Предење

Родан

Усукување Z и S

Предење — постапка на производство на текстилни предива од различни суровини. Оваа постапка може да се прави рачно, со помош на вретено или родан. Со индустриската револуција, предењето се правело во делови од фабриките викани предилници. Важноста на предењето во општествата засновани на занаетчиство, од антиката до денес, значи дека оваа активност редовно се појавува во религиозните верувања, митовите, приказните и преданијата, како и во уметничките дела на многу култури.

Начело

Суровите природни влакна се кратки и имаат мала отпорност или цврстина. Се сукаат заедно за да се добие поотпорно континуирано предиво. Резултатот зависи од употребениот материјал, неговата подготовка (влачено или чешлано влакно), степенот на усукување на предивото.

Насока на усукување и број на влакна

Постојат два вида на усукување, кои зависат од насоката во која се усукуваат влакната: усукување во Z и S (види слика). Можеме да собереме две или повеќе нишки заедно, тоа е пресврт. Потоа добиваме подебел, правилен и цврст конец. Општо земено, едно влакно се врти во Z, а неколку прамени се извртуваат во S.

Обработка на влакната пред предење

Пред да може да се преде, природно влакно мора да се извлачи или исчешла во зависност од материјалот и посакуваниот резултат.

Влачење

Влачењето се состои од расплеткување и аерација на влакната. Добиеното предиво е еластично, меко, лесно и надуено, но релативно кревко.

Чешлање

Чешлањето се состои од паралелизирање на влакната и задржување само на најдолгите, притоа се отстранува воздухот содржан помеѓу влакната. Добиеното предиво е мазно и сјајно, цврсто, но помалку меко.

Рачно предење

Рачното предење се врши со вретено или родан. Влакната може да се сукаат без да се перат и чистат, ова е мрсно предење. Но, може најчесто волната се пере пред предење.

• 
  Предачката, средина на 17 век
  Maître des béguins
  Уметнички музеј во Руан
• 
  Жена преде, 1855-1860
  Жан-Франсоа Миле
  Уметнички институт Кларк, Вилијамстаун
• 
  Предачка, 1868-1869
  Жан-Франсоа Миле
  Музеј Орссе, Приз
• 
  Предачка на нога
  Ежен Трита

Влачењето се изведува со пар рачни влакови или ролери, а со рачните картички се добива валјак или мрежа со кардерот. Кратките влакна ( мерино, памук ) обично се валани. Чешлањето се врши со пар чешли и се добива трака-предиво. Долгите влакна (алпака, мохер) обично се чешлаат. За време на влачењето или чешлањето може да се прават мешавини од материјали и бои. Може да е интересно, на пример, да се меша мохер со волна за да се зачува еластичноста на волната и сјајот на мохерот.

Потоа доаѓа фазата на предење. Начинот на предење на влакната зависи од видот на влакната и неговата подготовка, но главно постојат два начини на предење:

1. тип јаток - влакната не се стегаат при предењето и се применуваат неколку усукувања. Се добива меко и надуено предиво.
2. тип основа - влакната се стегаат и се применуваат повеќе усукувања. Се добива фина и мазна нишка.

Боењето секогаш се врши на чисти влакна, но може да се случи во секое време : на сировите фитили, на карсаните покривки, панделките или на крај на готовиот конец. Безбеден и забавен начин за боење на животински влакна е да се користат бои за храна и оцет.

Различни влакна

Сè што наликува на влакно може да се преди:

• растителни влакна: лен, памук, коноп, рами, бамбус, коприва, соја;
• животински влакна: волна, мохер (коза), ангора (зајак), алпака, лама, камила, јак, кашмир (коза), свила, мачка, куче, кивиут (мускокс), бизон, опосум, кашмерино (коза);
• преработени влакна: вискоза, млечни белковини, тенцел, сјај, ингео (пченка), најлон.

Но и коса, хартија исечена на ленти, рафија...

Приказ во уметноста и фикцијата

Во митологиите

Во грчката и римската митологија, три божества на судбината имаат изглед на жени кои работат со волна: првата ја преде, втората ја ткае и третата го сече предивото. Кај Грците тоа се Моираите, додека кај Римјаните тоа се Судбините.

Во бајките и преданијата

Во приказната Заспаната убавица, девојката си го боцнува прстот на вретеното додека преде волна и заспива сто години додека не дојде принцот да ја разбуди.

Во приказната на браќата Грим Нен Тракасен, еден селанец тврди дека неговата ќерка може да ја претвори сламата во злато со тоа што ја преде како волна. Кралот ја принудува девојката да ја изврши оваа промена за една ноќ, таа мисли дека е изгубена додека едно џуџе не понуди да ја преде сламата место неа.

Во 19 век, во Франција, во верувањата на селаните имало бројни фигури на натприродни жени кои се појавувале среде село, ноќе, зафатени со текстилна работа или други домашни занимања. Меѓу нив е и Ноќната предачка. Легендата меѓу другите ја спомнува и францускиот писател Жорж Санд во нејзината збирка Légendes Rustiques објавена во 1858 година.

Во сликарството

Во текот на XVII век, анонимен сликар познат како Maître aux Béguins ја создал сликата Предачка. Изложена е во Музејот на ликовни уметности во Руан, Франција.

Герит Дау ја насликал Молитвата на предачката во 1645 година, прикажувајќи една старица како се моли опкружена со нејзиниот прибор за обработка на волна. Сликата е изложена во Старата пинакотека во Минхен, Германија.

Надворешни врски

• Предење на Ризницата ^?
• Trowbridge medieval spinning industry