Никопол на Истар

Координати: 43°13′02″N 25°36′40″E / 43.21722° СГШ; 25.61111° ИГД / 43.21722; 25.61111
Од Википедија — слободната енциклопедија
Никопол на Истар
Νικόπολις ἡ πρὸς Ἴστρον
Друг називNicopolis ad Istrum
Координати43°13′02″N 25°36′40″E / 43.21722° СГШ; 25.61111° ИГД / 43.21722; 25.61111
Историја
ГрадителТрајан
Изграденo101–106 н.е.
Напуштено447 н.е.

Никопол на Истар (латински: Nicopolis ad Istrum, или Nicopolis ad Istrum;[1][2] грчки: Νικόπολις ἡ πρὸς Ἴστρον) ― римски и рановизантиски град.

Неговите урнатини се наоѓаат во селото Ниќуп,[3] 20 км северно од Велико Трново во северна Бугарија. Градот го достигнал својот зенит за време на владеењето на Адријан, Антонините и Северската династија. Продолжуваат археолошките ископувања за откривање на повеќе од градот.

Наоѓалиштето било ставено на пробната листа за разгледување како светско наследство од страна на УНЕСКО во 1984 година.

Историја[уреди | уреди извор]

План на Никопол кој го прикажува централното ископано подрачје и подоцна градот на југ
Северната порта на градот
Градска улица

Местото се наоѓало на раскрсницата на реките Јатрус (Јантра) и Росица, каде што римската војска под водство на императорот Трајан била собрана подготвена за напад во зимата 101-102 година врз племето Роксолани од северно од Дунав и кое биле сојузници на Дакијците.[4][5]

Градот бил основан од Трајан околу 102–106 година, како што е наведено на сцената XXXIX од Трајановиот столб, во спомен на неговата победа во Дакиските војни над Роксоланите, а исто така и подоцнежните победи во 105 година, и како Улпија Никопол (Ulpia Nicopolis) во негова чест користејќи го неговото семејно име, или номен. Сепак, името Никопол на Хемус (Nicopolis ad Haemum) било користено во Птоломејовата Географија која датира од пред 130 година.[6]

Трајан јасно имал намера тој да стане прекрасен град кој постепено бил проверуван. Сепак, монументалниот карактер на градот главно датира од Адријан и Антонин Пиј (138-161), а пронајдените натписи се не порано од 136 година кога се користело името Уплија Никопол на Истар (Ulpia Nicopolis ad Istrum). Новата агора вклучувала монументална јонска стоа и раскошна сала со непозната функција.

Градот бил ограбен од Костобоците во 170-171 година,[7] племе од денешна западна Украина, набргу по што биле изградени градските ѕидини.[8] Многу згради од ова време биле вон бедемската област.

Градот повторно напредувал во II и III век под Северската династија (193-235). Во 193 година градот бил даруван од Септимиј Север, тогаш сè уште претендент на тронот, со 700.000 денарии (големо богатство во тоа време) за што копија од писмото за благодарност до градот од царот, откако тој успеал, е забележан во натпис. Последователно, тој направил неколку посети на градот.

Меѓутоа, од околу 212 година, почесната титула „Улпија“ повеќе не била користена во јавните натписи, што се верува дека е резултат на незадоволството на Каракала од градот[9] по неговата посета таму во 211-212 година.[10] Каракала ја затворил ковачницата и таа го загубила статусот на civitas stipendaria како и економскиот просперитет. По неговата смрт, градот организирал игри за новиот император и како резултат на тоа се чини дека градот го вратил својот граѓански статус, иако не неговото целосно име, и повторно ја отворил ковачницата,[11][12] издавајќи монети со слики од јавни згради од градот.

Во 250 година во близина на градот, императорот Декиј ги поразил Готите под команда на Книва во Битката кај Никопол на Истар.[13]

Никопол се зголемил понатаму како главен урбан центар под реформите на императорот Диоклецијан (284-305). Сепак, барем северното крило на агората било оштетено во текот на III век.

За време на Константин од 306 година, оштетените згради на северната агора биле заменети со две изградени со ѕидарија на opus mixtum, поделени на три патеки со редови големи столбови, кои можеби биле хореа (магацини), имајќи предвид дека другите блиски градови (на пр. Тропеум и Залдапа) исто така добиле хореа наместо базилики во истиот период. Овие хореи веројатно биле дел од големата мрежа за снабдување на дунавската војска помогната со изградбата на голем број хореи во доцниот 3 и почетокот на 4 век.[14]

Во 447 година, градот бил уништен од Хуните на Атила.[15] Можеби веќе бил напуштен пред почетокот на 5 век.[16]

Приближно во средината на 5 век по инвазијата на Хуните, биле изградени нови високи и силни ѕидови кои се граничат со јужниот ѕид на стариот град.[16] Се чини дека дотогаш старите ѕидови биле во лоша состојба и нивната поправка не била остварлива. Покрај тоа, нивната значителна должина од 1,8 км, барала повеќе бранители отколку што биле достапни. Новиот град имал површина од 1/4 од првобитниот град што опфаќал малку повеќе од воени згради и цркви, следејќи го многу вообичаениот тренд за градовите од тој век во областа на Дунав.[17] Поголемата површина на обемните урнатини (21,55 хектари) на античкиот Никопол не била повторно опфатена. Јужниот ѕид на стариот град бил реконструиран како северен ѕид на новиот. Неговите кули биле изградени врз уништени и напуштени згради, а во новите градби биле користени украсни камени блокови од нивните фасади. Кулите биле на околу 15 метри пред ѕидот висок 10 метри. Надворешната страна на ѕидот била изведена со малтер со засечени жлебови кои имитираат масивни камени блокови. Старата јужна порта подоцна, исто така, претрпела голема реконструкција за да се компензира за повисокиот околен терен бидејќи портата била сместена во вдлабнатина.[18]

Градот станал епископски центар во раниот византиски период. Познати се имињата на двајца од првите епископи на градот: Маркел (во 451 година) и Амантиј (во 518 година).[19]

Градот бил уништен од Аварите и Словените кон крајот на VII век за време на Аварско-византиските војни. На неговите урнатини подоцна настанала мала бугарска населба (IX-XIV век). Никопол на Истар може да се каже дека бил родното место на германската книжевна традиција. Во IV век, готскиот епископ, мисионер и преведувач Улфила (Вулфила) добил дозвола од императорот Констанциј II да емигрира со своето стадо преобратени во Мизија и да се насели во близина на Никопол на Истар во 347-348 година.[20] Таму, тој ја смислил готската азбука и го надгледувал преводот на Библијата од грчки на готски, кој го изведувале група научници.[21][22]

Археологија[уреди | уреди извор]

Осумаголен собирен слив од изворот на аквадуктот
Аквадукт подземен извор

Античкиот град бил планиран според ортогоналниот систем. Откриена е мрежата на улици, форумот опкружен со јонска колонада и многу згради, двокорабна просторија подоцна претворена во базилика и други јавни објекти. Богатите архитектури и скулптури покажуваат сличност со оние на античките градови во Мала Азија.

Агората содржела статуа на Трајан на коњ, како и други мермерни статуи и јонска колонада. Градот имал и трикорабна базилика, булетерион, храм на Кибела, мал одеон, терми (јавни бањи), како и уникатна римска градба испишана со термоперијат (termoperiatos), загреана зграда со продавници и затворен простор за прошетки и бизнис. состаноци. Ископани се и некои градски куќи и згради.

Единствена јавна зграда, термоперипат, досега е идентификувана само во Никопол на Истар, од сите градови во Римската Империја. Зафаќала цел инсула (вид маало) и била изградена во времето на Комод во 184/185 година на урнатините на претходната зграда. Веројатно бил користен за трговија и вклучувал продавници. Уништена е во IV век а над него подоцна изградена уште една зграда.

Градот се снабдувал со три аквадукти и имал неколку бунари за вода, од кои многу се откопани во археолошките ископувања. Западниот аквадукт од 25 км должина имал мост речиси 3 км долг и речиси 20 метри висок што носел вода низ целата долина на реката Росица.[23] Неговиот резервоар за вода од 2 век се наоѓал во близина на градот Мусина во Општина Павликени, западно од римскиот град, каде што сè уште собира вода од карстните извори во пештерата Мусина. Голем castellum aquae од овој аквадукт стои западно од градот.

Во 2015 година биле откриени остатоци од огромна зграда која веројатно била резиденција на агораномус или куруле едил, јавен службеник задолжен за трговија и пазарни операции во античките грчки и римски градови.[24]

Обелискот на Квинт Јулиј, аристократ од Никопол, сè уште стои на височина од 14 метри во селата во близина на Лесичери, околу 12 км западно од градот.[25]

Многу наоди се изложени во Регионалниот историски музеј во Велико Трново.

Во 2018 година, археолозите пронашле олтар посветен на божицата Тиха на мал плоштад во југозападниот агол на комплексот Форум, со натпис на старогрчки, кој е изменет епиграм од Демостен.[26]

Галерија[уреди | уреди извор]

  • Overview of the ruins of Nicopolis ad Istrum
    Преглед на урнатините на Никопол на Истар
  • A pediment with a relief image
    Педимент со релјефна слика
  • A Roman street, one of the city's main streets running north–south
    Римска улица, една од сите улици во градот што се протега север-југ
  • The main city drain
    Главниот градски одвод

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Nikopol - variant names
  2. ↑ James Playfair, A System of Geography, Ancient and Modern (Hill 1812), vol. 4, p. 542
  3. ↑ See bg:Никюп and de:Nikjup
  4. ↑ About the Roman frontier on the Lower Danube under Trajan, Ovidiu ŢENTEA, MOESICA ET CHRISTIANA, Studies in Honour of Professor Alexandru Barnea Edited by Adriana Panaite, Romeo Cîrjan and Carol Căpiţă, Muzeul Brăilei, pp. 85-93; ISBN 978-606-654-181-7
  5. ↑ Ammianus Marcellinus. 31.5.16
  6. ↑ Simeonov Topalilov: Note on the Name of Nicopolis ad Istrum, Open Archaeology 2018; 4: 340–34. Accessed 1 September 2022.
  7. ↑ Archaeologists Impressed with Ancient Water Catchment Reservoir Which Fed 20-km-Long Aqueduct of Major Roman City Nicopolis ad Istrum in North Bulgaria Архивирано на 29 април 2021 г.. Accessed 1 September 2022.
  8. ↑ Ruscu, Ligia Cristina. "On Nicopolis AD Istrum and Her Territory." Historia: Zeitschrift Für Alte Geschichte 56, no. 2 (2007): pg. 215.
  9. ↑ Topalilov, Ivo. (2007). "Ulpia Nicopolis ad Istrum and Claudia Leucas: two examples with drawn peregrine city-titles". Accessed 1 September 2022.
  10. ↑ Boteva, D. 1997. Lower Moesia and Thrace in the Roman Imperial System (A.D. 193-217/218). Sofia, pp. 281-282.
  11. ↑ Mouchmov, N. 1912. The Ancient Coins of the Balkan Peninsula and the Coins of the Bulgarian Kings. Sofia, 1281.
  12. ↑ Vagalinski. L. 1994. “Donnés numismatiques pour des compétitions sportives en Thrace romaine.” Arheologija 3-4: pp. 6-18, 16
  13. ↑ The Cambridge Medieval History, Joan Mervyn Hussey pg. 204, CUP Archive, 1957.
  14. ↑ Jahrbuch des Römisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz 60. Jahrgang 2013, Efthymios Rizos: Centres of the late roman military supply network in the Balkans: a survey of horrea, pg. 676
  15. ↑ Burns (1994), 38
  16. ↑ 16,0 16,1 Curta (2001), pg. 158.
  17. ↑ Liebeschuetz (2001), pg. 77
  18. ↑ Ivan Tsarov: "Ulpia Nicopolis ad Istrum ~ Cultural and Historical Heritage Library" Slavena Publishing House, Varna, 2009; ISBN 978-954-579-779-8
  19. ↑ Daniele Farlati and Jacopo Coleti, Illyricum Sacrum (Venice 1819), vol. VIII, pp. 106-107.
  20. ↑ Burns (1994), pg. 37
  21. ↑ Peter Heather, J. The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians, Oxford University Press, 2005, pg. 78; ISBN 0-19-515954-3
  22. ↑ Ratkus, Artūras (2018). „Greek ἀρχιερεύς in Gothic translation: Linguistics and theology at a crossroads“. NOWELE. 71 (1): 3–34. doi:10.1075/nowele.00002.rat.
  23. ↑ Ivan Tsarov: “The Aqueducts in the Bulgarian Lands, 2nd-4th century AD” ISBN 9786191681907
  24. ↑ „Archaeologists Unearth Huge Agoranomus's Building in Ancient Roman City Nicopolis ad Istrum near Bulgaria's Nikyup“. 27 January 2016. Архивирано од изворникот на 2021-04-30. Посетено на 2023-12-23.
  25. ↑ „Archaeologists Seek to Restart Excavations of Ancient Roman Obelisk from Late Antiquity Mausoleum near Bulgaria's Lesicheri“. 8 April 2016. Архивирано од изворникот на 2021-04-30. Посетено на 2023-12-23.
  26. ↑ „ALTAR OF DESTINY GODDESS TYCHE WITH DEMOSTHENES EPIGRAM INSCRIPTION FOUND IN ANCIENT ROMAN CITY NICOPOLIS AD ISTRUM IN BULGARIA“. Архивирано од изворникот на 2018-11-13. Посетено на 2018-11-12.

Извори[уреди | уреди извор]

Понатамошно читање[уреди | уреди извор]

  • Poulter, Andrew. Nicopolis ad Istrum: A Roman, Late Roman and Early Byzantine City (Excavations 1985-1992), Society for the Promotion of Roman Studies, London, 1995. ISBN 0-907764-20-7

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Никопол_на_Истар&oldid=5175735“