Топлички манастир
 Поглед на манастирската црква „Св. Никола“ | |
| Информации | |
|---|---|
| Целосно име | Топлички манастир |
| Други имиња | Манастир „Св. Никола Топлички“ |
| Манастир на: | МПЦ - ОА |
| Основан | XIV век |
| Посветен на | Свети Никола |
| Епархија | Преспанско-пелагониска |
| Цркви | Црква „Св. Никола“ |
| Личности | |
| Основач (и) | Димитар Пепиќ |
| Место | |
| Место | месност Топлица, (меѓу селата Жван, Слоештица и Бабино) Општина Демир Хисар  Македонија |
| Координати | 41°17′05″N 21°05′31″E / 41.28472° СГШ; 21.09194° ИГДКоординати: 41°17′05″N 21°05′31″E / 41.28472° СГШ; 21.09194° ИГД |
| Видливи остатоци | 1 црква |
| Отворен за јавност | да |
| Други информации | (Сопотничка парохија) |
Топлички манастир — средновековен манастир во областа Железник во југозападниот дел од Македонија.[1] Манастирот се наоѓа во месноста Топлица, меѓу селата Жван, Слоештица и Бабино.
Во минатото, манастирот бил не само религиозен, туку и културно-просветен и книжевен центар. Во негов склоп се наоѓала манастирската црква, како и конаци во коишто имало библиотека и училиште.
Потекло на поимот[уреди | уреди извор]
Манастирот името го добил по месноста „Топлица“, а овој топоним е добиен по местото коешто е оградено со планини и е заштитено од студените ветрови, така што зимите секогаш биле топли.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
Манастирот бил основан со изградбата на првобитната манастирската црква некаде во XIV век, а со подоцнежните археолошки ископувања било утврдено дека истата била подигната на местото на постар објект со базиликален облик од V-VI век, чиј обиколен ѕид делумно бил искористен како темел за изградба на црквата.[3] Во текот на XVI век, црквата била срушена, по што била обновена и зографисана.[2] Во тој период, манастирот освен како религиозен прераснал и во културно-просветен и книжевен центар. Низ вековите во него се одвивала плодна книжевна, препишувачка и преведувачка дејност, а свои записи оставил само книжевникот Макарија Топлички, кој за себе не оставил никакви позначајни податоци.[4]
Денес, од објектите што се наоѓале во рамки на манастирот е зачувана само црквата, која е запуштена и оставена во лоша состојба. Нејзините ѕидови се растресуваат како последица на минирањето на карпите во околниот каменолом. Во внатрешноста на црквата, олтарниот простор, наосот и страничните параклиси се во многу лоша состојба. Во црквата долго време нема богослужба, а внатрешноста нема црковен мебел или каков било инвентар.[2]
Градби[уреди | уреди извор]
Црква „Св. Никола“[уреди | уреди извор]
Црквата во нејзиниот првобитен облик најверојатно била изградена во XIV век, на што укажуваат двослојните фрески зачувани на нејзиниот западен ѕид. Таа била градена од кршен камен и кал, и од неа денес се зачувани само западниот ѕид, западниот влез, а најверојатно и подот од камени плочи поставени во средишниот дел на наосот во вид на медалјон. Со археолошките ископувања во 1982 и 1984 година било утврдено дека најстарата средновековна црква била еднокорабна градба која лежела на местото на постар објект со базиликален облик од V-VI век, чиј обиколен ѕид делумно бил искористен како темел за изградба на црквата.[3] Во текот на XVI век, црквата била срушена и обновена, а нејзин ктитор станал кратовскиот кнез Димитар Пепиќ. Како доказ за тоа служи и главниот ктиторски натпис во наосот на манастирскиот собор над западната врата од 1536-1537 година, според кој црквата е изградена во времето на игуменот јеромонах Павнутие кој бил потпомогнат од Кир Димитар Пепиќ.[2]
Црквата има базиликален облик со по два доѕидани параклиса на јужната и северната страна, како и дополнителна просторија на западната страна. Главната апсида на олтарскиот простор е нагласена и однадвор е втопена во ѕидна маса. Лево и десно од неа се наоѓаат нишите на олтарниот простор и ѓаконик, кои исто како и главната олтарска апсида однадвор се втопени во ѕидна маса. Олтарскиот простор своевремено бил одделен од наосот со иконостас, но денес од него денес нема остатоци освен лежиштето на подот и сликаните бордури на страничните ѕидови.[5]
Конаци[уреди | уреди извор]
По примерот на најзначајните средновековни манастири, во склоп на Топличкиот манастир имало и конаци. Во нив биле сместени библиотека и училиште. Сепак, поради запуштеноста на манастирот, тие се распаднале и срушиле, така што денес не постојат.[4]
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Фреска на Исус Христос седнат на престол, со Богородица од левата и Свети Јован Претеча од десната страна
-
Детаљ од фреската на Исус Христос
-
Фреска на ктиторот на црквата Димитар Пепиќ
-
Икона на којашто е прикажано Успението на Богородица со Св. Козма Маумски и Св. Јован Дамаскин
-
Влезот во манастирската црква
-
Страничен поглед на црквата
-
Издолжен поглед на црквата
-
Дел од постарите темели на црквата
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Ќорнаков, Димитар (2009). Македонски манастири. Скопје: Матица македонска. стр. 204–210. ISBN 9989-48-558-5.
- ↑ 3,0 3,1 Митревски, Никола (2003). Споменици на фрескоживописот од XVI и XVII век во Демирхисарско. Прилеп: Матица македонска. стр. 15. ISBN 9989-48-512-7.
- ↑ 4,0 4,1 Манастир „Св. Никола Топлички“ Жван-Слоештица Архивирано на 11 август 2016 г., официјално мрежно место на Општина Демир Хисар.
- ↑ Спахиу, Јехона (2012). „Сликарството во наосот на северниот параклис на Топличкиот манастир“ (PDF). Скопје: Културно наследство. стр. 217.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Топлички манастир на Ризницата ?
