Американски староседелски јазици

Дрезденски кодекс на јукатански јазик, 11–12 век

Староседелските јазици во Америка ги опфаќаат староседелските јазици кои се зборуваат од Јужна Америка па сè до Алјаска и Гренланд. Овој заеднички термин опфаќа голем број јазични семејства, умрени јазици и јазични изолати. Поради слабата класификација и сродноста на јазиците денес има предложено поголем број класификации од различни извори. Според УНЕСКО, поголем број од староседелските јазици кои можат/можеле да се најдат на територијата на Северна Америка се загрозени или изумрени.

Забелешки:

• Исчезнат јазик е означен со симболот †.
• Бројот на јазици опфатени во едно јазично семејство не се наведени, ниту пак самите јазици. Тие можат да се видат доколку се влезе на самата статија, секако ако е претходно објавена.
• Следната поделба на јазиците е направена врз основа на политичката ситуација на континентот Америка и не соодветува со културните граници на американското староседелско население.

Јужна Америка

1. Агваноски јазик †
2. Аикански јазик
3. Ајмарански јазици
4. Андакиски јазик †
5. Андокероски јазик †
6. Андокески јазик
7. Аравански јазици †
8. Арутани-сапе јазици
9. Ауаке јазик
10. Аушириски јазик
11. Баенански јазик †
12. Барбакоански јазици
13. Бетојски јазик †
14. Боророански јазици
15. Ботокудоански јазик
16. Вајуски јазик
17. Ваконаски јазик †
18. Вараоски јазик
19. Вилеласки јазик
20. Бора-витотоски јазици
21. Гамеласки јазик †
22. Гваикуруански јазик
23. Гвамоски јазик †
24. Гватоски јазик
25. Гвахибоански јазици †
26. Горготокиски јазик †
27. Есмералдењски јазик †
28. Замукоански јазици
29. Запароански јазици
30. Ирантшески јазик
31. Итонамаски јазик
32. Јагански јазик
33. Јаномамански јазици
34. Јарурорски јазик
35. Жески јазици
36. Жеикоски јазик †
37. Јуракарески јазик
38. Јуриски јазик †
39. Јурумангиски јазик †
40. Кавескарски јазик
41. Каимбе јазик
42. Кајубабански јазик
43. Калијана јазик
44. Камаканански јазици †
45. Камсаски јазик
46. Кандоши јазик
47. Каничанаски јазик
48. Капишана јазик
49. Карабајо јазик
50. Карахаски јазик
51. Карипски јазици
52. Каририски јазици †
53. Катакаоански јазик †
54. Катембри јазик †
55. Катукински јазици
56. Кахуапанански јазици
57. Кечуански јазици
58. Коаја јазик †
59. Коеруна јазик †
60. Коихома јазик †
61. Кофански јазик
62. Куева јазик
63. Кукура јазик †
64. Куле јазик
65. Кунза јазик †
66. Леко јазик
67. Луле јазик
68. Маипуреански јазик
69. Маку јазик
70. Малибуски јазици
71. Мапудунгу јазик
72. Маскојански јазик
73. Матакоански јазик
74. Матанависки јазик †
75. Машакалијански јазик
76. Мовима јазик
77. Мокана јазик †
78. Мосетенански јазик
79. Мочита јазик †
80. Музи јазик †
81. Муничи јазик
82. Мурански јазик
83. Муту јазик
84. Намбикварански јазик
85. Нату јазик †
86. Нонујански јазик
87. Омурано јазик †
88. Оти јазик †
89. Отомакоански јазик †
90. Офаје јазик
91. Паез јазик
92. Пакарара јазик †
93. Палта јазик
94. Панзалео јазик
95. Панкарару јазик †
96. Пано таканански јазик
97. Пантагора јазик †
98. Панче јазик †
99. Патагонски јазик
100. Пеба јагуански јазици †
101. Пихао јазик
102. Пуелче јазик †
103. Пуинавеански јазици
104. Пукуина јазик †
105. Пуријански јазици †
106. Ресигаро јазик
107. Рикбакца јазик
108. Салибански јазик
109. Салума јазик
110. Сечура јазик †
111. Стар катионутабски јазик †
112. Таирона јазик †
113. Тараириу јазик †
114. Тарума јазик †
115. Тауширо јазик
116. Текуирака јазик †
117. Теушен јазик †
118. Тикуна јазик
119. Тимотеански јазик †
120. Тинигвански јазици †
121. Трумаиски јазик
122. Туканоански јазици
123. Тупијански јазик
124. Туша јазик
125. Урарина јазик
126. Фулнио јазик
127. Хабутијански јазик
128. Харакмбутски јазици
129. Хивароански јазици
130. Хирахарански јазик †
131. Хотиски јазик
132. Хуамое јазик †
133. Хуаорани јазик
134. Хуарпе јазик †
135. Чапакура ванхамски јазици
136. Чаруански јазици †
137. Чибчански јазици
138. Чикито бороро јазик
139. Чимуански јазици †
140. Чипаја уру јазици
141. Чоко јазици
142. чолонански јазици †
143. Чонски јазици
144. Шоко јазик †

Северна Америка

Мексико и Средна Америка

1. Алагвилачки јазик †
2. Алгиски јазик
3. Гваикуријански јазици
4. Јуман кочими јазик
5. Квинигва јазик
6. Коеахуилтеко јазик †
7. Комекрудански јазици †
8. Котонаме јазик †
9. Куитлатекски јазик †
10. Ленкански јазици
11. Мајански јазици
12. Маратино јазик
13. Миксе зогвенски јазици
14. Мисумалпански јазици
15. На-дене јазици
16. Наолански јазик
17. Ото мангвенски јазици
18. Пурхепеча јазик
19. Сери
20. Солано јазик †
21. Текистлатечки јазици
22. Тирупански јазик
23. Тотонакански јазици
24. Јутоацтечки јазици
25. Хуаве јазик
26. Хуетарски јазик '
27. Чибчански јазици
28. Шинкански јазик

САД, Канада, Гренланд

1. Адаи јазик †
2. Алгиски јазици
3. Алсеански јазици †
4. Атакапа јазици †
5. Беотукски јазик †
6. Вакашански јазици
7. Вашо јазик
8. Винтуански јазици
9. Дене-енисејски јазици (на-дене јазици)
10. еселенски јазик †
11. Ескимски алеутски јазици
12. Зуни јазик
13. Ироквонски јазици
14. Јана јазик †
15. Јокуцански јазик
16. Јуки вапо јазици †
17. Јуман кочими јазици
18. Јучи јазик
19. Кадоански јазици
20. Кајусе јазик †
21. Калапујански јазици †
22. Каранкава јазик †
23. Карук јазик
24. Кересански јазици
25. Киова таноански јазици
26. Коахуилтеко јазик †
27. Комекрудански јазици †
28. Косански јазици †
29. Котонаме јазик †
30. Кутенајски јазик
31. Маидуански јазици
32. Мускогенски јазици
33. Начески јазици †
34. Палаихнихански јазици
35. Плато пенутијански јазици
36. Помоански јазици
37. Салинански јазик †
38. Салишки јазици
39. Сиоуански катавбански јазици
40. Сиуславски јазик †
41. Соланоски јазик †
42. Такелма јазик †
43. Тимукуански јазик †
44. Тонкава јазик †
45. Туникански јазик †
46. Утијански јазици
47. Јутоацтечки јазици
48. Хаида јазик
49. Цимшијански јазик
50. Чимаквански јазици
51. Чимарико јазик †
52. Чинокански јазици
53. Читимача јазик †
54. Чумашки јазици †
55. Шастански јазици †

Недоволно познати јазици

Има неколку јазици што се познати само по документи, односно заверени во историски документи дека некогаш постоеле. Не се доволно познати овие јазици а тие се:

Аис јазик Акокиса јазик Аксана јазик Арамана јазик Аусаима јазик Авојел јазик Бајогула јазик Бидаи јазик Какански јазик Калуса јазик Чоме јазик Кусабо јазик Ејеиш јазик Григра јазик Гвале јазик

Хума јазик Короа јазик Манекенк јазик Мобила јазик Окелуса јазик Опелуса јазик Паскагула јазик Пенсакола јазик Квиниписа јазик Таенса јазик Теквеста јазик Тиоу јазик Јамакравски јазик Јамасе јазик Јазо јазик

Користена литература

• Bright, William. (1984). The classification of North American and Meso-American Indian languages. In W. Bright (Ed.), American Indian linguistics and literature (pp. 3–29). Berlin: Mouton de Gruyter.
• Bright, William (Ed.). (1984). American Indian linguistics and literature. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-009846-6.
• Brinton, Daniel G. (1891). The American race. New York: D. C. Hodges.
• Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
• Campbell, Lyle; & Mithun, Marianne (Eds.). (1979). The languages of native America: Historical and comparative assessment. Austin: University of Texas Press.
• Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).

• Adelaar, Willem F. H.; & Muysken, Pieter C. (2004). The languages of the Andes. Cambridge language surveys. Cambridge University Press.
• Kaufman, Terrence. (1990). Language history in South America: What we know and how to know more. In D. L. Payne (Ed.), Amazonian linguistics: Studies in lowland South American languages (pp. 13–67). Austin: University of Texas Press. ISBN 0-292-70414-3.
• Kaufman, Terrence. (1994). The native languages of South America. In C. Mosley & R. E. Asher (Eds.), Atlas of the world's languages (pp. 46–76). London: Routledge.
• Key, Mary R. (1979). The grouping of South American languages. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Loukotka, Čestmír. (1968). Classification of South American Indian languages. Los Angeles: Latin American Studies Center, University of California.
• Mason, J. Alden. (1950). The languages of South America. In J. Steward (Ed.), Handbook of South American Indians (Vol. 6, pp. 157–317). Smithsonian Institution Bureau of American Ethnology bulletin (No. 143). Washington, D.C.: Government Printing Office.
• Migliazza, Ernest C.; & Campbell, Lyle. (1988). Panorama general de las lenguas indígenas en América. Historia general de América (Vol. 10). Caracas: Instituto Panamericano de Geografía e Historia.
• Rodrigues, Aryon. (1986). Linguas brasileiras: Para o conhecimento das linguas indígenas. São Paulo: Edições Loyola.
• Rowe, John H. (1954). Linguistics classification problems in South America. In M. B. Emeneau (Ed.), Papers from the symposium on American Indian linguistics (pp. 10–26). University of California publications in linguistics (Vol. 10). Berkeley: University of California Press.
• Sapir, Edward. (1929). Central and North American languages. In The encyclopædia britannica: A new survey of universal knowledge (14 ed.) (Vol. 5, pp. 138–141). London: The Encyclopædia Britannica Company, Ltd.
• Voegelin, Carl F.; & Voegelin, Florence M. (1977). Classification and index of the world's languages. Amsterdam: Elsevier. ISBN 0-444-00155-7.

• Boas, Franz. (1911). Handbook of American Indian languages (Vol. 1). Bureau of American Ethnology, Bulletin 40. Washington: Government Print Office (Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology).
• Boas, Franz. (1922). Handbook of American Indian languages (Vol. 2). Bureau of American Ethnology, Bulletin 40. Washington: Government Print Office (Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology).
• Boas, Franz. (1929). Classification of American Indian languages. Language, 5, 1-7.
• Boas, Franz. (1933). Handbook of American Indian languages (Vol. 3). Native American legal materials collection, title 1227. Glückstadt: J.J. Augustin.
• Bright, William. (1973). North American Indian language contact. In T. A. Sebeok (Ed.), Linguistics in North America (part 1, pp. 713–726). Current trends in linguistics (Vol. 10). The Hauge: Mouton.
• Goddard, Ives (Ed.). (1996). Languages. Handbook of North American Indians (W. C. Sturtevant, General Ed.) (Vol. 17). Washington, D. C.: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-048774-9.
• Goddard, Ives. (1999). Native languages and language families of North America (rev. and enlarged ed. with additions and corrections). [Map]. Lincoln, NE: University of Nebraska Press (Smithsonian Institution). (Updated version of the map in Goddard 1996). ISBN 0-8032-9271-6.
• Goddard, Ives. (2005). The indigenous languages of the southeast. Anthropological Linguistics, 47 (1), 1-60.
• Mithun, Marianne. (1990). Studies of North American Indian Languages. Annual Review of Anthropology, 19(1): 309-330.
• Mithun, Marianne. (1999). The languages of Native North America. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23228-7 (hbk); ISBN 0-521-29875-X.
• Powell, John W. (1891). Indian linguistic families of America north of Mexico. Seventh annual report, Bureau of American Ethnology (pp. 1–142). Washington, D.C.: Government Printing Office. (Reprinted in P. Holder (Ed.), 1966, Introduction to Handbook of American Indian languages by Franz Boas and Indian linguistic families of America, north of Mexico, by J. W. Powell, Lincoln: University of Nebraska).
• Powell, John W. (1915). Linguistic families of American Indians north of Mexico by J. W. Powell, revised by members of the staff of the Bureau of American Ethnology. (Map). Bureau of American Ethnology miscellaneous publication (No. 11). Baltimore: Hoen.
• Sebeok, Thomas A. (Ed.). (1973). Linguistics in North America (parts 1 & 2). Current trends in linguistics (Vol. 10). The Hauge: Mouton. (Reprinted as Sebeok 1976).
• Sebeok, Thomas A. (Ed.). (1976). Native languages of the Americas. New York: Plenum.
• Sherzer, Joel. (1973). Areal linguistics in North America. In T. A. Sebeok (Ed.), Linguistics in North America (part 2, pp. 749–795). Current trends in linguistics (Vol. 10). The Hauge: Mouton. (Reprinted in Sebeok 1976).
• Sherzer, Joel. (1976). An areal-typological study of American Indian languages north of Mexico. Amsterdam: North-Holland.
• Sletcher, Michael, ‘North American Indians’, in Will Kaufman and Heidi Macpherson, eds., Britain and the Americas: Culture, Politics, and History, (2 vols., Oxford, 2005).
• Sturtevant, William C. (Ed.). (1978-present). Handbook of North American Indians (Vol. 1-20). Washington, D. C.: Smithsonian Institution. (Vols. 1-3, 16, 18-20 not yet published).
• Vaas, Rüdiger: ‘Die Sprachen der Ureinwohner’. In: Stoll, Günter, Vaas, Rüdiger: Spurensuche im Indianerland. Hirzel. Stuttgart 2001, chapter 7.
• Voegelin, Carl F.; & Voegelin, Florence M. (1965). Classification of American Indian languages. Languages of the world, Native American fasc. 2, sec. 1.6). Anthropological Linguistics, 7 (7): 121-150.
• Zededa, Ofelia; Hill, Jane H. (1991). The condition of Native American Languages in the United States. In R. H. Robins & E. M. Uhlenbeck (Eds.), Endangered languages (pp. 135–155). Oxford: Berg.

Поврзано

• Список на староседелски јазици во Северна Америка
• Америка
• Американски староседелци

Надворешни врски

• Јазици во Јужна Америка
• Староседелски јазици во Мексико Архивирано на 30 октомври 2010 г.
• Јужноамерикански јазици Архивирано на 1 декември 2008 г.
• www.saivus.org Архивирано на 27 февруари 2012 г.
• Колку староседелски јазици се зборуваат во САД? Архивирано на 23 јули 2017 г.
• Јазици на староседелските Американци Архивирано на 8 септември 2010 г.
• Центар за документација на Панама Архивирано на 16 февруари 2012 г.
  • Лингвистичка карта Архивирано на 1 јануари 2009 г.
• Архив на староседелски јазици во Јужна Америка Архивирано на 23 јануари 2016 г.
• Инситут за староседелски јазици
• Здружени за изучување на староседелските јазици на Америка