ

ŋ̊

ŋ

ɴ

Избувни

p

b

p̪

b̪

t̪

d̪

t

d

ʈ

ɖ

c

ɟ

k

ɡ

q

ɢ

ʡ

ʔ

Струјни

ɸ

β

f

v

θ

ð

s

z

ʃ

ʒ

ʂ

ʐ

ç

ʝ

x

ɣ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h

ɦ

Приближни

ʋ

ɹ

ɻ

j

ɰ

Трепетни

ʙ

r

ɽ͡r

ʀ

я *

Едноударни

ⱱ̟

ⱱ

ɾ

ɽ

ɢ̆

ʡ̯

Стран. струј.

ɬ

ɮ

ɭ˔̊

ʎ̥˔

ʎ˔

ʟ̝̊

ʟ̝

Стран. прибл.

l

ɭ

ʎ

ʟ

Стран. едноуд.

ɺ

ɺ̠

ʎ̯

Небелодробни согласки

Чкрапави	ʘ	ǀ	ǃ		ǂ		ǁ
	ʘ̃	ʘ̃ˀ	ʘ͡q		ʘ͡qʼ
Уфрлени	ɓ	ɗ	ʄ	ᶑ	ɠ		ʛ
Исфрлени	pʼ	tʼ	cʼ	ʈʼ	kʼ		qʼ
	fʼ	θʼ	sʼ	ɬʼ	xʼ		χʼ
	tsʼ	tɬʼ	cʎ̝̥ʼ	tʃʼ	ʈʂʼ	kxʼ	kʟ̝̊ʼ

Слеани согласки

p̪f	b̪v	ts	dz	tʃ	dʒ	tɕ	dʑ	ʈʂ	ɖʐ
		tɬ	dɮ	cç	ɟʝ	cʎ̥˔	ɟʎ˔	kʟ̝̊	ɡʟ̝

Сложени согласки

Незаградни	ʍ	w	ɥ	ɧ
Заградни	k͡p	ɡ͡b	ŋ͡m

Табелава содржи фонетски симболи што може да не се прикажат правилно кај некои прелистувачи. [Помош]

Онаму кајшто симболите се дадени во парови, „лев—десен“ претставува „безвучна—звучна“ согласка.

Исенчените полиња претставуваат неизводливи гласовни творби.

* Симболот го нема во МФА.