Владово

Од Википедија — слободната енциклопедија
Владово
Άγρας
Споменик андартите Телос Агапинос (Аграс) и Антонис Мингас обесени од МРО
Споменик андартите Телос Агапинос (Аграс) и Антонис Мингас обесени од МРО
Владово is located in Грција
Владово
Владово
Местоположба во областа
Владово во рамките на Воден (општина)
Владово
Местоположба на Владово во општината Воден и областа Централна Македонија
Координати: 40°47.93′N 21°54.93′E / 40.79883° СГШ; 21.91550° ИГД / 40.79883; 21.91550Координати: 40°47.93′N 21°54.93′E / 40.79883° СГШ; 21.91550° ИГД / 40.79883; 21.91550
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругПостол
ОпштинаВоден
Општ. единицаВоден
Површина
 • Вкупна25,4 км2 (9,8 ми2)
Надм. вис.&10000000000000500000000500 м
Население (2011)[1]
 • Вкупно796
 • Густина31/км2 (81/ми2)
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Владово (грчки: Άγρας, Аграс, до 1926 г. Βλάδοβο, Владово[2]) — село во Воденско, Егејска Македонија, денес во општината Воден на Постолскиот округ во Централна Македонија, Грција. Населението брои 796 жители (2011) и до денес е целосно населено со Македонци.[3]

Географија и местоположба[уреди | уреди извор]

Селото е сместено 5 км западно од градот Воден, покрај патот од Воден за Острово. Лерин и Кајлари, а низ него минува и железничка линија. Во непосредна близина е планината Каракамен, на чии падини се наоѓало селото Фурка, чие население прешло во Владово поради негово опустошување од разбојнички банди.[3]

Низ селото рече реката Вода, и под него образува голем водопад. Реката се користи за наводнување на обработливи површини преку Владовското Езеро, кое има и голема хидроцентрала со придружна населба за вработените. Атарот зафаќа површина од 25,4 км2.

Историја[уреди | уреди извор]

Подрачјето на Владово е населено уште во праисторијата, за што сведочи Владовската праисториска населба кај селото, која датира од бронзеното време.

По патот за Воден се забележуваат рушевините на Владовската тврдина (Филокастро).[4] Меѓу 1600 и 1800 г. селото всушност се наоѓало во месноста Селиште, југозападно од денешната местоположба. Таму до денес се наоѓаат остатоците од старата црква „Св. Дионисиј Олимпски“.[5]

Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович во „Очерк путешествия по Европейской Турции“ го опишува Владово како македонско село[6][7] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“, во 1873 г., Владово (Vladovo) е посочено како село во Воденската каза со 133 куќи и вкупно 600 жители Македонци.[8][9]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. во Владово живеят 740 Македонци.[8][10] Во тоа време селото било истовремено под врховенството на Бугарската егзархија и Цариградската патријаршија. Според Христо Силјанов, по Илинденското востание во 1904 г. целото село потпаднало во под егзархијата.[11] Според податоците на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Владово (Vladovo), 464 жители биле под Бугарската егзархија, а 496 биле под патријаршијата — притоа сите до еден Македонци.[8] Во селото работеле обете пропаганди, и имало и бугарско и грчко училиште.[12] Црквата „Свети Атанас“ била заземена од егзархијата.[13]

Потпаѓање под Грција[уреди | уреди извор]

Војници на Антантата во Владово за време на Првата светска војна.

Во Првата балканска војна во селото влегла грчка војска и извршила масовен грабеж.[14] Со Букурашкиот договор во 1913 г. селото е припоено кон грчката држава, кога имало 879 жители[3]. Во 1924 г. 16 жители по официјален пат се иселиле во Бугарија. Во 1926 г. селото е преименувано во Аграс, по андартскиот капетан Телос Аграс обесен во него во 1906 од Воденската чета на Македонската револуционерна организација. Во 1928 г. во селото се евидентирани 866 жители.

Втора светска војна[уреди | уреди извор]

За време на Втората светска војна селото било под окупација на Бугарија и основана е чета на бугарската паравоена организација „Охрана“.[15]

Во Граѓанската војна[уреди | уреди извор]

За време на Граѓанската војна, селото дало голем број жртви[3], а неколку семејства и поединци пребегале во Р. Македонија

Железничката станица во Владово.

Во 2008 г. статуите на Антонис Мингас и Телос Агапинос меѓу Владово и Техово биле срушени од мештаните[16][17].

Население[уреди | уреди извор]

Денес населението на Владово останува целосно македонско и непроменето. Последните децении бележат пад на населението, што се должи на преселби во градот Воден и во странски земји.[3]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Население 1045 980 1050 888 897 961 883 796
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]

Селото припаѓа на општинската единица Воден со седиште во истоимениот град, која припаѓа на поголемата општина Воден, во округот Постол. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Владово, во кој тоа е единствено населено место.

Стопанство[уреди | уреди извор]

Главни земјоделски култури во Владово се пченицата и црешите, а доста развиено е и сточарството. Вкупните обработливи површини денес зафаќаат 1.250 хектари[3]. Некогаш најплодните 505 хектари денес не постојат, бидејќи се поплавени од хидроакумулацијата Владовско Езеро (Τεχνητή λίμνη Άγρα) изградена во 1956 г.[3] Ова земјиште се откупувало од селаните по мошне ниски цени (4000 драхми за декар[3]) и исплаќани со години.

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Цркви

Личности[уреди | уреди извор]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Βλάδοβον - Άγρας
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. I дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 44.
  4. „ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ36/58112/1329 π.ε./30-5-1995 - ΦΕΚ 593/Β/7-7-1995“. Διαρκής κατάλογος κηρυγμένων αρχαιολογικών τόπων και μνημείων. Архивирано од изворникот на 2022-01-27. Посетено на 1 мај 2018.
  5. „11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων“ (PDF). Αρχαιολογικόν Δελτίον. Αθήνα: Υπουργείο Πολιτισμού. Τόμος 49 (1994), Χρονικά Β'2: 575. 1999. ISSN 0570-622Χ. Архивирано од изворникот (PDF) на 2018-05-10.
  6. наречено „бугарско“, под влијание на бугарската политика
  7. Григорович, В. Очеркъ путешествія по Европейской Турціи, Москва, 1877, стр. 92.
  8. 8,0 8,1 8,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  9. „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 156-157.
  10. Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“, София, 1902, стр. 149.
  11. Силянов, Христо. „Освободителните борби на Македония“, том II, София, 1993, стр. 126.
  12. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 190-191.
  13. Македонски Алманах, издава ЦК на МПО, уредник Петар Ацев, издание на „The Macedonian Tribune“, Indianapolis, 1940, стр. 36
  14. Даскалов, Георги, Българите в Егейска Македония, София 1996, с. 113.
  15. Мичев, Добрин. Българското национално дело в Югозападна Македония (1941 – 1944 г.)
  16. Ο Δήμος Έδεσσας ξηλώνει προτομές Μακεδονομάχων και τις αντικαθιστά με σπερματοζωάρια!, http://kostasxan.blogspot.com
  17. Busts of Greek Macedonian Fighters vandalised in Edessa, Youtube