Евдикоти
Предлошка:Автоматска таксокутија
Евдикотите (евдикотиледони) се монофилетска група на цветни растенија. Поимот го смислиле биолозите Дојл и Хотон во 1991 г. како замена за поимите „триколпати“ и „немагннолиидни дикотиледони“ што се користеле дотогаш. Зборот е од грчко потекло и буквално значи „вистински дикотиледони“. Тука спаѓаат највеќето растенија што некогаш се сметале за дикотиледони и имаат типични дикотиледонски особини. Ова е еден од двата најголеми клада на скриеносеменици (опфаќа >70% сите скриеносеменици). Другиот клад се нарекува монокотиледони. Останатите дикотиледони се нарекуваат палеодикоти но овој поим не е насекаде прифатен и не се однесува на монофилетска група.
Голем дел од општопознатите растенија се евдикоти. Некои од нив се незаборавката, зелката, јаболкото, глуварчето, лутичето, јаворот и макадамијата.
Евдикотите се нарекуваат и триколпати. Ова име се однесува на составот на поленот. Триколпатните полени имаат три или повеќе пори сместени во браздички наречени колпи. За разлика од ова, највеќето други семени растенија (т.е. голосемениците, монокотиледоните и палеодикотиледоните) даваат моносулкатни полени, со по една пора сместена во поинаку ориентирана бразда наречена сулк. Некоои ботаничари го претпочитаат поимот „триколпати“ за да избегнат забуна со дикотиледони, кои се немоногилетична група[1].
Името евдикоти се користи во системот APG од 1998 и системот APG II од 2003 г. за класификација на скриеносемениците. Се применува на клад, a монофилетска група, каде припаѓаат највеќето (поранешни) дикотиледони.
Поделба[уреди | уреди извор]
Евдикотите можат да се поделат на две групи: базални и јадрени евдикоти.[2] Базалните евдикоти се неформален поим за парафилетска група. Јадрените евдикоти се монофилетска група.[3]
Според наодите од друго изучување, евдикотите можат да се поделат на два клада - Pentapetalae (каде влегуваат сите евдикоти освен Gunnerales) и Gunnerales.[4]
Pentapetalae понатаму се делат на три клада:
- (i) „надрозидни“ кладови составени од Rosidae, Vitaceae и Saxifragales (Каменоломовидните)
- (ii) „надастеридни“ кладови составени од Berberidopsidales, Santalales, Caryophyllales и Asteridae
- (iii) Dilleniaceae - дилении
Во рамките на јадрените евдикоти, најголеми групи се „розидите“ (јадрена група со претставката „ев−“) и „астеридите“ (јадрена група со претставката „ев−“).
- евдикоти :
- јадрени евдикоти :
Во секој клад има некои несместени фамилии и редови (несместените родови не се споменуваат):
- клад евдикоти
- фамилија Buxaceae - зеленики [+ фамилијата Didymelaceae]
- фамилија Sabiaceae - сабии
- фамилија Trochodendraceae - троходендрони [+ фамилија Tetracentraceae - четиримамузи]
- ред Ranunculales - лутиковидни
- ред Proteales - сребрениковидни
- клад јадрени евдикоти
- фамилија Aextoxicaceae - екстоксики
- фамилија Berberidopsidaceae - берберидопсиди
- фамилија Dilleniaceae - дилении
- ред Gunnerales - гунеровидни
- ред Caryophyllales - каранфиловидни
- ред Saxifragales - каменоломовидни
- ред Santalales - сандаловидни
- клад розиди
- фамилија Aphloiaceae - афлои
- фамилија Geissolomataceae - гејсоломи
- фамилија Ixerbaceae - иксерби
- фамилија Picramniaceae - пикрамнии
- фамилија Strassburgeriaceae - стразбургерии
- фамилија Vitaceae - лози
- ред Crossosomatales - крососомовидни
- ред Geraniales - здравцовидни
- ред Myrtales - миртовидни
- клад еврозиди I
- фамилија Zygophyllaceae [+ фамилија Krameriaceae]
- фамилија Huaceae - хуи
- ред Celastrales - куриковидни
- ред Malpighiales - малпигиовидни
- ред Oxalidales - киселовидни
- ред Fabales - пеперуговидни
- ред Rosales - розовидни
- ред Cucurbitales - тиквовидни
- ред Fagales - буковидни
- клад еврозиди II
- фамилија Tapisciaceae
- ред Brassicales - зелковидни
- ред Malvales - слезовидни
- ред Sapindales - сапуновидни
- клад астериди
- клад евастериди I
- фамилија Boraginaceae - лисичинки
- фамилија Icacinaceae - икацини
- фамилија Oncothecaceae - онкотеки
- фамилија Vahliaceae - валии
- ред Garryales - гариовидни
- ред Solanales - зрновидни
- ред Gentianales - линцуровидни
- ред Lamiales - мртвокопривовидни
- клад евастериди II
- фамилија Bruniaceae - брунии
- фамилија Columelliaceae - столпчести [+ фамилија Desfontainiaceae - дефонтении]
- фамилија Eremosynaceae - еремосини
- фамилија Escalloniaceae - ескалонии
- фамилија Paracryphiaceae - паракрифии
- фамилија Polyosmaceae - многумирисн
- фамилија Sphenostemonacae - клинопрашници
- фамилија Tribelaceae - трибели
- ред Aquifoliales - божиковиновидни
- ред Apiales - штитовидни
- ред Dipsacales - чешленковидни
- ред Asterales - астеровидни
Белешка : „ + ....“ = незадолжително, како сегрегат од претходната фамилија.
Наводи[уреди | уреди извор]
- Doyle, J. A. & Hotton, C. L. Diversification of early angiosperm pollen in a cladistic context. стр. 169-195 in Pollen and Spores. Patterns of Diversification (eds Blackmore, S. & Barnes, S. H.) (Clarendon, Oxford, 1991).
- Предлошка:Наведено списание (полн текст )
- Евдикоти во Стивенс, П. Ф. (2001-). Филогенија на скриеносемениците. Верзија 7, мај 2006 Предлошка:En
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Евдикоти - проект „Дрво на животот“ Предлошка:En
- Дикотиледони Предлошка:Семарх - „Облици на растителен живот“ Предлошка:En