Знаме
Знаме е парче ткаенина, поголемо или помало, обично правоаголно во форма и разнобојно, кое е обесено на јарбол или друг погоден држач, може да се носи прицврстено за столб или копје, може да стои на маса на специјални штандови или да виси од носач под агол од 45 степени. Знамето се користи за идентификација или сигнализација. Вообичаено е знамињата да имаат една од пократките страни прицврстени на јарболот и да летаат хоризонтално, иако е можно тоа да се направи и поинаку. Повеќето знамиња во последно време се изработени од полиестер, додека во минатото се користеле разни ткаенини, меѓу другите свила, тафта, памук, лен и волна.
Историја на знамето
[уреди | уреди извор]Повеќето поморски знамиња имаат форма на правоаголник, како и знамињата на копно. Пред да се појават знамињата што ги користиме денес, се користеле столбови со разни врежани симболи на врвот. Првите сведочења за ваквите симболи потекнуваат од Стар Египет, каде што означувале различни делови од кралството. Историјата на знамињата датира од времето на Римјаните, кои користеле знамиња за идентификација на легиите. Подоцнежниот развој е главно поврзан со грбовите, па средновековните знамиња главно биле прикажувања на грбовите на одреден владетел или феудален господар. Знамињата прикачени на бочната страната за исправен стап за првпат се појавиле во Кина, а Арапите ги пренеле на Запад. Знамињата со завршени мотиви почнале да се користат пошироко само за време на крстоносните војни. Христијаните ги означиле знамињата со крст, додека муслиманите користеле знамиња со натписи. Во Америка, Мексиканците вовеле употреба на знамиња од пердуви од птици, а Ацтеките користеле знамиња кои војниците можеле да ги носат на грб.
Денес, знамињата се користат или како официјални (државни, регионални, општински, воени), неофицијални спортски клубови, навивачи, политички партии) или како средство за сигнализација на море (поморски знамиња). Секоја земја денес има државно знаме. До 2011 година, Либија беше единствената земја во светот што имаше целосно еднобојно знаме.[1]
Науката што ги проучува знамињата се нарекува векселологија.
Сојузник или непријател?
[уреди | уреди извор]Во битките, знамињата биле средство за препознавање на сојузниците или непријателите. Во 16 век, некои чети почнале да користат свои специјални знамиња. Тоа се стеги, кои се богато украсени и имаат везени ознаки. Со текот на времето, ваквите знамиња добиле поголема улога во воените церемонии, додека знамињата изработени од издржлив материјал се користеле на бојното поле.[1]
Бои и симболи
[уреди | уреди извор]Знамињата содржат симболи кои претставуваат идеи за чие изразување се потребни многу зборови. Симболите се изведени од најразлични извори. Еден од најпознатите примери е лавот од средновековната хералдика, кој ги претставува идеите за кралство и храброст.
Боите имаат симболично значење. Белата и сината боја го симболизираат мирот. Зелената е бојата на растенијата, симбол на младоста и надежта. Верските верувања биле меѓу првите што биле прикажани на знамињата. Крстот е најстариот хералдички мотив. Во муслиманските земји, полумесечината е религиозен симбол од XIV век. Исламските регулативи не дозволуваат прикажување на ликот на Бог или човекот, додека другите земји немаат такви ограничувања, така што има бројни кинески знамиња кои прикажуваат богови или христијански знамиња со лик на светци. Современите симболи вклучуваат канадски јаворов лист и срп и чекан од поранешниот Советски Сојуз .[1]
Спортови и знамиња за славење
[уреди | уреди извор]Знамињата се користат во многу спортови, вклучувајќи ги водните спортови, моторни трки, тимски спортови, голф, скијање, гимнастика и крос. Тие имаат улога на сигнал, маркер, тимско обележје, навивачки реквизит. Со нив се обележуваат отворања и затворања на спортски настани. Олимписките игри имаат свое знаме кое има пет прстени во различни бои што претставуваат пет континенти.[1]
Јарболи
[уреди | уреди извор]
Јарболите или столбовите може да бидат едноставни потпори изработени од дрво или метал. Ако е повисоко отколку што може лесно да се постигне за да се подигне знамето, се користи јаже, кое е завиткано околу ролна на врвот на столбот со краевите врзани на дното. Знамето е прикачено на долниот крај на јажето и потоа се крева со влечење на другиот крај на јажето потоа е затегнато и врзано за столб на дното. Столбот обично се преполнува со рамна плоча или топка наречена клотик (првично се користи за да се спречи разделување на дрвениот столб) или врвот на посложена форма. Многу високи јарболи може да бараат посложени структури за потпора од обичните јарболи.
Двајастамбами се јарболи кои обично се наоѓаат на влезовите на хиндуистичките храмови во јужна Индија.[2]
Рекордни висини
[уреди | уреди извор]
Од 23 септември 2014, највисоката слободен стоечки јарбол во светот е Џедајскиот јарбол во Саудиска Арабија со висина 171 метар , надминувајќи ги поранешните држачи на рекордот Душанбе јарбол во Таџикистан [3][4] (висина: 164 метри), Национален јарбол во Азербејџан (висина: 162 метри) [5] и Севернокорејскиот јарбол во Кијонгдонг (висина: 160 метри). Столбот со знаме во Северна Кореја е всушност радио кула со знаме на врвот. Покрај двата горенаведени јарбола, претходните шест светски рекордни јарболи биле направени во американска компанија, а остатокот во: Ашгопат, Туркменистан: 133 метри; Акаби, Јордан: 130 метри; Аман, Јордан: 1,268 метри; и Абу Даби, Обединети Арапски Емирати: 122 метри.[6]
Највисокиот јарбол во Велика Британија стоел во градината во Кју од 1959 до 2013 година. Направено е од ела од канадски Даглас и е висок 685 метри.[7]
Сегашното највисоко јарбол во Соединетите држави е 120 метри, завршена пред Денот на спомен 2014 година и направен со бетонска основа од 3,4 метри, што го изработи производителот на генератор на ветер Бродвинд енерџи. Јарболот се наоѓа на северната страна од кампусот на седиштето на компанијата веднаш до меѓудржавниот пат 43 во Шојбаган, Висконсин и е видлив од Седар Гроув. Столбот може да носи знаме од 220 фунти во услови на слаб ветер и потешко знаме од 350 фунти во услови на силен ветер.[8]
Дизајн
[уреди | уреди извор]Јарболите можат да бидат дизајнирани на едно парче во форма на конус,[9] или истите можат да бидат направени од неколку делови за да можат да се продолжат. Во Соединетите Американски Држави, спецификациите на упатството на FP-1001-97 го опфаќа инженерскиот дизајн на метални јарболи за да се осигура безбедност.
Знамето како мотив во уметноста и во популарната култура
[уреди | уреди извор]- „Розово знаме“ (англиски: Pink Flag) — музички албум на англиската панк-рок група Wire од 1977 година.[10]
- „Заробување на знамето“ (англиски: Capturing The Flag) - песна на американската рок-група Лонг рајдерс The Long Ryders од 1985 година.[11]
- „Скршено знаме“ (англиски: Broken Flag) — песна на американската рок-музичарка Пати Смит од 1979 година.[12]
Поврзано
[уреди | уреди извор]- Список на национални знамиња
- Знамиња на поморскиот сигнал
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Кремптон, Вилијам. Енциклопедија свезнање- Заставе. Политикин Забавник. ISBN 978-86-7712-130-3.
|access-date=бара|url=(help) - ↑ Hiltebeitel, Alf (1991). The Cult of Draupadi, Volume 2: On Hindu Ritual and the Goddess. University of Chicago Press. 9780226340470. стр. 91-92.
- ↑ „Jeddah Flagpole inaugurated“. arabnews.com. Посетено на 23 септември 2014.
- ↑ Former record: „Wer baut den hoechsten Fahnenmast“. Asia Plus. 9 септември 2008. Архивирано од изворникот на 4 април 2019. Посетено на 19 јуни 2019.
- ↑ „Flag of Azerbaijan“. Telegraph.co.uk. 3 јули 2008.
- ↑ „Looking for Afghanistan? Turn Left at the Enormous Flagpole“. National Geographic. 5 септември 2017.
- ↑ „Timber! Steeplejacks to dismantle Kew Flagpole“. Kew.org. Архивирано од изворникот на 17 август 2016.
- ↑ Weyandt, Janet (25 мај 2014). „High-flying: Up in time for Memorial Day, Acuity flag is world's tallest“. The Sheboygan Press. Архивирано од изворникот на 3 април 2015. Посетено на 26 мај 2014.
- ↑ „Cone Tapered vs. Venetian Entasis Tapered“. Lingo Flagpoles Inc. Архивирано од изворникот на 28 февруари 2005.
- ↑ Discogs, Wire – Pink Flag (пристапено на 9.10.2021)
- ↑ The Long Ryders – State Of Our Union (пристапено на 12.4.2023)
- ↑ Patti Smith Group – Wave (пристапено на 23.12.2023)