Религија во Косово
Религијата во Косово е одвоена од државата . [1] Уставот го воспоставува Косово [a] како секуларна држава која е неутрална во однос на религиозните убедувања и каде што сите се еднакви пред законот и се гарантира слободата на верување, совест и религија. Од 70,6 до 95,6 отсто од Косовците се муслимани . [2] Повеќето од нив се сунити, од кои многу припаѓаат на суфиските братства.
Статистика[уреди | уреди извор]
| Религија | Население | % |
|---|---|---|
| Ислам | 1,663,412 | 95.6% |
Христијанство
|
|
|
| Останати религии | 1,188 | 0.1% |
| Без религија | 1,242 | 0.1% |
Непознато
|
|
|
| Вкупно | 1,739,825 | 100% |
Според Меѓународниот извештај за религиозна слобода на Стејт департментот на САД од 2007 година, „последниот веродостоен попис беше направен во 1980-тите“, и требало да се процени религиозната демографија. [3] Извештајот покажал дека исламот е доминантна вера во Косово, „го исповедаат најголемиот дел од мнозинското етничко албанско население, бошњачката, горанската и турската заедница и некои од ромската / ашкали/египетската заедница“. Околу 100.000–120.000 луѓе биле Срби, а тоа главно биле српски православни граѓани. Приближно 3,4% од етничките Албанци биле католици, додека протестантите сочинувале малцинство од помалку од 1%, имало само две познати семејства со еврејско потекло и нема сигурни податоци за атеистите. [3] Исто така, веројатно е дека има и некои православни Албанци на Косово. Меѓутоа, со сегашната тензија меѓу Косовците и Србите, тие може да се чувствуваат како да не сакаат да се идентификуваат како православни, бидејќи може да се сметаат за „Срби“ поради нивниот источно православен статус. Затоа, тие не се застапени на пописот. Понатаму, во извештајот се тврди дека религијата „не е значаен фактор во јавниот живот“. Религиозната реторика главно отсуствува од јавниот дискурс во муслиманските заедници, посетеноста во џамиите е мала, а јавните прикази на конзервативната исламска облека и култура се минимални. [3]
Според студијата на Pew Research Center од 2015 година, во 2010 година Косово имало 93,8% муслимани и 6,1% христијани; сите други религиозни групи и неповрзаните имале по помалку од 1%. [4]
Според Европското социјално истражување во 2012 година, населението на Косово било 88,0% муслимани, 5,8% католици, 2,9% источни православни и 2,9% нерелигиозни. [2]
Пописот на населението на Косово во 2011 година бил во голема мера бојкотиран од косовските Срби (кои претежно се идентификуваат како српски православни христијани), особено во Северно Косово, [5] оставајќи го српското население недоволно застапено. [6] Другите верски заедници, вклучувајќи ги Тарикатите и протестантите, исто така ги оспоруваат податоците од пописот. Протестантските водачи и оние без верска припадност наведуваат дека некои членови на нивните заедници биле погрешно класифицирани како муслимани од страна на пописниците. [7]
Резултатите од пописот од 2011 година ги дале следните верски определби за населението вклучено во пописот: [8]
Речиси сите муслимани во Косово се сунити. Мнозинството Роми-муслимани припаѓаат на суфиските братства, значителен број практикувачки Албанци муслимани исто така. [9]
Српското население е главно српско православно, и првенствено концентрирано во Северно Косово, иако неколку енклави постојат на други места. Католичките албански заедници се претежно концентрирани во Ѓаковица, Призрен, Клина и неколку села во близина на Пеќ и Витина. Католиците кои зборуваат словенски обично се нарекуваат Јањевци или Косовски Хрвати. Муслиманите кои зборуваат словенски на југот на Косово се познати како Горани.
Историја[уреди | уреди извор]
Христијанство[уреди | уреди извор]
Христијанството веројатно стигнало на Косово во 5 век кога Римското Царство постепено се поделило на грчки исток и латински запад. Косово станал дел од првото, познато како Византиско Царство, и на тој начин паднало во сферата на Источната православна црква со седиште во Константинопол. [10] За време на развиениот среден век, кога византиското владеење на Косово ѝ го отстапи местото на Српското Царство во почетокот на 13 век, имало православно христијанско мнозинство што зборувало српски, но и католичко малцинство составено од итало-далматинска трговска класа од Рагуза, германски имигранти од Унгарија и Трансилванија, а веројатно и целото домородно албанско население. [10]
Српско православие[уреди | уреди извор]
Присуството на српски православни епископи во Липљан и Призрен првпат е забележано во 10 век. [11] Во 1219 година, Српската православна црква се одвоила од Грчката православна црква, а грчките епископи биле протерани од Косово. [11] Престолот на Српската православна црква бил преместен од Жича во денешна Србија во Пеќ на денешно Косово во 1252 година, со што станало верски и културен центар на српското православие. Во 1346 година, пеќскиот архиепископ ја презел титулата патријарх. [11]
Католицизам и крипто-католиците[уреди | уреди извор]
Косово било освоено од Отоманското Царство заедно со другите остатоци од Српското Царство во периодот по битката за Косово (1389). Иако Османлиите не го принудиле католичкото и источно-православното христијанско население да преминат во ислам, постоел силен социјален притисок (какоџизија), како и политичка целисходност да го сторат тоа, што го направиле етничките Албанци во многу поголем број. (вклучувајќи го целото благородништво) отколку Србите, Грците и другите во регионот. [12] Многу католички Албанци го прифатиле исламот во 17 и 18 век, и покрај обидите на католичкото свештенство да ги спречат. За време на Concilium Albanicum, состанок на албанските бискупи во 1703 година, била објавена строга осуда на покрстувањето - особено од опортунистички причини, како што е затајувањето на џизијата. Додека многу од овие преобратеници до одреден степен останале крипто-католици, често потпомогнати од прагматични пониски свештеници, повисокото католичко свештенство наредило да им се одземат тајните за нивната ерес. [13] Напорите за претворање на заедницата Лараман во Летница назад во католицизам започнале во 1837 година, но напорите биле насилно потиснати - локалниот отомански гувернер ги ставил во затвор. [14] Откако Отоманското Царство ја укинала смртната казна за отпадништво од исламот со Едикт за толеранција од 1844 година, неколку групи крипто-католици во Призрен, Пеќ и Ѓаковица биле признати како католици од страна на отоманскиот Голем везир во 1845 година. Кога Лараманите од Летница побарале од окружниот гувернер и судија во Гнилане да ги признаат како католици, тие сепак биле одбиени, а потоа биле затворени, а потоа депортирани во Анадолија [14], од каде што се вратиле во ноември 1848 година по дипломатска интервенција. [14] Во 1856 година, понатамошната реформа на Танзиматот ја подобрила ситуацијата и не била пријавена понатамошна сериозна злоупотреба. [14] Поголемиот дел од преобратените Ларамани, речиси исклучиво новороденчиња, се случиле помеѓу 1872 и 1924 година [14]
Протестантизам[уреди | уреди извор]
Ислам[уреди | уреди извор]
По победата во битката за Косово (1389), Отоманското Царство наметнало исламска власт во регионот. Конверзијата не била задолжителна, но имало неколку финансиски, социјални и политички придобивки. Сè до шеснаесеттиот век, степенот на исламизација во Косово бил минимален и во голема мера ограничен на урбаните центри. Темпото на преобраќање во ислам значително се зголемило само во втората половина на шеснаесеттиот век, веројатно затоа што преобратениците на тој начин станале ослободени од џизија, данок што се наплаќа само на немуслиманите. [15] До 1634 година, мнозинството од косовските Албанци го прифатиле исламот, иако едно малцинство останало католици. [16] Покрај етничките Албанци и владејачките Турци кои се населиле на Косово, муслимани станале и Ромите и некој дел од словенското говорно население (подоцна наречено Бошњаци и/или Горани, за да се разликуваат од православните Срби). од нив сунити, од кои многу припаѓаат на суфиските братства, иако мало малцинство шиитски муслимани формирана на село. До крајот на 17 век, исламското население почнало да го надминува бројот на христијаните. [16]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Kosovo“. Freedom of Thought Report 2017. International Humanist and Ethical Union. 4 December 2017. Посетено на 16 December 2017.
- ↑ 2,0 2,1 „SMRE“. www.smre-data.ch. Посетено на 2023-01-15.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Serbia (includes Kosovo)“. International Religious Freedom Report 2017. U.S. Department of State. 2007. Посетено на 18 December 2017.
- ↑ „Religions in Kosovo“. Global Religious Futures Project. Pew-Templeton. 2 April 2015. Архивирано од изворникот на 2018-07-14. Посетено на 17 December 2017.
- ↑ Petrit Collaku (29 March 2011). „Kosovo Census to Start Without the North“. Balkan Insight. Посетено на 17 December 2017.
- ↑ Perparim Isufi (14 September 2017). „Kosovo Police Stop 'Illegal' Serb Census Attempts“. Balkan Insight. Посетено на 17 December 2017.
- ↑ „KOSOVO 2017 INTERNATIONAL RELIGIOUS FREEDOM REPORT“ (PDF). стр. 2. Архивирано од изворникот (PDF) на 2018-05-29.
- ↑ „Kosovo Population and Housing Census 2011 - Final Results: Quality Report“. unstats.un.org. United Nations Statistics Division. 2011. Архивирано од изворникот на 2020-09-25. Посетено на 17 December 2017.
- ↑ „The influence of Sufi Islam in the Balkans“. Euobserver.com. Посетено на 2017-08-29.
- ↑ 10,0 10,1 Elsie (2015), p. 60–61.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Robert Elsie (15 November 2015). Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press. стр. 207. ISBN 9780810874831.
- ↑ Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993–2002) s.v. "Albanië. §6. Geschiedenis". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
- ↑ Duijzings, Ger (2000). Religion and the Politics of Identity in Kosovo. C. Hurst & Co. Publishers. стр. 86–99. ISBN 978-1-85065-431-5.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Duijzings 2000.
- ↑ Malcolm, Noel, Kosovo: A Short History, pp. 105-108
- ↑ 16,0 16,1 Elsie (2015), p. 130.