Клагенфурт ам Вертерзе

	Largest groups of foreign residents
Босна и Херцеговина	2,286
Германија	1,836
Хрватска	1,433
Словенија	803
Романија	522
Италија	502

Клагенфурт ам Вертерзе
Клагенфурт ам Вертерзе; Klagenfurt am Wörthersee
	Клагенфурт
	Грб
	Грб
Земја	Австрија
Покраина	Корушка
Округ	статутарен град
Управа
• Градоначалник	Марија-Луиза Матијашиц (СПА)
Површина
• Вкупна	120,03 км2 (4,634 ми2)
Надм. вис.	446 м
Население (1 јануари 2014)
• Вкупно	99.110
• Густина	8,3/км2 (21/ми2)
Час. појас	CET (UTC+1)
• Лето (ЛСВ)	CEST (UTC+2)
Пошт. бр.	9020, 9061, 9063, 9065, 9073, 9201
Повик. бр.	+43 463
Рег. таб.	K
Мреж. место	klagenfurt.at

Клагенфурт или Целовец (германски: Klagenfurt am Wörthersee; словенечки: Celovec; италијански: Clanforte; фурлански: Clanfurt; хрватски: Celovac), полн назив Клагенфурт ам Вертерзе (Klagenfurt am Wörthersee) Целовец на Врпското Езеро (Celovec ob Vrbskem jezeru) — главен град на сојузната покраина Корушка од Австрија. Со население од 99.100, тој е шести по големина град во земјата. Градот е седиште на епископијата на Римокатоличката епархија Гурк-Клагенфурт и дом на Клагенфурскиот универзитет „Алпен-Адрија“.

Географија

Местоположба

Градот Клагенфурт е во јужниот дел на Австрија, во близина на меѓународна граница. Тоа е во средината, речиси колку од Инсбрук, на запад, толку до Виена, на североисток.

Клагенфурт се наоѓа на 446 метри (1,463 стапки) над морското ниво и зафаќа површина од 120,03 квадратни километри (46,34 квадратни милји). Една од убавините на градот е алпското езеро наречен Врпско Езеро (Вертерзе) како и реката Глан. Градот е опкружен со неколку шуми со ридови и планини од височина до 1.000 метри (3300 стапки), на пример, Урлихсберг. На југ е планинскиот венец Караванкен, кој ја одвојува Корушка од Словенија и Италија.

Општински договор:

Клагенфурт е поделен на 26 населби и тоа: Клагенфурт, Бласендорф, Ехрентхал, Горлицшизен, Гробух, Гробпонфелд, Гурлич I, Халег, Хортендорф, Клеинбух, Лендорф, Марола, Награ, Неудорф, Св.Мартин беи Клагенфурт, Св.Петар ам Карлсберг, Св.петар беи Ебентаи, Св.Петар ам Бихл, Св. Рупрехт беи Клагенфурт, Стеин, Тентсхахт, Виктринг, Валдмандсдорф, Валтендорф, и Велзенег.

Клима

Клагенфурт има типична континентална клима, со доволно количество на магла во текот на есента и зимата. На прилично студените зими, сепак постојат повремени топли периоди поради фухел ветерот од Караванските планини на југ. Просечната температура од 1961 и 1990 година е 7,1 °C (44.8 °F), додека просечната температура во 2005 година изнесува 9,3 °C (48.7 °F).

Климатски податоци за Klagenfurt am Wörthersee
Месец	Јан	Фев	Мар	Апр	Мај	Јун	Јул	Авг	Сеп	Окт	Ное	Дек	Годишно
Највисока забележана °C (°F)	16.4 (61.5)	21.5 (70.7)	24.0 (75.2)	26.7 (80.1)	31.4 (88.5)	33.1 (91.6)	37.4 (99.3)	38.0 (100.4)	29.7 (85.5)	26.3 (79.3)	18.3 (64.9)	16.6 (61.9)	38.0 (100.4)
Прос. висока °C (°F)	0.3 (32.5)	4.4 (39.9)	10.3 (50.5)	14.9 (58.8)	20.2 (68.4)	23.4 (74.1)	25.5 (77.9)	25.1 (77.2)	20.6 (69.1)	14.2 (57.6)	5.8 (42.4)	0.8 (33.4)	13.8 (56.8)
Сред. дневна °C (°F)	−4.0 (24.8)	−1.4 (29.5)	3.6 (38.5)	8.3 (46.9)	13.7 (56.7)	16.9 (62.4)	18.8 (65.8)	18.2 (64.8)	13.8 (56.8)	8.2 (46.8)	1.7 (35.1)	−2.7 (27.1)	7.9 (46.2)
Прос. ниска °C (°F)	−7.2 (19)	−5.4 (22.3)	−1.3 (29.7)	2.8 (37)	7.8 (46)	11.1 (52)	12.9 (55.2)	12.7 (54.9)	9.0 (48.2)	4.3 (39.7)	−1.0 (30.2)	−5.2 (22.6)	3.4 (38.1)
Најниска забележана °C (°F)	−25.1 (−13.2)	−25.6 (−14.1)	−19.1 (−2.4)	−5.9 (21.4)	−2.2 (28)	1.9 (35.4)	3.0 (37.4)	3.4 (38.1)	−1.6 (29.1)	−8.9 (16)	−17.4 (0.7)	−21.8 (−7.2)	−25.6 (−14.1)
Прос. врнежи мм (ин)	30.9 (1.217)	35.2 (1.386)	50.2 (1.976)	64.5 (2.539)	78.5 (3.091)	113.5 (4.469)	117.6 (4.63)	98.6 (3.882)	89.7 (3.531)	82.9 (3.264)	78.9 (3.106)	48.9 (1.925)	889.4 (35.016)
Прос. снег см (ин)	17.5 (6.89)	20.4 (8.03)	9.9 (3.9)	5.1 (2.01)	0.8 (0.31)	0.0 (0)	0.0 (0)	0.0 (0)	0.0 (0)	0.3 (0.12)	10.1 (3.98)	20.0 (7.87)	84.1 (33.11)
Прос. бр. врнежливи денови (≥ 1.0 mm)	5.1	4.9	6.2	8.0	9.6	11.5	10.2	9.4	7.2	7.3	7.1	5.4	91.9
Прос. бр. снежни денови (≥ 1.0 cm)	23.1	18.5	8.2	1.1	0.2	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	5.0	15.9	72.1
Сред. бр. сончеви часови месечно	78.8	123.0	158.3	175.2	212.5	217.5	241.2	233.0	180.5	125.6	66.0	57.4	1.869
Извор: Central Institute for Meteorology and Geodynamics^[2]

Историја

Легендата вели дека Клагенфурт е основан од неколку храбри луѓе кои биле убиени од "Lindwurm", крилестиот змеј во мочуришта, што се граничи со езерото. Подвигот се празнува од страна на грандиозниот 9-тонски ренесансен споменик во центарот на градот.

Историски гледано, местото било основано од страна на Војводата Спанхеим Херман како упориште за трговските правци во областа. Своето прво споменување датира од крајот на 12 век во документ на војводата Урлих II, како на пример ,Свети Павле опатија од обвинението патарина "во Foro Chlagenvurth". Таа спогодба ја окупира областа што е предмет на чести поплави, така што во 1246 синот на Војводата Херман , војводата Бернхард фон Спанхеим, се преселил на побезбедно место и со тоа се смета за вистинскиот основач на пазарот, кој во 1252 ги добил градските права.

Во следните векови, Клагенфурт претрпел пожари, земјотреси, инвазии, напади од Турците, и бил уништен од селанска војна. Во 1514, пожарот речиси целосно го уништил градот, а во 1518 царот Максимилијан I, не можејќи да го обнови, и покрај гласните протести на хамбургерите, имот на Клагенфурт бил отстапен на благородноста на Војводството. Никогаш порано такво нешто не се случило. Новите сопственици, сепак, донеле економска ренесанса, како и политичка и културна надмоќ на Клагенфурт. Каналот во Клагенфурт бил ископан за да се поврзете градот со езерото, како рута за снабдување на дрво за обнова на градот и да се снабдуваат граѓаните со основните намирниц. Благородните семејства имале куќи изградени во новиот главен град на војводството, градот бил проширен заедно со геометриски распоред во согласност со идеи на ренесансата на италијанскиот архитект Доменико дел Алио; со нов плоштад во центарот на градот, на Нојер плац, е изграден; како и нови утврдувања кои виле потребни половина век за да се изградат и со тоа да се направи Клагенфурт еден од најсилните тврдина северно од Алпите.

Во 1809 година, пак, француските војници под Наполеон ги уништиле градските ѕидови, оставајќи сами против голема сума собрани од страна на граѓаните, само еден источната порта (кој беше срушен да се направи патот за сообраќај неколку децении подоцна), а мал дел во запад, кој сега е сето тоа е оставено на некогаш големата утврдувања. Во 1863 година, на железничката врска до Санкт Веит ан дер Глан ја зголеми економијата на градот, и така со изградбата на железничката пруга Виена-Трст кои му донесоа на градот наметнување на централната станица (уништена во Втората светска војна) и го направи Клагенфурт апсолутен центар во регионот.

Во текот на 19 век, градот се развива во важен центар на Корушка и на словенечката култура. Многу важни словенечките јавни личности живееле, студирале или работеле во Клагенфурт, меѓу кои и Антон Мартин Сломшек, кој подоцна станал прв епископ во Марибор и се упокоил во 1999 година, филолозите Јуриј Japељ и Антон Јанезич, политичарот Андреј Еинсплегер и активистот Матија Мајар. Националниот словенечки поет Франце Прешерн исто така, помина краток дел од својата професионална кариера таму. На иницијатива на владиката Сломшек, професорот Антон Јанезич и викарот Андреј Еинслпегер на 27 јули 1851 година, во Клагенфурт е основана издавачката куќа Хермагорас, кој во 1919 година се преселила во Преваље, а потоа во 1927 година во Цеље, но била повторно основана во Клагенфурт во 1947. Неколку весници од Словенија, исто така, се објавени во градот, меѓу нив и Словенски гласник. До крајот на 19 век, сепак, словенечкиот културено и политичко влијание во Клагенфурт нагло се намалило, а до крајот на Првата светска војна, градот покажа убедлив Австро - германски карактер.

Население

Во 2016 година во Клагенфурт живееле 99.377 жители со резидентен статус.

Панорами

Население во минатото
Година	Нас.	±%
1910	45.161	—
1923	43.536	−3.6%
1934	53.000	+21.7%
1939	61.286	+15.6%
1951	68.187	+11.3%
1961	75.684	+11.0%
1971	82.840	+9.5%
1981	87.321	+5.4%
1991	89.415	+2.4%
2001	90.141	+0.8%
2006	92.427	+2.5%
2011	94.303	+2.0%
2014	96.640	+2.5%
2015	97.827	+1.2%
2016	99.110	+1.3%

Стариот град со своите централни Алтер плац (стар плоштад) и ренесансни згради со нивните симпатични аркадни дворови е голема атракција. Значајни знаменитости, исто така, вклучуваат:

Линдворм фонтана на 1593, со Херкулес додаде во 1633
Ландхаус - Палатата на имот, сега седиштето на Државниот парламент.
Барокна катедрала, изградена од страна на тогашниот протестантски имот во Корушка
Виктринг опатија
Хипо Арената Фудбалскиот стадион
Минимундус, "мал свет во езерото Wörthersee"
Парк на природата Кројцбергл со кула, поглед и опсерваторија мала, но привлечна ботаничка градина во подножјето на Кројцбергел, со музеј на рударството.
Wörthersee, најтопло од големите алпски езера, со најголемата езерска плажа во Европа, земајќи 12.000 капачи на еден убав летен ден.
Марија Лорето полуостров со својте реновирани дворци, до неодамна во сопственост на еден од благородните семејства од Корушка, Розенбергови, но во последно време стекнати од страна на градот.
Тенксаш и Халег замоци.

Економија

Клагенфурт е економски центар на Корушка, со 20% од индустриските компании. Во мај 2001 година, имало 63.618 вработени во 6184 компании овде. Во 33 од овие компании се вработени повеќе од 200 луѓе. Распространетите економски сектори се лесната индустрија, електрониката, и туризмот. Исто така, постојат неколку печатници.

Сообраќај

Клагенфурт аеродромот е мал меѓународен аеродром кои нуди поврзување со некои големи градови во Европа и одморалишта во странство.

Исто така постои и Клагенфурт Хауптбаханхоф (централната станица) која се наоѓа јужно од центарот на градот.

Градот се наоѓа во пресекот на автопат А2 и S 37. автопат работи А2 од Виена преку Грац и Клагенфурт до Филах (Бељак) и понатаму на државната граница со Италија. Автопат S 37 трае од Виена преку Брук ан дер Мур и Санкт Веит ен дер Глан Клагенфурт. B 91 автопатот на Лоибл оди до Љубљана, главниот град на Словенија, која е само 88 километри (55 mi) од Клагенфурт.

На обемот на сообраќај во Клагенфурт е на високо ниво (ниво моторизацијата: 572 возила / 1000 жители во 2007 година). Проблемот на четири железнички линии од север, запад, југ и исток со централната станица јужно од центарот на градот и градскиот сообраќај е олеснето со значителен број на подвозници на главните артерии. Сепак, и покрај 28 автобуски линии, сообраќајниот метеж се чести во денешно време, како и во повеќето градови со слична големина. Идеи за брзо транспортен систем со користење на постоечките железнички пруги, на покачена жичарницата на фудбалскиот стадион или на редовен моторен чамец услуга на Каналот од центарот на градот до езерото не се остварија. Но, за оние кои сакаат фенси лежерно патување, таму е редовениот моторен чамец и пароброд услуга на езерото со поврзување до местаата на езерото Wörthersee. Во текот на студените зими, кои веќе не се случуваат редовно, побрз премин на замрзнато езеро може да се оствари со лизгалки

Образование

Универзитет Клагенфурт
Клагенфурт Кампус FH Kärnten, Carinthia University of Applied Sciences CUAS Архивирано на 25 декември 2008 г.
Педагошко високо образование Pädagogische Hochschule Viktor Frankl,
Центар за здравствени науки Health Science Centre Архивирано на 25 октомври 2016 г. со Академијата за Academy for акрушерство и болници - Школа за медицински сестри во Клагенфурт дршавната болница.

Спорт

Австрискиот шампион ЕК KAC во хокеј на мраз е еден од најпознатите спортски клубови во Австрија. Овој клуб го има освоено Австриското првенство 30 пати а неговите обожаватели доаѓаат од целата Корушка. Фудбалскиот клуб во Премиер лигата СК Австрија Карнтен е со седиште во Клагенфурт. Клагенфурт е домаќин на старт / крај трката на натпреварот на Австрија, 3,8 км (2.4 милји) плива, 180 километри (112 милји) велосипедизам, како и 42 километри (26 милји) рок, дел од серијата СТЦ Ironman, која кулминира во Хаваи Светското првенство.

Светот (Европа) Веслање првенство се одржа на Wörthersee во 1969 година.

Еден од одбојкарските турнири на песок за гренд слем титули на ФИВБ се одвива во Клагенфурт секој јули, и скоро секогаш е еден од најголемите празници во Австрија во текот на годината. Одбојка на плажа е многу популарна во Австрија, иако земјата е континентална. Австриските играчи Клеменс Доплер, Флоријан Гош, и Александар Хорст, кои се популарни европски центри, учествуваат секоја година.

Клагенфурт, исто така, беше домаќин на три натпревари во првенството на Евро 2008 година во неодамна изградената Хипо-Арена. Клагенфурт исто така беше кандидат за Зимските олимписки игри во 2006 година и е дом на тимот на американски фудбал, на Корушка Црните Лавови, кој се натпреваруваат во Првата лига на австриската фудбалска лига. Црните Лавовите привлекуваат навивачи од цела Корушка.