Жак Мизес

Од Википедија — слободната енциклопедија
Жак Мизес
Мизес околу 1900 година
Целосно имеЖак Јакоб Мизес
ЗемјаГерманско Царство Германско Царство
Вајмарска Република Германија
Нацистичка Германија Германија
 Обединето Кралство
Роден27 февруари 1865
Лајпциг, Германско Царство
Починал23 февруари 1954
Лондон, Обединето Кралство
Титулавелемајстор

Жак Јакоб Мизес (германски: Jacques Jakob Mieses; 27 февруари 1865 во Лајпциг - 23 февруари 1954 во Лондон) бил германско-британски шаховски велемајстор, шаховски композитор и автор.

Се родил во семејство на еврејски трговци, а некои од неговите блиски роднини се занимавале со шах. Станал член на Берлинскиот шаховски клуб за време на неговите студии во градот. Во својата 60-годишна шаховска кариера, учествувал на бројни турнири како играч, но и како турнирски организатор и шаховски судија. Работел и како шаховски новинар и објавувал статии за шахот и извештаи од турниви во бројни весници низ Европа. Во 1950 година, бил одликуван со титулата „велемајстор“, како еден од првите 27 шахисти кои се стекнале со оваа титула од страна на ФИДЕ.

Мизес бил и познат шаховски теоретичар, па во негова чест се именувани неколку варијанти во отворањата.

Потекло и семејство[уреди | уреди извор]

Жак Мизес бил потомок од семејство на еврејски трговци, коешто потекнувало од Броди, тогашна Австроунгарија (денешна Украина). Неговиот братучед, Виктор Мизес (адвокат во Лајпциг; 1861-1939), се истакнувал како шаховски композитор. Исто така, неговиот чичко, Самуел Мизес (балнеолог во Ландек и Бад Емс; 1841-1884) бил силен шахист. Неговиот чичко, Фабиус Мизес (1824-1898), бил поет, филозоф и биограф во Бреслау и Лајпциг. Неговата ќерка и братучетка на Жак, Селма (1884-1930) работела како инспектор во Израеилитското здружение за добро дело во Лајпциг.[1]

Животопис[уреди | уреди извор]

Мизес се школувал во училиштето Свети Тома во Лајпциг.[2] По завршувањето на средното образование студирал природни науки на Лајпципшкиот универзитет и универзитетот Фирдрих Вилхелмс во Берлин, каде што станал член на Берлинскиот шаховски клуб. Во 1888 година, Жак го постигнал својот прв голем шаховски успех, освојувајќи го третото место на турнирот во Лајпциг. На почетокот од својата шаховска кариера се занимавал со компонирање на шаховски проблеми, слично како и неговиот братучед, коишто ги задавал за време на одржувањето на турнирот.[3]

Во првата декада од 20. век, одиграл неколку одлични партии против силни противници, меѓу кои и победата против Френк Маршал во Монте Карло во 1903 и онаа со мат во 16 потези против Михаил Чигорин во Остенде во 1906 година. Првата турнирска победа ја остварил на меморијалниот турнир во чест на Леополд Требич во 1907 година,[4] а следната година завршил на третото место на турниот во Остенде. Мизес бил организатор на шаховскиот турнир во Сан Себастијан во 1911 година, на кој за првпат успеал да овозможи патните и трошоците за сместување да им бидат покриени на сите учесници. Турнирот е познат и по првата меѓународна победа на идниот светски првак Хосе Раул Капабланка.[5] Во 1923, тој победил на шаховскиот турнир во Ливерпул, а во 1927 учествувал на првата Шаховска олимпијада организирана од страна на ФИДЕ во Лондон.

За време на шаховскиот турнир во Кемери (денешна Латвија), Жак ги скршел двете нозе во автобуска несреќа, по којашто 9 месеци останал во кревет.[6] Поради прогонувањето на Евреите во Нацистичка Германија, во 1938 година, Мизес ја напуштил земјата и се преселил во Англија, каде што кон крајот на 1940-тите години се стекнал со британско државјанство.

Во 1950 година, Мизес бил меѓу првите 27 шахисти кои според ФИДЕ биле одликувани со титулата „велемајстор“. Со тоа, тој станал првиот британски шахист којшто се стекнал со оваа титула, иако се тврди и дека всушност не бил.[а]

Тој останал необично здрав во своите доцни години. Секој ден правел телесни вежби, а до својата 86. година редовно пливал и одел во Хајд Парк да прави склекови. На возраст од 88 години учествувал на брзопотезен турнир и со тоа успеал сите живо да ги заинтересира. Починал на 23 февруари 1954 година, кратко пред својот 89. роденден.

Шаховско творештво[уреди | уреди извор]

abcdefgh
8
a8 црн топ
b8 црн коњ
c8 црн ловец
e8 црн крал
f8 црн ловец
g8 црн коњ
h8 црн топ
a7 црн пешак
b7 црн пешак
c7 црн пешак
e7 црн пешак
f7 црн пешак
g7 црн пешак
h7 црн пешак
a5 црн дама
b4 бел пешак
c3 бел коњ
a2 бел пешак
c2 бел пешак
d2 бел пешак
f2 бел пешак
g2 бел пешак
h2 бел пешак
a1 бел топ
c1 бел ловец
d1 бел дама
e1 бел крал
f1 бел ловец
g1 бел коњ
h1 бел топ
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Мизесовиот гамбит во Скандинавска одбрана

Највисокиот историски рејтинг на Мизес изнесувал 2660 и бил остварен во август 1907 година, со што во тоа време би се наоѓал на 9. место на светската шаховска ранг-листа.

Раководел со редица меѓународни турнири како главен судија, а се занимавал и со шаховско новинарство. Пишувал шаховски извадоци и извештаи од турнири за весниците низ цела Европа. Како и поголемиот број на велемајстори, играл симултанки и шах на слепо. Освен тоа, Мизес бил и значаен автор и теоретиар. Меѓудругото, тој го проширил делото „Мал учебник за шахот“ по смртта на неговиот автор, Жан Дуфрен. Во својот препознатлив стил на игра, често се отворал со Скандинавска одбрана и значително придонел за теоретскиот развој на ова отворање во раните 1900-ти.

Во негова чест, шаховското отворање по потегот 1. d3 е наречено Мизесово отворање. Во шаховската теорија се среќаваат и неколку Мизесови варијанти во различни отворања, меѓу кои најпознати се онаа во Шкотска одбрана, која настанува по потезите: 1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. d4 exd4 4. Sxd4 Sf6 6. Sxf6,[7] и е отворање коешто го применил четирипати на турнирот во Хестингс во 1895 година;[8] како и варијантата во Виенска партија, која се појавува по: 1. e4 e5 февруари Sc3 Sf6 (или 2...Sc6) 3. g3,[9] каде што неговата идеја за фјанкетирање на ловецот може да се смета за пример на хипермодернизмот. Во теоријата постои и Мизесов гамбит во одбраната Каро-Кан, чијашто позиција се појавува по: 1. е4 c6 2. d4 d5 3. Le3 dxe4.[10]; како и Мизесов гамбит во Скандинавска одбрана, кој настанува по потезите: 1. e4 d5 2. exd5 Dхd5 3. Sc3 Da5 4. b4.[11]

Турнирски резултати[уреди | уреди извор]

Година Турнир + = Резултат Место
1887 Франкфурт, 5. конгрес на Германскиот шаховски сојуз (спореден турнир) 3
1889 Бреслау, 6. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 8 4 5 10½ од 17 3
1892 Дрезден, 7. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 4 8 4 6 од 16 14-15
1893 Кил, 8. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 1 4 3 2½ од 8 7
1894 Меч против Валброт 5 5 3 6½ од 13
Лајпциг, 9. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 7 7 3 8½ од 17 10
1895 Меч против Таубенгауз 2 1 2 3 од 5
Меч против Јановски 6 6 2 7 од 14
1896 Виена 3-4
1897 Меч против Каро 4 3 3 5½ од 10
1900 Париз 7-8
1901 Монте Карло 6
1902 Хановер, 13. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 4
1904 Кобург, 14. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 3 2 7 6½ од 12 6
1905 Меч против Леонгарт 5 1 1 5½ од 7
1906 Стокхолм 3
1907 Остенде, мајсторски турнир 3-4
Виена 1
1908 Диселдорф, 16. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 5
1909 Меч против Шлехтер 2 0 1 2½ од 3
1912 Бреслау, 18. конгрес на Германскиот шаховски сојуз 5 5 7 8½ од 17 8-11
1920 Гетеборг 4-7
1923 Ливерпул 1
1927 Лондон, I Шаховска олимпијада (втора табла) 5 4 6 8 од 15
1948 Стокхолм, меѓународен турнир 3-5

Поврзано[уреди | уреди извор]

Белешки[уреди | уреди извор]

  • а Титулата „велемајстор“ се користела уште во 19. век, а голем број на британски шахисти се сметали за велемајстори во тоа време (на пр. Хауард Стонтон и Џозеф Блекберн).[12]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Alfred Diel: Jacques Mieses und seine Verwandten. Kaissiber 6, April–Juni 1998, стр. 52–53
  2. Jacques Mieses: Vater Julius über seinen Sohn Jacques
  3. F. C. Görschen: Verwandte beim Schach. Schach-Echo 1978, Nr. 1, стр. 14-15.
  4. tournament crosstable
  5. Andy Soltis (2002 (2nd edition)). Chess Lists (PDF). McFarland. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  6. Wiener Schachzeitung“ Nr. 11-12/1937, стр. 186.
  7. Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодот C45
  8. Hooper, David and Kenneth Whyld. 1987. The Oxford Companion to Chess. 1st ed, Oxford University Press. ISBN 0-19-281986-0. стр. 213.
  9. Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодовите од C25 до C28
  10. Шаховска археологија: Отворања кодифицирани со ЕШО кодовите од B10 до B19
  11. Chess Opening Database: Scandinavian, Mieses-Kotrvc gambit (B01)
  12. Hooper, David and Kenneth Whyld. 1996. The Oxford companion to chess. 2nd ed, Oxford University Press. ISBN 0-19-280049-3. стр. 156.

Користена литература[уреди | уреди извор]

  • Шахматы. Энциклопедический словарь / гл. ред. А. Е. Карпов. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 253—254. — 100 000 экз. — ISBN 5-85270-005-3.
  • David Hooper et Kenneth Whyld, The Oxford Companion To Chess, 1996, Oxford University. ISBN 0-19-280049-3.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]