Јован Бошковиќ
Јован Бошковиќ (Нови Сад, 19 февруари / 3 март 1834 - Белград, 25 декември / 6 јануари 1893) бил српски професор, филолог и политичар.[1]
Биографија[уреди | уреди извор]
Образование[уреди | уреди извор]
Тој бил син на таткото Стеван, чизмар, по потекло од Велики Бечкерек и мајката Марија. Тој наводно потекнува од семејната линија на познатиот Симеон Зориќ, Србин, руски генерал, омилениот „миленик“ на руската царица Катерина II.[2]
Првите шест одделенија на гимназијата ги посетувал во Нови Сад (до 1850 година), а образованието го продолжил во северна Унгарија (денешна Словачка), во Модра (1850/51) и во Пожуна, а во 1852 година матурирал. За време на словачките години го запознал Људевит Штур, со кој ќе биде пријател цел живот. Студирал право во Виена. Зборувал неколку јазици: словачки, чешки, унгарски, германски, старогрчки и современ грчки. Покрај студиите по право, заедно со Ѓуро Даничиќ присуствувал и на предавањата за словенска филологија кај познатиот професор Франк Миклошич. Бил и соработник на Вук Караџиќ во Виена.[3]
Кариера[уреди | уреди извор]
По враќањето во Нови Сад, извесно време работел како писар во адвокатската канцеларија на Јован Суботиќ, а во 1859 година се преселил во Србија. Во Белград најпрвин работел како приватен учител на деца од угледни домови, а во 1861 година бил назначен за професор на Савамалската гимназија. Следната година работи како професор во гимназијата во Крагуевац и Големата гимназија во Белград. Неговиот Извод од српската граматика (1863) бил објавен неколку пати и бил учебник во средните училишта сè до граматиката на Стојан Новаковиќ.
Кога Даничиќ ја напуштил Големата школа во 1865 година, Бошковиќ дошол на неговото место, каде што предавал предмети по словенска филологија. На оваа позиција останал до 1871 година, кога бил отпуштен откако ја бранел автономијата на Големата школа. Потоа се вратил во Нови Сад, каде што бил главен училиштен надзорник на српските училишта во Нови Сад, библиотекар и помошник секретар на Матица Српска. Извесно време го уредувал Знамето и Летопис на Матица Српска.
Во 1875 година повторно заминал во Србија, бидејќи бил поканет да ја преземе должноста библиотекар на Народната библиотека на Србија и кустос во Народниот музеј.[1] На овие функции останал до 1880 година, кога бил повторно избран за професор по словенска филологија на Големата школа. Од 1883 до 1891 година бил секретар на Српското учено друштво (СУД). Откако СУД се обединило со Српсктаа кралска академија, Бошковиќ станал нејзин член.[3] Носител е на Орденот на Св. Сава II ред.
Политичар[уреди | уреди извор]
За време на престојот во Нови Сад, двапати бил избран за пратеник на Народно-црковниот собор во Сремски Карловци (1872 и 1874 година) и на листата на Српската народна слободоумна партија, и двапати бил пратеник во Народното собрание, член на училишната комисија, на главниот просветен совет и на Уставотворниот одбор. Кога во 1892 година е формирана влада на Јован Авакумовиќ, Бошковиќ станал министер за образование и црковни работи.[3]
Книжевник[уреди | уреди извор]
Бил познат борец за правилност на јазикот и употребата на народниот јазик во книжевноста. Неговата граматика ја означила практичната победа на принципите на Вук. Имал напишано голем број написи за јазикот, театарски рецензии и некролози. Се занимавал и со преведувачка работа, објавување книги од постари писатели и библиографија. Ги објавил Песни од Бранко Радичевиќ (Панчево, 1879) и од Гундулиќ Осман (Земун, 1889) со предговор и коментари. Кон крајот на животот почнал да собира списи за чистотата на јазикот и стилот, но од планираните осум објавил само две книги (За српскиот јазик 1-2).[3]
Културна дејност[уреди | уреди извор]
Бил еден од основачите на Народниот театар во Белград, член, а подоцна и потпретседател на театарскиот одбор,[4] а за време на Српско-турските војни 1876-1878 година и привремен управител. Од 1871 до 1875 година бил член на Управниот одбор на Српскиот народен театар во Нови Сад. Бил еден од основачите и член на првата Управа на Српското археолошко друштво во 1883 година.[5] Бошковиќ бил во 1868-1869 година на чело на Белградското пејачко друштво“.[6]
Тој ненадејно починал од срцев удар во 1893 година во Белград[3] Погребан е на државен трошок како достоен граѓанин на Србија.[7]
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Извод од српската граматика 1 (Нови Сад, 1863)
- Извод од српска граматика 2, Српска синтакса (Белград, 1864)
- Документи за немирите во Големата школа (Белград, 1871)
- Наука за јазикот и нејзината задача (Белград, 1871)
- За српскиот јазик 1-2 (Белград, 1887-1888)
- За народноста и за негување на српските народности со настава и воспитување (Београд, 1887)
- Вук Стефановиќ Караџиќ (Белград, 1888)
- Преглед на содржината на 90-те книги на Гласникот на Српското учено друштво: 1841-1847-1891: по писатели, по професија и хронолошки (Белград, 1891)
- Писма за српската и хрватската книжевност (Белград, 1892)
- Јован Ристиќ (Белград, 1898)
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Превод на Јован Бошковиќ на книгата на Људовит Штур за словенските народни песни и раскази (1857) -
Првата страница од текстот на говорот на Јован Бошковиќ од погребот на Ѓуро Даничиќ (1882) -
Насловна страница на книгата За српскиот јазик I (1887)
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „БОШКОВИЋ Јован-Јошка“. snp.org.rs. Посетено на 18. 1. 2022. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ "Просветни гласник", некролог, Београд 1. март 1893.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Српски биографски речник књига 1, А-Б. Нови Сад: Матица српска. 2004. стр. 738–739.
- ↑ Светислав Шумаревић: "Позориште код Срба", Београд 1939.
- ↑ Аноним (1884). „Позив за упис у чланство Српског археолошког друштва“. Старинар Српског археолошког друштва. 1: 4.
- ↑ "Нова искра", Београд 1. мај 1903.
- ↑ "Просветни гласник", Београд 1. јануар 1893.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
|