Харибда
Харибда (старогрчки: Χάρυβδις) — морско чудовиште во грчката митологија. Таа, со морското чудовиште Сцила, се јавува како предизвик за епските ликови како Одисеј, Јасон и Енеја. Харибда живее во теснецот Месина, наспроти Сцила.
Опис[уреди | уреди извор]
Се верувало дека морското чудовиште Харибда живеела под мала карпа на едната страна од тесниот канал. Наспроти неа живеела Сцила, друго морско чудовиште, која била сместена во многу поголема карпа.[1] Страните на теснецот биле во опсег на стрела една од друга, а морнарите кои се обидувале да ја избегнат една од нив ќе се сретнеле со другата. Затоа, да се биде „меѓу Сцила и Харибда“ значи да се предочат две спротивни опасности, а задачата е да се пронајде пат кој ќе ги избегне двете. Трипати на ден, Харибда голташала огромно количество вода, пред повторно да ја подригне, создавајќи големи вирови способни да влечат брод под вода. Во некои варијации на приказната, Харибда била едноставно голем вител наместо морско чудовиште.
Преку описите на грчките митски хроничари и грчките историчари како што е Тукидид, современите научници генерално се согласуваат дека Харибда се наоѓала во теснецот Месина, во близина на брегот на Сицилија и спроти карпа на копното идентификувана со Сцила.[2] Таму навистина постои вител, предизвикан од струи кои се среќаваат, но е опасен само за малите пловни објекти во екстремни услови.[3]
Семејство[уреди | уреди извор]
Еден подоцнежен мит ја прави Харибда ќерка на Посејдон и Геја [4][5] и живее како лојален слуга на нејзиниот татко.
Митологија[уреди | уреди извор]
Потекло[уреди | уреди извор]
Харибда му помогнала на нејзиниот татко Посејдон во неговата расправија со нејзиниот вујко Зевс по татко и, и како таква, му помогнала да ги зафати земјиштата и островите во вода. Зевс, лут поради земјата што му ја украла, ја фатил и ја врзал со синџири за морското дно. Харибда потоа била проколната од богот и се претворила во грозен мочен меур на чудовиште, со перки за раце и нозе и неконтролирана жед за морето. Како таква, таа ја пиела водата од морето трипати дневно за да ја угаси жедта, што создавало вирови.[6][7] Таа се задржала на карпа, со Сцила свртена директно кон неа на друга карпа, правејќи теснец.
Во некои митови, Харибдис била незаситна жена која украла волови од Херакле и била фрлена од громот на Зевс во морето, каде што ја задржала својата незаситна природа.[5]
Одисеја[уреди | уреди извор]
Одисеј се соочил и со Харибда и со Сцила додека веслал низ тесен канал. Тој им наредил на своите луѓе да ја избегнат Харибда, со што ги принудил да поминат во близина на Сцила, што резултирало со смрт на шестмина негови луѓе. Подоцна, заглавен на сплав, Одисеј бил однесен назад низ теснецот и поминал во близина на Харибда. Неговиот сплав бил вшмукан во нејзината мава, но тој преживеал прилепувајќи се за смоква која растела на карпа над нејзиното дувло. На следниот одлив на вода, кога неговиот сплав бил однесен, Одисеј го вратил и безбедно си заминал со веслање.[8]
Јасон и Аргонаутите[уреди | уреди извор]
На Аргонаутите успеале да ги избегнат и двете опасности поради Хера која и наредила на Нереидската нимфа Тетида, Ахиловата мајка, да ги води низ опасниот премин.[9]
Енеида[уреди | уреди извор]
Во Енеидата, Тројанците се предупредени од Хелен за Сцила и Харибда, и им се советува да ги избегнуваат со пловење околу точката Пахинус (Ртот Пасеро), наместо да го ризикуваат теснецот.[10] Подоцна, сепак, тие се наоѓаат покрај Етна и мораат да веслаат за да ја избегнат Харибда и да се спасат.[11]
Езоп[уреди | уреди извор]
Аристотел во својата Meteorologica спомнува дека Езоп еднаш задевал управувач на фериброд кажувајќи му мит за Харибда. Со една голтка од морето, таа ги донесе планините за гледање; островите се појавија по следниот. Третиот допрва доаѓа и целосно ќе го исуши морето, а со тоа ќе го лиши капетанот на ферибродот од егзистенција.[12]
Наводи[уреди | уреди извор]
- Аполониј Родиј, Аргонаутика во превод на Роберт Купер Ситон (1853-1915), Класична библиотека RC Loeb, том 001. Лондон, Вилијам Хајнеман Рибар, 1912 година. Онлајн верзија на Проектот за текст Топос.
- Аполониј Родиј, Аргонаутика . Џорџ В. Муни. Лондон. Лонгманс, Грин. 1912 година. Грчки текст достапен во Дигиталната библиотека Персеј .
- Хомер, Одисеја со англиски превод од AT Murray, PH. D. во два тома. Кембриџ, м-р, Харвард Универзитетот Прес; Лондон, Вилијам Хајнеман, ООД 1919 година. ISBN 978-0674995611 ISBN 978-0674995611. Онлајн верзија во Дигиталната библиотека Персеј. Грчки текст достапен од истата веб-страница.
- Maurus Servius Honoratus, In Vergilii carmina comentarii. Servii Grammatici qui feruntur во Vergilii carmina commentarii; recensuerunt Georgius Thilo et Hermannus Hagen. Георгиус Тило. Лајпциг. БГ Теубнер. 1881 година. Онлајн верзија во Дигиталната библиотека Персеј.
Дополнително читање[уреди | уреди извор]
- Смит, Вилијам ; Речник на грчката и римската биографија и митологија, Лондон (1873). „Сцила“ 1.
- ↑ Homer, Odyssey 12.104
- ↑ Thucydides, History of the Peloponnesian War 4.24.5
- ↑ Andrews, Tamra (2000). Dictionary of Nature Myths: Legends of the Earth, Sea, and Sky. Oxford University Press. p. 171. ISBN 978-0-19-513677-7. Retrieved 25 May 2016.
- ↑ Scholiast on Homer's Odyssey
- ↑ 5,0 5,1 Servius, Commentary on Virgil's Aeneid 3.420
- ↑ „Charybdis“. www.greekmythology.com. Посетено на 5 October 2016.
- ↑ „Charybdis (Kharybdis) – Whirlpool Monster of Greek Mythology“. www.theoi.com. Посетено на 5 October 2016.
- ↑ Homer, Odyssey 12.201–59 & 430–50
- ↑ Apollonius Rhodius, Argonautica 4.821–960
- ↑ Gutenberg Project: The Aeneid E. F. Taylor translation (1907) Bk 3, 487-504
- ↑ Gutenberg Project: The Aeneid E. F. Taylor translation (1907) Bk 3, 636-648
- ↑ Gert-Jan van Dijk, Ainoi, logoi, mythoi: fables in archaic, classical, and Hellenistic Greek literature, Brill NL 1997,; pp. 351–53