Наталија Обреновиќ
Наталија Обреновиќ (Фиренца, 14 мај 1859 - Париз, 8 мај 1941) била принцеза (1875-1882) и кралица на Србија (1882 - 1888), сопруга на кралот Милан Обреновиќ.
Биографија
[уреди | уреди извор]
Родена е како Наталија Кешко во 1859 година во Фиренца. Татко и бил рускиот полковник Петар Кешко, а мајка и била принцезата Пулчерија Стурџа од Молдавија. Кога имала шест години, нејзиниот татко починал, а на 15. години останала без мајка.[1] Младоста ја поминала во Париз, каде што темелно и сеопфатно се образувала во женски „Институт“.[2]
Се запознале во Виена, на бал.[3] Таа со својата убавина го маѓепсала младиот принц, кој едвај чекал да му стане сопруга. Се верила со кралот Милан на 25 јули 1875 година во Виена, а се омажила на 5 октомври 1875 година во Белград.[1] Имала син Александар, роден следната година. Со својата убавина, елеганција, грациозност, но и скромност и примерен живот, Наталија ги придобила симпатиите на целата земја. Иако Милан бил многу вљубен во својата невеста, тој брак не бил среќен. Бидејќи човечките и политичките разлики брзо довеле до конфликти меѓу сопружниците. Додека Милан барал поддршка во Австроунгарија, Наталија била русофил. Студенилото на Наталија и темпераментот на Милан го однеле на бројни љубовни авантури, кои ја навредувале Наталија. Станала многу популарна поради грижата и работата околу ранетите за време на војната со Бугарија во 1885 година. Отворен и јавен конфликт со Милан настанал во 1886 година, по повод врската со г-ѓа Насос.
Разделбата меѓу Наталија и Милан траела неколку години, повремено имало значајни политички импликации исполнети со скандалозни хроники. Бракот бил разведен во средината на октомври 1888 година[4], што се покажало дека е неправилно, што подоцна било поништено. Милан абдицирал во 1889 година, а како дел од неговото спогодување со владејачките радикали и вицекралството, кралицата Наталија била протерана од Србија на 1 јуни 1891година. За нејзиниот прогон пишува и британскиот печат.[5] Формално, но не и суштинско помирување се случило во 1893 година, кога Милан и се обратил за пари, а во 1894 година повторно се примени во кралската куќа.
За време на владеењето на нејзиниот син Александар, Наталија се трудела да му биде главен советник. Таа се залагала за ориентација кон Русија и радикалите, сметајќи дека без нив нема да има политичка стабилност во Србија. Таа претежно живеела во Бијариц, Франција, во вила наречена Сашино. За подолго дошла во Белград во 1895 година, потоа во 1897 година, кога повторно се судрила со кралот Милан. Во нејзино друштво, како дворска дама, била и Драга Машин, во која Александар дефинитивно се заљубил.
Тешкото разочарување на Наталија го донело бракот на нејзиниот син Александар со Драга Машин во 1900 година. Најголемиот удар е на 29 мај 1903 година, кога група офицери го убиваат Александар.
По 1903 година, таа нашла утеха во друштво на шпанско католичко семејство; се преобратила во католичката вера во 1902 година[4] и се замонашила. Во тие тешки моменти низ кои поминала, сепак добивала различни изрази на симптоми и помош и во странство и во Кралството Србија. Еден од примерите е безрезервната поддршка што кралицата ја добила од Василије Симиќ (1866—1931) и од целото семејство Жујовиќ. Кралицата Наталија починала на 8 мај 1941 година во манастирот Сен Дени во близина на Париз и била погребана на гробиштата Ларди во близина на Париз. Нејзините мемоари се чуваат во Ватикан и сè уште не се објавени.
Завет на кралицата Наталија
[уреди | уреди извор]По мајскиот преврат во 1903 г. година, целиот имот на семејството Обреновиќ и припаднал на Наталија Обреновиќ. Таа станала голем добротвор. Таа со својот тестамент му оставила во аманет големи имоти во Србија на Универзитетот во Белград и манастирите и црквите кои се дарови на Обреновиќ. А еден дел во пари и уметнички слики им одредила на живите потомци на Јаков Обреновиќ, братот на кнезот Милош Обреновиќ. Во 1903 година, кралицата Наталија сакала да подари имот во Србија на семејството Јаковљевиќ, но тие не смееле да го прифатат поради страв од тогашната династија Караѓорѓевиќ, па повеќе од 7.700 хектари шума му биле дадени на Универзитетот во Белград. Содржината на тестаментот не е позната и за тоа има само шпекулации. Она што со сигурност може да се каже е дека е зачуван личниот дневник на кралицата Наталија. Уметничките дела може да се најдат во музеи и приватни колекции.
Српската кралица Наталија исто така се занимавала со пишување; нејзината книшка со наслов „Афоризми“ е објавена во Белград во 1897 година. Многу подоцна, постхумно, биле објавени и други нејзини интересни ракописи: „Рози и трње“ (2015), „Моите спомени“ (1999) и „Писма на кралицата Наталија Обреновиќ“ (1996).
За кралицата Наталија се напишани неколку книги. Драгутин Илиќ во 1923 година го објавил во продолженија на „Романот на кралицата Наталија“.[6] Семејно дрво
Семејство
[уреди | уреди извор]Сопружник
[уреди | уреди извор]| Име | слика | Дата на раѓање | датум на смрт |
|---|---|---|---|
| Кралот Милан |  |
22 август 1854 година | 11 февруари 1901 година |
- се развела во 1888 година
Деца
[уреди | уреди извор]| Име | слика | Дата на раѓање | датум на смрт | брачен другар |
|---|---|---|---|---|
| кралот Александар |  |
14 август 1876 година | 11 јуни 1903 година | Кралица Драга |
| Кнез Сергеј | 14 септември 1878 година | 19 септември 1878 година | починал пет дена по раѓањето |
Галерија
[уреди | уреди извор]-
Алајош Штробл: Наталија Обреновиќ (гипс) Историски музеј на Србија -
Наталија кралица Србија, сребрен отпечаток на картон, позитивен, 7,6 × 4,3 cm, Париз, 1900 година. На аверсот е испечатено: Колекција Felix Potin Nat halie reine de Serbie . Фотографијата припаѓа на АЛБУМОТ на 500 ПОЗНАТИ СОВРЕМЕНИЦИ, објавен во Париз во 1900 година. -
Кралицата Наталија, непознат автор, хроматографија на хартија, ламинирана на платно (олеографија), 88 × 75 см -
Собата на кралицата Наталија Обреновиќ со нејзиниот плакар во Здружението за уметност, култура и меѓународна соработка „Адлигат“ во Белград. -
Книга со монограмот на кралицата Наталија на корицата, колекција Адлигата
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 Прва љубав на слици („Вечерње новости“, 16. април 2013), Посетено на 21. 4. 2013.
- ↑ "Србадија", Беч 1876.
- ↑ "Време", Београд 10. јануар 1933.
- ↑ 4,0 4,1 Краљици повратка нема („Вечерње новости“, 17. април 2013), Посетено на 21. 4. 2013.
- ↑ Дејан Ристић: Британска штампа о прогонству краљице Наталије из Србије 1891. године Архивирано на 18 септември 2016 г., посетено на 11. септембра 2016.
- ↑ Краљица Наталија и њено време (Време, 15. октобар 2015)[мртва врска]
Литература
[уреди | уреди извор]- Александар Марушић и Ана Боловић (2013—2019). Обреновићи у музејским и другим збиркама Србије и Европе (I-V том). Музеј рудничко-таковског краја. Проверете ги датумските вредности во:
|year=(help)CS1-одржување: ref=harv (link) - Јовановић, Слободан (1934). Влада Милана Обреновића. Књ. 1 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2019-02-18. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Јовановић, Слободан (1934). Влада Милана Обреновића. Књ. 2 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2019-02-18. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Јовановић, Слободан (1934). Влада Милана Обреновића. Књ. 3 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2019-02-18. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Јовановић, Слободан (1934). Влада Александра Обреновића. Књ. 1 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2020-08-02. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Јовановић, Слободан (1935). Влада Александра Обреновића. Књ. 2 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2020-11-02. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Јовановић, Слободан (1936). Влада Александра Обреновића. Књ. 3 (друго, испр. и доп.. изд.). Београд: Геца Кон. Архивирано од изворникот на 2021-12-18. Посетено на 2022-02-01.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Рајић, Сузана (2013). „Краљица Наталија и Русија - од развода до преверавања“ (PDF). Српске студије (4): 231–252. Архивирано од изворникот (PDF) на 23 ноември 2015. Посетено на 31 јули 2017.CS1-одржување: ref=harv (link)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
- Кралицата Наталија Обреновиќ, Образовно-научна програма на РТС - Официјален канал
- „Ѓерданот на кралицата Наталија“, Воислав Латковиќ, Вечерње новости, фељтон, 14 продолженија, 6-19 април 2006 г.
- „Судбина - вечен вонземјанин“[мртва врска], Дијана Димитровска и Милена Марковиќ, Вечерње новости, фељтон, 2007 г.
- Ватикан ги чува мемоарите на кралицата (Блиц, 24 септември 2004 година)
- Богатството на кралицата оди во Брусница
- Што крие волјата на кралицата Наталија?
- Портретот на Предиќ на кралицата Наталија (Вечерње новости, 25 март 2008 година)[мртва врска]
- Фотографии и генеалогија на кралицата Наталија Архивирано на 2 февруари 2022 г.
- Наталија Обреновиќ беше обожувана од народот, нејзиниот сопруг беше понижен, власта ја протера (Вечерње новости, 4.06.2015)
- Што се крие зад цветот што се носи во Србија по повод Денот на помирувањето („Политика“, 11.11.2018)
- Предавање „Животот на кралицата Наталија Обреновиќ во Франција“