Колаж
Колаж[1][2] (француски: coller — лепи[3]) — сликарска техника што вклучува лепење на различни материјали на избрана површина. На таа површина се прицврстуваат многу различни материјали. Обично се работи за хартија, но се користат и ткаенини, жица, дрвја, лисја, хартија за весници, кеси, разни пластични делови итн. Колажот почнал да се користи во кубизмот[4][5] на почетокот на 20 век. Оттогаш го користеле претставници на различни уметнички струи и понатаму го развивале (дадаизам, надреализам, футуризам, поп-арт).[6] Со ширењето на колажот, бил создаден и асамблажот.[7] Делумна елиминирање односно измени на монтираните елементи доведува до деколаж.[8]
Значајни облици низ историјата[уреди | уреди извор]
Потеклото на оваа техника може да се пронајде во минатото, стотици години оддалечено од 20 век, меѓутоа нејзиното враќање во 20 век внесува новина во дотогашниот свет на уметноста. Колажната техника првпат била употребена во времето на откривањето на хартија во Кина, околу 200 г. пр. н. е. Примената на оваа техника не била особено застапена сè до 10 век во кој во рамките на калиграфијата во Јапонија почнала да се користи лепена хартија на чија површина биле пишувани поеми. Кога е во прашање Европа оваа техника се појавува околу 13 век. Примената на златних ливчиња со кои се облагале подлоги за постигнување на ефект на позлатено, присутна е во готските катедрали во 15 и 16 век. Скапоцени камења и благородни метали почнале да се применуваат при изработката на верски слики, икони и грбови. Во 18 век декупажот може да се пронајде во делата на Мари Делани, додека во 19 век употребата на оваа техника во врска со изработка на сувенири или книги (на пр. Ханс Кристијан Андерсен, Карл Шпицвег).[9] Оваа техника исто така е применувана во раните 1860-ти години во рамките на Викториините фотоколажи. Најпрепознатлив облик техниката добива од 1912 година во делата на Жорж Брак и Пабло Пикасо, кои го осмислуваат поимот колаж и ја прават оваа техника препознатливо обележје на модерната уметност. [10]
Колаж низ различни уметнички правци[уреди | уреди извор]
Колажот како техника се појавува во трендовите како што се кубизмот, дадаизмот, надреализмот, апстрактниот експресионизам, поп-артот и современата уметност.[6]
Кубизам[уреди | уреди извор]
Во рамките на кубизмот, самиот назив колаж го создале творците и најважните претставници на оваа насока, шпанскиот сликар Пабло Пикасо и францускиот сликар Жорж Брак.[6] Соработката помеѓу Пикасо и Брак започнала во 1907 година кога Брак го посетил студиото на Пикасо и го видел неговото дело „Госпоѓиците од Авињон“.[11]
Од 1909 до 1914 година Пикасо и Брак заедно ги решавале проблемите на сè посложеното уметничко изразување на кубизмот. Постигнувајќи ја, со кршење на обликот, границата на апстракција од 1912 година Пикасо и Брак се свртуваат кон реалноста, не во непосредно претставување на стварноста, туку со користење на одредени елементи како весници, парчиња тапети, дрво, текстил и врвка.[12] Со експериментирање со обоени и печатени парчиња хартија, биле створени Пикасовото дело „Мртва природа на плетена столица“ и Браковото дело „Сад со овошје и чаша“, што е пример за техниката на папје коле, која вклучува употреба само на хартија, додека колажот се однесува на употребата на други материјали.[11]
Дадаизам[уреди | уреди извор]
Колажната техника во дадаизмот почнала да се користи од 1920 година. Особено обележје на колажната техника во ова движење е употребата на материјали кои претходно немале толкаво значење, како што се билети, исечоци од списанија, обвивки за бонбони, па дури и тридимензионални ситници.[6]
Надреализам[уреди | уреди извор]
Надреалистите ја прилагодуваат колажната техника на нивните сопствени теми, потпирајќи се на потсвеста за да создадат единствена група фотографии, илустрации, обоена хартија и бои. Употребата на колаж при прикажување на теми својствени за дадаизмот е изразена во делата на Јозеф Корнел и Андре Бретон.[6]
Декупаж и фотомонтажа како подвидови на колажот[уреди | уреди извор]
Декупаж[уреди | уреди извор]
Декупаж е еден вид колаж кој вклучува користење на слика за украсување на објект. Може да вклучи додавање на повеќе копии од истата слика, исечени или слоевити на одредена подлога. Меѓу уметниците од 20 век кои создавале со техниката на декупаж се Пабло Пикасо и Анри Матис . [13]
Фотомонтажа[уреди | уреди извор]
Фотомонтажата опфаќа правење композитни фотографии со сечење и спојување на неколку други фотографии. Основата на композитната слика понекогаш се фотографира така што вклучува додавање елементи од други фотографии и конечната верзија се постигнува слично како со користење на софтвер за уредување слики.[14]
Колажот, кој најчесто се нарекува визуелна уметност, особено применуван во сликарството, го нашол својот израз и во архитектурата, музиката, илустрацијата, филмот или дизајнот. Присутен е и во дигитален облик.[15]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „колаж“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „колаж“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Tate. „Collage – Art Term“. Tate (англиски). Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ „The Collection | MoMA“. The Museum of Modern Art. Архивирано од изворникот на August 13, 2014.
- ↑ „The Collection | MoMA“. The Museum of Modern Art. Архивирано од изворникот на June 13, 2014.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 „Exploring the Cutting-Edge History and Evolution of Collage Art“. My Modern Met (англиски). 14. 7. 2017. Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |date=(help) - ↑ Walker, John. (1992) "Assemblage Art". Glossary of Art, Architecture & Design since 1945, 3rd. ed. Retrieved February 7, 2012.
- ↑ Милинковић, Теодоровић (2008). Ликовна култура. Београд: Завод за уџбенике. стр. 42 и 43.
- ↑ Leland, Nita. (1994). Creative collage techniques. Williams, Virginia Lee, 1924- (1.. изд.). Cincinnati, Ohio: North Light Books. ISBN 978-0-89134-563-3. OCLC 29548378.
- ↑ „Overview | The Art Institute of Chicago“. archive.artic.edu. Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ 11,0 11,1 „Georges Braque and Pablo Picasso“. Masterworks Fine Art (англиски). Архивирано од изворникот на 16. 04. 2016. Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Галовић, Гостовић (2011). Ликовна култура. Београд: Завод за уџбенике. стр. 201.
- ↑ „Benjamin Jaffe Gallery - PHOTO MONTAGE“. www.benjaminjaffe.net. Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ Gelden, Westgeest (2011). Photography Theory in Historical Perspective. Wiley-Blackwell. стр. 231.
- ↑ Tate. „Mixed media – Art Term“. Tate (англиски). Посетено на 21. 4. 2019. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help)
Литература[уреди | уреди извор]
- Adamowicz, Elza (1998). Surrealist collade in Text and Image: Dissecting the Exquisite Corpse. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59204-8.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Brommer, Gerald (1978). The Art of Collage. Worcester, MA, Davis Publications
- Adamowicz, Elza (1998). Surrealist Collage in Text and Image: Dissecting the Exquisite Corpse. Cambridge University Press. ISBN 0-521-59204-6.
- Ruddick Bloom, Susan (2006). Digital Collage and Painting: Using Photoshop and Painter to Create Fine Art. Focal Press. ISBN 0-240-80705-7.
- Museum Factory by Istvan Horkay
- History of Collage Excerpts from Nita Leland and Virginia Lee and from George F. Brommer
- West, Shearer (1996). The Bullfinch Guide to Art. UK: Bloomsbury Publishing. ISBN 0-8212-2137-X.
- Rowe, Colin; Koetter, Fred (1978). Collage City. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 9780262180863.
- Mark Jarzombek, "Bernhard Hoesli Collages/Civitas", Bernhard Hoesli: Collages, exh. cat., Christina Betanzos Pint, editor (Knoxville: University of Tennessee, September 2001), 3-11.
- Taylor, Brandon. Urban walls: a generation of collage in Europe & America: Burhan Dogançay with François Dufrêne, Raymond Hains, Robert Rauschenberg, Mimmo Rotella, Jacques Villeglé, Wolf Vostell. ISBN 9781555952884; OCLC 191318119 (New York: Hudson Hills Press; [Lanham, MD]: Distributed in the United States by National Book Network, 2008)
- Excavations (Ontological Museum Acquisitions) by Richard Misiano-Genovese
- Manning, Hiram (1980). Manning on Decoupage. Dover Publications. ISBN 0-486-24028-2.
- Rice, Durwin (2008). New Decoupage. Potter Craft. ISBN 978-0-307-39611-2.
- Clark, Lloyd Douglas; Brown, Brian A. „Apparatus and Method for Application of Selective Digital Photomontage to Motion Pictures“ (PDF). Архивирано (PDF) од изворникот 2022-10-09.
- Geelan, David (2006). Undead Theories: Constructivism, Eclecticism And Research in Education. Sense Publishers. ISBN 90-77874-31-3.
- Davenport, Alma (1991). The History of Photography: An Overview. University of New Mexico Press. стр. 164. ISBN 978-0-8263-2076-6. Посетено на 5 January 2013.
- Valcke, Jennifer (October 2011). Static Films and Moving Pictures: Montage in Avant-Garde Photography and Film. GRIN Verlag. стр. 11. ISBN 978-3-656-03720-0. Посетено на 5 January 2013.
- Marie-Monique Huss, Histoires de famille: cartes postales et culture de guerre (Paris: Noesis, 2000).
- King, David (October 2015). Laughter is a Devastating Weapon. Harry N. Abrams. стр. 13. ISBN 978-1849761840.
- „George Grosz Quote On Photomontage Invention“. Official John Heartfield Exhibition. Архивирано од изворникот на 09. 05. 2019. Посетено на 9 January 2017. Проверете ги датумските вредности во:
|archive-date=(help) - „Berlin Club Dada 1916-1920“. Official John Heartfield Exhibition. Посетено на 9 January 2017.
- Zervigón, Andrés (November 2012). John Heartfield and the Agitated Image: Photography, Persuasion, and the Rise of Avant-Garde Photomontage. University of Chicago Press. ISBN 978-0226981789.
- „Malik-Verlag Photomontage Book Dust Jackets“. Official John Heartfield Exhibition. Посетено на 9 January 2017.
- „John Heartfield Photomontage Book Dust Jackets“. Official John Heartfield Exhibition. Посетено на 9 January 2017.
- Heartfield, John (May 1997). Photomontages of the Nazi Period. Universe Books. ISBN 0876639546.
- „John Heartfield Photomontages Of The Nazi Period“. Official John Heartfield Exhibition. Архивирано од изворникот на 12. 03. 2017. Посетено на 9 January 2017. Проверете ги датумските вредности во:
|archive-date=(help) - Eskola, Jack (2015). Harue Koga: David Bowie of the Early 20th Century Japanese Art Avant-garde. Kindle, e-book.
- Becker, Lutz (2011-11-11). Cut & Paste. European Photomontage 1920–1945. Gangemi Editore spa. стр. 13. ISBN 978-88-492-6515-6. Посетено на 5 January 2013.
- Chapnick, Howard (1994). Truth Needs No Ally: Inside Photojournalism. Columbia, Missouri: University of Missouri Press. ISBN 9780826209542.
- nppa.org Архивирано на 12 декември 2006 г.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Collageart.org, an extensive website devoted to the art of collage
- Clement Greenberg on collage Архивски примерок на Семрежниот архив (англиски)
- Exhibition of traditional and digital collage by many artists - curated by Jonathan Talbot in 2001
- Cecil Touchon's International Museum of Collage, Assemblage and Construction
- Kolaj magazine, a print magazine about contemporary collage.
- Artist Deborah Harris "The Process of Collage"
- "5 Polish Collage Artists that Knew How to Put the Pieces Together"
|