Мис Елен Стон

Странски пропаганди во Македонија
	Бугарска пропаганда Бугарска егзархија; Егзархиска групација во Македонија; Бугарското тајно револуционерно братство; Второ политичко одделени; Бугарски централен акционен комитет; Грчка пропаганда Етники Етерија; Андартска провокација; Елиномакедонски комитет; Српска пропаганда Начертание; Македонското движење и српската пропаганда; Српско четничко движење; Католичка пропаганда Конгрегација за пропаганда на верата; Лазаристи; Протестантска пропаганда Мис Елен Стон; Романска пропаганда Отпор на Македонците кон туѓите пропаганди Обид на Егзархијата и Патријаршијата за поделба на Македонија; Борба за Македонија; Судир со бугарската пропаганда во врска со решавањето на црковното прашање;
	Кутијава: преглед; разговор; уреди;

**Елен Марија Стон**
	Елен Марија Стон
Родена	24 јули 1846; Роксбери, Масачусетс, САД
Починала	13 декември 1927 (возр. 81); Челси, Масачусетс, САД;

Елен Марија Стон (англиски: Ellen Maria Stone; 24 јули 1846 - 13 декември 1927), попозната како Мис Стон — американска протестантска мисионерка која патувала низ Македонија со придружба од петнаесетина луѓе во 1901 година. Била киднапирана од четириесетина комити од четата на Јане Сандански на 3 септември 1901 година помеѓу Разлог и Горна Џумаја, во месноста Предел (Пиринска Македонија).

Комитите ги ослободиле луѓето од придружбата, а ги заробиле само неа и нејзината придружничка Катерина Цилка. Тие шест месеци биле задржани од комитите и криени од Турците на Малешевските Планини и на Пирин Планина, во Пиринска Македонија. Биле ослободени на 23 февруари 1902 година за откуп од 14.500 турски лири во злато, со кои македонските револуционери купиле оружје.^[1] Мис Стон била задоволна од односот на комитите и народот кон неа, па подоцна за тоа кажувала и во интервјуа за американските весници. Дури напишала и книга, но пред печатењето целиот материјал изгорел во пожар во американскиот град Челзи, во која таа живеела, а таму и починала во 1927 година.

Катерина Цилка била бремена во моментот на киднапирањето и се породила, според некои извори, во Ратево, беровско, во текот на заробеништвото. Неколку години по ослободувањето од заложништво, Катерина Цилка со писмо од САД ѝ се заблагодарила на бабицата баба Миропа од Ратево за успешното породување што го имала во многу тешки услови.^[2]

Еден од првите македонски играни филмови, Мис Стон (1958) е снимен токму според оваа приказна.

Телеграма од Солунскиот вилает 17 март 1902

Изјава на Мис Елен Стоун за нејзиното грабнување од македонските комити близу Банско и за нивниот хуман однос спрема неа, Катерина и нејзиното новороденче.
Телеграма од Солунскиот валија со известување дека претседателот на Македонскиот врховен комитет Борис Сарафов ги примил парите за откуп на Мис Стоун.

Во целиот период додека траела драмата со киднапирањето на Мис Стон, создадени се преку 150 телеграми документи писма. Во прилог следи една телеграма со редовна комуникација меѓу турските власти.

„Одговор на 14 март 1902 година. При примањето на паричниот откуп за спас даден за ослободување на Мис Стон бил присутен претседателот на Македонскиот револуционерен комитет, Борис Сарафов лично. Самиот тој ги зел парите. Според известувањата доставени до вилаетот, Сарафов со група од дваесет и пет лица кои му припажале на споменатиот комитет, денес се наоѓа во правец на Горна Џумаја и Мелник. Доколку споменатиот навистина се наоѓа овде, со извршување на продлабочена истрага и иследување и за да не се остави простор за проширување на кругот на разбојничката дејност, излезот се бара во неговото заробување. Од Серското мутасарифиство шифрирано е е јавено дека за Сарафов, жив или мртов, се ветени педесет лири. Што се однесува пак до ова возвишено големовезирско ираде, до споменатото мутасариство се упатени цврсти препораки и, секако, ќе со достават информациите кои ќе се добиваат од различните фази на истрагата. Наредбата му припаѓ на оној што е овластен да наредува.“

Турски документи за аферата Мис Стон, редакција и вовед д-р Драги Ѓоргиев, Скопје: Државен архив на Република Македонија; стр. 203, 2008

Телеграма на Солунскиот валија Тефик со кој го известува големиот везир дека е исплатен откупот и дека е распишана потерница за претседателот на Македонскиот револуционерен комитет Борис Сарафов.

Поврзано

Афера мис Стон

Наводи

↑ Carpenter, Teresa, "The Miss Stone Affair", Simon and Schuster, 2003.
↑ „Се распаѓа споменот за Мис Стон“, „Дневник“, 31.1.2009.^{[мртва врска]}

Надворешни врски

"Аферата "Мис Стоун". Спомени, документи и материали", спомени на Елена Стоун, Катерина Цилка, Яне Сандански, Христо Чернопеев и Сава Михайлов, документи и материали, Издателство на Отечествения фронт, София, 1983 г. (бугарски)
"Движението отсамъ Вардара и борбата съ върховиститѣ по спомени на Яне Сандански, Черньо Пѣевъ, Сава Михайловъ, Хр. Куслевъ, Ив. Анастасовъ Гърчето, Петъръ Хр. Юруковъ и Никола Пушкаровъ"; съобщава Л. Милетичъ. Издава „Македонскиятъ Наученъ Институтъ", София, 1927. "Материяли за историята на македонското освободително движение", книга VII. (бугарски)
"Six Months Among Brigands" спомените на Ellen M. Stone
"Born among Brigands; Mrs Tsilka's story of her Baby" спомените на Катерина Цилка

[1] Carpenter, Teresa, "The Miss Stone Affair", Simon and Schuster, 2003.

[2] „Се распаѓа споменот за Мис Стон“, „Дневник“, 31.1.2009.^{[мртва врска]}

[1]

[2]