Жива(II) оксид
| |
| |
Назив според МСЧПХ Жива(II) оксид | |
Други називи Жива оксид | |
| Назнаки | |
|---|---|
21908-53-2 
| |
| ChemSpider | 28626
|
| |
| 3Д-модел (Jmol) | Слика |
| KEGG | C18670
|
| PubChem | 30856 |
| RTECS-бр. | OW8750000 |
| |
| UNII | IY191986AO
|
| ОН-бр. | 1641 |
| Својства | |
| Хемиска формула | |
| Моларна маса | 0 g mol−1 |
| Изглед | Жолта или црвена цврста супстанца |
| Мирис | без мирис |
| Густина | 11.14 g/cm3 |
| Точка на топење | |
| 0.0053 g/100 mL (25 °C) 0.0395 g/100 mL (100 °C) | |
| Растворливост | нерастворливо во етанол, диетил етер, ацетон, aмонијак |
| Забранет појас | 2.2 eV[1] |
| −44.0·10−6 cm3/mol | |
| Показател на прекршување (nD) | 2.5 (550 nm)[1] |
| Структура | |
| орторомбична | |
| Термохемија | |
| Ст. енталпија на формирање ΔfH |
−90 kJ·mol−1[2] |
| Стандардна моларна ентропија S |
70 J·mol−1·K−1[2] |
| Опасност | |
| Безбедност при работа: | |
Главни опасности
|
Екстремно токсичен, загадувач на животната средина |
| GHS-ознаки:[4] | |
Пиктограми
|
  
|
Сигнални зборови
|
Опасност |
Изјави за опасност
|
H300+H310+H330, H372, H410 |
Изјави за претпазливост
|
P260, P262, P264, P270, P271, P273, P280, P284, P301+P316, P302+P352, P304+P340, P316, P320, P321, P330, P361+P364, P391, P403+P233, P405, P501 |
| NFPA 704 | |
| Температура на запалување | {{{value}}} |
| Смртоносна доза или концентрација: | |
LD50 (средна доза)
|
18 mg/kg (oрално, стаорец)[3] |
| Безбедносен лист | ICSC 0981 |
| Слични супстанци | |
| Други анјони | Жива сулфид Жива селенид Жива телурид |
| Други катјони | Цинк оксид Кадмиум оксид |
| Дополнителни податоци | |
| (што е ова?) (провери) Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa) | |
| Наводи | |
Живата(II) оксид, исто така наречена жива оксид, е неорганско соединение со формулата HgO. Има црвена или портокалова боја. Живата(II) оксид е цврста супстанца на собна температура и притисок. Минералната форма монтроидит се наоѓа многу ретко.
Историја[уреди | уреди извор]
Експериментот за подготовка на живин оксид прв го опишал арапско-шпанскиот алхемичар од 11 век, Маслама ал-Мајрити, во Рутбат ал-хаким.[6]
Во 1774 година, Џозеф Пристли открил дека кислородот се ослободува со загревање на живин оксид, иако тој не го идентификувал гасот како кислород (напротив, Пристли го нарекол „дефлогистициран воздух“, бидејќи тоа е парадигмата според која тој работел во тоа време).[7]
Синтеза[уреди | уреди извор]
Црвената форма на HgO може да се добие со загревање на Hg со кислород на приближно 350 °C или со пиролиза на Hg(NO3)2.[8] Жолтата форма може да се добие со таложење на воден раствор на Hg2+ со алкали.[8] Разликата во бојата се должи на големината на честичките; двете форми имаат иста структура која се состои од речиси линеарни O-Hg-O единици поврзани во цик-цак синџири со агол Hg-O-Hg од 108°.[8]
Структура[уреди | уреди извор]
Под атмосферски притисок живин оксидот има две кристални форми: едната се нарекува монтроидит (орторомбична, 2/m 2/m 2/m, Pnma), а втората е аналогна на сулфидниот минерал цинабар (хексагонална, hP6, P3221); и двете се одликуваат со Hg-O синџири.[9] При притисок над 10 GPa и двете структури се претвораат во тетрагонална форма.[1]
Употреба[уреди | уреди извор]
HgO понекогаш се користи во производството на жива бидејќи лесно се распаѓа. Кога се распаѓа, се генерира кислороден гас.
Се користи и како материјал за катоди во живини батерии.[10]
Здравствени проблеми[уреди | уреди извор]
Жива оксидот е високо токсична супстанција која може да се апсорбира во телото со вдишување на неговиот аеросол, преку кожата и со голтање. Супстанцијата е иритирачка за очите, кожата и респираторниот тракт и може да има ефекти врз бубрезите, што резултира со оштетување на бубрезите. Во синџирот на исхрана важен за луѓето, се случува биоакумулација, особено кај водните организми. Супстанциата е забранета како пестицид во ЕУ.[11]
Испарувањето на 20 °C е занемарливо. HgO се распаѓа при изложување на светлина или при загревање над 500 °C. Греењето произведува високотоксични гасови од жива и кислород, што ја зголемува опасноста од пожар. Живата(II) оксидот бурно реагира со редукционите агенси, хлор, водород пероксид, магнезиум (кога се загрева), дисулфур дихлорид и водород трисулфид. Соединенијата чувствителни на удар се формираат со метали и елементи како сулфур и фосфор.[12]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Madelung, O; Rössler, U; Schulz, M, уред. (1999). „Mercury oxide (HgO) crystal structure, physical properties“. Semiconductors · II-VI and I-VII Compounds; Semimagnetic Compounds. Landolt-Börnstein - Group III Condensed Matter. 41B. Springer-Verlag. стр. 1–7. doi:10.1007/b71137. ISBN 978-3-540-64964-9.
- ↑ 2,0 2,1 Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. стр. A22. ISBN 978-0-618-94690-7.
- ↑ „Mercuric oxide [ISO]“. ChemIDPlus Advanced. United States National Library of Medicine. CAS RN: 21908-53-2. Посетено на 2022-04-14.
- ↑ „Laboratory Chemical Safety Summary (LCSS): Mercuric oxide“. PubChem. National Center for Biotechnology Information. CID 30856. Посетено на 2022-04-14.
- ↑ „Safety Data Sheet: Mercury(II) oxide“ (PDF). Thermo Fisher Scientific. 2021-12-25. Cat No. AC316790000. Посетено на 2022-04-13.
- ↑ Holmyard, E. J. (1931). Inorganic chemistry (англиски). Рипол Классик. ISBN 978-5-87636-953-6.
- ↑ Almqvist, Ebbe (2003). History of Industrial Gases. Springer. стр. 23. ISBN 978-0-306-47277-0.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. изд.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.
- ↑ Aurivillius, Karin; Carlsson, Inga-Britt; Pedersen, Christian; Hartiala, K.; Veige, S.; Diczfalusy, E. (1958). „The Structure of Hexagonal Mercury(II)oxide“. Acta Chemica Scandinavica. 12: 1297–1304. doi:10.3891/acta.chem.scand.12-1297. Посетено на November 17, 2010.
- ↑ Moore, John W.; Conrad L. Stanitski; Peter C. Jurs (2005). Chemistry: The Molecular Science. Thomson Brooks/Cole. стр. 941. ISBN 978-0-534-42201-1.
Mercury(II) oxide anode mercury battery.
- ↑ Chemicals Regulation Directorate. „Banned and Non-Authorised Pesticides in the United Kingdom“. Посетено на 1 December 2009.
- ↑ „Mercury (II) oxide“. International Occupational Safety and Health Information Centre. Посетено на 2009-06-06.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
 |
„Жива(II) оксид“ на Ризницата ? |
| ||||||||||||||||
| ||||||