Преглед на кодот на Отоманско Царство

{{Infobox former country
| common_name            = Отоманско Царство
| life_span              = {{circa}} 1299–1922
| native_name            = {{ubl|{{Lang|ota|دولت عليه عثمانیه}}|{{transliteration|ota|Devlet-i ʿAlīye-i ʿO<u>s</u>mānīye}}}}
| conventional_long_name = Отоманско Царство
| status                 = [[Царство]]
| image_coat             = [[File:Coat of arms of the Ottoman Empire (1882–1922).svg|70px]]
| image_flag             = Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg
| flag_type_article      = [[Знаме на Отоманското Царство]]
| flag_type              = [[Знаме на Отоманското Царство|Знаме]]<br />{{Nowrap|(1844–1922)}}
| symbol_type_article    = [[Грб на Отоманското Царство]]
| symbol_type            = [[Грб на Отоманското Царство|Грб]]<br />{{Nowrap|(1882–1922)}}
|image_map    = OttomanEmpireIn1683.png
|image_map_caption = Граници на Отоманското Царство (1683) ([[Список на територии под отоманска власт|Видете: Список на територии]])
| national_motto         = {{ubl|{{Lang|ota|دولت ابد مدت}}|{{transliteration|ota|Devlet-i Ebed-müddet}}|„Вечната држава"<ref>{{Cite journal |last1=Мекдоналд |first1=Сен |last2=Мур |first2=Симон |date=2015-10-20 |title=Дискусија за идентитетот во Отоманското Царство и некои импликации за современите држави |url=https://doi.org/10.1080/15456870.2015.1090439 |journal=Атлантички весник на комуникација |volume=23 |issue=5 |pages=269–283 |doi=10.1080/15456870.2015.1090439 |issn=1545-6870 |s2cid=146299650 |access-date=24 март 2021 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151026/https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15456870.2015.1090439 |url-status=live }}</ref>}}
| national_anthem        = ''[[Химна на Отоманското Царство|различна]]''<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=eScv14bXOtI|title=Сите царски химни (1808–1922) на Отоманското Царство (1299–1922/1923)|publisher=Лондонската академија за отоманска дворска музика}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.amazon.co.uk/European-Music-at-Ottoman-Court/dp/B0000542KD|title=Европската музика во отоманскиот двор|publisher=Лондонската академија за отоманска дворска музика}}</ref>
| capital                = {{Plainlist|
* [[Согут]]<ref name="Shaw-13">{{Cite book |first1=Станфорд |last1=Шо |first2=Езел |last2=Шо |date=1977 |title=Историја на Отоманското Царство и современа Турција |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ |volume=I |isbn=978-0-521-29166-8 |page=13}}</ref>
* ({{Circa}} 1299–1331)
* [[Никеја]] ([[Изник]]){{sfn|Атасој|Раби|1989|p=19–20}}
* (1331–1335)
* [[Бурса]]<ref name="auto">„Во 1363 година, отоманската престолнина била преместена од Бурса во Одрин <!--Do not change as this is an exact quote-->, иако Бурса ја задржала својата духовна и економска важност." [http://www.kultur.gov.tr/–EN,33810/ottoman-capital-bursa.html ''Отоманската престолнина Бурса''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305185907/http://www.kultur.gov.tr/%e2%80%93en,33810/ottoman-capital-bursa.html |date=5 март 2016 }}. Официјално мрежно место на [[Министерство за култура и туризам на Република Турција]]. преземено на 26 јуни 2013.</ref>
* (1335–1363)
* [[Одрин]] ([[Едрене]])<ref name="auto"/>
* (1363–1453)
* [[Отомански Цариград|Цариград]] ([[Истанбул]]){{efn|На отомански турски, градот бил познат по разни имиња, меѓу кои биле {{transliteration|ota|Константиније}} ({{Lang|ota|قسطنطينيه}}) (заменувајќи ја наставката ''-полис'' со арапската наставка), ''Истанбул'' ({{Lang|ota|استنبول}}) и ''Исламбол'' ({{lang|ota|اسلامبول}}, {{lit|полн со ислам}}); види [[Имиња на Истанбул]]). Костантинија станало застарено име на турски јазик по прогласувањето на Република Турција во 1923 година,<ref name="Edhemp286">{{Cite book |last=Едем |first=Елдем |title=Истанбул |editor-first=Агостон |editor-last=Габор |editor-first2=Брус Алан |editor-last2=Мастерс |work=Енциклопедија на Отоманското Царство |publisher=Infobase |date=21 мај 2010 |isbn=978-1-4381-1025-7 |page=[https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA286 286] |quote=Со распадот на Отоманското Царство и формирањето на Република Турција, сите претходни имиња беа напуштени и Истанбул започна да се користи како термин за целиот град.}}</ref> а по преминот на Турција на латинско писмо во 1928 година,{{Sfn|Shaw|1977}} турската влада во 1930 година побара странските амбасади и компании да го користат „Истанбул“, и тоа име стана широко прифатено на меѓународно ниво.<ref>{{Harvnb|Shaw|1977|page=[https://books.google.com/books?id=AIET_7ji7YAC&pg=PA386 386], том 2}}; {{Cite book |author=Робинсон |date=1965 |title=Првата Турска Република |page=298}}; {{Cite web |last=Општество |date=2014-03-04 |title=Истанбул, не Константинопол |url=http://www.nationalgeographic.org/thisday/mar28/istanbul-not-constantinople |access-date=2019-03-28 |publisher=Национално географско друштво |language=en |archive-date=7 јули 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200707175747/https://www.nationalgeographic.org/thisday/mar28/istanbul-not-constantinople/ |url-status=dead }})</ref> Елдем Едхем, автор на запис за Истанбул во „Енциклопедија на Отоманското Царство“, изјавил дека мнозинството од турскиот народ, вклучително и историчарите, веруваат дека се користел терминот „Константинопол“ за да се осврне на османлискиот период, кое е „политички неточно“.<ref name=Edhemp286/>}}
* (1453–1922)}}
| common_languages       = {{Plainlist|
* [[отомански јазик|отомански]] (династички, службен)<ref>{{Cite constitution|article=18|polity=Отоманско Царство|date=1876}}</ref>
* [[арапски]]{{efn|[[Богослужбен јазик]]; помеѓу арапското население}}
* [[персиски]]{{efn|Дипломатија, поезија, историографски дела, литературни творби, кои се изучуваат во државни училишта, а се нудат како изборен предмет или се препорачуваат за студирање во некои ''[[медреса|медреси]]''.<ref>{{Cite book |last=Флин |first=Томас O. |title=Западното христијанско присуство во Русија и Персија, околу 1760-ок.1870 |date=2017 |publisher=BRILL |isbn=978-90-04-31354-5 |language=en |url=https://books.google.com/books?id=cOAzDwAAQBAJ&pg=PA30 |page=30 |access-date=21 October 2022 |archive-date=14 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151110/https://books.google.com/books?id=cOAzDwAAQBAJ&pg=PA30 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last=Фортна |first=Б. |date=2012 |title=Учење да читате во доцното Отоманско Царство и во раната турска република |page=50 |publisher=Спрингер |isbn=978-0-230-30041-5 |quote=Иако во доцниот османлиски период во државните училишта се изучува персиски јазик... |url=https://books.google.com/books?id=2Bh_DAAAQBAJ&pg=PA50 |access-date=21 октомври 2022 |archive-date=21 октомври 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221021205028/https://books.google.com/books?id=2Bh_DAAAQBAJ&pg=PA50 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last=Спулер |first=Бертолд |title=Персиска историографија и географија |page=68 |date=2003 |publisher=Pustaka Nasional Pte |isbn=978-9971-77-488-2 |quote=Во целина, околноста во Турција зазеде сличен тек: во Анадолија, персискиот јазик одигра значајна улога како носител на цивилизацијата. [...] каде што во тоа време, до одреден степен, бил јазикот на дипломатијата [...] Сепак, персискиот ја задржал својата позиција и за време на раниот отомански период во составот на историите, па дури и султанот Салим I, лут непријател на Иран и шиитите пишувал поезија на персиски јазик. Покрај некои поетски адаптации, најзначајни историографски дела се: цветниот „Хаш Бихист“ или Седум Раји на Идрис Бидлиси, започнат во 1502 година на барање на султанот Бајазид II и ги опфаќа првите осум османлиски владетели... |url=https://books.google.com/books?id=rD1vvympVtsC&pg=PA68 |access-date=21 октомври 2022 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151032/https://books.google.com/books?id=rD1vvympVtsC&pg=PA68 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last=Фетваџи |first=емине |date=2013 |publisher=Прес на универзитетот Индијана |title=Отсликување на историјата на Отоманскиот двор |page=31 |isbn=978-0-253-00678-3 |url=https://books.google.com/books?id=f67qIxJrpTMC&pg=PA31 |quote=Персиската книжевност, а особено убавините, биле дел од наставната програма: персиски речник, прирачник за прозна композиција; и Садис „Гулистан“, еден од класиците на персиската поезија, биле позајмени. Сите овие титули би биле соодветни во религиозното и културното образование на новообратените млади мажи. |access-date=21 октомври 2022 |archive-date=21 октомври 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221021205027/https://books.google.com/books?id=f67qIxJrpTMC&pg=PA31 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |title=Персиска историографија: Историја на персиската книжевност |editor-last=Јаршатер |editor-first=Ехсан |editor-link=Ехсан Јаршатер|date=359 |volume=10 |page=437 |publisher=Блумсбери |isbn=978-0-85773-657-4 |quote=Персискиот имал привилегирано место во османлиските букви. Персиската историска литература првпат била покровителска за време на владеењето на Мехмед II и продолжила со несмалено темпо до крајот на 16 век. |editor-last2=Мелвили |editor-first2=Чарлс |editor-link2=Чарлс Мелвили |url=https://books.google.com/books?id=s6SmDwAAQBAJ&pg=PT359 |access-date=21 октомври 2022 |archive-date=21 октомври 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221021205027/https://books.google.com/books?id=s6SmDwAAQBAJ&pg=PT359 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite book |last1=Инан |first1=Мурат Умут |editor1-last=Грин |editor1-first=Нил |editor1-link=Нил Грин |title=Персискиот свет: Границите на евроазиската лингва франка |date=2019 |publisher=Прес на универзитетот Калифорнија |page=92 (забелешка 27) |chapter=Царски амбиции, мистични аспирации: персиско учење во османлискиот свет|quote=Иако персискиот, за разлика од арапскиот, не бил вклучен во типичната наставна програма на отоманската медреса, јазикот бил понуден како изборен предмет или се препорачувал за изучување во некои медреси. За оние наставни програми за османлиската медреса со персиски јазик, видете Џеват Изги, Osmanlı Medreselerinde İlim, 2 том. (Истанбул: 1997), 1: 167–69.}}</ref>}}
* [[грчки]]{{efn|Меѓу заедницата што зборува грчки; зборуваат некои султани.}}
* [[Чагатајски јазик|чагатајски]]{{efn|Декрети во 15 век.<ref>{{Cite book |last=Ајше Ѓул Серткаја |title=Архивум Отоманикум |date=2002 |editor-last=Ѓорге Хазај |volume=20 |pages=114–115 |chapter=Шејхзаде Абдурезак Бахши |quote=Како резултат на тоа, можеме да тврдиме дека „Шејхзаде Абдурезак Бахши“ бил писар кој живеел во палатите на султанот Мехмед Освојувачот и неговиот син Бајазид-и Вели во 15 век, пишувал писма („битиг“) и фермани. (''yarlığ'') испратен до источните Турци од Мехмед II и Бајазит II на ујгурско и арапско писмо и на источен туркестански (чагатај) јазик. |url=https://books.google.com/books?id=h11pAAAAMAAJ&q=%22As+a+result%2C+we+can%22 |access-date=23 октомври 2022 |archive-date=24 октомври 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221024132428/https://books.google.com/books?id=h11pAAAAMAAJ&q=%22As+a+result,+we+can%22 |url-status=live }}</ref>}}
* [[француски]]{{efn|Странски јазик меѓу образованите луѓе во пост-[[танзимат]]скиот/доцниот царски период.<ref name="StraussConstp26">{{Cite book |last=Штраус |first=Јохан |title=Првиот отомански обид за демократија|date=2010 |publisher=[[Ориент-Институт Истанбул]] |editor-last=Херцог, Кристоф |location=[[Вирцбург]] |pages=21–51 |chapter=Устав за повеќејазично царство: преводи на „Канун-и Есаси“ и други официјални текстови на јазиците на малцинствата|editor-last2=Марик Шариф |chapter-url=https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/download/pdf/2734659?originalFilename=true |access-date=15 септември 2019 |archive-date=11 октомври 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191011233851/https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/download/pdf/2734659?originalFilename=true |url-status=live }} ([http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/urn/urn:nbn:de:gbv:3:5-91645 страница со информации на книгата] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190920231333/http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/urn/urn:nbn:de:gbv:3:5-91645 |date=20 септември 2019 }} на [[Универзитет Мартин Лутер]]) // CITED: стр 26 (PDF стр. 28): „Францускиот стана еден вид полуофицијален јазик во Отоманското Царство по реформите на „Танзиматот“.[...] Точно е дека францускиот не бил етнички јазик на Отоманското Царство. Но, тој бил единствениот западен јазик кој  станувал се повеќе распространет меѓу образованите лица во сите јазични заедници."</ref>}}
* [[Јазици во Отоманското Царство|многу други]]}}
| religion               = {{Plainlist|
* [[Сунизам]] ([[државна религија|државна]])
* [[Мадхаб|Школа]]: [[Ханифиски мезхеб]]
* [[Исламска идеологија|Вера]]: [[Матуридизам]]}}
| government_type        = {{plainlist|
* [[Апсолутна монархија]] ({{circa}} 1299–1876; 1878–1908; 1920–1922)
* {{nowrap|[[Калифат]] (1517–1924)}}<ref name="finkel111">{{Cite book |last=Финкел |first=Каролајн |title=Сонот на Осман: Приказната за Отоманското Царство, 1300–1923 |date=2005 |publisher=Базик Букс |isbn=978-0-465-02396-7 |location=Њујорк |pages=110–1}}</ref>
* [[Унитарна држава|Унитарна]] [[Парламентарен систем|парламентарна]] [[уставна монархија]] (1876–1878; 1908–1920)
* Под [[Еднопартиска држава|еднопартиска]] [[Тројца паша|триумвиратска диктатура]](1913–1918)}}
| title_leader           = [[Список на султани на Османлиското Царство|Султан]]
| leader1                = [[Осман I]]
| year_leader1           = {{Nowrap|{{circa}} 1299–1323/4 (прв)}}
| leader2                = [[Мехмед VI]]
| year_leader2           = 1918–1922 (последен)
| title_representative   = [[Список на калифи#Отомански Калифат (1517–3 март 1924)|Калиф]]
| year_representative1   = 1517–1520 (прв)
| representative1        = [[Селим I]]<ref name="Lambton"/>{{efn|Султан од 1512 до 1520 година.}}
| year_representative2   = 1922–1924 (последен)
| representative2        = [[Абдул Меџит II]]
| title_deputy           = [[Список на големи везири на Отоманското Царство|Голем Везир]]
| deputy1                = [[Алејдин-паша]]
| year_deputy1           = 1320–1331 (прв)
| deputy2                = [[Ахмед Тевфик-паша]]
| year_deputy2           = 1920–1922 (последен)
| legislature            = {{nowrap|[[Диван (Отоманско Царство)|Диван]]<br />(до 1876; 1878–1908){{pb}}[[Генерално Собрание на Отоманското Царство|Генерално Собрание]]<br />(1876–1878; 1908–1920){{pb}}никој, владеел со декрет<br />(1920–1922)}}
| house1                 = {{nowrap|[[Сенат на Отоманското Царство|Сенат]]<br />(1876–1878; 1908–1920)}}
| type_house1            = Неизбран Горен дом
| house2                 = {{nowrap|[[Комора на пратеници на Отоманското Царство|Комора на пратеници]]<br />(1876–1878; 1908–1920)}}
| type_house2            = Избран Долен дом
| event_start            = [[Подем на Отоманското Царство|Основање]]
| year_start             = {{circa|1299}}<ref>{{Cite book|last=Памук|first=Шевкет|title=Монетарна историја на Отоманското Царство|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|year=2000|isbn=0-521-44197-8|pages=30–31|quote=Османлиите започнале да коват монети во името на [[Орхан I|Орхан-бег]] во 1326 година. Овие најрани монети носеле натписи како „''големиот султан, Орхан син на Осман''“ [...] Отоманската историографија ја усвоила 1299 година како датум кога била основана државата. 1299 година може да го претставува датумот на кој Османлиите конечно ја добиле својата независност од [[Селџуци]]те и нивниот султанот во [[Конија]]. Веројатно, тие биле принудени во исто време, или многу бргу потоа, да го прифатат владеењето на [[Илханат]]от [...] Нумизматичките докази на тој начин сугерираат дека независноста во права смисла на зборот се случила дури во 1326 година.|url=https://books.google.com/books?id=Htk3Wn789EQC&pg=PA30|access-date=21 октомври 2022|archive-date=14 јануари 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=Htk3Wn789EQC&pg=PA30|url-status=live}}</ref>
| date_start             = 
| event_end              = Основање на [[Турција|Република Турција]] {{efn|[[Договор од Севр|Договорот од Севр]] (10 август 1920 година) ѝ овозможило уште мало постоење на Отоманското Царство. На 1 ноември 1922 година, [[Големо Национално Собрание на Турција|Големото национално собрание]] го укинал султанатот и објавил дека сите дела на отоманскиот режим во Цариград<!--Бидејќи сè уште не е 1923 година--> се ништовни од 16 март 1920 година, датумот на [[окупација на Цариград|окупацијата на Цариград]] според условите на Договорот од Севр. Меѓународното признавање на Големото национално собрание и на [[Влада на Големото национално собрание|Владата на Анкара]] било постигнато преку потпишувањето на [[Лозански договор|Договорот од Лозана]] на 24 јули 1923 година. Народното собрание на Турција ја прогласила Републиката на 29 октомври 1923 година, со што завршило постоењето на Отоманското Царство во историјата.}}
| year_end               = 1923
| date_end               = 29 октомври
| event1                 = [[Отомански интеррегнум|Интеррегнум]]
| date_event1            = 1402–1413
| event2                 = [[Пад на Цариград (1453)|Освојување на Цариград]]
| date_event2            = 29 мај 1453
| event4                 = [[Прва уставна ера (Отоманско Царство)|Прв уставен период]]
| date_event4            = 1876–1878
| event5                 = [[Втора уставна ера (Отоманско Царство)|Втор уставен период]]
| date_event5            = 1908–1920
| event6                 = [[Отомански државен удар (1913)|Државен удар]]
| date_event6            = 23 јануари 1913
| event7                 = [[Укинување на османлискиот султанат|Укинување на султанатот]]{{efn|1 ноември 1922 година го означува формалниот крај на Отоманското Царство. Мехмед VI заминал од Цариград на 17 ноември 1922 година.}}
| date_event7            = 1 ноември 1922
| event_post             = [[Укинување на калифатот]]
| date_post              = 3 март 1924
| stat_year1             = 1481
| stat_area1             = 1,220,000
| ref_area1              = <ref name="Taagepera498" />
| stat_year2             = 1521
| stat_area2             = 3,400,000
| ref_area2              = <ref name="Taagepera498" />
| stat_year3             = 1683
| stat_area3             = 5,200,000
| ref_area3              = <ref name="Taagepera498">{{Cite journal |last=Рејн Тагепера |author-link=Рејн Тагепера |date=септември 1997 |title=Модели за проширување и стегање на големите политики: контекст за Русија |url=http://www.escholarship.org/uc/item/3cn68807 |journal=[[Квартален весник на меѓународни студии]] |volume=41 |issue=3 |page=498 |doi=10.1111/0020-8833.00053 |jstor=2600793 |access-date=8 July 2019 |archive-date=19 ноември 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181119114740/https://escholarship.org/uc/item/3cn68807 |url-status=live | issn = 0020-8833 }}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Турџин |first1=Петер |last2=Адамс |first2=Џонатан M. |last3=Хал |first3=Томас Д. |date=декември 2006 |title=Источнозападна ориентација на историските царства |url=http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381 |journal=Весник за истражување на светските системи |volume=12 |issue=2 |page=223 |issn=1076-156X |access-date=12 септември 2016 |archive-date=20 мај 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190520161830/http://jwsr.pitt.edu/ojs/index.php/jwsr/article/view/369/381 |url-status=live }}</ref>
| stat_year4             = 1913
| stat_area4             = 2,550,000
| ref_area4              = <ref name="Taagepera498"/>
| stat_year5             = 1912
| stat_pop5              = 24,000,000
| ref_pop5               = <ref name="Erickson2003">{{Cite book |last=Ериксон |first=Едвард |title=Поразот во детали: Отоманската армија на Балканот, 1912–1913 |date=2003 |publisher=Издавачка куќа Гринвуд |isbn=978-0-275-97888-4 |page=59}}</ref>
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year           = 
| currency               = варијанти: [[акче]], пара, [[алтин]], [[куруш]] ([[пијастир]]), [[Отоманска лира|лира]]
| p1                     = Икониски Султанат
| p2                     = Анадолски бејлици
| p3                     = Византија
| p4                     = Морејско Деспотство{{!}}Морејско Деспотство
| p5                     = Трапезунтско Царство
| p6                     = Кнежество Теодоро
| p7                     = Второ Бугарско Царство
| p8                     = Видинско Царство
| p9                     = Добруџанско Деспотство
| p10                    = Ловечанско Деспотство
| p11                    = Српско Деспотство
| p12                    = Кралство Босна
| p13                    = Зета под династија Црнојевиќи{{!}}Зета
| p14                    = Кралство Унгарија
| p15                    = Кралство Хрватска и Далмација{{!}}Кралство Хрватска
| p16                    = Лешка Лига
| p17                    = Мамелучки Султанат{{!}}Мамелучки Султанат
| p18                    = Хафсидско Царство {{!}}Хафсидско Царство
| p19                    = Ак Којунлу
| p20                    = Болничари
| p21                    = Кралство Тлемсен
| s1                     = Турција
| s2                     = Прва Грчка Република{{!}}Грчка Република
| s3                     = Кавкаско Вицекралство (1801–1917){{!}}Кавкаско Вицекралство 
| s4                     = Кнежевство Бугарија
| s5                     = Источна Румелија
| s6                     = Независна Албанија{{!}}Албанија
| s7                     = Кралство Романија
| s8                     = Србија{{!}}Србија
| s9                     = Австроунгарска Босна и Херцеговина{{!}}Босна и Херцеговина
| s10                    = Кнежевство Црна Гора
| s11                    = Идрисидско Емиратство Асир{{!}}Асир
| s12                    = Кралство Хиџаз
| s13                    = Администрација на окупирана непријателска територија{{!}}АОНТ
| s14                    = Мандаторство Ирак
| s15                    = Француски Алжир
| s16                    = Британски Кипар
| s17                    = Француски Протекторат Тунис{{!}}Француски Тунис
| s18                    = Италијанска Триполитанија
| s19                    = Италијанска Киренајка
| s20                    = Шејкдомство Кувајт
| s21                    = Мутавеклиско Кралство Јемен{{!}}Кралство Јемен
| s22                    = Египетски Султанат
<!-- This infobox intentionally does not contain a "today part of" section. Please do not add one without establishing consensus on the talk page. -->| demonym                = [[Османлиски Турци|Отомански]]
}}
'''Отоманско Царство''' или '''Османлиско Царство''' {{Efn|{{IPAc-en|ˈ|ɒ|t|ə|m|ə|n}}{{indent}}{{*}}{{Lang-ota|دولت عليه عثمانيه|Devlet-i ʿAlīye-i ʿO<u>s</u>mānīye||Возвишена Отоманска Држава|lit=Возвишена Отоманска Држава}}{{indent}}{{*}}{{Lang-tr|Osmanlı İmparatorluğu}} или {{Lang|tr|Osmanlı Devleti}}{{indent}}{{*}}{{Lang-fr|Empire ottoman}}<!--Францускиот јазик има афинитети со доцното Отоманско Царство од Танзиматот до 1923 година, видете [[Јазици на Отоманското Царство ]] // Исто така малцинските јазици на христијаните и на Евреите се фуснотирани под францускиот бидејќи францускиот бил заеднички образовен јазик меѓу нив, а странците (турски официјалните лица знаеле и француски)-->{{efn|"Возвишената Отоманска држава“ не ги користела јазиците на малцинствата за христијаните и Евреите, ниту на францускиот,<ref name=StraussConstp36/> заедничкиот западен јазик меѓу образованите во доцното Отоманско Царство.<ref name=StraussConstp26/> [[Јазици на Отоманското Царство|Малцински јазици, кои го користат истото име на француски]]:<ref name=StraussConstp36/> 
* {{Lang-hyw|Օսմանեան տէրութիւն|Osmanean Têrut'iwn|Османлиска власт/владеење}}, {{lang-hyw|Օսմանեան պետութիւն|Osmanean Petut'iwn|Отоманска Држава|label=none}} и {{lang-hyw|Օսմանեան կայսրութիւն|Osmanean Kaysrut'iwn|Отоманско Царство|label=none}} 
* {{Lang-bg|Османска империя|Otomanskata Imperiya}}; {{lang|bg|Отоманска империя}} е архаична верзија. Определен член се формира {{lang|bg|Османската империя}} и {{lang|bg|Османска империя}} се синоними
* {{Lang-el|Оθωμανική Επικράτεια|Othōmanikē Epikrateia}} и {{lang-el|Оθωμανική Αυτοκρατορία|Othōmanikē Avtokratoria|label=none}} 
* {{Lang-lad|Imperio otomano}}}}<ref name="StraussConstp36">{{Cite book |last=Страус|first=Јохан|title=Првиот отомански експеримент во демократијата|date=2010 |publisher=[[Ориентски институт - Истанбул]] |editor-last=Херцог, Кристоф|location=[[Вирцбург]] |pages=21–51 |chapter=Устав за повеќејазична империја: преводи на „Канун-и Есаси“ и други официјални текстови на јазиците на малцинствата |editor-last2=Малек Шариф|chapter-url=https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/download/pdf/2734659?originalFilename=true |access-date=15 септември 2019 |archive-date=11 октомври 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191011233851/https://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/menalib/download/pdf/2734659?originalFilename=true |url-status=live }} ([http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/urn/urn:nbn:de:gbv:3:5-91645 info page on book] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190920231333/http://menadoc.bibliothek.uni-halle.de/urn/urn:nbn:de:gbv:3:5-91645 |date=20 септември 2019 }} на [[Универзитет „Мартин Лутер“]]) // CITED: p. 36 (PDF p. 38/338)</ref>}} ([[Отомански турски јазик|отомански турски]]: دولتْ علیّه عثمانیّه ''Devlet-i Âliye-yi Osmâniyye'';<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.twareekh.com/images/upload/aboutus/ottmani10liras1334F-.jpg |title=Отоманска банкнота со арапско писмо|accessdate=2008-12-08 |archive-date=2017-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328141013/http://www.twareekh.com/images/upload/aboutus/ottmani10liras1334F-.jpg |url-status=dead }}</ref>  [[турски јазик|турски]]: ''Osmanlı İmparatorluğu''), исто така од современите историчари позната и како '''Турска Империја'''<ref>{{Cite journal |last=П. |first=E. A. |date=1916 |title=Преглед на последното наследство на калифот: кратка историја на Турската Империја|url=https://www.jstor.org/stable/1779249 |journal=Географски весник|volume=47 |issue=6 |pages=470–472 |doi=10.2307/1779249 |issn=0016-7398 |jstor=1779249 |access-date=10 July 2022 |archive-date=10 јули 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220710152110/https://www.jstor.org/stable/1779249 |url-status=live }}</ref> — мултиетничка држава{{efn|[[Отоманска династија|Отоманската династија]] ја носела и титулата „[[Список на калифи#Отомански калифат (1517–3 март 1924)|калиф]]“ по османлиската победа над [[Мамлучки Султанат|Мамелучкиот Султанат]] во [[Каиро]] во [[Битка кај Риданија|битката кај Риданија]] во 1517 година до [[укинување на калифатот]] по страна на [[Турција|Турската Република]] во [[1924]] година.}} што постоела во периодот од [[1299]] до [[1922]] година, или вкупно 624 години<ref>Султанатот бил аболициран на 1 ноевмри, 1922. [[Мехмед VI]], последниот отомански султан, бил протеран од Цариград на 17 ноември, 1922.</ref> како империјална [[монархија]], или до [[24 јули]] [[1923]] година, [[де јуре]] како држава<ref>Со [[Договорот од Лозана]] (потпишан на 24 јули, 1923) новата турска држава (сè уште не Република, која била прогласена подоцна на 29 октомври, 1923) со седиште во [[Анкара]] е меѓународно призната како наследничка на отоманската држава.</ref>.Таа била наследена од страна на [[Република Турција]],<ref>[http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne Full текст на Договорот од Лозана (1923)] {{en}}</ref> која официјално била прогласена на [[29 октомври]] [[1923]] година.

Отоманското Царство е едно од најголемите царства кое контролирало голем дел од [[Југоисточна Европа]], [[Западна Азија]] и [[Северна Африка]], помеѓу 14 и почетокот на 20 век. Царството, исто така, го контролирал источниот дел на [[Средна Европа]] од 16 век до крајот на 17 век<ref>{{Cite web |title=Водич за историјата на признавањето, дипломатските и конзуларните односи на Соединетите Американски Држави, по земја, од 1776 година: Унгарија|url=https://history.state.gov/countries/hungary |access-date=24 август 2023 |website=Стејт департмент на САД}}</ref>. Царството било основано на крајот на [[13 век]] во северозападна [[Мала Азија|Анадолија]] во градот [[Согут]] (денешна провинција [[Билеџик (покраина)|Билеџик]]) од туркоманскиот<ref>{{Cite book |last1=A'goston |first1=Ga'bor |title=Енциклопедија на Отоманското Царство|last2=МАстерс|first2=Брус Алан|date=2008 |publisher=''Infobase Publishing'', Љујорк|isbn=978-0-8160-6259-1 |page=444}} „Осман едноставно беше еден од бројните племенски водачи на „туркоманите“ кои дејствуваа во регионот Сакарија."; {{Cite web |title=Осман I |url=https://www.britannica.com/biography/Osman-I |website=Енциклопедија Британика|access-date=1 јули 2020 |archive-date=24 април 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180424073731/https://www.britannica.com/biography/Osman-I |url-status=live }} Осман I, наречен уште и Осман Гази, (роден околу 1258 година — починал 1324 или 1326 година), владетел на туркменското кнежество во северозападна Анадолија, кој се смета за основач на отоманската турска држава.</ref> племенски водач [[Осман I]],<ref>{{Cite book |last=Финкел|first=Каролин|title=Сонот на Осман: Приказната за Отоманското Царство, 1300–1923 |url=https://archive.org/details/osmansdreamstory0000fink|date=2006-02-13 |publisher=''Basic Books'' |isbn=978-0-465-02396-7 |pages=[https://archive.org/details/osmansdreamstory0000fink/page/2 2], 7}}</ref> По 1354 година, [[Османлии]]те преминале во [[Европа]] и со освојувањето на [[Балкан]]от, Отоманскиот [[Анадолски бејлици|бејлик]] бил трансформиран во трансконтинентално царство. Османлиите ставиле крај на [[Византија]] со [[Пад на Цариград (1453)|освојувањето]] на [[Историја на Цариград|Цариград]] во [[1453]] година од страна на [[Мехмед II]]<ref name="Quataert2005">{{Cite book |last=Кватерт|first=Доналд|title=Отоманско Царство, 1700–1922 |date=2005 |publisher=''Прес на Универзитетот Кембриџ''|isbn=978-0-521-83910-5 |edition=2 |page=4}}</ref> (неброејќи го неговиот татко [[Ертугрул]]), иако како династија не била прогласена сѐ до [[1383]] година кога [[Мурат I]] се самопрогласил за [[султан]]. Дотогаш, владетелите се нарекувале [[бег]]ови или поглавари. Според династијата, и народот се нарекувал [[Османлии|Турци-Османлии]].

Под владеењето на [[Сулејман Величествениот]], Отоманското Царство го означило врвот на својата моќ и просперитет, како и највисокиот развој на своите владини, социјални и економски системи<ref>{{Cite web |date=6 мај 2008 |title=Отоманско Царство|url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1801?_hi=41&_pos=3 |access-date=26 август 2010 |publisher=Оксфордски исламски студии - онлајн|archive-date=10 јуни 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220610093907/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1801?_hi=41 |url-status=live }}</ref>. На почетокот на 17 век, царството содржело [[Административна поделба на Отоманското Царство|32 провинции]] и бројни вазални држави. Некои од нив подоцна биле апсорбирани во Отоманското Царство, додека на други им биле доделени различни видови автономија во текот на вековите.{{efn|Царството, исто така, привремено стекнало авторитет над далечните прекуокеански земји преку изјави за верност кон [[Отоманска династија|Отоманскиот султан и калиф]], како што е [[Османлиска инвазија на Ачех|декларацијата на султанот од Ачех]] во 1565 година, или преку привремени аквизиции на острови како што е [[Лансароте]] во [[Атлантски Океан|Атлантскиот Океан]] во 1585 година.<ref>{{Cite web |date=29 March 2010 |title=Türk Deniz Kuvvetleri - Turkish Naval Forces |url=http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/tarihimiras/AtlantikteTurkDenizciligi.php |url-status=bot: unknown |archive-url=https://web.archive.org/web/20100329023319/http://www.dzkk.tsk.tr/turkce/tarihimiras/AtlantikteTurkDenizciligi.php |archive-date=29 March 2010 |access-date=12 March 2020}}</ref>}} Со [[Отомански Цариград|Цариград]] (денешен [[Истанбул]]) како главен град и контрола на земјиштето околу медитеранскиот басен, царството било во центарот на интеракциите помеѓу [[Блискиот Исток]] и [[Европа]] шест векови.

Иако некогаш се сметало дека царството влегло во период на опаѓање по смртта на Сулејман Величествениот, овој став повеќе не е поддржан од мнозинството академски историчари.<ref name="decline">{{Cite book |last=Хатавеј|first=Џејн|title=Арапските земји под османлиско владеење, 1516–1800 |url=https://archive.org/details/arablandsunderot0000hath|date=2008 |publisher=''Pearson Education Ltd''. |isbn=978-0-582-41899-8 |page=[https://archive.org/details/arablandsunderot0000hath/page/8 8] |quote=историчарите на Отомсндкото Царство го отфрлија наративот за опаѓање во корист на оној за криза и адаптација}}; {{Cite book |last=Тезџан|first=Баки|title=Второто Отоманско Царство: Политичка и социјална трансформација во раниот модерен период|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=2010 |page=9 |isbn=978-1-107-41144-9 |quote=Отоманистичките историчари изработија неколку дела во последните децении, ревидирајќи го традиционалното разбирање на овој период од различни агли, од кои некои дури и не се сметаа за теми на историско истражување во средината на дваесеттиот век. Благодарение на овие дела, конвенционалниот наратив за отоманската историја - дека во доцниот шеснаесетти век Отоманското Царство влегло во продолжен период на опаѓање обележан со постојано зголемување на военото распаѓање и институционална корупција - беше отфрлен..}}; {{Cite book |editor=Кристин Вудхед|title=Отоманскиот Свет|chapter=Вовед|last=Вудхед|first=Кристен|isbn=978-0-415-44492-7 |date=2011 |page=5 |publisher=''Routledge'' |quote=Отоманистичките историчари во голема мера ја отфрлија идејата за пад по 1600 година}}</ref> Поновиот академски консензус претпоставува дека царството продолжило да одржува флексибилна и силна економија, општество и војска во текот на 17 и во поголемиот дел од 18 век.<ref>{{Cite book |last=Агостон|first=Габор|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|date=2009 |editor-last=Агостон|editor-first=Габор|page=xxxii |chapter=Вовед|editor-last2=Брус Мастерс}}; {{Cite book |last=Фароки|first=Сураија|editor-last=Иналџик|editor-first=Халил|editor2=Доналд Кватерт|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 |volume=2 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=1994 |page=553 |chapter=Кризи и промени, 1590–1699 |isbn=978-0-521-57456-3 |quote=Во изминатите педесет години, научниците честопати имаат тенденција да го гледаат ова намалено учество на султанот во политичкиот живот како доказ за „отоманската декаденција“, која наводно започнала во некое време во втората половина на шеснаесеттиот век. Но, неодамна, повеќе се забележува на фактот дека Отоманското Царство сè уште било застрашувачка воена и политичка сила во текот на седумнаесеттиот век, и дека забележливо, иако ограничено економско закрепнување следело по кризата од годините околу 1600 година; по кризата од војната 1683–1699 година, следел подолг и порешителен економски подем. Главните докази за опаѓање не биле видливи пред втората половина на XVIII век.}}</ref> Меѓутоа, за време на долгиот период на мир од 1740 до 1768 година, отоманскиот воен систем заостанувал зад оној на неговите европски ривали, [[Хабсбуршката Монархија|Хабсбуршкото]] и [[Руско Царство|Руското]] Царство<ref name="AksanOW">{{Cite book |last=Аксан|first=Вирџинија|title=Отомански војни, 1700–1860|date=2007 |publisher=''Pearson Education Ltd''. |isbn=978-0-582-30807-7 |pages=130–135}}</ref>. Последователно, [[Османлии]]те претрпелеа тешки воени порази кон крајот на 18 и почетокот на 19 век. Успешната [[Грчка војна за независност]] завршила со деколонизација на [[Грција]] по [[Лондонски протокол (1830|Лондонскиот протокол]] (1830) и [[Договор од Цариград (1832)|Цариградскиот договор]] (1832). Овој и други порази ја поттикнало османлиската држава да иницира сеопфатен процес на реформи и модернизација познат како [[Танзимат]]. Така, во текот на 19 век, османлиската држава станала многу помоќна и организирана внатрешно, и покрај тоа што претрпела дополнителни територијални загуби, особено на Балканот, каде што се појавиле голем број нови држави.<ref>{{Cite book |last=Кватерт|first=Доналд|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 |date=1994 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-0-521-57456-3 |editor-last=Иналџик|editor-first=Халил|volume=2 |page=762 |chapter=Време на промени, 1812–1914 |editor-last2=Доналд Кватерт}}</ref>

[[Комитет за единство и напредок|Комитетот за единство и напредок]] (КЕН) ја воспоставил [[Втора уставна ера (Отоманско Царство)|Втората уставна ера]] во [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] во 1908 година, претворајќи го царството во [[уставна монархија]], кое спровело конкурентни повеќепартиски избори. Меѓутоа, по катастрофалните [[Балкански војни]], тогаш радикализираната и националистичка КЕН ја презела владата во [[државниот удар]] во 1913 година, создавајќи еднопартиски режим. КЕН направил сојуз со [[Германско Царство|Германија]], надевајќи се дека ќе избегне дипломатската изолација која придонела за нејзините неодамнешни територијални загуби, и на тој начин се приклучила на [[Првата светска војна]] на страната на [[Централни сили|Централните сили]]<ref>{{Cite book |last=Финдли|first=Картер |title=Турција, исламот, национализмот и модерноста: историја, 1789–2007 |date=2010 |publisher=Прес на Универзитет Јејл|isbn=978-0-300-15260-9 |location=Њу Хеван|page=200}}</ref>. Додека царството можело во голема мера да се одржи за време на судирот, тоа се борело и со внатрешно несогласување, особено со [[Арапско востание|Арапското востание]] во неговите арапски територии. За тоа време, османлиската влада извршила [[Ерменски геноцид|геноцид]] врз Ерменците, Асирците и Грците<ref>{{Cite book |last=Кватерт|first=Доналд|title=Отоманско Царство, 1700–1922 |date=2005 |publisher=Прес на универзитетот Кембриџ |page=186}}; {{Cite journal |last1=Шалер|first1=Доминик Џ |last2=Цимерер|first2=Јурген|date=2008 |title=Доцни отомански геноциди: распаѓање на Отоманското Царство и младотурско население и политики за истребување – вовед|journal=Весник за истражување на геноцидот|volume=10 |issue=1 |pages=7–14 |doi=10.1080/14623520801950820 |s2cid=71515470}}</ref>. Поразот на царството и окупацијата на дел од нејзината територија од страна на [[Сојузници во Првата светска војна|сојузничките сили]] по [[Првата светска војна]] резултирало со [[Поделба на Отоманското Царство|негова поделба]] и губење на неговите јужни територии, кои биле поделени меѓу [[Обединетото Кралство]] и [[Франција]]. Успешната [[турска војна за независност]], предводена од [[Мустафа Кемал Ататурк]] против окупаторските сојузници, довела до појава на [[Република Турција]] во срцето на [[Мала Азија]] и [[Укинување на османлискиот султанат|укинување на отоманската монархија]].<ref>{{Cite book |last=Ховарт|first=Даглас A. |title=Историја на Отоманското Царство |date=2016 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-1-108-10747-1 |page=[https://books.google.com/books?id=e57eDQAAQBAJ&pg=PA318 318]}}</ref>

Отоманското Царство во многу аспекти се смета за [[ислам]]ски наследник на [[Византија|Источната Римското Царство]].<ref>Brown, Leon Carl, ''Imperial Legacy'', (Columbia University Press, 1997), 1. {{en}}</ref>

==Име==
{{Main|Список на имиња на Отоманското Царство}}

Зборот ''Отоман'' е историска англикизација на името на [[Осман I]], основачот на царството и на [[Отоманска династија|владејачката династија]]. Името ''Осман'' претставува турската форма на арапското име ''Утман'' (عثمان). На [[Отомански Турски јазик|отомански турски јазик]], царството било познато како  ''{{Lang|tr|Devlet-i ʿAlīye-yi ʿO<u>s</u>mānīye}}'' ({{Lang|ota|دولت عليه عثمانیه}}), ''{{lit|Возвишена Отоманска Држава}}'', или ''{{Lang|tr|Devlet-i ʿO<u>s</u>mānīye}}'' ({{Lang|ota|دولت عثمانيه‎}}), ''{{lit|Отоманска Држава}}''.

Турскиот збор за „отомански“ ({{Lang|tr|Osmanlı}}) првично се однесува на племенските следбеници на Осман во XIV век. Зборот подоцна започнал да се користи за да се однесува на воено-административната елита на царството. Спротивно на тоа, терминот „''Турк''“ ({{Lang|tr|Türk}}) се користел за да се идентификува анадолското селско и племенско население и се сметал за омаловажувачки термин кога се применувал за урбани, образовани поединци.<ref>{{Cite book |last=Агостон|first=Габор|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|date=2009 |editor-last=Агостон|editor-first=Габор|chapter=Вовед|editor-last2=Брус Мастерс}}</ref>{{rp|26}}<ref>{{Cite book|last=Имбер|first=Колин|title=Отоманското Царство, 1300–1650: Структура на моќта|edition=2 |publisher=''Palgrave Macmillan'' |place=Њујорк|date=2009 |page=3 |quote=До 17 век, писмените кругови во Истанбул не се нарекувале себеси Турци и често, во фрази како „''бесмислени Турци''“, го користеле зборот како термин за злоупотреба..}}</ref> Во [[Ран нов век|раниот современ период]], образован турски говорител со урбано живеење, кој не бил припадник на воено-административната класа, честопати се нарекувал себеси ниту како Османлиец ниту како Турчин, туку како ''Руми''  ({{Lang|ota|رومى}}) или „''Римјанин''“, што значи жител на територијата на поранешната [[Византија]] на [[Балкан]]от и [[Анадолија]]. Терминот ''Руми'' исто така се користел за да се однесува на турски говорители од страна на другите муслимански народи од царството и пошироко<ref>{{Cite journal |last=Кафадар|first=Џемал|date=2007 |title=Рим: Културна географија и идентитет во Рум|journal=Макарнас|volume=24}}</ref>{{rp|11}}. Како што се применува за отоманските турски говорители, овој термин почнал да испаѓа од употреба на крајот на 17 век, и наместо тоа, зборот сè повеќе се поврзувал со грчкото население на царството, значење што го има и денес во [[Турција]].<ref>{{Cite book |last=Грини|first=Моли|title=Единбуршката историја на Грците, од 1453 до 1768 година|date=2015}}</ref>{{rp|51}}

Во [[Западна Европа]], имињата Отоманско Царство, Турско Царство и Турција често се користеле наизменично, при што Турција како термин бил сè повеќе фаворизиран и во формални и неформални ситуации. Оваа дихотомија била официјално завршена во 1920-1923 година, кога новоформираната турска влада со седиште во [[Анкара]] го избрала името [[Турција]] како единствено официјално име. Во моментов, повеќето научни историчари ги избегнуваат термините „Турција“, „Турци“ и „Турски“ кога се однесуваат на Османлиите, поради мултинационалниот карактер на царството.<ref name=":0">{{Cite book |last=Суџек|first=Сват|title=Отомански поморски војни, 1416–1700 |date=2015 |publisher=''The Isis Press'' |isbn=978-975-428-554-3 |location=Истанбул|page=8 |quote=Научната заедница специјализирана за османлистика во последно време практично ја забрани употребата на „Турција“, „Турци“ и „Турски“ од прифатливиот речник, прогласувајќи го „отомански“ и неговата проширена употреба за задолжителни и дозволувајќи го терминот „турски“ единствено во јазичнен и филолошки контекст.}}</ref>

== Историја ==
{{главна|Историја на Отоманското Царство}}

=== Периодот од 1299 до 1453 година ===
{{главна|Подем на Отоманското Царство}}
==== Периодот од создавањето до интерегнумот ====
{{Историја на Отоманското Царство}}

{{Further|Осман I|Османлиска династија|Отомански тези за светата војна}}

Потеклото на [[Отоманци]]те може да се проследи назад во [[11 век]], кога на територијата на [[Анадолија]] опстојувале неколку мали муслимански емирати со [[Туркиски народи|туркиско потекло]]. Главната цел на овие т.н. [[анадолски бејлици]] била да ги одбранат своите територии од страна на [[Византија]]. Во текот на тој период, во освоените земји во Анадолија се населиле голем број на [[туркиски народи]].<ref>{{наведена книга |last=Малком Холт|first=Питер|author2= Ен К. С. Ламбтон, Бернард Левис|title=Кембричка историја на исламот|year=1977 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=0-5212-9135-6 |pages=231–232 }}</ref> Меѓутоа, во [[1073]] година и по победата на [[Селџучко Царство|Селџучкото Царство]] во [[Битка кај Манцикерт|битката кај Манцикерт]], овие анадолски бејлици добиле можност да прогласат своја независност од [[Селџуци]]те. Поеѓу овие помали кнежевства било и кнежевството со престолнина во [[Согут]]. Тоа било предводено од страна на [[Ертугрул]]. Кога во [[1281]] година починал, неговиот син [[Осман I|Осман]] станал негов наследник. Со оглед на тоа што [[Икониски Султанат|Румскиот Султанат]] опаѓал во [[13 век]], [[Анадолија]] била поделена на бројни независни турски кнежевства познати како [[Анадолски бејлици]]. Еден од овие бејлици, во регионот на Битинија, на границата на [[Византија]], бил предводен од турскиот племенски водач [[Осман I|Осман]] (р. 1323/4), фигура со нејасно потекло од која потекнува името на царството.<ref>{{Cite book |last=Кермели|first=Евгенија|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|date=2009 |publisher=''Infobase Publishing'' |isbn=978-1-4381-1025-7 |editor-last=Агостон|editor-first=Габор|chapter=Осман I |editor-last2=Мастерс|editor-first2=Брус|orig-date=2008}}</ref>{{rp|444}} Раните следбеници на Осман се состоеле и од турски племенски групи и од византиски отпадници, а најголем дел од нив, но не сите, биле преобратени во [[ислам]]<ref>{{Cite book |last=Ловри|first=Хит|title=Природа на раната османлиска држава|date=2003 |publisher=SUNY Press |isbn=978-0-7914-5636-1 |url=https://books.google.com/books?id=fAppWuoFv3QC |access-date=9 септември 2021 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151032/https://www.google.com/books/edition/The_Nature_of_the_Early_Ottoman_State/fAppWuoFv3QC?hl=en&gbpv=1 |url-status=live }}</ref>{{rp|59}}<ref>{{Cite book |last=Кефадар|first=Џемал|title=Помеѓу два света: изградбата на отоманската држава|date=1995}}</ref>{{rp|127}}. Многу бргу по овие настани, новиот водач се прогласил за врховен бег и основал нова династија, наречена според него [[Османлиска династија]]. Така, Осман станал првиот владетел на Османлиското Царство во [[1299]] година.<ref>{{наведена книга |last=Биделекс|first=Роберт|author2=Јан Џеферс|title=Историја на Источна Европа: кризи и промени|year=1998 |publisher=''Routledge'' |isbn=0-4151-6111-8 |pages=62 }}</ref> Во [[1265]] година, византискиот град [[Согут]] бил освоен од страна на Осман бег.<ref>{{наведена книга|last=Паркер|first=Џефри|title=Компактна историја на светот|location=Лондон|publisher=''Times Books''|year=2005|pages=71}}</ref> Византискиот пораз во [[битка кај Бафеј|битката кај Бафеј]] во [[1302]] година придонел и за подемот на Осман. Не е добро познато на кој начин раните Османлии доминирале над своите соседи, поради недостигот на извори што преживеале од овој период. Според [[Отомански тези за светата војна|Отоманските тези за светата војна]], кои станале популарни во текот на 20 век, заслугата за нивниот успех го гледа во нивното собирање верски војници да се борат за нив во име на исламот, но тоа повеќе не е општо прифатено. Ниту една друга хипотеза не привлекла широко прифаќање.<ref>{{Cite book |last=Финкел|first=Каролајн|title=Сонот на Осман: Историјата на Отоманското Царство|date=2005 |publisher=''Basic Books'' |isbn=978-0-465-00850-6 |url=https://books.google.com/books?id=9cTHyUQoTyUC&pg=PA5 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151035/https://books.google.com/books?id=9cTHyUQoTyUC&pg=PA5 |url-status=live }}</ref>{{rp|5, 10}}<ref>{{Cite book |last=Линдер|first=Руди Пол|title=Кембричка Историја на Турција|date=2009 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|editor-last=Флит|editor-first=Кејт|volume=1, Византија до Турција, 1071–1453 |location=Кембриџ|chapter=Анадолија, 1300–1451}}</ref>{{rp|104}}

Во векот по смртта на [[Осман I]], османлиската власт започнала да се протега од [[Анадолија]] и на [[Балканот]]. Најраните судири започнале за време на [[Отоманско-византиски војни|Византиско-отоманските војни]], водени во Анадолија кон крајот на [[13 век]], пред да навлезат во [[Европа]] во средината на [[14 век]], проследени со [[Османлиско-бугарски војни|бугарско-отоманските војни]] и [[Отоманско-српски војни|српско-отоманските војни]] започнати во средината на [[14 век]]. Голем дел од овој период се карактеризира со [[Румелија|отоманска експанзија на Балканот]].<ref>{{Cite book |last=Елси|first=Роберт|title=Историски речник на Косово|date=2004 |publisher=''Scarecrow Press'' |isbn=978-0-8108-5309-6 |url=https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151033/https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA95 |url-status=live }}</ref>{{rp|95–96}}

Синот на Осман, [[Орхан I|Орхан]], продолжил со проширување на своите територии на сметка на [[Византија]]. [[Орхан I|Орхан]] го [[Опсада на Бурса|освоил]] северозападниот анадолски град [[Бурса]] во [[1326]] година, по чие освојување Бурса станала нова престолнина на османлиската држава и ја заменила византиската контрола во регионот. Во [[1331]] година [[Опсада на Никеја (1331)|паднала Никеја]], а во [[1337]] [[Опсада на Никомедија|паднала Никомедија]]. Во негово време, земјата започнала да се организира како држава во која биле пуштени односно изработени првите ковани пари, била направена модернизирана војска. Орхан се оженил за Теодора, ќерка на византискиот принц [[Јован VI Кантакузин]]. Во [[1346]] година Орхан отворено го поддржал Јован VI во симнувањето од престолот на [[Јован V Палеолог]]. Кога тој дошол на престолот, на Отоманците им било дозволено да го [[Падот на Галиполе|окупираат]] напуштениот [[Галиполе]]. Во следната деценија, Отоманците започнале колонизација на [[Тракија]] со [[Муслимани|муслиманско население]]. Сепак, [[Византиски владетели|византискиот цар]] бил принуден да потпише договор со Орхан, според кој [[Византија]] ја признала загубата на [[Тракија]].

Наследник на Орхан бил [[Мурат I]]. Првата поголема офанзива на новиот султан [[Мурат I]] била во [[1365]] година во [[Битка кај Одрин (1365)|Битката кај Одрин]]. Византиската армија повторно доживеала пораз, со кое бил ставен почетокот на отоманското присуство на [[Балкан]]от и [[Европа]]. Веднаш по битката, престолнината на [[Отоманци]]те била пренесена од [[Бурса]] во Адријанопол, денешен [[Одрин]]. Ова преместување на престолнината на Отоманците им овозможило место при идните напади на [[Балкан|балканските земји]]. Во [[1354]] година Отоманците ги поминале [[Дарданели]]те. Ова бил голем момент од нивното напредување по морски пат, бидејќи во голема мера го ограничиле поморскиот пат кон [[Цариград]], остварувајќи значајни победи против [[Венецијанска Република|Венецијанската Република]]. Во [[Маричка битка|Маричката битка]] (1371) Отоманците извојувале убедлива победа против [[христијанство|христијаните]] од [[Балкан]]от. По ова, [[Македонија]] и делови од [[јужна Србија]] потпаднале под отоманска власт. Важниот пристанишен град [[Солун]] бил освоен од [[Венецијанска Република|Венецијанците]] во [[1387]] година и ограбен. [[Косовска битка|Отоманската победа]] на [[Косово]] во [[1389]] година ефективно го означил крајот на [[Српско Царство|српската моќ]] во регионот, отворајќи го патот за [[Османлиски војни во Европа|отоманската експанзија]] во [[Европа]]. Според голем дел од историчарите, Косовската битка била една од најзначајните победи на царството<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9046112 Косовска битка, '' Енциклопедија Британика'']</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.bartleby.com/65/ko/Kosovo.html |title=Косовско Поле, ''Енциклопедија Колумбија'' |accessdate=2010-07-01 |archive-date=2008-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080707043817/http://www.bartleby.com/65/ko/Kosovo.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588292/Kosovo_Battle_of.html |title=Косовска битка, ''Енциклопедија Енкарта'' |accessdate=2010-07-01 |archive-date=2008-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080104021958/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588292/Kosovo_Battle_of.html |url-status=dead }}</ref><ref>Историски речник на Косово од Роберт Елси, стр.95</ref><ref>''Енциклопедија на светската историја: античка, средновековна и модерна, хронолошки распоредена''</ref><ref>''Глобален тероризам'' од Џејмс М Луц, Бренда Луц, стр.103</ref> Во оваа битка загинал султанот Мурат., каде загинал султанот Мурат, а за нов султан бил избран [[Бајазит I]].

[[Битка кај Никопол|Битката кај Никопол]] за [[Второ Бугарско Царство|бугарското]] [[Видинско Царство]] во [[1396]] година, која нашироко се смета за последна голема [[Крстоносни војни|крстоносна војна]] во [[средниот век]], не успеала да го запре напредувањето на Османлиите<ref>{{Cite book |last=Никол|first=Дејвид|title=Никопол 1396: Последната крстоносна војна|date=1999 |publisher=''Osprey Publishing'' |isbn=978-1-85532-918-8}}</ref>.

[[File:Battle of Nicopolis.jpg|thumb|left|upright|[[Битка кај Никопол|Битката кај Никопол]] во 1396 година, прикажана на [[отоманска минијатура]] од 1523 година]]

Како што Османлиите ги проширувале своите тертории кон Балканот, [[Опсади на Цариград|освојувањето на Цариград]] станало клучна цел. Османлиите веќе ја освоиле контролата врз речиси сите поранешни византиски земји што го опкружувале градот, но силната одбрана на стратешката позиција на [[Цариград]] на [[Босфор|Босфорскиот теснец]] го отежнувала освојувањето. Во [[1402]] година, на [[Византијци]]те привремено им олеснало кога турко-монголскиот водач [[Тамерлан|Тимур]], основач на [[Тимуриди|Тимуридското Царство]], го нападнал Отоманското Царство од исток. Во [[Битка кај Ангора|битката кај Анкара]] во 1402 година, Тимур ги поразил османлиските сили и го зел султанот [[Бајазит I]] како затвореник<ref>Исмаил Хаки Узунчарсили. Османли тарихи, том, 3 стр, Анкара 1972, 310-320</ref>, фрлајќи го царството во неред. [[Отомански интеррегнум|Граѓанската војна]] која следеле, позната и како ''Фетрет Деври'', траела од 1402 до 1413 година додека синовите на Бајазит се бореле за престолот. Војната завршила кога [[Мехмед I|Мехмед]] се појавил како султан и ја врати османлиската власт.<ref>{{Cite book |last1=Агостон|first1=Габор|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA363 |title=Енциклопедија на Отоманското Царство|last2=Брус Алан Мастерс|date=2009 |publisher=''Infobase Publishing''|isbn=978-1-4381-1025-7 |orig-date=2008 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA363 |url-status=live }}</ref>{{rp|363}}

[[File:Sultan Uthman I.jpg|thumb|[[Отоманска миијатура]] на [[Осман I]] од Јахја Бустанзаде (18 век)]]

Балканските територии изгубени од Османлиите по [[1402]] година, вклучувајќи ги [[Солун]], [[Македонија]] и [[Косово]], подоцна биле повторно освоени од [[Мурат II]] помеѓу 1430-тите и 1450-тите. На [[10 ноември]] [[1444]] година, Мурат ја одбил крстоносната војна во [[Варна]] победувајќи ги унгарските, полските и влашките војски под водство на [[Владислав III (крал на Полска)|Владислав III]] (крал на Полска и Унгарија) и [[Јанош Хунади]] во [[Битка кај Варна|битката кај Варна]], иако Албанците под [[Скендербег]] продолжиле да се спротивставуваат. Четири години подоцна, Јанош Хунади подготвил друга војска од унгарски и влашки сили за напад на Турците, но повторно бил поразен во [[Битка на Косово (1448)|Втората битка за Косово]] во [[1448]] година.<ref>{{Cite book |last1=Ујар|first1=Месут|url=https://books.google.com/books?id=JgfNBKHG7S8C&pg=PA29 |title=Воена историја на Османлиите: од Осман до Ататурк|last2=Едвард Ериксон |date=2009 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-0-275-98876-0 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=JgfNBKHG7S8C&pg=PA29 |url-status=live }}</ref>{{rp|29}}

Според современата историографија, постои директна врска помеѓу брзото отоманско воено напредување и последиците од [[Црната смрт]] од средината на 14 век. Византиските територии, каде што биле извршени првичните османлиски освојувања, биле исцрпени демографски и воено поради избувнувањето на чума, што ја олеснило отоманската експанзија. Дополнително, ловот на робови претсставувало главната економска движечка сила зад османлиското освојување. Некои автори од 21 век го репериодизираат османлиското освојување на Балканот во фазата ''[[Акинџија|акинџи]]'', која се карактеризира со континуиран лов на робови и уништување, проследено со фаза на административна интеграција во Отоманското Царство<ref name="Schmitt-Kiprovska">{{cite journal |url=https://brill.com/view/journals/jesh/65/4/article-p497_1.xml |last1=Schmitt |first1=О. Џ. |last2=Кипровска|first2=М. |date=2022 |title=Отоманските напаѓачи (Акинџии) како движечка сила на раното отоманско освојување на Балканот и економијата заснована на ропство|journal=Весник на економската и социјалната историја на Ориентот|publisher=Брил|volume=65 |issue=4 |pages=497–582 |doi=10.1163/15685209-12341575 |s2cid=249355977 |access-date=12 ноември 2022 |archive-date=6 ноември 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221106181200/https://brill.com/view/journals/jesh/65/4/article-p497_1.xml |url-status=live}}</ref><ref name="Nükhet_Varlik">{{cite book|url=https://www.cambridge.org/core/books/plague-and-empire-in-the-early-modern-mediterranean-world/D35B6A9462B1E2849AA2F9A75048DF69|title=Чумата и царството во раниот модерен медитерански свет, отоманско искуство, 1347–1600|author=Нукет Варлик|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|year=2015|doi=10.1017/CBO9781139004046 |isbn=978-1-139-00404-6 |s2cid=197967256 }}</ref><ref name="Yaron_Ayalon">{{cite book|url=https://www.cambridge.org/core/books/natural-disasters-in-the-ottoman-empire/2F67203808F11027678E583B5CE49C2F|title=Природни катастрофи во Отоманското Царство, чума, глад и други несреќи|author=Јарон Ајалон|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|year=2014|doi=10.1017/CBO9781139680943 |isbn=978-1-139-68094-3 }}</ref>, каде што се случила пандемијата на [[бубонска чума]] помеѓу 1347 и 1349 година.<ref name="Nükhet_Varlik"/><ref name="Yaron_Ayalon"/><ref>{{cite web|url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/advpub/0/advpub_161011/_pdf|title=Потеклото и раното ширење на Црната смрт во Италија: прв доказ за жртви на чума од Лигурија од 14 век (северна Италија)|author=Д. Чезана, О. Бенедиктов, Р. Бјанучи|publisher=''Антрополошка наука''|date=11 октомври 2016}}</ref>

==== Османлиски интеррегнум ====
{{главна|Османлиски интеррегнум }}
[[Податотека:Musa Çelebi.jpg|right|200px|thumb|Муса Челеби]]

По [[Анагорска битка|Анагорската битка]], во Отоманското Царство се дошло до [[Отомански интеррегнум|интеррегнум]] - ''меѓувлада'', период кој траел повеќе од една деценија. По битката, синовите на Бајазит побегнале на различни страни. Така, Сулејман со Големиот везир Али-паша и јаничарскиот ага се засолниле во [[Бурса]] а потоа и во [[Едрене]] каде се самопрогласил за [[султан]]. Мехмед се зацврстил во [[Амасија]] и борејќи се против Монголците, успеал да поврати некои од претходно изгубените територии. Иса се засолнил во [[Бурса]] и ја зацврстил својата власт во [[Караманија]]. Мустафа мистериозно исчезнал, додека пак Муса Челеби кој бил заробен заедно со својот татко, по неколку месеци се вратил со останките на султанот. Според пишаните извори, во времето кога тој пристигнал во [[Анадолија]], тој ги пронашол своите браќа Мехмед и Иса скарани, помеѓу кои била започната војна. Во таа војна Иса бил победен и затоа тој побегнал кај својот брат Сулејман во [[Едрене]]. Сулејман многу бргу го прифатил, со кое го ставил на чело на една армија која тргнала во поход против Мехмед. Иса, во Битката кај [[Ески Шехир]] бил поразен. Во самата битка тој бил заробен а подоцна и погубен во [[1406]] година,<ref>Фурузан Хурсев Токин, Народни движења во Турција, Истанбул 1968 година, 35.</ref> Тогаш Сулејман со својата армија преминал во [[Анадолија]] борејќи се против своите двајца браќа Мехмед и Муса, кои биле во тоа време во сојуз. Во исто време, во анадолскиот регион пристигнал влијателниот шејк Бедредин Симави.

Војната завршила во [[1413]] година, кога Мехмед Челебија се појавил како победник и тој бил прогласен за султан под името [[Мехмед I]].

==== Стабилизација и освојување на Цариград ====
[[Податотека:Zonaro GatesofConst.jpg|thumb|left|[[Мехмед II]] влегува во Цариград]]

Кога Мехмед Челебија остварил победа над своите браќа, во [[1413]] година тој бил крунисан за нов султан во [[Едрене]] како [[Мехмед I]]. Неговата прва задача била да ја врати гордоста и силата на Отоманското Царство. Мехмед престолнината на царството ја преместил од [[Бурса]] во [[Едрене]]. Албанските племиња успеале да се обединат во една држава, [[Босна]] и [[Молдавија]] биле потполно независни. [[Унгарија]] сѐ уште ги држела своите амбиции кон Балканот, а [[Венецијанска Република|Венеција]] пак крајбрежните делови.

По доаѓањето на престолот на [[Мурат II]], Отоманското Царство започналo воен поход против востанијата кои избувнувале на Балканот, особено во [[Србија]]. Во [[1422]] година Мурат безуспешно го [[Опсада на Цариград (1422)|опседнал]] [[Цариград]], а по повеќегодишна опсада, во [[1430]] година го [[Опсада на Солун (1422–1430)|освоил]] [[Солун]]. Наспроти ова, тој безуспешно водел војни против [[Скендербег]], на територијата на денешна [[Албанија]] и [[Македонија]].

Неговиот наследник, [[Мехмед II]] на отоманскиот престол се качил во [[1451]] година, по смртта на Мурат. Мехмед успеал да потпише мировен договор со Венеција и Унгарија. Откако го обезбедил тоа, тој се свртел кон престолнината на [[Византија]], Цариград. Во текот на летото во [[1452]] година [[Мехмед II]] (чиј прапрадедо [[Бајазит I]] изградил тврдина на азиската страна на [[Босфор]]) решил да изгради нова тврдина на европската страна на [[Босфор]]от со што го зацврстил отоманското влијание кај теснецот. Посебно важен аспект на градењето на оваа тврдина е тоа што на Цариград му се скратила можноста да добива помош од колиниите на [[Република Џенова|Џенова]] кои во тоа време постоеле на брегот на [[Црно Море]]. Новата твдрина била наречена [[Румелихисар|Римска тврдина]] ([[турски]]: ''Rumeli Hisarı'').

Конечната [[Падот на Цариград (1453)|опсада на Цариград]] започнала на [[2 април]] [[1453]] година. По скоро два месеци војна и битки, на [[29 мај]] престолнината била заземена. По заземањето на Цариград, Мехмед го изградил [[Топкапи-сарај]] и престолнината на Отоманското Царство била преместена од [[Едрене]] во [[Цариград]]. Мехмед бил прогласен за новиот ''Римски цезар'', замислувајќи се себеси како наследник на престолот на [[Римското Царство]]. [[Црква Света Софија (Истанбул)|Црквата Света Софија]] била претворена во [[џамија]]. Мехмед и дозволил на [[Источна православна црква|Источната православна црква]] да ја задржи својата автономија и земјиште во замена за прифаќање на отоманската власт.<ref name="books.google">{{Cite book |last=Стоун|first=Норман|title=Русика војна, мир и дипломатија: есеи во чест на Џон Ериксон|publisher=''Weidenfeld & Nicolson'' |date=2005 |isbn=978-0-297-84913-1 |editor-last=Марк Ериксон, Љубица Ериксон |page=94 |chapter=Турција во руското огледало|chapter-url=https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |url-status=live }}</ref> Поради тензијата меѓу државите од [[Западна Европа]] и [[Византија]], мнозинството од православното население го прифатило отоманското владеење како подобро од венецијанското владеење.<ref name="books.google"/> Албанскиот отпор останал главна пречка за отоманската експанзија на [[Апенински Полуостров|Италијанскиот Полуостров]].<ref>Хоџкинсон2005, p. 240</ref> [[Кројска тврдина|Кроја]] која била [[Четврта опсада на Кроја|освоена]] по смртта на [[Скендербег]].

=== Периодот од 1453 до 1566 година ===
{{главна|Територијално проширување на Отоманското Царство}}
[[Податотека:Battle of Mohács, with Suleiman I in the middle.jpg|thumb|upright|Отоманска минијатура од [[Мохачка битка (1526)|Мохачката битка]] во 1526 година<ref>{{Cite web |last=Локман|date=1588 |title=Мохачка битка (1526) |url=http://warfare.atwebpages.com/Ottoman/Ottoman.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130529094441/http://warfare.atwebpages.com/Ottoman/Ottoman.htm |archive-date=29 мај 2013}}</ref>]]
[[Податотека:Battle of Preveza (1538).jpg|thumb|[[Битка кај Превеза]]]]

Во 15 и 16 век, Отоманското Царство влегло во период на експанзија. Царството напредувало под владеење на линија на посветени и ефективни султани. Исто така, економски царството процветало поради неговата контрола на главните копнени трговски патишта меѓу [[Европа]] и [[Азија]].<ref>{{Cite book |last=Карпат, Кемал Х. |title=Османлиската држава и нејзиното место во светската историја|publisher=''Brill'' |date=1974 |isbn=978-90-04-03945-2 |location=Лејден}}</ref>{{rp|111}}{{efn|Заклучувањето на трговијата меѓу Западна Европа и Азија често се наведува како примарна мотивација за [[Изабела I]] да го финансира патувањето на [[Кристофер Колумбо]] на запад за да пронаје пат до Азија и, поопшто, за европските поморски нации да истражуваат алтернативни трговски патишта (K.Д. Мадан, ''Животот и патувањата на Васко Де Гама'' (1998), 9; И. Стиванс, ''Замислувајќи го Колумбо: книжевното патување'' (2001), 5; В.Б. Вилер и С. Бекер, ''Откривање на американското минато. Поглед на доказите: до 1877 година'' (2006), 105). Ова традиционално гледиште било нападнато како неосновано во влијателен напис од А.Х.Лајбиер ("Отоманските Турци и патиштата на ориенталната трговија", ''Англиски историски преглед'', 120 (1915), 577–588), кој го гледа подемот на отоманската моќ и почетоците на португалските и шпанските истражувања како неповрзани настани. Неговиот став не е универзално прифатен (К.M. Ситон, ''Папството и Левантот (1204–1571), Том. 2: Петнаесеттиот век (мемоари на Американското филозофско друштво, том. 127)'' (1978), 335).}}

Во [[1481]] година, султанот [[Мехмед II]] неочекувано починал. На негово место, на престолот застанал неговиот поголем син [[Бајазит II]]. Според законите на Отоманското Царство, тоа означувало смртна пресуда за [[Шехзаде Џем|Џем]], кој бил помал брат на Бајазит. Во тоа не се согласил [[Шехзаде Џем|Џем]], па затоа во околината на Караман успеал да мобилизира одредена војска и да тргне кон [[Бурса]]. По неколкумесечната војна, Бајазит успеал да ја мобилизира својата војска и да го порази на својот брат кај [[Јенишехир]]. Во [[1499]] година избила [[Отоманско-венецијански војни|Отоманско-венецијанска војна]], која траела до [[1503]] година кога [[Отоманци]]те ги добиле последните венецијански упоришта на [[Пелопонез]] и некои градови по должината на [[Јадранско Море|јадранскиот брег]]. Кон почетокот на [[16 век]] започнала ѝ војна со [[Мамелучки Султанат|Мамелуци]]те, која завршила со победа на империјата во [[1513]] година.

Претходно, во периодот од [[1509]]-[[1512]], во империјата избувнала [[Отоманска граѓанска војна|граѓанска војна]]. Во времето на војната, [[Бајазит II]] бил [[султан]] на империјата. Војната се водела помеѓу неговите синови Ахмед и Селим. Во [[1509]] година Ахмед успеал да ги порази [[Сафавидско Царство|Сафавиди]]те и нивните сојузници во [[Мала Азија]]. По ова тој се упатил кон [[Цариград]]. Плашејќи се за својата безбедност, Селим организирал бунт во [[Тракија]], но бил поразен од страна на Бајазит и принуден да побегне во [[Крим]] ([[1511]]). По ова Бајазит дознал дека Ахмед се приближува кон престолнината, па затоа одбил да му ги отвори портите на градот. Селим се вратил од [[Крим]] и со поддршка од [[јаничари]]те, најпрвин го поразиле а подоцна и го убиле Ахмед. По овој настан, Бајазит абдицирал од престолот ([[25 април]] [[1512]]).

Новиот султан, [[Селим I]] (1512–1520), успеал да ги освои современите држави [[Сирија]], [[Либан]] и [[Египет]], вклучувајќи го и светиот град [[Ерусалим]], како и [[Каиро]], престолнината на [[Абасидски калифат|Абасидите]], и персискиот шах Исмаил од [[Сафавидско Царство|Сафавидска Персија]]<ref>{{Cite journal |last=Савори|first=Р. M. |date=1960 |title=Главните канцеларии на државата на Сафавидите за време на владеењето на Исмаил I (907–930/1501–1524) |journal=Билтен на Факултетот за ориентални и африкански студии, Универзитетот во Лондон|volume=23 |issue=1 |pages=91–105 |doi=10.1017/S0041977X00149006 |jstor=609888|s2cid=154467531}}</ref>{{rp|91–105}}. По ова, тој се прогласил за калиф. Отоманското Царство воспоставило своја морнарица во [[Црвено Море]]. Ова главно се споровело поради поморските војни со [[Португалија]] кои се воделе главно за трговијата. Во текот на овој период, царството се натпреварувало со големите европски колонијални сили, во [[Индиски Океан]]<ref>{{Cite journal |last=Хес|first=Ендрју. |date=јануари 1973 |title=Османлиското освојување на Египет (1517) и почетокот на светската војна од 16 век|journal=Меѓународен журнал за блискоисточни студии|volume=4 |issue=1 |pages=55–76 |doi=10.1017/S0020743800027276 |jstor=162225|s2cid=162219690 }}</ref>{{rp|55–76}}. Голем број на флоти, со војници и оружје, биле испраќани за поддршка на муслиманските владетели во [[Ачех]].

[[Податотека:Ottoman small animation.gif|мини|лево|250|Проширување на царството]]
[[Податотека:SiegeOfViennaByOttomanForces.jpg|thumb|left|[[Опсада на Виена (1529)|Опсада на Виена]] од 1529 година]]
[[Податотека:Battle of Lepanto 1571.jpg|thumb|[[Битка кај Лепанто (1571)|Битката кај Лепанто во 1571 година]]]]

Наследник на Селим I бил [[Сулејман I]] (1520–1566). Во негово време, тој ги освоил најсветите муслимански градови [[Мека]], [[Медина]], [[Ерусалим]], [[Дамаск]] и [[Багдад]]. Во [[август]] [[1521]] година била освоена речиси цела [[Србија]]. Во [[1522]] година бил заземен [[Родос]]. На [[29 август]] [[1526]] година започнала [[Мохачка битка (1526)|Мохачката битка]]. [[Отоманци]]те ги поразиле сојузничките христијански сили предводени од [[Лајош II]]. Битката го означил крајот на [[Кралство Унгарија]]. Од [[1541]] година Сулејман го контролирал поголемиот дел до денешна [[Унгарија]], како и [[Трансилванија]], [[Влашка]] и [[Молдавија]] кои станале вазалства на султанот. Сулејман водел три воени походи против [[Сафавидско Царство|Сафавидското Царство]] во [[Персија]] и [[Ирак]]. Во [[1534]] година бил заземен градот [[Багдад]]. Вториот поход ([[1548]]-[[1549]]) резултурал со освојување на [[Тебриз]] и [[Азербејџан]], [[Ван (покраина)|провинцијата Ван]] и делови од денешна [[Грузија]]. Третиот поход се случил во [[1555]] година, кој завршил со договорот од [[Амасија]], според кој биле признаени границите на Отоманското Царство. Според договорот, Западна Ерменија, западен Курдистан и Западна Грузија паднале под отоманска власт,<ref>''Владеењето на Сулејман, 1520–1566'', В.Џ. Пари, ''Историја на Отоманското Царство до 1730 година'', М.А. Кук.(Прес на Универзитетот Кембриџ, 1976), 94.</ref> додека јужен Дагестан, Источна Ерменија, Источна Грузија и Азербејџан останале персиски.<ref>''Глобална хронологија на конфликти: од античкиот свет до современиот Близок Исток“, км. II, ед. Спенсер  Такер, (ABC-CLIO, 2010). 516.</ref>

Една од најнеуспешните војни и битки на Сулејман I била [[Опсада на Виена (1529)|Опсадата на Виена]] во [[1529]] година.<ref>{{Cite book |last=Имбер|first=Колин|title=Отоманското Царство, 1300–1650: Структурата на моќта|publisher=''Palgrave Macmillan'' |date=2002 |isbn=978-0-333-61386-3}}</ref>{{rp|50}} Во 1532 година, тој извршил уште еден напад кон [[Виена]], но бил одбиен во [[опсада на Кесег|Кесег]].<ref name="Thompson442">{{Cite book |last=Томпсон|first=Бард|title=Хуманисти и реформатори: Историја на ренесансата и реформацијата|publisher=''Wm. B. Eerdmans Publishing'' |date=1996 |isbn=978-0-8028-6348-5 |page=442}}</ref><ref name="Ágoston and Alan Masters583">{{Cite book |last=Агостон и Ален Мастерс|first=Габор и Брус|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|publisher=''Infobase Publishing'' |date=2009 |isbn=978-1-4381-1025-7 |page=583}}</ref>

Во текот на неговото владеење биле спроведени воени походи во [[Средоземното Море]]<ref>Кроули, Роџер [https://books.google.com/books?id=Y7RuHr4wP3AC Царствата на морето: опсадата на Малта, битката кај Лепанто и натпреварот за центарот на светот] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141246/https://www.google.com/books/edition/Empires_of_the_Sea/Y7RuHr4wP3AC?hl=en&gbpv=1 |date=1 ноември 2022 }}, Рандом Хаус, 2008</ref>, [[Северна Африка]] во кој биле заземани [[Освојување на Тунис (1534)|Тунис]], [[Алжирска инвазија (1541)|Алжир]] и [[Опсада на Триполи (1551)|Триполитанија]]. Во овој период, Отоманското Царство станало доминантно во [[Средоземно Море]].<ref>{{Cite book |last=Мансел|first=Филип|title=[[Константинопол: Град на светската желба, 1453–1924 година]] |publisher=Penguin Books |date=1997 |isbn=978-0-14-026246-9 |location=Лондон|author-link=Филип Мансел}}</ref>{{rp|61}} Отоманската морнарица исто така обезбедила контрола и над [[Црвено Море]] и [[Персиски Залив|Персискиот Залив]] во [[1554]] година. Османлиите се вклучиле во мултиконтинентални верски војни кога [[Шпанско Царство|Шпанија]] и [[Португалско Царство|Португалија]] биле обединети под [[Пиринејски сојуз|Пиринејскиот сојуз]]. Османлиите биле носители на титулата калиф, што значи дека биле водачи на сите муслимани ширум светот. Иберијците биле водачи на христијанските крстоносци, и затоа двете сили биле заклучени во светски судир. Освен во Средоземно, двете сили се судриле и во [[Индискиот Океан]],<ref>{{Cite web |title=Отоманското „откритие“ на Индискиот Океан во шеснаесеттиот век: доба на истражување од исламска перспектива|url=https://historycooperative.org/journal/the-ottoman-discovery-of-the-indian-ocean-in-the-sixteenth-century-the-age-of-exploration-from-an-islamic-perspective |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190729152826/https://historycooperative.org/journal/the-ottoman-discovery-of-the-indian-ocean-in-the-sixteenth-century-the-age-of-exploration-from-an-islamic-perspective |archive-date=29 јули 2019 |access-date=11 септември 2019 |website=historycooperative.org}}</ref> каде што Иберијците ја обиколиле [[Африка]] за да стигнат до [[Индија]]. Исто така, Иберијците поминале преку ново-христијанизираната [[Латинска Америка]] и испратиле експедиции кои го минувале [[Тихи Океан|Пацифик]]от со цел да ги христијанизираат поранешните муслимански [[Филипини]] и да ги користат како база за понатамошни напади на муслиманите на [[Далечниот Исток]].<ref>Чарлс A. Трухиљо (2012), ''Jain Publishing Company'', [https://books.google.com/books?id=prA99TUDgKQC „Крстоносците на Далечниот Исток: Морските војните на Филипините во контекст на иберо-исламската светска војна“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141253/https://www.google.com/books/edition/Crusaders_in_the_Far_East/prA99TUDgKQC?hl=en&gbpv=1 |date=1 ноември 2022 }}.</ref> Во овој случај, Османлиите испратиле војски да му помогнат на неговиот најисточен вазал и територија, Султанатот Аче во [[Југоисточна Азија]].<ref>{{cite book |last=Палабијик|first=Хамит|title=Турската јавна администрација: од традицијата до модерното доба|publisher=Анкара|date=2008}}</ref>{{rp|84}}<ref>{{Cite book |last=Исмаил Хаки Ѓуксој|url=http://www.ari.nus.edu.sg/docs/Aceh-project/full-papers/aceh_fp_ismailhakkigoksoy.pdf |title=''Отоманско-ачешките односи според турските извори'' |access-date=16 декември 2018 |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080119135247/http://www.ari.nus.edu.sg/docs/Aceh-project/full-papers/aceh_fp_ismailhakkigoksoy.pdf |archive-date=19 јануари 2008 |url-status=dead}}</ref>

Во [[1541]] година бил [[Опсада на Будим (1541)|опсаднат]] градот [[Будим]]. Опсадата резултирала со освојување на градот [[Буда (град)|Будим]]. По оваа победа била воспоставена контрола над средна Унгарија. Битката е дел од т.н. [[Мала војна во Унгарија]]. Франција и Отоманското Царство, обединети со взаемно противење на владеењето на [[Хабсбурговци]]те, станале силни сојузници. Француските освојувања на [[Опсада на Ница|Ница]] (1543) и [[Инвазија на Корзика (1553)|Корзика]] (1553) се случиле како заедничко здружување помеѓу силите на францускиот крал [[Франсоа I]] и Сулејман, а биле командувани од отоманските адмирали [[Хајредин Барбароса]] и Драгут.<ref>{{Cite book |last=Имбер|first=Колин|title=Отоманското Царство, 1300–1650: Структурата на моќта|publisher=''Palgrave Macmillan'' |date=2002 |isbn=978-0-333-61386-3 |page=53}}</ref> Еден месец пред опсадата на Ница, Франција ги поддржала Османлиите со артилериска единица за време на отоманското освојување на [[Естергом]] во северна Унгарија во 1543 година. По понатамошниот напредок на Турците, хабсбуршкиот владетел [[Фердинанд I (Свето Римско Царство)|Фердинанд I]] официјално го признал османлиското владеење во Унгарија во 1547 година. [[Сулејман I]] починал од природна смрт во својот шатор за време на [[Битка кај Сигетвар|опсадата на Сигетвар]] во [[1566]] година.

До крајот на владеењето на Сулејман, царството се простирало на приближно {{км2|2.273.720}}), протегајќи се на три континенти.<ref>{{Cite book |last=Агостон|first=Габор|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|date=2009 |editor-last=Мастерс|editor-first=Брус|chapter=Сулејман I}}</ref>{{rp|545}}

=== Периодот од 1566 до 1683 година ===
{{Главна|Преобразба на Отоманското Царство}}
{{Further|Тези за падот на Отоманското Царство}}

По смртта на Сулејман I, негов наследник станал неговиот син [[Селим II]] (1566-1574), кој се оддал на харемовиот живот. Во практика неговото царство било управувано од страна на [[Мехмед-паша Соколовиќ]]. Следните султани,  [[Мурат III]] и [[Мехмед III]] продолжиле да живеат типичен дворски живот. [[Ахмед I]] на престолот застанал во [[1603]] година, станувајќи првиот султан којшто не извршил братоубиство. Својот брат [[Мустафа I]] го прогласил за негов наследник бидејќи неговиот син [[Осман II|Осман]] бил премногу млад. [[Мустафа I]] по само три месеци бил сменет од страна на [[Осман II]]. Осман II ја обезбедил источната граница со потпипшшување на мировен договор со Иран. Тој ја предводел инвазијата над [[Полска]]. По [[Битка кај Хотин (1621)|Битката кај Хотин]], Отоманците биле поразени и Осман бил принуден да се врати во престолнината во срам, обвинувајќи ги јаничарите за поразот.

Во втората половина на [[16 век]], Отоманското Царство се нашло под зголемен притисок од [[инфлацијата]] и брзо зголемувањето на трошоците за војување што влијаело и на [[Европа]] и на [[Блискиот Исток]]. Овие притисоци довеле до серија кризи околу 1600 година, ставајќи голем притисок врз османлискиот систем на владеење.<ref>{{Cite book |last=Фароки|first=Сураија|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 |date=1994 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-0-521-57456-3 |editor-last=Иналџик|editor-first=Халил|volume=2 |chapter=Криза и промени, 1590–1699 |editor-last2=Доналд Кватерт}}</ref>{{rp|413–414}} Царството претрпело низа трансформации во неговите политички и воени институции како одговор на овие предизвици, овозможувајќи успешно да се прилагоди на новите услови од 17 век и да остане моќно, и воено и економски.<ref name=decline/><ref>{{Cite book |last=Шахин|first=Каја|title=Империја и моќ во владеењето на Сулејман: Раскажување на османлискиот свет од 16 век|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=2013 |isbn=978-1-107-03442-6}}</ref>{{rp|10}}

Откривањето на нови поморски трговски патишта од страна на западноевропските држави им овозможило да го избегнат отоманскиот трговски монопол. Португалското откритие на [[’Рт на Добрата Надеж|’ртот на Добрата Надеж]] во 1488 година иницирало низа отоманско-португалски поморски војни во [[Индиски Океан|Индискиот Океан]] во текот на [[16 век]]. И покрај зголеменото европско присуство во Индискиот Океан, отоманската трговија со истокот продолжила да цвета. [[Каиро]], особено, имал корист од подемот на јеменското кафе како популарна стока за широка потрошувачка. Како што се појавиле кафулињата во градовите и населбите низ царството, [[Каиро]] се развил во главен центар за неговата трговија, придонесувајќи за неговиот континуиран просперитет во текот на 17 и поголемиот дел од 18 век.<ref>{{Cite book |last=Фароки|first=Сураија|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 година|date=1994 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-0-521-57456-3 |editor-last=Иналџик|editor-first=Халил|volume=2 |chapter=Криза и промени, 1590–1699 |editor-last2=Кватерт|editor-first2=Доналд}}</ref>{{rp|507–508}}

За време на [[Иван IV (Русија)|Иван IV]] (1533–1584), [[Царство Русија|Царството Русија]] се проширило кон [[Волга]] и Касписките региони на сметка на татарските ханови. Во 1571 година, кримскиот хан [[Девлет I Гирај]], под команда на Османлиите, ја запалил [[Москва]].<ref name="Davies2007">{{Cite book |last=Дејвис|first=Бријан Л. |url=https://books.google.com/books?id=XH4hghHo1qoC&pg=PA16 |title=Војување, држава и општество на црноморската степа: 1500–1700 |publisher=''Routledge'' |date=2007 |isbn=978-0-415-23986-8 |page=16 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151037/https://books.google.com/books?id=XH4hghHo1qoC&pg=PA16 |url-status=live }}</ref> Следната година, инвазијата била повторена, но одбиена во битката кај Молоди. Отоманското Царство продолжило да ја напаѓа [[Источна Европа]] во серија напади<ref name="Subtelny2000">{{Cite book |last=Орест Субтелни|url=https://archive.org/details/ukrainehistory00subt_0 |title=Украина|publisher=Прес на Универзитетот во Торонто|date=2000 |isbn=978-0-8020-8390-6 |page=[https://archive.org/details/ukrainehistory00subt_0/page/106 106] |access-date=11 февруари 2013 |url-access=registration}}</ref> и останала значајна сила во Источна Европа до крајот на 17 век.<ref>{{Cite web |last=Мацуки|first=Ејцо|title=Кримските Татари и нивните руски заробени робови|url=http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130115170654/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf |archive-date=15 јануари 2013 |access-date=11 февруари 2013 |publisher=Група за медитерански студии на Универзитетот Хитоцубаши}}</ref>

Османлиите решиле да го освојат [[Венецијански Кипар]] и на [[22 јули]] [[1570]] година, [[Никозија]] била опколена; 50.000 христијани загинале, а 180.000 биле поробени.<ref>{{Cite book |title=Христијанско-муслимански односи. Библиографска историја. Том 10. Отоманското и Сафавидското Царство (1600–1700) |publisher=BRILL}}</ref>{{rp|67}} На [[15 септември]] [[1570]] година, османлиската коњаница се појавила пред последното венецијанско упориште на Кипар, [[Опсада на Фамагуста|Фамагуста]]. Венецијанските бранители се спротивставувале 11 месеци против сила од 200.000 луѓе со 145 топови; 163.000 топовски гранати ги погодиле ѕидините на [[Фамагуста]] пред да падне во рацете на Османлиите во август [[1571]] година. Опсадата на Фамагуста однела 50.000 отомански жртви.<ref>{{Cite book |last=Туџкер|first=Спенсер. |title=Судири на Блискиот Исток од Антички Египет до 21 век: збирка енциклопедија и документи [4 тома] |date=2019}}</ref>{{rp|328}} Во меѓувреме, Светата лига составена од претежно шпанска и венецијанска флота извојувала победа над османлиската флота во [[Битка кај Лепанто|битката кај Лепанто]] (1571), во близина на југозападна [[Грција]]; Католичките сили убиле над 30.000 Турци и уништиле 200 нивни бродови.<ref>{{Cite book |last=Ханлон|first=Грегори|title=Самрак на воената традиција: италијанските аристократи и европските судири, 1560–1800 |publisher=''Routledge''}}</ref>{{rp|24}} Тоа претставувало запрепастувачки, главно симболичен,{{Sfn|Kinross|1979|p=272}} удар за сликата на отоманската непобедливост, слика која победата на витезите од [[Малта]] над отоманските освојувачи во [[Опсада на Малта (1565)|опсадата на Малта]] од [[1565]] година неодамна почнала да се менува.<ref>{{cite book |last=Брудел|first=Фернанд Брудел|title=Медитеранот и медитеранскиот свет во периодот на Филип II|volume=II |location=Беркли|publisher=Прес на Универзитетот во Калифорнија|date=1995}}</ref> Битката била многу поштетна за османлиската морнарица во искористувањето на искусната работна сила отколку загубата на бродови, кои биле бргу заменети.<ref>{{Cite book |last1=Кунт|first1=Метин|title=Сулејман Величествениот и неговата ера: Отоманското Царство во раниот современ свет|last2=Вудхед|first2=Кристин|publisher=Лонгмен|date=1995 |isbn=978-0-582-03827-1}}</ref>{{rp|53}} Османлиската морнарица се опоравила брзо, убедувајќи ја Венеција да потпише мировен договор во 1573 година, според кој договор Османлиите да прошириле и консолидирале својата позиција во [[Северна Африка]].{{Sfn|Itzkowitz|1980|p=67}}

[[File:IstanbulNavalMuseum38.JPG|thumb|[[Отоманска морнарица|Отоманска]] [[галија (брод)|галија]] позната како ''[[Тарихи Кадирга]]'' во [[Поморски музеј во Истанбул]], изградена во периодот помеѓу владеењето на султанот [[Мурад III]] (1574–1595) и султанот [[Мехмед IV]] (1648–1687),<ref name="kadirga1">{{Cite web |date=2021-11-24 |title=Историски галии|url=https://denizmuzesi.dzkk.tsk.tr/index.php/en/content/2 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211008120739/https://denizmuzesi.dzkk.tsk.tr/index.php/en/content/2 |archive-date=8 октомври 2021 |website=denizmuzesi.dzkk.tsk.tr}}</ref><ref name="kadirga2">{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/304623376|title=Лифшиц Н., 2014. Галија Кадирга во Истанбул – Каиката на турскиот султан: Дендроисториско истражување. Во: ''Животна средина и екологија во Медитеранот'' II (Р. Ефе и M. Озтурк). Прес на научници од Кембриџ. Стр.39-48. Кембриџ.}}</ref> како што е потврдено со [[АМС радиојаглеродно датирање]] и [[Дендрохронологија|дендрохронолошките истражувања]].<ref name="kadirga2"/> Таа е единствената преживеана оригинална галија во светот,<ref name="kadirga1"/><ref name="kadirga3">{{Cite web |title=Списание „Корнукопија“|url=https://www.cornucopia.net/guide/listings/museums/naval-museum/ |access-date=2022-03-16 |website=www.cornucopia.net}}</ref> и го има најстариот континуирано одржуван дрвен труп во светот.<ref name="kadirga4">{{Cite web|title=Центар за поморска археологија и конзервација - Универзитет Тексас|url=https://nautarch.tamu.edu/cmac/report1.shtml|access-date=2021-11-24|website=nautarch.tamu.edu}}</ref>]]

Спротивно на тоа, границата на [[Хабсбурговци]]те останала скоро непроменета, главно поради зацврстување на одбраната на Хабсбурговците.{{Sfn|Itzkowitz|1980|p=71}} [[Долгата војна во Унгарија|Долгата турска војна]] против [[Хабсбуршка Австрија]] (1593–1606) ја создала потребата за поголем број отоманска пешадија опремена со огнено оружје, што резултирало во релаксација на политиката за вработување. Ова придонело за појава на проблеми со недисциплина и целосна бунтовност во рамките на корпусот, кои никогаш не биле целосно решени. Беа регрутирани и неправилни стрелци ([[Секбан]]), а при демобилизацијата се претвориле во бунтовници, кои започнале [[Џелали|низа на востанија]] (1590–1610), кои предизвикале широка анархија во Анадолија кон крајот на 16 и почетокот на 17 век.<ref>{{Cite book |last=Халил Иналџик|url=https://books.google.com/books?id=1j-AtkBmn78C&pg=PA24 |title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, кн.1 11300–1600 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=1997 |isbn=978-0-521-57456-3 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151035/https://books.google.com/books?id=1j-AtkBmn78C&pg=PA24 |url-status=live }}</ref>{{rp|24}} Со порастот на населението на царството од 30 милиони луѓе до 1600 година, недостигот на земјиште поставило дополнителен притисок врз владата. И покрај овие проблеми, османлиската држава останала силна, а нејзината војска не пропаднала или претрпела големи порази. Единствените исклучоци биле кампањите против [[Сафавидско Царство|Сафавидите]] од [[Персија]], каде што биле изгубени неколку од отоманските источни провинции, а некои засекогаш. Оваа [[Отоманско-персиска војна (1603–1618)|војна од 1603–1618]] на крајот резултирала во [[Договор на Насух-паша|договорот на Насух-паша]], според кој бил отстапен целиот Кавказ, освен западна Грузија.<ref>Габор Агостон, Брус Алан Мастерс [https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA23 ''Енциклопедија на Отоманското Царство''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141240/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA23 |date=1 ноември 2022 }} стр. 23 ''Infobase Publishing'', 1 јанури 2009 {{ISBN|1-4381-1025-1}}</ref> Договорот со кој бил означен крајот на [[Отоманско-венецијанска војна (1645–1669)|војната во Крит]], ја чинела Венеција голем дел од [[Далматија]], нејзини острови и самиот [[Крит]]. (Загубите од војната изнесувале 30.985 венецијански војници и 118.754 турски војници.) <ref>{{Cite book |last=Паолети |first=Чиро|title=Воена историја на Италија|date=2008}}</ref>{{rp|33}}

За време на неговото кратко владеење, [[Мурат IV]] (1623–1640) го вратил Ирак (1639) од Сафавидите. {{Sfn|Itzkowitz|1980|p=73}} Добиениот [[договор од Зухаб]] од истата година решително го поделил Кавказ и соседните региони помеѓу двете соседни земји, бидејќи веќе бил дефиниран во мирот на Амасија во 1555 година.<ref>{{Cite book |last1=Херциг|first1=Едмунд|url=https://books.google.com/books?id=B8WRAgAAQBAJ&pg=PA47 |title=Ерменци: минатото и сегашнос во создавањето на националниот идентитет|last2=Курчијан |first2=Марина|date=2004-11-10 |publisher=''Routledge'' |isbn=978-1-135-79837-6 |access-date=30 декември 2014 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151037/https://books.google.com/books?id=B8WRAgAAQBAJ&pg=PA47 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last=Рубенштајн|first=Ричард Л. |url=https://books.google.com/books?id=yED-aVDCbycC&pg=PA228 |title=Геноцид и модерното доба: етиологија и студии на случај на масовна смрт|date=2000 |publisher=Syracuse University Press |isbn=978-0-8156-2828-6 |access-date=30 декември 2014 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151037/https://books.google.com/books?id=yED-aVDCbycC&pg=PA228 |url-status=live }}</ref>
[[File:Vienna Battle 1683.jpg|thumb|[[Опсада на Виена (1683)|Втора опсада на Виена]] во 1683 година]]
[[Султанат на жените|Султанатот на жените]] (1533–1656) претставувал период во кој мајките на младите султани ја поседувале моќта во име на нивните синови. Најистакнатите жени од овој период биле [[Косем (султанија)|Косем Султан]] и нејзината снаа [[Турхан Хатиџе султан|Турхан Хатиџе]], чие политичко ривалство кулминирало со убиството на Косем во 1651 година. {{Sfn|Itzkowitz|1980|pp=74–75}} За време на [[Ќопрулски период|Ќопрулскиот период]] (1656–1703), ефективната контрола на царството била пренесена на низа [[Список на големи везири на Отоманското Царство|големи везири]] од семејството [[Ќопруловци]]. Ќопруловците забележале обновен воен успех со авторитет обновен во [[Трансилванија]], освојувањето на Крит завршено во 1669 година, и експанзија во јужна Украина, со упориштата на [[Битка кај Хотин (1621)|Хотин]] и Каменец Подолски.{{Sfn|Itzkowitz|1980|pp=80–81}}

Овој период на обновена доверливост завршил во [[1683]] година кога големиот везир [[Кара Мустафа-паша]] со огромна војска да се обидел да ја [[Опсада на Виена (1683)|освои Виена]] во [[Големата турска војна]] од 1683-1699 година. Оваа битка го означил почетокот на хегемонијата на [[Хабсбурговци]]те во Средна Европа. Полскиот крал [[Јан III Собиески]] бил на чело на обединетите полско-австриско-германски сили против османлиската армија. Во годините по битката, [[Хабсбуршката Монархија]] ја ослободила јужна Унгарија и Трансилванија од османлиска власт. Војната завршила со [[Договор од Карловци|договорот од Карловци]] на [[26 јануари]] [[1699]] година, ставајќи крај на [[Големата турска војна]].{{Sfn|Kinross|1979|p=357}} Османлиите ја предале контролата врз значајни територии во Средна Европа, а некои од нив биле изгубени трајно. {{Sfn|Itzkowitz|1980|p=84}} [[Мустафа II]] (1695–1703) го предводел контранападот од 1695-1696 година во Унгарија, но бил [[Битка кај Сента|поразен кај Сента]] (во денешна Србија) на 11 септември 1697 година.{{Sfn|Itzkowitz|1980|pp=83–84}}

=== Периодот од 1683 до 1827 година ===
{{главна|Застој на Отоманското Царство}}

Покрај загубата на [[Банат]] и привремената загуба на Белград (1717–1739), отоманската граница на [[Дунав]] и [[Сава]] останала стабилна во текот на 18 век. Сепак, руската експанзија претставувала голема и растечка закана. Според тоа, кралот [[Карл XII]] од [[Шведска]] бил прифатен како сојузник во Отоманското Царство по неговиот пораз на Русите во битката кај Полтава од 1709 година во Централна Украина (дел од [[Големата Северна војна]] од 1700–1721). {{Sfn|Кинрос|1979|page=371}} Карл XII го убедил отоманскиот султан [[Ахмед III]] да прогласи војна против Русија, што резултирала во османлиска победа во [[Руско-турска војна (1710-1711)|кампањата на реката Прут]] од 1710–1711 година, во [[Молдавија]].{{Sfn|Кинрос|1979|page=372}}

[[File:1720 Huchtenburg Eroberungs Belgrads 1717 anagoria.JPG|thumb|Австриските трупи предводени од принцот Евгениј Савојски, во [[Белград]] во 1717 година. Австриската контрола во Србија траела до турската победа во [[Руско-турска војна (1735-1739)|Руско-турската војна (1735–1739)]].]]

По [[Австро-турска војна (1716–1718)|австро-турската војна]], [[Договор од Пожаревац|договорот од Пожаревац]] ја потврдил загубата на Банат, Србија и „Мала Влашка“ (Олтина) во Австрија. Договорот исто така открил дека Отоманското Царство ќе преминат во дефанзивна форма на владеење и најверојатно нема да претставуваат понатамошна закана за Европа. {{Sfn|Kinross|1979|page=376}} [[Руско-турска војна (1735-1739)|Австро-руско-турската војна]] (1735–1739), која била завршена со [[договор од Белград|договорот од Белград]] во 1739 година,<ref>''Договор од Белград (1739)'', Александар Микаберидзе, '''Судир и освојување во исламскиот свет: историска енциклопедија''', 210.</ref> резултирала во османлиско закрепнување на Северна Босна, Хабсбуршка Србија (вклучително и Белград), Олтенинија и јужните делови на Банат на Темишвар; Но, царството го загубило пристаништето Азов, северно од полуостровот Крим, во корист на Русите. По овој договор Отоманското Царство успеало да ужива во генерација на мир, бидејќи Австрија и Русија биле принудени да се справат со подемот на [[Прусија]]. {{Sfn|Kinross|1979|page=392}}

Во текот на овој период започнале образовни и технолошки реформи, вклучително и формирање на високообразовни институции, како што е [[Технички универзитет (Истанбул)|Техничкиот универзитет]] во [[Истанбул]].<ref>{{Cite web |title=Историја|url=http://www.itu.edu.tr/en/?about/history |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120618160944/http://www.itu.edu.tr/en/?about%2Fhistory |archive-date=18 јуни 2012 |access-date=6 ноември 2011 |publisher=Истанбулски Технички универзитет }}</ref> Во 1734 година било основано артилериско училиште за да се пренесат артилериски методи во западен стил, но исламското свештенство успешно се спротивставило под основите на [[теодицеја]]та.<ref name''="books.google_a">{{Cite book |last=Стоун|first=Норман|title=Руска војна, мир и дипломатија: есеи во чест на Џон Ериксон|publisher=Weidenfeld'' & Nicolson |date=2005 |isbn=978-0-297-84913-1 |editor-last=Марк Ериксон, Љубица Ериксон|page=97 |chapter=Турција во руското огледало|chapter-url=https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |url-status=live }}</ref> Во 1754 година, артилериското училиште било повторно отворено на полутајна основа.<ref name="books.google_a"/> Во 1726 година, [[Ибрахим Мутеферика]] ги убедил големиот [[Невшехирли Дамат Ибрахим-паша]], големиот муфтијата и свештенството за ефикасноста на печатот, а на Мутеферика подоцна му била дадена дозвола од султанот Ахмед III за објавување на необјаснети книги (и покрај спротивставувањето на некои калиграфи и верски водачи).<ref name="katip celebi">{{Cite web |date=5 мај 2009 |title=Презентација на Катиб Челеби, Китаб-и Џихан-нума, ли-Катиб Челеби|url=http://vitrine.library.uu.nl/en/texts/Rarqu54.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130212030334/http://vitrine.library.uu.nl/en/texts/Rarqu54.htm |archive-date=12 февруари 2013 |access-date=11 февруари 2013 |publisher=Универзитетска библиотека во Утрехт}}</ref> Печатницата на Мутеферика ја објавила својата прва книга во 1729 година и, до 1743 година, издала 17 дела во 23 тома, секоја од нив помеѓу 500 и 1.000 примероци.<ref name="katip celebi"/><ref name="watson">{{Cite journal |last=Ватсон|first=Вилијам Џ. |date=1968 |title=Ибрахим Мутеферика и турската инкунабула|journal=Весник на Американското ориентално друштво|volume=88 |issue=3 |pages=435–441 |doi=10.2307/596868 |jstor=596868}}</ref>

[[File:January Suchodolski - Ochakiv siege.jpg|thumb|Отомански трупи кои се обидуваат да го сопрат напредокот на Русите за време на [[опсада на Очаков (1788)|опсадата на Очаков]] во 1788 година]]

Во [[Северна Африка]], [[Шпанија]] го освоила Оран од [[Отомански Алжир|автономниот Алжир]]. Бегот на Оран добил војска од Алжир, но не успеал да го поврати Оран; Опсадата предизвикала смрт на 1.500 Шпанци, па дури и повеќе Алжирци. Шпанците исто така масакрирале многу муслимански војници.<ref>{{Cite book |title=Блискиот Исток и Африка: Меѓународен речник на историски места|date=2014 |publisher=''Routledge'' |page=559}}</ref> Во 1792 година, Шпанија го напуштила Оран, предавајќи го повторно на Алжир.

Во периодот од 1768 до 1774 година се водела [[Руско-турска војна (1768-1774)|Руско-турската војна]], која завршила со [[Ќучуккајнарџиски договор|Ќучуккајнарџискиот договор]]. Според договорот, [[Керч]] и неколку други црноморски пристаништа од Кримскиот полуостров биле отстапени на Русија, а остатокот од Кримското ханство било прогласено за независно. Дозволено било на руските трговски бродови да пловат во турските води. Молдавија и Влашка биле вратени под властта на султанот.{{Sfn|Кинрос|1979|page=405}} До крајот на 18 век, по голем број порази во војните со Русија, некои луѓе во Отоманското Царство дошле до заклучок дека реформите на [[Петар Велики]] им дале предност на Русите, а Османлиите останале далеку зад западните технологии.<ref name="books.google_a"/>

[[File:Ottoman Sultan Selim III (1789).jpg|thumb|[[Селим III]] прима достоинственици, [[Топкапи-сарај]].]]

[[Селим III]] (1789–1807) ги направил првите големи обиди за модернизација на армијата, но неговите реформи биле попречени од верското раководство и [[Јаничар]]ите. Султанот основал нов пешадиски корпус [[Низам]], направил [[девалвација]] на парите, конфискувал голем број на имоти и ги зголемил даноците. Отоманското Царство започнало да отвора амбасади во европските престолнини. Напорите на Селим го чинеле неговиот престол и неговиот живот, но неговиот наследник [[Махмуд II]] продолжил со реформите. Султанот [[Махмуд II]] ([[1808]]-[[1839]]) продолжил со реформите на својот претходник. Во [[1826]] година по негова заповед бил ликвидиран [[јаничарски корпус]], [[спахија|спахиите]] и организирал нова коњаница и артилерија. Освен тоа, вој вовел и реформи во [[морнарица]]та. Неколку големи везири и членови на [[Висока порта|Високата порта]] отворено го поддржувале султанот и неговите реформи. Најпрвин била реформирана централната власт, Високата Порта добила нови министерства, војската добила нова униформа.

[[File:Siège de l'Acropoles.jpg|thumb|Опсадата на Акропол во 1826–1827 година за време на [[Грчка војна за независност]]]]

Додека султанот се обидувал да го модернизира царството, на [[Балкан]]от започнале организирани борби против отоманслата власт.  [[Прво српско востание|Српската револуција]] го одбележил почетокот на националното будење на балканските народи. Во [[1811]] година, фундаменталиститте [[Вахабисти|Вахаби]] на Арабија, предводени од семејството ел-Сауд, започнале востание против Османлиите. Не можејќи да ги победи бунтовниците, [[Високата порта|Високата Порта]] му наредила на [[Мухамед Али-паша]] од [[Кавала]], гувернер на Египет, да ја поврати [[Арабија]]. Во 1818 година, тој го задушил востанието. По т.н. [[Второ српско востание]], [[Србија]] добила независност ([[де јуре]] [[1830]]).<ref name="Berend2003">{{Cite book |last=Беренд|first=Тибор Иван|url=https://books.google.com/books?id=a9csmhIT_BQC&pg=PA127 |title=Историјата: Централна и Источна Европа во долгиот деветнаесетти век|publisher=Прес на Универзитетот во Калифорнија|date=2003 |isbn=978-0-520-93209-8 |page=127 |author-link=Иван T. Беренд|access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151038/https://books.google.com/books?id=a9csmhIT_BQC&pg=PA127 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Ослободување, независност и сојуз на Србија и Црна Гора|url=http://www.njegos.org/past/liunion.htm |access-date=26 август2010 |publisher=Српски земји во Црна Гора|archive-date=5 февруари 2001 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010205052700/http://www.njegos.org/past/liunion.htm |url-status=live }}</ref> Во [[1821]] година започнала [[Грчка револуција|грчката револуција]], која вклучувала и делови во [[Македонија]], [[Крит]], [[Пелопонез]] и [[Кипар]]. Бунтот што потекнува од Молдавија како пренасочување бил проследено со главната револуција во Пелопонез, која, заедно со северниот дел на Заливот на Коринт, станале првите делови на Отоманското Царство кое се стекнале со независност (во 1829 година). Во 1830 година, Французите го нападнале Алжир. [[Француска инвазија на Алжир|Кампањата]] што траела 21 денови, резултирала во над 5.000 алжирски воени жртви,<ref name=":4">Де Кватребарбес, Теодоре (1831). ''Спомени на африканските села. стр. 35.</ref> и околу 2.600 француски.<ref name=":4" /><ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=vfxltIAnVecC&q=%22Alger%22+2160+bless%C3%A9s&pg=PA286 |title=Освојување на Алжир |date=1831 |language=fr |access-date=8 септември 2022 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151038/https://books.google.com/books?id=vfxltIAnVecC&q=%22Alger%22+2160+bless%C3%A9s&pg=PA286 |url-status=live }}</ref> Пред француската инвазија, вкупното население на Алжир најверојатно се движило помеѓу 3.000.000 и 5.000.000.<ref>{{Cite book |last=Катеб|first=Камел|url=https://books.google.com/books?id=yEvQZ7bdybgC&pg=PA11 |title=Европејци, „домородци“ и Евреи во Алжир (1830-1962): претстава и реалност на населението|date=2001 |publisher=INED |isbn=978-2-7332-0145-9 |language=fr}}</ref> До 1873 година, населението на Алжир (со исклучок на неколку стотици илјади ново пристигнати француски доселеници) се намалило на драстично 2.172.000.<ref>{{Cite book |last=Guyot |first=Yves |url=https://books.google.com/books?id=K4M5rK-mWFoC&dq=2%2C172%2C000+alg%C3%A9rie&pg=PA41-IA2 |title=Писма за колонијалната политика|date=1885 |publisher=C. Reinwald |language=fr |access-date=8 септември 2022 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151115/https://books.google.com/books?id=K4M5rK-mWFoC&dq=2%2C172%2C000+alg%C3%A9rie&pg=PA41-IA2 |url-status=live }}</ref> Во 1831 година, [[Мухамед Али-паша]] започнал револт против султанот [[Махмуд II]] поради неговото одбивање да му даде гувернерство над поголем дел од Сирија и Крит, кои султанот му го ветил како замена доколку испрати воена помош за да го спушти грчкиот револт (1821–1829). Тоа на крајот завршило со официјалната независност на Грција во 1830 година. Самиот Мухамед Али-паша ја загубил својата флота во [[Битка кај Наварино|битката кај Наварино]] во 1827 година. Така започнала првата [[Османлиско-египетска војна (1831–1833)]], за време на која Мухамед Али-паша, под команда на неговиот син Ибрахим-паша, ја победил отоманската армија додека се движел во Анадолија, стигнувајќи до градот [[Ќутахија]] на само 320 км од главниот град, [[Цариград]].<ref name="Effraim">{{cite book |last=Карш|first=Ефреим|title=Историја на исламскиот империјализам|location=Њу Хеван|publisher=Прес на Универзитетот Јеил |date=2006}}</ref>{{rp|95}} Во очај, султанот Махмуд апелирал до традиционалната ривалска Русија за помош, барајќи од царот [[Николај I (Русија)|Николај I]] да испрати експедитивна сила за да му помогне. Русите ја испратиле експедитивната сила што го спречила Ибрахим-паша да маршира понатаму кон Цариград<ref name="Effraim" />{{rp|96}}. [[Договор од Хункар Искелеси|Договорот на Хункар Искелеси]] бил потпишан помеѓу Руското и Отоманското Царство во [[1833]]. Договорот довел до создавање сојуз меѓу двете сили како гаранција дека [[Османлии]]те ќе ги затворат [[Дарданели]]те за било кои странски воени бродови доколку [[Руси]]те го побарале тоа од нив. Договорот имал значајна последица во однос на царството во неговите надворешни односи, особено со [[Велика Британија]]. Овие настани го означиле почетокот на повторливата шема каде на Големата Порта и била потребна помош од странски сили за да се заштити.<ref name="Effraim" />{{rp|95–96}}

Во 1839 година, Отоманското Царство се обидело да го врати [[Египетски пашалак|Египетскиот пашалак]], но нејзините сили првично биле поразени, што довело до [[Египетска криза (1840|ориенталната криза]] од 1840 година. Мухамед Али-паша имал блиски односи со Франција, а стремежот тој да стане султан на Египет го принудило целиот Левант да дозволи да падне во француската сфера на влијание.<ref name=Effraim/>{{rp|96}}Бидејќи Големата Порта се покажала неспособна да го победи Мухамед Али-паша, [[Британска Империја|Британското]] и [[Австриско Царство|Австриското Царство]] обезбедиле воена помош, а [[Османлиско-египетска војна (1839–1841)|втората египетско-отоманска војна]] (1839–1841) завршила со османлиска победа и обновување на отоманската власт над Египет и Левант.<ref name=Effraim/>{{rp|96}}

До средината на 19 век, Отоманското Царство било наречено „болниот човек на Европа“. Три суверени држави – [[Кнежевство Србија]], [[Влашка]] и [[Молдавија]] – тргнале кон ''[[де јуре]]'' независност во текот на 1860-тите и 1870-тите.

=== Периодот од 1828 до 1908 година ===
{{главна|Пад на Отоманското Царство}}
[[File:Opening ceremony of the First Ottoman Parliament at the Dolmabahce Palace in 1876.jpg|thumb|Церемонија на отворањето на Првото [[Генерално собрание на Отоманското Царство|Отоманскиот парламент]] во [[Долмабахче]] во 1876 година. [[Прва уставна ера (Отоманско Царство)|Првата уставна ера]] траела само две години до 1878 година. Отоманскиот Устав и Парламентот биле [[Втора уставна ера (Отоманско Царство)|обновени 30 години подоцна]] со [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] во 1908 година]]
[[Податотека:Malakhov1.jpg|thumb|десно| [[Кримска војна|Кримската војна]] од [[1853]] година]]

Периодот од 1828 до 1908 година, во историјата на Отоманското Царство е познат како период на [[Пад на Отоманското Царство|пад на царството]]. Во текот на овој период, царството се соочило со предизвиците на одбрана на земјата од странските напади и окупации. Поради фактот што [[Османлии]]те сè повеќе започнале да ги губат своите позиции во [[Европа]], царството започнало да гради сојузништва со европски земји, како што се [[Франција]], [[Холандија]], [[Велика Британија]]. Таков е примерот со [[Кримска војна|Кримската војна]] од [[1853]] година, кога Османлиите во сојуз со [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска]], [[Втора Француска Република|Втората Француска Република]] и [[Кралство Сардинија|Кралството Сардинија]] војувале против [[Руско Царство|Руското Царство]].

Кримската војна го предизвикала масовното иселување на [[Кримски Татари|Кримските Татари]]. Од вкупното татарско население кое броело околу 300.000 во Тавридсакта област, околу 200.000 [[Татари]] биле преселени во Отоманското Царство.<ref>[http://monderusse.revues.org/docannexe1800.html "''Хиџра'' и присилна миграција од Русија од деветнаесеттиот век во Отоманското Царство"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070611035541/http://monderusse.revues.org/docannexe1800.html|date=2007-06-11}}, од Брјан Глин Вилијамс, ''Cahiers du Monde russe'', 41/1,  2000, стр. 79–108.</ref> Кон крајот на [[Кавкаски војни|Кавкаските војни]], голем број на [[Черкези]] ги напуштиле своите домови во [[Кавказ]] и принудно заминале во Отоманското Царство. Во текот на [[XIX век]], иселувањето или протерувањето на муслиманското население од [[Балкан]]от, [[Кавказ]], [[Крим]] и [[Крит]] кон денешна [[Турција]] станало честа појава.

За време на периодот на [[Танзимат]]от, ([[1839]]-[[1876]]), османлиските власти вовеле уставни реформи во царството, како и осовременување на војската, банкарскиот систем, биле заменети занаетчиските дејности со изградба на неколку модерни фабрики, замена на верскиот закон со секуларен закон<ref>{{Cite web |last=Иштијак|first=Хусајн|title=Танзимат: Секуларни реформи во Отоманското Царство|url=http://faith-matters.org/images/stories/fm-publications/the-tanzimat-final-web.pdf |publisher=Faith Matters |access-date=11 октомври 2011 |archive-date=17 октомври 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161017061131/http://faith-matters.org/images/stories/fm-publications/the-tanzimat-final-web.pdf |url-status=live }}</ref>. Во [[1856]] година бил донесен реформски акт наречен [[Хатихумјун]]. Според овој акт, во царството се ветувало верска и национална рамноправност на сите народности во царството, слобода на вероисповед и мислење, мешани судови, право на христијаните да стапуваат на државни должности, да служат во османлиската војска и да имаат свои претставници во Државниот совет. Тој предвидувал и црковни реформи, замена на натуралните даноци кон црковните великодостојници со парични суми, реорганизација на државната администрација, судството, полицијата и даночната политика, воведување на редовен буџет од приходи и расходи на државата, поправка на патиштата, унапредување на земјоделството и трговијата и друго. Освен тоа, било формирано ново ерменско национално собрание.<ref>[[Хагоп Барсумијан]]. „''Источното прашање и периодот на Танзимат“, во „Ерменскиот народ од античко до модерно време, том II: Странско владеење до државноста: од 15 век до 19 век“''. [[Ричард Г.) Њујорк: Сент Мартин Прес, стр. 198. ISBN 0-312-10168-6.</ref> Отоманското Министерство за пошта било основано во Истанбул во 1840 година. Американскиот пронаоѓач [[Семјуел Морз]] добил отомански патент за телеграфот во 1847 година, издаден од султанот [[Абдул Меџид I]], кој лично го тестирал пронајдокот.<ref>Јакуп Бекташ, [https://psi427.cankaya.edu.tr/uploads/files/Bektas%2C%20Ott%20Telegraphy%2C%201847-1880%20%282000%29.pdf „Гласникот на султанот: Културни конструкции на отоманската телеграфија, 1847–1880.“] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210909033749/https://psi427.cankaya.edu.tr/uploads/files/Bektas,%20Ott%20Telegraphy,%201847-1880%20(2000).pdf |date=9 септември 2021 }} ''Технологија и култура'' 41.4 (2000): 669–696.</ref>

[[File:Turkish troops storming Fort Shefketil (cropped).jpg|Отомански трупи упаѓаат во [[Шекветили|Тврдината Шефкетил]] за време на [[Кримска војна|Кримската војна]] од 1853–1856 година|thumb]]

Христијанското население, поради своето повисоко образовно ниво, започнало да се повлекува пред муслиманското мнозинство, што довело до многу незадоволство.<ref name="books.google_b">{{Cite book |last=Стоун|first=Норман|title=Руска војна, Мир и дипломација: Труд во чест на Џон Ериксон|publisher=''Weidenfeld & Nicolson'' |date=2005 |isbn=978-0-297-84913-1 |editor-last=Марк Ериксон, Љубица Ериксон|page=95 |chapter=Турција во руското огледало|chapter-url=https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151034/https://books.google.com/books?id=xM9wQgAACAAJ |url-status=live }}</ref> Во 1861 година имало 571 основни и 94 средни училишта за османлиските христијани, со вкупно 140.000 ученици, бројка што значително го надминувала бројот на муслимански деца во тоа време на училиште, кои дополнително биле попречени од количината на времето поминато на учење арапски јазик и Исламска теологија.<ref name="books.google_b"/> Авторот Норман Стоун сугерира дека [[арапската азбука]], во која турскиот бил пишуван до 1928 година, не била несоодветна да ги одразува звуците на турскиот (кој е турски наспроти семитскиот јазик), што им наметнувало дополнителни тешкотии на турските деца. За возврат, високото образовно ниво на христијаните им овозможило да играат поголема улога во економијата, со порастот на значајноста на групите, какво што било например семејството Сурсок.<ref name="books.google_b"/><ref>{{Cite web |title=Куќата на Сурсок|url=https://sursockhouse.com/ |access-date=29 мај 2018 |archive-date=25 мај 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180525062827/https://sursockhouse.com/ |url-status=live }}</ref> Во 1911 година, од 654 компании за големопродажба во Истанбул, 528 биле во сопственост на етнички Грци.<ref name="books.google_b"/> Во многу случаи, христијаните и Евреите добивале заштита од европските конзули и државјанства, што значи дека биле заштитени од османлискиот закон и не подлежеле на истите економски прописи како и нивните муслимански соседи.{{Sfn|Rogan|2011|page=93}}

Периодот на реформите својот врв го достигнал кога бил донесен [[Отомански устав|Отоманскиот устав]] ([[Турски јазик|турски]] :''Kanûn-u Esâsî''), кој бил напишан од страна на членовите на [[Младотурци]]те. Тој бил изгласен на [[23 ноември]] [[1876]] година. Според уставот, во рацете на султанот останала апсолутната власт, и самите министри останале да бидат одговорни пред него. [[Прва уставна ера (Отоманското Царство)|Првата уставна ера]] од историјата на царството била краткотрајна. Во [[1876]] година, султанот [[Абдул Азис]] бил симнат од власт од страна на неколку либералните кругови во царството. Тој абдицирал во корист на [[Мурат V]]. Сепак, новиот [[султан]] бил ментално болен и од престолот бил соборен по само неколку месеци. Негов наследник станал [[Абдул Хамид II]] ([[1876]]-[[1909]]). Во време на неговото владеење во империјата стапил насила првиот Отомански устав, на [[23 декември]] [[1876]] година.<ref>[[Патрик Кинрос]] (1977) ''Отоманските векови: Подемот и падот на Турското Царство'' Лондон. ISBN 978-0-688-08093-8. p. 576.</ref> Исто така бил создаден и првиот отомански парламент.

[[File:Charles Porion - The kings of Europe in Paris for the opening of the Exposition of 1867.jpg|thumb|250px|Кралевите на Европа во [[Париз]] ([[Наполеон III]] е во центарот, султанот [[Абдул Азис]] е втор оддесно) за отворањето на Универзална изложба на 1867 година]]

[[Кримската војна]] (1853–1856) била дел од долготрајниот натпревар меѓу големите европски сили за влијание врз териториите на Отоманското Царство во опаѓање. Финансискиот товар на војната ја натерало османлиската држава да издаде странски заеми во износ од 5 милиони фунти на 4 август 1854 година.<ref>{{Cite book |last=В. Неџла Гејикдаги|url=https://books.google.com/books?id=fGRMOzJZ4aEC&pg=PA32 |title=Странски инвестиции во Отоманското Царство: меѓународна трговија и односи 1854–1914|publisher=''I.B.Tauris'' |date=2011 |isbn=978-1-84885-461-1 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151118/https://books.google.com/books?id=fGRMOzJZ4aEC&pg=PA32 |url-status=live }}</ref>{{rp|32}}<ref>{{Cite book |last=Даглас Артур Ховард|url=https://archive.org/details/historyofturkey00doug |title=Историја на Турција|publisher=Издавачка група Гринвуд|date=2001 |isbn=978-0-313-30708-9 |page=[https://archive.org/details/historyofturkey00doug/page/71 71] |access-date=11 февруари 2013 |url-access=registration}}</ref>{{rp|71}} Војната предизвика егзодус на [[Кримските Татари]], од кои околу 200.000 се преселиле во Отоманското Царство во континуираните бранови на емиграција.<ref>{{Cite journal |last=Вилијам|first=Бријан Глин|date=2000 |title=Хиџра и присилна миграција од Русија од деветнаесеттиот век во Отоманското Царство |journal=Руски светски тетратки|volume=41 |issue=1 |pages=79–108 |doi=10.4000/monderusse.39 |doi-access=free}}</ref>{{rp|79–108}} Кон крајот на [[Кавкаски војни|Кавкаските војни]], 90% од Черкезите биле етнички исчистени<ref>Мемоари на Милиутин, „''планот за акција за кој беше одлучен за 1860 година беше да се исчисти планинската зона од нејзиното домородно население''“, според Ричмонд, В. „''Северозападен Кавказ: Минатото, Сегашноста и Иднината''“. Routledge. 2008 година.</ref> и протерани од нивните татковини во Кавказ, бегајќи во Отоманското Царство,<ref>{{Cite book |last=Ричмонд|first=Валтер|url=https://books.google.com/books?id=LQJyLvMWB8MC&pg=PA79 |title=Северозападен Кавказ: минато, сегашност, иднина|publisher=Тејлор & Францис|date=2008 |isbn=978-0-415-77615-8 |page=79 |quote=''планот за акција одлучен за 1860 година беше да се исчисти планинската зона од домородното население''.|access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151038/https://books.google.com/books?id=LQJyLvMWB8MC&pg=PA79 |url-status=live }}</ref> што резултирало со населување од 500.000 до 700.000 Черкези во Турција.<ref name="Jaimoukha2001">{{Cite book |last=Амџад М. Јамука|url=https://books.google.com/books?id=5jVmQgAACAAJ |title=Черкезите: Прирачник|publisher=''Palgrave Macmillan'' |date=2001 |isbn=978-0-312-23994-7 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151040/https://books.google.com/books?id=5jVmQgAACAAJ |url-status=live }}</ref><ref name="Hille2010">{{Cite book |last=Шарлота Матилда Луиза Хил|url=https://books.google.com/books?id=yxFP6K8iZzQC&pg=PA50 |title=Градење на држави и решавање на конфликти во Кавказ|publisher=BRILL |date=2010 |isbn=978-90-04-17901-1 |page=50 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151041/https://books.google.com/books?id=yxFP6K8iZzQC&pg=PA50 |url-status=live }}</ref><ref name="ChirotMcCauley2010">{{Cite book |last1=Даниел Кирот|url=https://books.google.com/books?id=9sPJnd0cwV0C&pg=PA23 |title=Зошто да не ги убиете сите?: Логиката и спречувањето на масовното политичко убиство (ново на хартија)|last2=Кларк МекКалеј|publisher=Прес на Универзитетот Принстон|date=2010 |isbn=978-1-4008-3485-3 |page=23 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151040/https://books.google.com/books?id=9sPJnd0cwV0C&pg=PA23 |url-status=live }}</ref> Некои черкески организации даваат многу поголеми бројки, вкупно 1–1,5 милиони депортирани или убиени. Кримските Татарски бегалци кон крајот на 19 век одиграле особено забележлива улога во обидот да се модернизира османлиското образование и во прво промовирање и на пантуркизмот и на чувството за турски национализам.<ref name="ReferenceA">Стоун, Норман „''Турција во руското огледало''“ стр. 86–100 од ''Руска војна, мир и дипломатија'' уредено од Марк и Љубица Ериксон, ''Вајденфелд и Николсон'': Лондон, 2004 стр. 95.</ref>

[[File:Ottomans 1875.png|thumb|Царството во времето на [[Абдул Азиз]]]]

Во овој период, Отоманското Царство потрошило само мали суми од јавните средства за образование; на пример, во 1860–1861 година само 0,2% од вкупниот буџет бил инвестиран во образованието.<ref>{{Cite book |last=Батен, Јирг|title=Историја на глобалната економија. Од 1500 година до денес. |date=2016 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-1-107-50718-0}}</ref>{{rp|50}}   Додека османлиската држава се обидувала да ја модернизира својата инфраструктура и армија како одговор на надворешните закани, таа се отворила за поинаков вид закана: онаа на доверителите. Како што напишал историчарот Јуџин Роган, „''единствената најголема закана за независноста на Блискиот Исток во 19 век не биле војските на Европа туку нејзините банки''“ {{Sfn|Роган|2011|page=105}} Османлиската држава, која почнала да се задолжува со [[Кримската војна]], била принудена да прогласи банкрот во 1875 година.{{Sfn|Роган|2011|page=106}} До 1881 година, Отоманското Царство се согласило неговиот долг да биде контролиран од Отоманската управа за јавен долг, совет со претседателство наизменично меѓу Франција и Британија. Телото контролирало делови од отоманската економија и ја искористило својата позиција за да обезбеди европскиот капитал да продолжи да продира во царството, често на штета на локалните отомански интереси.{{Sfn|Роган|2011|page=106}}

Османлиските [[Башибозук|бошибозуци]] брутално го задушиле [[Априлско востание|бугарското востание]] од 1876 година, масакрирајќи до 100.000 луѓе во процесот.<ref>{{Cite book |last1=Јелавич|first1=Charles |url=https://books.google.com/books?id=LBYriPYyfUoC&q=massacre+bulgarians++1876&pg=PA139 |title=The Establishment of the Balkan National States, 1804–1920 |last2=Jelavich |first2=Barbara |date=1986 |publisher=University of Washington Press |isbn=978-0-295-80360-9 |access-date=18 November 2020 |archive-date=14 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151039/https://books.google.com/books?id=LBYriPYyfUoC&q=massacre+bulgarians++1876&pg=PA139 |url-status=live }}</ref>{{rp|139}} По неуспехот на Цариградската конференција, царството претрпело пораз по [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна]] од [[1877]]-[[1878]], по која царството засекогаш ја изгубила [[Бугарија]] со потпишувањето на [[Санстефански договор|Санстефанскиот мировен договор]] ([[3 март]] [[1878]] година). Во почетокот на [[1878]] година уставот бил суспендиран и парламентот распуштен. Бил воспоставен тирански режим во останатите делови на Отоманското Царство (претежно [[Македонија]]). Танзиматските реформи не го сопрел национализмот во [[Дунавски кнежевства|Дунавските кнежевства]] и [[Кнежевство Србија]], кои биле полунезависни за речиси шест децении. Во [[1875]] година, [[Кнежевство Црна Гора|Црна Гора]] и Србија, заедно со [[Обединето Кнежевство Влашка и Молдавија|Обединетото кнежевство Влашка и Молдавија]] ја прогласиле својата независност од Отоманското Царство.  Во [[Македонија]], како и во останатите балкански земји, исто така избувнале неколку востанија. Така, во [[1876]] и [[1877]] година избувнале [[Разловечко востание|Разловечкото востание]] и [[Кресненско востание|Кресненското востание]]. Едно од наголемите востанија на македпнскиот народ избувнало во [[1903]] година, познато како [[Илинденско востание]]. Востанијата главно биле насочени против османлиската тиранија и желбата за создавање на нова држава на [[Балкан]]от. [[Османлиска Босна|Вилаетите Босна]] и [[Новопазарски санџак]] делумно биле окупирани од страна на силите на [[Австроунгарија]] по потпишувањето на [[Берлински конгрес|Берлинскиот конгрес]] во [[1878]] година, но тие номинално останале во границите на царството. И покрај присуството на отомански војници, [[Босна]] во [[1908]] година била анексирана кон [[Австроунгарија]] по т.н. [[Босанска криза]]. По Берлинскиот конгрес [[Кипар]] ѝ бил доделен на [[Велика Британија]].

Од 1894 до 1896 година, меѓу 100.000 и 300.000 Ерменци кои живееле низ целото царсво биле убиени во т.н. [[Хамидски масакри]].<ref>{{Cite book |last=Акчам|first=Танер|title=Срамен чин: Ерменскиот геноцид и прашањето за турската одговорност|publisher=''Metropolitan Books'' |date=2006 |isbn=978-0-8050-7932-6 |location=Њујорк|url=https://archive.org/details/shamefulactarmen00ak/page/42 |author-link=Танер Акчам}}</ref>{{rp|42}} Во 1897 година населението било 19 милиони, од кои 14 милиони (74%) биле муслимани. Дополнителни 20 милиони живееле во провинции кои останале под номиналната власт на султанот, но биле целосно надвор од неговата вистинска моќ.

Како што Отоманкото Царство постепено се намалувало, 7-9 милиони муслимани од неговите поранешни територии на Кавказ, Крим, Балканот и медитеранските острови мигрирале во Анадолија и Источна Тракија.<ref name="Karpat2004">{{Cite book |last=Кемал Х. Карпат|url=https://books.google.com/books?id=cL4Ua6gGyWUC |title=Студии за турската политика и општество: избрани статии и есеи|publisher=Брил|date=2004 |isbn=978-90-04-13322-8}}</ref> Откако царството било поразено во [[Првата балканска војна]] (1912–1913), ги изгубила сите нејзини балкански територии освен [[Источна Тракија]] (Европска Турција). Ова резултирало со бегство на околу 400.000 муслимани заедно со отоманските војски кои се повлекувале (при што многумина починале од колера донесена од војниците), а 400.000 немуслимани побегнале од територијата која сè уште била под османлиска власт.<ref>{{Cite journal |title=Грчки и турски бегалци и депортирани 1912–1924 година|url=http://tulp.leidenuniv.nl/content_docs/wap/ejz18.pdf |url-status=dead |publisher=[[Универзитет Лајден]] |page=1 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070716155929/http://tulp.leidenuniv.nl/content_docs/wap/ejz18.pdf |archive-date=16 јули 2007 |place=NL}}</ref> Џастин Мекарти проценува дека од 1821 до 1922 година, 5,5 милиони муслимани починале во југоисточна Европа, со протерување на 5 милиони.<ref name="McCarthy1995">{{Cite book |last=Џастин Мекарти|url=https://books.google.com/books?id=1ZntAAAAMAAJ |title=Смрт и егзил: етничко чистење на отоманските муслимани, 1821–1922 |publisher=Дарвин прес|date=1995 |isbn=978-0-87850-094-9 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151042/https://books.google.com/books?id=1ZntAAAAMAAJ |url-status=live }}</ref><ref name="Carmichael2012">{{Cite book |last=Кармишел|first=Кати|url=https://books.google.com/books?id=ybORI4KWwdIC |title=Етничко чистење на Балканот: национализам и уништување на традицијата|publisher=''Routledge'' |date=2012 |isbn=978-1-134-47953-5 |page=21 |quote=Само во периодот од 1821 до 1922 година, Џастин Мекарти проценува дека етничкото чистење на отоманските муслимани довело до смрт на неколку милиони поединци и протерување на сличен број. |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151042/https://books.google.com/books?id=ybORI4KWwdIC |url-status=live }}</ref><ref name="Buturovic2010">{{Cite book |last=Бутуровиќ|first=Амила|url=https://books.google.com/books?id=Kck_-B7MubIC |title=Исламот на Балканот: Онлајн Истражувачки водич за библиографии на Оксфорд|publisher=Прес на Универзитетот Оксфорд|date=2010 |isbn=978-0-19-980381-1 |page=9 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151655/https://books.google.com/books?id=Kck_-B7MubIC |url-status=live }}</ref>

=== Периодот од 1908 до 1922 година ===
==== Младотурска револуција====
{{главна|Распад на Отоманското Царство}}
[[Податотека:Ottoman-Empire-Public-Demo.png||thumb|200px|Протести во реонот на Султанахмет во Истанбул, 1908.]]

Периодот од историјата на Отоманското Царство од [[1908]] до [[1922]] година е познат како периот на [[Распад на Отоманското Царство|распаѓање на царството]]. Почетокот на овој период се одликува со започнување на [[Младотурска револуција|Младотурската револуција]] во [[1908]] година.

Овој период започнал со т.н. [[Втора уставна ера (Отоманско Царство)|Втора уставна ера]], кој придонел за промена на уставот кој бил донесен во [[1876]] година и создавање на отомански парламент и првите [[Список на партии во Отоманското Царство|политички партии]]. Младотурците од една страна преминале од илегала во основање на свое партии, а од друга страна била основани етнички партии на малцинствата. Новите држави на [[Балкан]]от, со поткрепа на [[Руско Царство|Руското Царство]] сакале целосно да ја протерат османлиската власт во [[Албанија]], [[Македонија]] и [[Тракија]]. Добивајќи профит од граѓанскиот судир, [[Австроунгарија]] официјално ја [[Австроунгарска Босна и Херцеговина|анектирaла]] [[Босна и Херцеговина]] во 1908 година. Последниот од отоманските пописи бил извршен во 1914 година.

И покрај воените реформи кои ја реконституирале армијата, земјата ги загубила своите северноафрикански територии и Додеканезите во [[Османлиско-италијанска војна|Османлиско-италијанската војна]] (1911). Во [[1912]] година избувнала т.н. [[Прва балканска војна]], која завршила со потпишување на [[Лондонски договор, 1913|Лондонскиот мировен договор]] во [[1913]] година. Според него, [[Албанија]] на [[27 декември]] [[1912]] била призната за независна држава, а предлогот за [[Македонија]] не бил прифатен. Во [[Тракија]], двете главни бугарски војски удриле со сета сила на [[Лозенград]] и [[Едрене]]. По завршувањето на Првата балканска војна, помеѓу сојузничките сили започнала нова т.н. [[Втора балканска војна]]. Царството се соочило со континуирани немири во годините што довеле до Првата светска војна, вклучувајќи го и [[Инцидентот од 31 март|инцидентот на 31 март]] и два дополнителни државни удари во 1912 и 1913 година.

==== Прва светска војна ====
{{Главна|Отоманското Царство во Првата светска војна}}
{{Османлиско Царство во Првата светска војна}}
[[Податотека:M 113 5 amiral Souchon et ses officiers.jpg|thumb|Адмиралот [[ВилхемСушон]], кој командуваше со [[Црноморскиот напад]] на 29 октомври 1914 година и неговите офицери во отомански поморски униформи]]

Веднаш по завршувањето на Балканските војни, многу бргу започнала Првата светска војна. Во [[Првата светска војна]], [[Османлии]]те се приклучиле кон [[Централни сили|Централните сили]], сè со цел повраќање на загубените територии. Младотурската влада потпишала таен договор за создавање на сојуз помеѓу Отоманското Царство и [[Германско Царство|Германија]] во [[август]] [[1914]] година. На 29 октомври се случил првиот напад во Црното Море. Така, [[Руското Царство]] (2 ноември 1914 година)<ref name="oxfordreference-timeline">{{Cite book |url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780191737640.timeline.0001 |title=Времеплов: Отоманско Царство (ок. 1285 - 1923) |date=2012 |journal=[[Oxford Reference]] |isbn=978-0-19-173764-0 |access-date=7 јуни 2021 |archive-date=14 мај 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210514171439/https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780191737640.timeline.0001 |url-status=live }}</ref>, [[Трета Француска Република|Франција]] (5 ноември 1914 година)<ref name="oxfordreference-timeline"/> и [[Обединето Кралство|Британија]] (5 ноември 1914 година)<ref name="oxfordreference-timeline"/>, му објавиле војна на Отоманското Царство.

Во текот на првите години од војната следувале неколку успеси на страната на Османлиите, како [[Галиполска операција|заземањето на Галиополи]] и [[Опсада на Кут|Кут]]. По ова, следувал [[Кавкаски поход|Кавкаскиот поход]], во кој [[Османлии]]те биле катастрофално поразени од страна на [[Русија]]. [[САД]] никогаш не објавила војна на Османлиското Царство.<ref>Спенсер Такер, ''Енциклопедија на Првата светска војна'' (2005) стр. 1080</ref>

==== Геноциди====
{{Main|Ерменски геноцид|Грчки геноцид|Асирски геноцид}}

[[File:Column of deportees walking through Harput vilayet during the Armenian genocide.jpg|thumb|[[Ерменски геноцид|Ерменскиот геноцид]] бил резултат на политиката на [[Привремен закон за депортација|депортација]] и [[етничко чистење]] на османлиската влада во однос на нејзините граѓани [[Ерменците во Отоманското Царство|Ермените]] по [[Битка кај Сарикамиш|битката кај Сарикамиш]] (1914–1915) и колапсот на [[Кавкаски поход|Кавкаскиот фронт]] против [[Царска руска армија|Царската руска армија]] и ерменските доброволни единици за време на [[Првата светска војна]]. Се проценува дека од 600,000<ref name="britannica-ag">{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Armenian-Genocide/Genocide|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|title=Ерменски геноцид|access-date=28 јануари 2023}}</ref> до повеќе од 1 милион,<ref name="britannica-ag"/> или 1.5 милиони<ref>{{cite web|url=http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genocide.html|title=Список со факти: Ерменски геноцид|publisher=Универзитет во Мичиген|access-date=15 јули 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100818233348/http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genocide.html|archive-date=18 август 2010|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite book|last=Фридман|first=Џери|title=Ерменски геноцид|year=2009|publisher=''Rosen Pub. Group''|location=Њујорк|isbn=978-1-4042-1825-3|url=https://books.google.com/books?id=cuqxYldvClQC|edition=1st|access-date=2 јуни 2021|archive-date=14 јануари 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151655/https://books.google.com/books?id=cuqxYldvClQC|url-status=live}}</ref><ref>Тотен, Самуел, Пол Роберт Бартроп, Стивен Јакобс ''Геноцидски речник''. ''Greenwood Publishing Group'', 2008, стр. 19. {{ISBN|0-313-34642-9}}.</ref> луѓе биле убиени.]]

Во 1915 година, османлиската влада и курдските племиња во регионот започнале со истребување на нејзиното етничко ерменско население, што резултирало со смрт на 1,5 милиони Ерменци во ерменскиот геноцид.<ref>{{Cite book |last1=Бијак|first1=Јакуб|title=Наследството на ерменскиот геноцид|last2=Лубман|first2=Сарах|date=2016 |publisher=''Palgrave Macmillan UK'' |isbn=978-1-137-56163-3 |page=39 |language=en |chapter=Спорните бројки: Во потрага по демографска основа за проучување на загубите на ерменското население, 1915–1923}}</ref><ref>{{Cite book |last=Петер Балакијан|url=https://books.google.com/books?id=DrYoyAM3PBYC&pg=PR17 |title=Запалениот Тигар|publisher=''HarperCollins'' |date=2009 |isbn=978-0-06-186017-1 |page=xvii |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151656/https://books.google.com/books?id=DrYoyAM3PBYC&pg=PR17 |url-status=live }}</ref> Геноцидот бил извршен за време и по [[Првата светска војна]] и бил спроведен во две фази: големо убивање на работоспособното машко население преку масакр и подложување на воените регрути на принудна работа, проследено со депортација на жени, деца, стари лица кон сириската пустина. Водени од воена придружба, депортираните биле лишени од храна и вода и биле подложени на периодични грабежи, силувања и систематски масакр.<ref>{{Cite book |last=Волкер|first=Кристофер |title=Ерменија: Опстанокот на една нација|pages=200–203 |date=1980 |place=Лондон|publisher=Croom Helm}}</ref><ref>{{Citation |last1=Брус|first1=Висконт Џејмс|title=Третманот на Ерменците во Отоманското Царство, 1915–1916: Документи презентирани на Виконт Греј од Фалоден|pages=635–649 |date=2000 |editor-last=Сарафијан|editor-first=Ара|edition=нецензурирано|place=Принстон|publisher=[[Институт Гомидас]] |isbn=978-0-9535191-5-6 |last2=Тојнби|first2=Арнолд|author-link=Џејмс Брајс, 1. виконт од Брајс}}</ref> Големи масакри биле извршени и врз грчкото и асирското малцинство во царството како дел од истата кампања на етничко чистење.<ref>{{Cite journal |last1=Шалер|first1=Доминик |last2=Цимерер|first2=Јирген|date=2008 |title=Доцни отомански геноциди: распаѓање на Отоманското Царство и младотурско население и политики за истребување&nbsp;– вовед|url=http://bridging-the-divide.org/sites/default/files/files/Late%20Ottoman%20genocides-%20the%20dissolution%20of%20the%20Ottoman%20Empire%20and%20Young%20Turkish%20population%20and%20extermination%20policies%281%29.pdf |url-status=dead |journal=Весник за истражување на геноцидот|volume=10 |issue=1 |pages=7–14 |doi=10.1080/14623520801950820 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131103172211/http://bridging-the-divide.org/sites/default/files/files/Late%20Ottoman%20genocides-%20the%20dissolution%20of%20the%20Ottoman%20Empire%20and%20Young%20Turkish%20population%20and%20extermination%20policies%281%29.pdf |archive-date=2013-11-03 |quote=Очигледен е геноцидниот квалитет на убиствените кампањи против Грците и Асирците|s2cid=71515470}}</ref>

==== Арапско востание ====
{{Main|Арапско востание}}

Арапското востание започнало во [[1916]] година со британска поддршка. Тоа го свртел бранот против Османлиите на Блискоисточниот фронт, каде што се сметало дека Османлиите имале предност во првите две години од војната. Врз основа на кореспонденцијата Мекмахон-Хусеин, договор меѓу британската влада и Хусеин бин Али, Шариф од Мека, бунтот бил официјално инициран во [[Мека]] на [[10 јуни]] [[1916]] година{{efn|Иако бунтот бил официјално инициран на 10 јуни, синовите на бин Али [[Али од Хеџаз|Али]] и [[Фејсал I од Ирак|Фејсал]] веќе започнале операции во Медина почнувајќи од 5 јуни.<ref>Елицер Табер, ''Арапското движење во Првата светска војна,'' Routledge, 2014 {{ISBN|978-1-135-19978-4}} p. 80-81</ref>}}. Арапската националистичка цел била да се создаде единствена обединета и независна арапска држава која ќе се протега од [[Алеп]], [[Сирија]] до [[Аден]], [[Јемен]], територија која Британците ветиле дека ќе ја признаат.

Шарифиската армија, предводена од Хусеин и Хашемитите, со воена поддршка од британско-египетските експедициски сили, успешно се борела и го протерала отоманското воено присуство од поголемиот дел од [[Хеџаз]] и [[Задјордан]]. Бунтот на крајот довел до освојување на [[Дамаск]] и воспоставување на краткотрајна монархија предводена од Фејсал, синот на Хусеин.

По [[Сајкс-пикотов договор|Сајкс-пикотовиот договор]], Британците и Французите подоцна го поделиле Блискиот Исток на мандатни територии. Немало обединета арапска држава, и покрај гневот на арапските националисти.

==== Турска војна за независност ====
{{главна|Турска војна за независност }}
[[Податотека:Sultanvahideddin.jpg|thumb|Заминувањето на [[Мехмед VI]], последниот султан на Отоманското Царство, 1922]]

Поразеното во [[Првата светска војна]] Отоманско Царство потпишало [[Договор од Мудрос|примирје во Мудрос]] на [[30 октомври]] [[1918]] година. [[Окупација на Цариград|Окупацијата на Цариград]] од здружените британски, француски, италијански сили, заедно со [[Окупација на Смирна|окупацијата на Измир]] од страна на грчките сили во војната го дал почетокот на [[Турска војна за независност|Турската војна за независност]], која траела од [[1919]] до [[1922]] година. На чело на Турското национално движење застанал [[Мустафа Кемал-паша]].<ref>Говорот на Мустафа Кемал Паша при неговото пристигнување во Анкара во ноември 1919 година</ref>

Мустафа Кемал побарал национални избори за да се воспостави нов турски парламент, кој ќе има свое седиште во [[Анкара]]. На [[12 февруари]] [[1920]] последниот отомански парламент се собрал во главниот град. Парламентот бил распуштен од страна на британските сили, откако бил прогласен за ''Misak-i Milli'' („Национален пакт“). На [[10 август]] [[1920]] година, Големиот везир [[Дамат Ферид-паша]] го потпишал [[Договор од Севр|Договорот од Севр]]. Со тој договор се завршиле плановите за поделба на Отоманското Царство, вклучувајќи го и региони Турските родољупци ги сметале за важни делови. Мустафа Кемал инсистирал на целосна независност и заштитата на интересите на мнозинството на [[Турци]]те на турската почва. Тој го убедил Собранието да ја собе национална армија. Армијата се соочила со окупација на сојузничките сили и се борела на три фронта: француско-турскиот, грчко-турскиот и турско-ерменскиот фронт. По серијата битки за време на [[Грчко-турска војна (1919-1922)|грчко-турската војна]], грчката армија стигнала до реката Сакарја, само осумдесет километри западно од Собранието. На [[5 август]] [[1921]] година, Мустафа Кемал бил промовиран како командант на силите од страна на Собранието. Во август [[1922]], Кемал започнал со силни напади врз грчките војници и турските сили ја повратил контролата на [[Измир]] на [[9 септември]] [[1922]] година. На [[10 септември]] [[1922]], Мустафа Кемал испратил телеграма до Лигата на нации во која се велело дека Анкарската владата нема да биде одговорна за масакрите извршени за време на војната за независност.

Султанатот бил укинат на [[1 ноември]] [[1922]] година, а последниот султан, [[Мехмед VI]] (владеел 1918–1922 година), ја напуштил земјата на [[17 ноември]] [[1922]] година. Калифатот бил укинат на [[3 март]] [[1924]] година.

Конференцијата во Лозана започнала на [[21 ноември]] [[1922]] година. Турски претставник [[Исмет Инону]] одбил секаков предлог што би бил компромис за турскиот суверенитет, главните прашања во врска со контролата на турски финансии, Босфорот, правдата, и слично. На [[24 јули]] [[1923]] година, [[Лозански договор|Договорот од Лозана]] бил потпишан. Крајниот исход на војната за независност било прогласувањето на [[Република Турција]] на [[29 октомври]] [[1923]] година.

==== Прогонство и потомци ====

Во [[1947]] година, на потомците на [[Османлиска династија|Османлиската династија]] им било доделено правото да се здобијат со турско државјанство од страна на Големото турско собрание. [[Мехмед Орхан]], син на [[Мехмед Абдил Кадир]] починал во [[1994]] година оставајќи го внукот на османлискиот султан [[Абдулхамид II]], [[Ертугрул Осман]], како најстар преживеан член на сменетата династија. Осман долги години одбивал да го зеде турскиот пасош, нарекувајќи се себеси како граѓанин на Османлиското Царство. Сепак, и покрај тоа што тој не го прифатил турскиот пасош, на прашањето дали тој самиот лично сака да го обнови царството, тој одговорил негативно. Тој рекол дека „''демократијата работи добро во Турција''“. Во [[1992]] година, тој за првпат се вратил во [[Турција]], и во [[2002]] година станал турски граѓанин.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Политички некролози: Ертугрул Осман|publisher=Дејли Телеграф|date=2009-09-27|url=http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/politics-obituaries/6237121/Ertugrul-Osman.html|accessdate=2009-10-26}}</ref> На [[23 септември]] [[2009]] година, Осман починал на својата 97 година од животот, како последниот преживеан наследник на прогонетата османлиска власт. Главно поради ова, тој се нарекува “''последниот Отоманец''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=„Последниот Отоманец починал во Истанбул|publisher=[[Би-би-си]]|date=2009-09-24|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8273396.stm|accessdate=2009-09-24}}</ref>[[Харун Осман]] во моментот е најстариот преживеан член на поранешната владејачка класа.<ref>{{Cite web |last=Саба|first=Дајли|date=2021-01-19 |title=Последниот наследник на османлискиот престол почина на 90 години|url=https://www.dailysabah.com/turkey/diaspora/last-heir-to-ottoman-throne-passes-away-at-90 |access-date=2021-02-17 |website=Дејли Саба|language=en-US}}</ref> Живее во [[Истанбул]] и има девет внуци.<ref>{{Cite web |last=Саба|first=Дејли|date=2016-08-12 |title=Отоманската династија го пречека најновиот принц, внук од петтата генерација на султанот Абдулхамид II|url=https://www.dailysabah.com/history/2016/08/12/ottoman-dynasty-welcomes-newest-prince-5th-generation-grandson-of-sultan-abdulhamid-ii |access-date=2021-02-17 |website=Дејли Саба|language=en-US}}</ref>

=== Историографска расправа ===
{{главна|Отомански тези за светата војна}}

Неколку историчари, како што се британскиот историчар [[Едвард Гибон]] и грчкиот историчар [[Димитри Кицикис]], тврдат дека по [[падот на Цариград]], османлиската држава го презела приматот на византиската (римска) држава и дека Отоманското Царство во суштина било продолжение на [[Источно римско царство|Источното Римско Царство]] под маската на турските муслимани.<ref>Норман Стоун, „Турција во руското огледало“, стр. 86–100 од „Руската војна, мир и дипломатија“ уредено од Марк и Љубица Ериксон, Вајденфелд и Николсон: Лондон, 2004 стр.92–93</ref> Американскиот историчар Сперос Врјонис пишува дека османлиската држава се фокусирала на „''византиско-балканска база со фурнир на турскиот јазик и исламската религија''“.<ref name="Stone, pp. 86-100">Стоун, стр. 86–100</ref> Кицикис и американскиот историчар Хит Лори тврдат дека раната османлиска држава била предаторска конфедерација отворена и за византиските христијани и за турските муслимани чија примарна цел била да се земе плен и робови, наместо да се шири [[ислам]]от, и дека исламот дури подоцна станал примарна карактеристика на царството.<ref>{{cite book |last=Ловри|first=Хит. В. |title=Природата на раната османлиска држава|publisher=Сани Прес|date=2003}}</ref><ref>Дариус Колоѕејчук, „''Кан, калиф, цар и император: повеќекратните идентитети на отоманскиот султан''“ во Питер Фибигер Бенг, и Дариус Колоѕејчук во  ''Универзално царство: компаративен пристап кон царската култура и застапеност во евроазиската историја'' (Прес на Универзитетот Кембриџ, 2012) стр. 175–193.</ref><ref>Синан Кунералп, „''Мост помеѓу културите''“ (2006) p. 9.</ref> Други историчари го следеле водството на австрискиот историчар Пол Витек, кој го нагласува исламскиот карактер на раната османлиска држава, гледајќи ја како „''џихадска држава''“ посветена на проширување на муслиманскиот свет.<ref name="Stone, pp. 86-100"/> Многу историчари предводени во 1937 година од турскиот историчар [[Мехмет Фуат Ќопрулу]] ја застапувале [[Отомански тези за светата војна|тезата „Гази“]], според која раната османлиска држава била продолжение на начинот на живот на номадските турски племиња кои дошле од [[Источна Азија]] во [[Анадолија]] преку [[Средна Азија]] и [[Блискиот Исток]] во многу поголем обем. Тие тврделе дека најважните културни влијанија врз османлиската држава потекнуваат од [[Персија]].<ref>Роналд Џенингс, „''Некои размислувања за Гази-тезата''.“ ''Виенски магазин за вестите на Ориентот'' 76 (1986): 151–161 [https://www.jstor.org/stable/23868782 online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200328042350/https://www.jstor.org/stable/23868782 |date=28 March 2020 }}.</ref>

Британскиот историчар Норман Стоун сугерира многу континуитети меѓу источното римско и отоманско царство, како на пример дека ''зеугарионскиот данок'' на [[Византија]] станал османлиски данок ''Ресм-и чифт'', дека системот за поседување земјиште ''проноија'' што го поврзувал износот на земјиштето што некој го поседува со нечија способноста да се подига коњаница станал османлискиот [[тимарски систем]], а мерењето на османлиската земја ''dönüm'' бил исто како и византиската ''стрема''. Стоун, исто така, тврди дека иако сунитскиот ислам бил државна религија, отоманската држава ја поддржувала и контролирала [[православна црква|Источната православна црква]], која во замена за прифаќање на таа контрола станала најголемиот земјопоседник на Отоманското Царство. И покрај сличностите, Стоун тврди дека клучна разлика е тоа што земјишните грантови според тимарскиот систем на почетокот не биле наследни. Дури и откако станале наследни, сопственоста на земјиштето останало многу несигурно, а султанот ги укинувал земјишните грантови кога сакал. Стоун тврди дека оваа несигурност во владеењето на земјиштето силно ги обесхрабрувало [[Тимариот]]ите да бараат долгорочен развој на нивната земја, и наместо тоа ги навело да усвојат стратегија за краткорочна експлоатација, која имала штетни ефекти врз отоманската економија.

== Управување ==
{{Главна|Управување со Отоманското Царство}}
{{Multiple image
| align             = right
| direction         = vertical
| image1            = Topkapı - 01.jpg
| image2            = Dolmabahçe_Palace,_Istanbul_cropped.jpg
| caption2          = [[Топкапи-сарај]] и [[Долмабахче]] претставувале седишта на [[Список на султани на Отоманското Царство|Отомански султани]] во [[Истанбул]] помеѓу 1465 и 1856 година<ref name="nytimes">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html|title=Центарот на отоманската моќ|work=[[Њујорк Тајмс ]]|last=Симонс|first=Марлис|access-date=4 јуни 2009|date=22 август 1993|archive-date=12 јули 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180712043016/https://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html|url-status=live}}</ref> и од 1856 до 1922,<ref name=dolmabahcepalace>{{cite web|title=Палатата Долмабахче|url=http://www.dolmabahcepalace.com/listingview.php?listingID=3|website=dolmabahcepalace.com|access-date=4 август 2014|archive-date=16 март 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160316140350/http://www.dolmabahcepalace.com/listingview.php?listingID=3|url-status=live}}</ref>.
}}

Државното уредување пред реформите во 19 и 20 век во Отоманското Царство се засновувалo на многу едноставен систем кој имал два главни центри: воената администрација и државната администрација. [[Султан]]от ја имал највисоката позиција во системот, како врховна глава на целото царство. Граѓанскиот систем бил заснован на локалните административни единици врз основа на карактерот на регионот. Отоманците практикувале систем во земјата (исто како и [[Византиското Царство]]) во кој имале целосна контрола врз свештенството. Одредени предисламски турски традиции од исламски [[Иран]], кои продолжиле да се практикуваат, оставиле важно место во отоманските административни кругови.{{Sfn|Itzkowitz|1980|page=38}} Според отоманското општество и разбирање, примарната одговорност на државата била да го брани и да го прошири во земјата [[ислам]]от, како и да се обезбеди безбедност и хармонија во рамките на своите граници еден општ контекст на династичкиот суверенитет на управување.<ref name="Kapucu">{{Cite book |last1=Наим Капуџу|url=https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC |title=Турската јавна администрација: од традицијата до модерното доба|last2=Хамит Палабијик|publisher=УСАК Букс|date=2008 |isbn=978-605-4030-01-9 |page=[https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC/page/n71 77] |access-date=11 февруари 2013}}</ref>

[[File:Jean Baptiste Vanmour - Dinner at the Palace in Honour of an Ambassador - Google Art Project.jpg|thumb|Амбасадори во Топкапи-сарај]]

[[Отоманска династија|Отоманската династија]] или ''Куќата на Осман'', била без преседан и неспоредлив во исламскиот свет по својата големина и времетраење.<ref>{{Cite book |last=Блек|first=Ентони|url=https://books.google.com/books?id=nspmqLKPU-wC&pg=PA199 |title=Историјата на исламската политичка мисла: од пророкот до денес|publisher=Филозофски Прес|date=2001 |isbn=978-0-415-93243-1 |page=199 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151657/https://books.google.com/books?id=nspmqLKPU-wC&pg=PA199 |url-status=live }}</ref> Во [[Европа]], само [[Хабсбурговци|Хабсбуршката куќа]] имала слично непрекината линија на суверени владетели од исто семејство кои владееле толку долго, и во истиот период, помеѓу крајот на 13 и почетокот на 20 век.  По потекло, Отоманската династија имала [[Туркиски народи|туркиски]] карактер. Со текот на времето, династијата ги изгубила својот [[туркиски народи|туркиски карактер]], главно поради тоа што голем број на султани се оженувале со различни етноси, па дури и различни по вероисповед. Во единаесет наврати, султанот бил сменет (заменет со друг султан од отоманската династија, кои биле или неговиот брат, син или внук на поранешниот султан) бидејќи неговите непријатели го доживувале како закана за државата. Имало само два обиди во [[Историја на Отоманското Царство|отоманската историја]] да се собори владејачката отоманска династија, и двата биле неуспешни, што укажува на политички систем кој подолг период можел да управува со своите револуции без непотребна нестабилност.<ref name="Kapucu"/> Како таков, последниот отомански султан [[Мехмед VI]] (р. 1918–1922) бил директен машки потомок на првиот османлиски султан [[Осман I]] (р. 1323/4), што било неспоредливо во Европа (на пример машката линија на Хабсбуршката куќа изумрела во 1740 година) и во исламскиот свет. Примарната цел на царскиот харем била да обезбеди раѓање на машки наследници на османлискиот престол и да обезбеди продолжување на директната машка линија на отоманските султани во идните генерации.

[[Податотека:Thomas allom, c1840, The Enterance to Divan.png|thumb|десно|''Баб-и Али'', [[Висока порта|Високата порта]]]]
[[Податотека:Tughra Suleiman.jpg|thumb|200px|Тугра на [[Сулејман Величествениот]] (1520)]]
Највисоката позиција во исламот, [[калиф]]от, била заземена од страна на султанот. Првите османлиски владетели всушност не се нарекувале султани, туку [[бег]]ови. [[Мурат I]] бил првиот владетел со титула [[султан]], односно цар. Највисоката позиција во исламот, [[калиф]]от, ја барале султаните започнувајќи од [[Селим I]],<ref name="Lambton">{{Cite book |last1=Ламбтон|first1=Ен|url=https://books.google.com/books?id=4AuJvd2Tyt8C |title=Кембричка историја на исламот: Индиски потконтинент, Југоисточна Азија, Африка и муслиманскиот запад|last2=Lewis |first2=Бернард|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=1995 |isbn=978-0-521-22310-2 |volume=2 |page=320 |author-link=Ен Ламбтон|author-link2=Бернард Луис|access-date=25 јули 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151657/https://books.google.com/books?id=4AuJvd2Tyt8C |url-status=live }}</ref> кога бил воспоставен [[Отомански Калифат|Отоманскиот Калифат]]. Отоманскиот [[султан]], [[падишах]] или „''господар на кралевите''“, служел како единствен регент на царството и се сметал за олицетворение на неговата влада, иако тој не секогаш имал целосна контрола. [[Харем-и Хумајун|Царскиот харем]] бил една од најважните сили на османлискиот двор. Со него управувал [[Валиде султан|мајката на султанот]] (''валиде''). Од време на време, таа се вклучувала во државната политика. Извесно време, жените од харемот ефективно ја контролирале државата во периодот кој е познат како „[[Султанат на жените]]“. Силниот образовен систем на школата во палатата бил насочен кон елиминирање на неподобните потенцијални наследници и воспоставување поддршка меѓу владејачката елита за наследник. Училиштата во палатата, каде се едуцирале и идните администратори на државата, не биле единствена патека кон врвот на власта. [[Медреса]]та била одредена за муслиманите каде завршувале образувани научници и државни службеници според исламската традиција. Финансискиот товар на медресата бил поддржан од [[вакаф]]и, дозволувајќи им на децата од сиромашните семејства да се преселат на повисоки социјални нивоа и приходи.<ref>{{Cite book |last=Луис|first=Бернард|url=https://archive.org/details/istanbulciviliza00bern |title=Истанбул и цивилизацијата на Отоманското Царство|publisher=Прес на Универзитетот Оклахома|date=1963 |isbn=978-0-8061-1060-8 |page=[https://archive.org/details/istanbulciviliza00bern/page/151 151] |access-date=11 февруари 2013 |url-access=registration}}</ref> По османлиското зазимање на [[Румелија]], голем број на христијански деца помеѓу осум и дваесет години, биле собирани од отоманските власти за потребите на [[Јаничари|јаничарскиот корпус]]. Тие биле школувани во [[Ендерун]] <ref>{{Cite journal |date=март 2010 |title=Отоманската сарајска школа Ендерун и човекот со повеќе таленти, Матракчи Насух|url=https://tamu.academia.edu/SencerCorlu/Papers/471488/The_Ottoman_Palace_School_Enderun_and_the_Man_with_Multiple_Talents_Matrakci_Nasuh |journal=Весник на Корејското друштво за математичко образование, серија Д|series=Истражување во математичкото образование|volume=14 |issue=1 |pages=19–31 |access-date=29 јануари 2018 |archive-date=11 јануари 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130111105849/http://www.academia.edu/480968/The_Ottoman_Palace_School_Enderun_and_the_Man_with_Multiple_Talents_Matrakci_Nasuh |url-status=live }}</ref> Годишно биле регрутирани околу 3.000 деца. Овој процес на присилно одзимање на христијанските деца од [[Балкан]]от се нарекува [[данок во крв]].<ref>{{Cite book |last=Карпат|first=Кемал|url=https://books.google.com/books?id=rlhD9SjavRcC&pg=PA204 |title=Социјални промени и политика во Турција: структурно-историска анализа|publisher=Брил|date=1973 |isbn=978-90-04-03817-2 |page=204 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151657/https://books.google.com/books?id=rlhD9SjavRcC&pg=PA204 |url-status=live }}</ref>

Иако султанот бил врховен монарх, политичката и извршната власт на султанот била делегирана. Политиката на државата имала голем број советници и министри собрани околу советот познат како [[Диван (Отоманско Царство)|Диван]]. Диванот, во годините кога османлиската држава сè уште била [[Анадолски бејлици|бејлик]], бил составен од старешините на племето. Диванот претставувал совет каде се состанувале сите везири и расправале околу политичките прашања на империјата. Големиот везир имал должност да го извести султанот околу мислењето на Диванот за определени прашања. Султанот своите решенија обично ги зимал со советување на везирот, но во никој случај не му бил потчинет. Во некои случаи, и самиот султан го закажувал советот на везирите, доколку имал некои важни соопштенија или дилеми. Во текот на [[14 век]], Диванот се состоел од три везири, а во [[17 век]] нивниот број бил единаесет, од кој четри везири служиле како Везири на Домот, како најважни министри по Големиот Везир. Понекогаш, на заседанијата на Диванот присуствувале и генералите на јаничарите.Неговиот состав подоцна бил изменет за да вклучи воени офицери и локални елити (како верски и политички советници). Започнувајќи од 1320 година, бил назначен [[Список на големи везири на Отоманското Царство|голем везир]] кој презел одредени одговорности на султанот. Големиот везир имал значителна независност од султанот со речиси неограничени овластувања за назначување, разрешување и надзор. Почнувајќи од крајот на 16 век, султаните се повлекле од политиката и Големиот везир станал ''[[де факто]]'' шеф на државата.<ref name="Black p199"/>

Оваа администрација била очигледна дури и во дипломатската кореспонденција, која првично била преземена на [[грчки јазик]] на запад.<ref>{{Cite book |last1=Наим Капуџу|url=https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC |title=Турската јавна администрација: од традицијата до модерното доба|last2=Хамит Палабијик|publisher=USAK Books |date=2008 |isbn=978-605-4030-01-9 |page=[https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC/page/n72 78] |access-date=12 февруари 2013}}</ref>

[[Тугра]]та била [[Калиграфија|краснописен]] [[монограм]], печат или потпис на султан кој бил ставен на сите официјални документи и преписки. Исто така, тој бил врежан на неговиот печат и бил врежан на монетите ковани за време на неговото владеење. Биле создадени многу елаборирани украсени верзии за важни документи кои исто така биле уметнички дела во традицијата на османлиското осветлување, како што е примерот на [[Сулејман Величествениот]]. Првата тугра му припаѓала на [[Орхан I]] (1284–1359), вториот владетел на и таа еволуирала сè додека не достигнала класична форма во туграта на султанот [[Сулејман Величествениот]] (1494–1566).<ref name="bm">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/tughra_of_suleiman.aspx|title=Tughra of Suleiman the Magnificent|date=2010-05-14|publisher=Британски музеј|id=1949,0409,0.86|archive-url=https://web.archive.org/web/20100918022316/http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/me/t/tughra_of_suleiman.aspx|archive-date=2010-09-18|accessdate=2010-06-05}}</ref>

=== Право===
{{Главна|Отоманско право}}
[[File:1879-Ottoman Court-from-NYL.png|thumb|upright=1.3|Отоманско судење, 1877 година]]
[[File:Zibik.jpg|thumb|185px|Несреќна сопруга се жали на [[Кадија]]та за [[еректилната дисфункција|импотенција]] на нејзиниот сопруг, како што е прикажано во отоманска минијатура. [[Развод]]от бил дозволен според [[Шеријат|исламскиот закон]] и можел да биде инициран од мажот или од сопругата.<ref>{{cite web|url=http://www.mwlusa.org/topics/marriage&divorce/divorce.html|title=Исламска перспектива за разводот|website=Mwlusa.org|access-date=2019-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20190304141319/http://www.mwlusa.org/topics/marriage%26divorce/divorce.html|archive-date=2019-03-04|url-status=dead}}</ref>]]

Османлискиот правен систем го прифатил верскиот закон над своите поданици. Во исто време [[Канун]]от, династичкиот закон, коегзистирал со религиозниот закон или [[шеријатот]].<ref name="otmkanun">{{Cite web |title=Балансирање на шеријатот: Отоманскиот канун|url=http://www.bbc.co.uk/religion/0/24365067 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131009012204/http://www.bbc.co.uk/religion/0/24365067 |archive-date=9 октомври 2013 |access-date=5 октомври 2013 |publisher=BBC}}</ref><ref>Вошбрук, Д. и Кон Х. „''Право во Отоманското Царство: Шеријатско право, династичко право, легални институции''“.</ref> Отоманското Царство отсекогаш било организирано околу систем на локална јуриспруденција. Правната администрација во Отоманското Царство била дел од една поголема шема за балансирање на централната и локалната власт.<ref name="Benton 109-110">{{Cite book |last=Бентон|first=Лорен|url=https://books.google.com/books?id=rZtjR9JnwYwC&pg=109 |title=Право и колонијални култури: правни режими во светската историја, 1400–1900 |date=3 декември 2001 |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|isbn=978-0-521-00926-3 |pages=109–110 |access-date=11 февруари 2013 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151659/https://books.google.com/books?id=rZtjR9JnwYwC&pg=109 |url-status=live }}</ref> Отоманската моќ се вртела клучно околу администрирањето на правата на земјиштето, што и дало простор на локалната власт да ги развие потребите на локалниот [[Милет (Отоманско Царство)|милет]]<ref name="Benton 109-110"/>. Комплексноста на јурисдикцијата на Отоманското Царство имла за цел да дозволи интеграција на различни културни и религиозни групи. Отоманскиот систем имал три судски системи: еден за муслиманите, еден за немуслиманите, вклучувајќи ги и Евреите и христијаните кои владееле над нивните соодветни верски заедници и „трговскиот суд“. Целиот систем бил регулиран одозгора со помош на административниот канун, т.е. закони, систем заснован на турските ''Јаса'' и ''Торе'', кои биле развиени во предисламскиот период.<ref>{{Cite book |last=Струсанд|first=Даглас|url=https://www.worldcat.org/oclc/1202464532 |title=Исламски царства на Османлиите, Сафавидите и Могалите.|date=2010 |publisher=Routledge |isbn=978-0-429-96813-6 |location=Милтон|oclc=1202464532 |access-date=9 август 2022 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151544/https://www.worldcat.org/title/1202464532 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |url=https://www.worldcat.org/oclc/1082195426 |title=Истражувачкиот придружник на исламскиот закон|date=2016 |others=П. Џ. Берман, Рудолф Петерс|isbn=978-1-315-61309-3 |location=Лондон|pages=109 |oclc=1082195426}}</ref>

Меѓутоа, овие судски категории не биле целосно ексклузивни; на пример, исламските судови, кои биле основните судови на царството, можеле да се користат и за решавање на трговски судир или спорови меѓу припадниците од различни религии, а Евреите и христијаните честопати оделе кај нив за да добијат посилна пресуда за некое прашање. Отоманската држава имала тенденција да не се меша во немуслиманските верски правни системи, и покрај тоа што законски имала глас да го стори тоа преку локалните гувернери. Исламскиот шеријатски закон бил развиен од комбинација на [[Куран]]от; [[хадис]]от или зборовите на пророкот [[Мухамед]]; ''иџма'', или консензус на членовите на муслиманската заедница; киџас, систем на аналогно расудување од претходни преседани; и локални обичаи. И двата системи се предавале на правните факултети, кои се наоѓале во Истанбул и [[Бурса]].

Отоманскиот исламски правен систем бил поставен поинаку од традиционалните европски судови. Претседавач со исламските судови би бил кадија, или судија. Од затворањето на [[иџтихад]]от, или „''Портата на толкувањето''“, кадиите низ земјата помалку се фокусирале на правниот преседан, а повеќе на локалните обичаи и традиции во областите што ги управувале. Сепак, на османлискиот судски систем му недостасувал апелациона структура, што довело до стратегии за јурисдикција на случаи каде што тужителите можеле да ги пренесат своите спорови од еден судски систем во друг додека не постигнат одлука што била во нивна полза.

Кон крајот на 19 век, османлискиот правен систем доживеал суштински реформи. Овој процес на правна модернизација започнал со [[Ѓулхански хатишериф|едиктот од Ѓулхане]] од 1839 година.<ref name="review-niza">{{Cite web |last=Селчук Акшин Сомел|title=Преглед на „Отоманските судови Низамије. Право и современост" |url=http://research.sabanciuniv.edu/19475/1/Avi_Rubin_Ottoman_Nizamiye_Courts_Somel.pdf |publisher=Универзитет Шабанџи|page=2 |access-date=15 февруари 2013 |archive-date=12 октомври 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012013518/http://research.sabanciuniv.edu/19475/1/Avi_Rubin_Ottoman_Nizamiye_Courts_Somel.pdf |url-status=live }}</ref> Овие реформи вклучувале „''фер и јавно судење на сите обвинети без разлика на религијата''“, создавање систем на „''одвоени надлежности, религиозни и граѓански''“ и потврдување на сведочењето на немуслиманите.<ref name="int-handbook">{{Cite web |last1=Epstein |first1=Ли|last2=O'Конор|first2=Карен|last3=Груб|first3=Дијана|title=Близок Исток|url=http://epstein.usc.edu/research/MiddleEast.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130525015655/http://epstein.usc.edu/research/MiddleEast.pdf |archive-date=25 мај 2013 |website=Правни традиции и системи: меѓународен прирачник|publisher=Прес на Гринвуд|pages=223–224}}</ref> Биле донесени и конкретни земјишни законици (1858), граѓански законици (1869–1876), како и законик за граѓанска постапка.

Овие реформи биле во голема мера засновани на француски модели, како што било наведено со усвојувањето на тристепениот судски систем. Наведен како [[Низамије]], овој систем бил проширен на локално ниво на судија со конечното објавување на [[Меџеле]], граѓански законик кој ги регулирал бракот, разводот, алиментацијата, тестаментот и други прашања од личен статус. Во обид да се разјасни поделбата на судските надлежности, административниот совет утврдил дека верските прашања треба да ги решаваат верските судови, а статутните прашања треба да ги решаваат судовите Низамије.

=== Војска ===
{{главна|Војска на Отоманското Царство}}
{{Војска на Отоманското Царство ‎}}
[[Податотека:Walka o sztandar turecki.jpg|thumb|Отомански [[спахија|спахии]] во битка]]

Првата воена единица на Отоманското Царство била војската, која била основана и организирана од стрна на [[Осман I]] од племињата кои ги населувале ридовите во [[западна Анадолија]] во доцниот [[13 век]]. Воениот систем со непосредното проширување на царството станувал сè посложен. Војската на Османлиското Царство се состоела претежно од платеници и регрутанти. Главните воени единици биле [[Јаничари]]те, [[Спахија|Спахиите]], [[Акиџија|Акинџиите]] и [[Отомански воен оркестар|Мехтерите]]. Отоманската армија можеби никогаш не користела најнапредни и современи орудија во светот, но сепак била една од првите кои во своите битки и војни користела [[топ]]ови и [[мускета|мускети]]. Отоманците започнале да користат [[фалконет]]и, кои биле со краток дострел, за време на [[Опсада на Цариград (1422)|Опсадата]] на [[Цариград]] во [[1422]] година. Отоманската коњаница зависела повеќе од самата брзина и подвижност отколку од тешките оклопи. Кавалеријата користела лакови и кратки мечеви. Од нив, најмногу се користеле [[Арапски коњ|арапскиот]] и [[Туркменски коњ|туркменскиот коњ]].<ref>{{Cite book |last=Милнер|first=Мордаунт|title=Арапскиот Годолфин: Приказната за линијата на матчемот|publisher=Роберт Хејл Лимитед|date=1990 |isbn=978-0-85131-476-1 |pages=3–6}}</ref><ref>{{Cite book |last=Вол|first=Џон Ф.|title=Познати коњи за трчање: нивните предци и потомци|isbn=978-1-163-19167-5 |page=8}}</ref> и често применувала тактики слични на оние на [[Монголско Царство|Монголското Царство]], како што е „преправањето“ дека силите се повлекуваат додека во исто време всушност се прави опкружување на непријателските сили во формација на полумесечина и потоа го прават вистинскиот напад. Отоманската армија продолжила да биде ефективна борбена сила во текот на 17 и почетокот на 18 век,<ref>{{Cite book |last=Марфи|first=Родс|title=Отоманско војување, 1500–1700 |date=1999 |publisher=УЛЦ Прес|page=10}}</ref><ref>{{Cite book |last=Агостон|first=Габор|title=Топовите на султанот: Воената моќ и индустријата за оружје во Отоманското Царство|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=2005 |pages= 200–02}}</ref> а падот на ефикасноста и силата на отоманската армија се почувствувала во средината на [[17 век]], по [[Голема турска војна|Големата турска војна]]. Во текот на [[XVIII век]] следувале неколку успеси против [[Венецијанска Република|Венецијанската Република]], но по овие победи [[Османлии]]те биле поразени во поредните [[Руско-турски војни]].

[[Податотека:The_Ertugrul_Cavalry_Regiment_crossing_the_Galata_Bridge.jpg|thumb|upright=1.3|[[Коњанички полк „Ертугрул“]] поминува по [[Мост Галата|мостот Галата]] во 1901 година]]

Осовременувањето на отоманската војска започнала во текот на [[XIX век]]. Во [[1826]] година султанот [[Махмуд II]] го укинал [[Јаничари|јаничарскиот корпус]] и основал современата отоманска војска. Овој нов воен ред бил познат под името [[Низам-и Кедид]] (нов поредок). Во исто време, отоманската војска била првата воена институција која ангажирала странски експерти и испраќала свои офицери за обука во западните европски земји. Следствено, [[Младотурци|движењето на Младотурците]] започнало во времето кога тие студенти се вратиле од [[Западна Европа]].

[[Отоманска морнарица|Отоманската морнарица]] значително придонела за проширување на териториите на царството на европскиот континент. Таа го иницирала освојувањето на [[Северна Африка]], пред сè [[Алжир]] и [[Египет]] во [[1517]] година. Во почетокот на [[XIX век]], Отоманското Царство започнала да ги губи своите територии. Во [[1821]] била изгубена [[Грција]], а во [[1830]] [[Алжир]]. Со тоа започнала да опаѓа и поморската власт и контрола над далечните прекуморски територии на империјата. Султанот [[Абдул Азис]] ([[1861]]-[[1876]]) се обидел да ја обнови некогашната моќна отоманска морнарица, по примерот на флотите на [[Франција]] и [[Велика Британија]]. Во Бароу, [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] ја изградила првата подморница во [[1886]] година за Отоманското Царство.<ref name="first submarine at shipyard">{{Cite web |title=Создадена петиција за името на подморницата|url=http://www.ellesmereportstandard.co.uk/latest-north-west-news/Petition-created-for-submarine-name.4001190.jp |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080423225019/http://www.ellesmereportstandard.co.uk/latest-north-west-news/Petition-created-for-submarine-name.4001190.jp |archive-date=23 април 2008 |access-date=11 февруари 2013 |website=Елесмер Порт Стандард}}</ref>
 
Сепак, колапсот на отоманската економија не можело долго да ја одржи силата на флотата. Султанот [[Абдул Хамид II]] не им верувал на адмиралите кои застанале на страната на реформистот [[Митат-паша]] и тврдел дека големата и скапа флота не била од корист против Русите за време на [[Руско-турски војни|Руско-турската војна]]. Тој го заклучил најголемиот дел од флотата во [[Златниот Рог]], каде што бродовите се распаѓале во следните 30 години. По [[Младотурската револуција]] во [[1908]] година, Комитетот за унија и напредок се обидел да развие силна османлиска поморска сила. Фондацијата на Отоманската морнарица била основана во 1910 година за да купи нови бродови преку јавни донации.

[[Податотека:Turkish pilots in 1912.jpg|thumb|Отомански пилоти во 1912 година]]

[[Отоманско воздухопловство|Отоманското воздухопловство]] било основано помеѓу [[јуни]] [[1909]] година и [[јули]] [[1911]] година,<ref>{{Cite web |title=Приказна за Отоманското воздухопловство|url=http://www.turkeyswar.com/aviation/aviation.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120512225046/http://www.turkeyswar.com/aviation/aviation.htm |archive-date=12 мај 2012 |access-date=6 ноември 2011 |publisher=Турција во Првата светска војна}}</ref><ref>{{Cite web |title=Основање|url=http://www.hvkk.tsk.tr/EN/IcerikDetay.aspx?ID=19 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111007104345/http://www.hvkk.tsk.tr/EN/IcerikDetay.aspx?ID=19 |archive-date=7 октомври 2011 |access-date=6 ноември 2011 |publisher=Турско воздухопловство}}</ref> како една од првите во светот. Царството своите први пилоти за прв пат заочнала да ги обучува на [[3 јули]] [[1912]] година во [[Цариград]], преку создавањето на академијата ''Хава Окулу''. Образовната академија забрзано напредувала во воената авијациона програма, зголемувајќи го бројот на пилоти и авиони. Во [[мај]] [[1913]] година започнала првата светска обука на специјализирани пилоти од страна на академијата. Во [[јуни]] [[1914]] година била основана нова воена академија која се викала ''Дениз Хава Окулу''. Со избувнувањето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], модернизацијата на воздухопловните сили запрела. Во текот на Првата саветска војна, отоманските воздухопловни сили се бореле на повеќе фронтови, од [[Галиција]] на запад до [[Кавказ]] на исток и [[Јемен]] на југ.

== Административна поделба ==
{{Главна|Административна поделба на Отоманското Царство}}
[[Податотека:Ottoman Empire Administrative Divisions.png|thumb|Административна поделба на Отоманското Царство во 1899 година]]

Административната поделба на Отоманското Царство претставува територијална поделба на царството која се засновала на воената администрацији но со цивилна управа. Оваа поделба не ги опфаќала вазалните и потчинетите држави.

Првобитната организација своите корени ги имала уште во времето на настанувањето на царството, како вазална држава на [[Селџуци]]те во [[централана Анадолија]]. Проширувањата настанале врз основа на веќе постоечката административна структура на [[Селџуци]]те, во која наследните владеачи на овие територии ја имале титулата [[бег]]. Овие бегови (локални водачи) продолжиле да владеат под [[сузерен]]ство на Отоманските султани. Титулата [[бег]] од тогаш не се однесувала само на постоечките и поранешните владеачи туку и на новите управници кои султанот ги поставувал на местото на оние кои ги разрешувал.

Отоманското Царство на почетокот било поделено на суверени [[санџак (историски поим)|санџаци]] и санџаци доделени на султановите синови.<ref name="Imber">{{Cite web |last=Имбер|first=Колин|date=2002 |title=Отоманско Царство, 1300–1650: Структурата на моќта|url=http://www.fatih.edu.tr/~ayasar/HIST236/Colin%20_Imber.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140726115700/http://www.fatih.edu.tr/~ayasar/HIST236/Colin%20_Imber.pdf |archive-date=26 јули 2014 |pages=177–200}}</ref> Со санџаците управувале [[санџак-бег]]ови, воени управници кои добивале од страна на султанот знаме, или [[барјак]] таканаречен ''санџак''. Како што се ширело царството низ [[Европа]], се појавила потреба за формирање на нови административни единици од повисоко ниво. За време на владеењето на [[Мурат I]] (владеел од [[1359]]-[[1389]]), [[беглер-бег]]овите биле одредувани да управуваат со [[Румелија]], т.е. со европскиот дел на царството. По формирањето на [[беглербеглак|беглербегаците]],<ref>{{Cite book |last1=Рајмонд Детрез|url=https://books.google.com/books?id=htMUx8qlWCMC&pg=PA167 |title=Европа и историските наследства на Балканот|last2=Барбара Сегерт|publisher=Петер Ланг|date=2008 |isbn=978-90-5201-374-9 |page=167 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151700/https://books.google.com/books?id=htMUx8qlWCMC&pg=PA167 |url-status=live }}</ref> санџаците станале второстепени административни единци. Беглербеговите покрај тоа што имале обврска да управуваат со доделената територија, биле и команданти на сите воени трупи на својата територија.

Како што слабеело царството, административната структура била разнишена. Со Отоманскиот закон од [[1864]], како дел од танзиматските реформи,<ref name="trt">{{Cite book |last=Махмуд Јазбаг|url=https://books.google.com/books?id=DPseCvbPsKsC&pg=PA28 |title=Хаифа во доцниот отомански период 1864–1914: Муслимански град во транзиција|publisher=BRILL |date=1998 |isbn=978-90-04-11051-9 |page=28 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151700/https://www.google.com/books/edition/Haifa_in_the_Late_Ottoman_Period_1864_19/DPseCvbPsKsC?hl=en&gbpv=1&pg=PA28&printsec=frontcover |url-status=live }}</ref> била направена реформа на административната поделба во која [[ејалет]]ите станале мали вилаети со кои управувале [[валија|валии]].<ref>{{Cite book |last1=Наим Капуџу|url=https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC |title=Турската јавна администрација: од традицијата до модерното доба|last2=Хамит Палабијик|publisher=УСАК Букс|date=2008 |isbn=978-605-4030-01-9 |page=[https://archive.org/details/bub_gb_DWceNjwTggUC/page/n153 164] |access-date=1 јуни 2013}}</ref> Вилаетите биле поделени на санџаци, муташарифати и вазални држави како што биле [[Србија]], [[Романија]] и [[Црна Гора]], кои останале надвор од овој административен систем. После крајот на [[Танзимат]]от од [[1885]], [[Мала Азија|анадолската]] област со кое управувала царството била поделена на 15 вилаети, едан санџак и едан утершафлик на Цариградскиот вилает (и двата од азиската страна на [[Босфор]]). Секој вилает бил поделен на неколку санџаци, кази и нахии.<ref name="jpn">{{Cite book |last1=Манди|first1=Марта|url=https://books.google.com/books?id=thUKJ53-yyQC&pg=PA50 |title=Управување со сопственоста, создавање на современа држава: право, администрација и производство во османлиска Сирија|last2=Смит |first2=Ричардс Сумарез|publisher=И.Б.Турис|date=2007 |isbn=978-1-84511-291-2 |page=50 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151700/https://books.google.com/books?id=thUKJ53-yyQC&pg=PA50 |url-status=live }}</ref>

== Економија ==
{{Главна|Економија на Османлиското Царство}}
[[Податотека:AydınArchaeologicalMuseum (117).JPG|thumb|Монети на Румскиот Султанат и Отомансото Царство во [[Археолошки музеј Ајдин]]]]

Отоманската влада намерно водела политика за развој на [[Бурса]], [[Едрене]] и [[Истанбул]], последователни османлиски престолнини, во големи трговски и индустриски центри, сметајќи дека трговците и занаетчиите биле неопходни во создавањето на нова метропола<ref name="Inalcik1970209">{{Cite book |last=Иналџик|first=Халил|title=Студии во економската историја на Блискиот Исток: од подемот на исламот до денес|publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет|date=1970 |isbn=978-0-19-713561-7 |editor-last=Кук|editor-first=M. A. |page=209 |chapter=Отоманскиот економски развој и аспектите на отоманската економија|author-link=Халил Иналџик}}</ref>. За таа цел, [[Мехмед II]] и неговиот наследник [[Бајазит II]] го зголемиле мигрирањето на [[евреи]]те од различни градови по [[Европа]] и ги утврдиле во [[Цариград]] и други пристанишни градови, како што е [[Солун]], во кој се создала најголемата еврејска населба во светот. На многу места во [[Европа]], [[евреи|еврејското население]] страдало од христијанските владетели, посебно по завршувањето на [[Реконквиста]]та во [[Шпанија]].

[[Податотека:Mehmed the Conqueror (1432 –1481).jpg|thumb|Европски бронзен [[медалјон]] од периодот на [[Мехмед II|султанот Мехмед Освојувачот]], 1481 година]]

Отоманската економија била тесно поврзана со основните принципи на државата и општеството на [[Близок Исток|Блискиот Исток]], каде крајна цел на државата била задржување и проширување на власта на владетелот, а начинот да се дојде до неа бил да се добијат богати ресурси на приходи преку правење на продуктивни класи просперитетни<ref name="Inalcik1970217">{{Cite book |last=Иналџик|first=Халил|title=Студии во економската историја на Блискиот Исток: од подемот на исламот до денес|publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет|date=1970 |isbn=978-0-19-713561-7 |editor-last=Кук|editor-first=M. A. |page=217 |chapter=Отоманскиот економски развој и аспектите на отоманската економија|author-link=Халил Иналџик}}</ref>. Крајна цел била да се зголемат државните приходи, доколку тоа е возможно, без појава на општествени неред и да се задржи традиционалната организација на општеството недопрена. Отоманската економија значително се проширила во раниот современ период, со особено високи стапки на раст во првата половина на XVIII век. Годишниот приход се зголемил за четири пати помеѓу 1523 и 1748 година, приспособен на инфлацијата.<ref>{{Cite book |last=Дарлинг|first=Линда|title=Зголемување на приходите и легитимност: наплата на даноци и администрација за финансии во Отоманското Царство , 1560–1660. |publisher=Е. Брил|date=1996 |isbn=978-90-04-10289-7 |pages=238–239}}</ref>

Организацијата на ризницата и канцеларијата биле развиени од повеќе од која било друга исламска влада и до 17 век тие биле водечка организација меѓу сите нивни современици.<ref name="Black p199">{{Cite book |last=Блек|first=Ентони|url=https://books.google.com/books?id=nspmqLKPU-wC&pg=PA197 |title=Историјата на исламската политичка мисла: од пророкот до денес|publisher=Прес Психологија|date=2001 |isbn=978-0-415-93243-1 |page=197 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151700/https://books.google.com/books?id=nspmqLKPU-wC&pg=PA197 |url-status=live }}</ref> Оваа организација развила писарска бирократија (позната како „''луѓе на перото''“) како посебна група, делумно високо обучени [[Улема|улеми]], која се развила во професионално тело.<ref name="Black p199"/> Ефективноста на ова професионално финансиско тело стои зад успехот на многу големи отомански државници.<ref>{{Cite book |last1=Иналџик|first1=Халил|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 |last2=Кватерт |first2=Доналд |date=1971 |page=120}}</ref>

[[Податотека:Ottoman_Banks_Archives_and_Research_Centre.jpg|thumb|[[Отоманска банка|Отоманската банка]] била основана во 1856 година во Цариград. На 26 август 1896 година, банката била [[Заземање на Отоманската банка (1896)|окупирана]] од членови на [[Ерменска револуционерна федерација|Ерменската револуционерна федерација]].|upright]]

Разработувањето и организирањето на економијата во царството бил во најголем степен најуспешна работа. До [[17 век]], Отоманското Царство било поддржана со најголем економски развој помеѓу другите исламски царства и било помеѓу најдобрите економии во [[Европа]]. Организацијата се засновала на [[бирократија]]та.<ref name="Black p199"/> Делотворноста на овој финансиски професионален систем стоел зад успехот на многу големи отомански државници.<ref>{{Cite book |last1=Инакџик|first1=Халил|title=Економска и социјална историја на Отоманското Царство, 1300–1914 |last2=Кватерт|first2=Доналд|date=1971 |page=120}}</ref>

Едно од најголемите причини за големиот раст на економијата се согледува во геополитичката структура. Отоманското Царство очигледно претставувалo сериозна пречка за одвивањето на трговијата меѓу [[Европа]] и [[Азија]], но и сериозна закана за опстанокот на христијанскиот свет. Царството се наоѓалo помеѓу истокот и западот, по кој начин го блокирала патот кон исток на шпанските и португалските морепловци кои патувале за откривање на нови територии и нови богатства, познати како [[Големите географски откритија]]. Во времето кога [[Кристофер Колумбо]] во [[1492]] година патувал кон [[Бахамски Острови|Бахамските острови]], Османлиското Царство билo во најголем подем коe се простиралo на три континенти. Современите историчари сметаат дека промената на односот помеѓу отоманците и [[Средна Европа]] се должи на откривањето на нови морски патишта. Ова довело до пад на економијата на Османлиското Царство.

Со развивање на трговски центри и рути, охрабрувајќи ги луѓето да ја прошират областа на обработеното земјиште во земјата и меѓународната трговија преку нејзините доминации, државата ги извршувала основните економски функции. Но, во сето тоа доминирале финансиските и политичките интереси на државата. Во рамките на општествениот и политичкиот систем во кој живеле, отоманските администратори не можеле да ја видат пожелноста на динамиката и принципите на капиталистичката и меркантилната економија што се развивала во Западна Европа.<ref name="Inalcik1970218">{{Cite book |last=Иналџик|first=Халил|title=Студии во економската историја на Блискиот Исток: од подемот на исламот до денес|publisher=Прес на универзитетот Оксфорд|date=1970 |isbn=978-0-19-713561-7 |editor-last=Кук|editor-first=M. A. |page=218 |chapter=Отоманскиот економски ум и аспектите на отоманската економија|author-link=Халил Иналџик}}</ref>

Економскиот историчар Пол Баироч тврди дека слободната трговија придонела за деиндустријализација во Отоманското Царство. За разлика од протекционизмот на Кина, Јапонија и Шпанија, Отоманското Царство имало либерална трговска политика, отворена за странски увоз. Ова потекнувало од капитулациите на Отоманското Царство, кои датирале од првите трговски договори потпишани со Франција во 1536 година и понатаму со капитулациите во 1673 и 1740 година, кои ги намалиле давачките на 3% за увоз и извоз. Либералните отомански политики биле пофалени од британските економисти, како што е Џон Рамзи МекКалок во неговиот трговски речник (1834), но подоцна биле критикувани од британските политичари како премиерот Бенџамин Дизраели, кој ја навел земјата како „''пример за направената повреда со неограничена конкуренција''“ во дебатата за законите за пченка од 1846 година.<ref>{{Cite book |last=Пол Баироч|title=Економија и светска историја: митови и парадокси|publisher=Прес на Универзитетот Чикаго|date=1995 |pages=31–32 |author-link=Пол Баироч }}</ref>

Една од најголемите финансиски области во престолнината била т.н. [[Банкарска улица (Истанбул)|Банкарска улица]] каде се наоѓале голем број на познати банки, финансиски институции и осигурителни компании, вклучувајќи ги ѝ Отоманската Централна банка (се одржала како ''Банка-и Османи'' до [[1856]] година, а подоцна и реорганизирана како ''Банка-и Османи-и Шахане'' во [[1863]] година <ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html |title=Музеј на Отоманската банка: Историја на Отоманската банка|publisher=Obarsiv.com |date= |accessdate=2009-07-14 |archive-date=2012-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120614105241/http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html |url-status=dead }}</ref> и Отоманската берза од 1866 година.<ref name=OBM>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp|title=Музеј на Отоманската банка|publisher=Музеј на Отоманската банка|accessdate=2009-06-18|archive-date=2009-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20090518102012/http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp|url-status=dead}}</ref>.

== Демографија ==

Вкупниот број на население на Отоманското Царство до ден денес претставува прашање кое е дебатирано од страна на голем број истражувачи и историчари. За скоро половина милениум од своето постоење, населението на царството не можело точно да се пресмета, освен доколку се исклучат бројките за работното способно население. Ова главно се должело на постојаното менување на границите на царството како и на неброењето на сите жители кои живееле во неа. Ова пред сè се однесува на жените, кои не биле броени во сите неофицијални пописи.

{| class="wikitable" 
|- 
! Година|| Население
|-
| 1520   || 11,692,480<ref name="Kabadayı"/>  
|-
| 1566   || 15,000,000<ref name="Kinross206">L. Kinross, ''The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire'', 206</ref>  
|-
| 1683   || 30,000,000<ref name="Kinross281">L. Kinross, ''The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire'', 281</ref>  
|-
| 1831   || 7,230,660<ref name="Kabadayı"/>  
|-
| 1856   || 35,350,000<ref name="Kabadayı"/>  
|-
| 1881   || 17,388,604<ref name="Kabadayı"/>  
|-
| 1906   || 20,884,000<ref name="Kabadayı"/>  
|-
| 1914   || 18,520,000  
|-
| 1919   || 14,629,000  
|-
|}
[[Податотека:Ottoman Smyrna.jpg|thumb|[[Измир|Смирна]] под отоманска управа во 1900 година]]

Проценка на населението за царството од 11.692.480 за периодот 1520–1535 година била добиена со броење на домаќинствата во османлиските регистри за десеток и множење на овој број со 5..<ref>{{Cite journal |last=Лејла Ердер у Сураија Фароки|date=октомври 1979 |title=Подемот и падот на населението во Анадолија 1550–1620 година|journal=Блискоисточни студии|volume=15 |issue=3 |pages=322–345 |doi=10.1080/00263207908700415}}</ref> Од нејасни причини, населението во 18 век било помало од она во 16 век.<ref name="Kabadayı"/> Проценката од 7.230.660 за првиот попис одржан во 1831 година се смета за сериозно недоволно пребројување, бидејќи овој попис имал за цел само да ги регистрира можните регрути.

Пописите на отоманските територии започнале дури на почетокот на [[19 век]]. Бројките од [[1831]] година наваму се достапни како официјални пописни резултати, но пописите не го опфатиле целото население. На пример, пописот од 1831 година ги броел само мажите и не го опфатил целото царство.{{Sfn|Кинрод|1979|page=281}}<ref name="Kabadayı">{{Cite web |last=Кабадај|first=M. Ердем|date=28 октомври2011 |title=Инвентар за Отоманско Царство/Турска Република|url=http://www.iisg.nl/research/labourcollab/turkey.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111028114335/http://www.iisg.nl/research/labourcollab/turkey.pdf |archive-date=28 октомври 2011 |publisher=Istanbul Bilgi University}}</ref>  За претходните периоди, проценките за големината и распространетоста на населението се засноваат на набљудуваните демографски обрасци.<ref>{{Cite book |last=Шоу|first=С. Џ. |title=Отоманскиот пописен систем и населението, 1831–1914 |work=Меѓународен журнал за блискоисточни иследувања |publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|date=1978 |page=325 |quote=Османлиите развија ефикасен систем за броење на населението на царството во 1826 година, четвртина век откако таквите методи биле воведени во Британија, Франција и Америка.}}</ref>

[[Податотека:Bridge and Galata Area, Istanbul, Turkey by Abdullah Frères, ca. 1880-1893 (LOC).jpg|thumb|Поглед кон [[Галата]] ([[Караќој]]) и [[Мост Галата|мостот Галата]] на [[Златен Рог|Златниот Рог]], околу 1880–1893 година]]

Сепак, населението започнало да расте и достигнало 25-32 милиони до 1800 година, со околу 10 милиони во европските провинции (првенствено на Балканот), 11 милиони во азиските провинции и околу 3 милиони во африканските провинции. Густината на населението била поголема во европските провинции, двојно поголема од онаа во Анадолија, која пак била тројно поголема од густината на населението во Ирак и Сирија и пет пати поголема од густината на населението во Арабија.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=110–111}}

Кон крајот на постоењето на царството, очекуваниот животен век изнесувал 49 години, во споредба со средината на 25 години во [[Србија]] на почетокот на 19 век.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=112}} Епидемиските болести и гладот предизвикале големи нарушувања и демографски промени. Во 1785 година околу една шестина од египетското население умрело од чума, а Алеп забележал намалување на населението за дваесет проценти во 18 век. Шест глада го погодиле само [[Египет]] помеѓу 1687 и 1731 година, а последниот глад што ја погодил [[Анадолија]] бил четири децении подоцна.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=113}}

Подемот на пристанишните градови доживеало кластерирање на населението предизвикано од развојот на парабродовите и железничките пруги. Урбанизацијата се зголемила од 1700 до 1922 година, со растење на градовите. Подобрувањата во здравството и санитарните услови ги направиле попривлечни за живеење и работа. Пристанишните градови како [[Солун]], забележале пораст на населението од 55.000 во 1800 година на 160.000 во 1912 година, а [[Измир]], кој имал 150.000 жители во 1800 година, пораснал на 300.000 во 1914 година.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=114}}<ref>{{Cite journal |last=Памук|first=С. |date=Август 1991 |title=Отоманското Царство и светската економија: деветнаесеттиот век|journal=Меѓународен журнал за Блискоисточни испитувања|publisher=Прес на Универзитетот Кембриџ|volume=23 |issue=3}}</ref> Некои региони, обратно, имале пад на населението - [[Белград]] забележал пад од 25.000 на 8.000 главно поради политичките судири.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=114}}

[[Податотека:20180107_Safranbolu_1945_(39101010504).jpg|thumb|[[Сафранболу]] е едно од најдобро зачуваните отомански села.]]

Економските и политичките миграции имале влијание низ царството. На пример, руската и австриско-хабсбуршката анексија на кримските и балканските региони, соодветно, забележале голем прилив на муслимански бегалци - 200.000 [[Кримски Татари]] побегнале кон [[Добруџа]].{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=115}} Помеѓу 1783 и 1913 година, приближно 5-7 милиони бегалци се преплавиле во Отоманското Царство, од кои најмалку 3,8 милиони биле од Русија. Некои миграции оставиле неизбришливи траги како што се политичката тензија меѓу делови од царството (на пример, Турција и Бугарија), додека центрифугалните ефекти биле забележани на други територии. Економиите исто така биле погодени од загубата на занаетчии, трговци, производители и земјоделци.{{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=115}} Од [[19 век]], голем дел од муслиманските народи од [[Балкански Полуостров|Балканот]] емигрирале во денешна Турција. {{Sfn|Кватерт|Спивеј|2000|pages=116}}Овие луѓе се нарекуваат [[Мухаџири (Отоманско Царство)|Муџахири]].<ref>{{Cite book |last=МекКартни|first=Џастин|title=Смрт и егзил: етничко чистење на отоманските муслимани, 1821–1922 |publisher=Darvin Pres|date=1995 |isbn=978-0-87850-094-9 |page=}}</ref> До крајот на царството во 1922 година, половина од урбаното население во Турција потекнувало од муслимански бегалци од Русија.<ref name="books.google_b"/>

=== Јазик ===
{{Главна|Јазици во Отоманското Царство}}
[[File:1911 Ottoman Calendar.jpg|thumb|upright|Отомански календар од 1911 година прикажан на неколку различни јазици како што се: отомански турски, грчки, ерменски, хебрејски, бугарски и француски]]

[[Отомански турски јазик|Османлискиот турски јазик]] бил официјален јазик на Отоманското Царство. Тој бил [[Огуски јазици|огуски]] [[турски јазик]] под големо влијание на [[персиски јазик|персискиот]] и [[Арапски јазик|арапскиот]], иако пониските регистри што ги зборувале обичните луѓе имале помалку влијанија од другите јазици во споредба со повисоките што ги користеле повисоките класи и владините власти.<ref>{{Cite book |last=Дејвисон |first=Родерик Х.|date=1964-12-31 |title=Реформи во Отоманското Царство, 1856-1876 |url=http://dx.doi.org/10.1515/9781400878765 |doi=10.1515/9781400878765 |isbn=978-1-4008-7876-5 |quote=Постоеше владејачка османлиска група, сега главно концентрирана во бирократијата фокусирана на Високата Порта, и масата на народот, главно селани. Ефендиите со презир гледаа на „Турчинот“, што беше термин за омаловажување што означуваше мрзливост, и претпочиташе да се смета за Отоманец. Неговата земја не беше Турција, туку Османлиската држава. Неговиот јазик бил исто така „отомански“; иако може да го нарече и „турски“, во таков случај го разликува од „''kaba türkçe''“, или груб турски, обичниот говор. Неговото пишување вклучувало минимум турски зборови, освен честички и помошни глаголи. |access-date=22 јули  2021 |archive-date=14 јануари  2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151544/https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781400878765/html |url-status=live }}</ref> Турскиот, во неговата отоманска варијација, бил јазик на војската и администрацијата уште од почетните денови на Османлиите. Отоманскиот устав од 1876 година официјално го зацементирал официјалниот царски статус на турскиот јазик.<ref>{{Cite journal |date=1908 |title=Отоманскиот Устав, го прогласи седмиот Зилбриџ, 1293 (11/23 декември 1876) |journal=Американски весник за меѓународно право |volume=2 |issue=4 |page=376 |doi=10.2307/2212668 |jstor=2212668|s2cid=246006581 }}</ref>

Османлиите имале неколку влијателни јазици: турски, кој го зборуваат мнозинството од луѓето во [[Анадолија]] и мнозинството муслимани на [[Балкански Полуостров|Балканот]], освен во [[Отоманска Албанија|Албанија]], [[Отоманска Босна и Херцеговина|Босна]]<ref name="Bertold Spuler page 69">{{Cite book |last=Бертолд Спулер |url=https://books.google.com/books?id=rD1vvympVtsC&pg=PA69 |title=Персиска историографија и географија |publisher=''Pustaka Nasional Pte Ltd'' |date=2003 |isbn=978-9971-77-488-2 |page=69 |access-date=20 јуни  2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151701/https://books.google.com/books?id=rD1vvympVtsC&pg=PA69 |url-status=live }}</ref> и нанти, населен со меглено-романски,<ref>{{Cite journal |last=Кал |first=Теде |author-link=Теде Кал |date=2006 |title=Исламизацијата на мегленските Власи (мегленороманци): Селото Нанти (Нотија) и „Нантинетите“ во денешна Турција |volume=34 |pages=71–90 |journal=[[Nationalities Papers]] |issue=1 |url=https://www.cambridge.org/core/journals/nationalities-papers/article/abs/islamisation-of-the-meglen-vlachs-meglenoromanians-the-village-of-nanti-notia-and-the-nantinets-in-presentday-turkey/5F6519A83C83DD0B9728A22F58100384 |doi=10.1080/00905990500504871 |s2cid=161615853 |access-date=19 мај  2021 |archive-date=15 април 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210415153900/https://www.cambridge.org/core/journals/nationalities-papers/article/abs/islamisation-of-the-meglen-vlachs-meglenoromanians-the-village-of-nanti-notia-and-the-nantinets-in-presentday-turkey/5F6519A83C83DD0B9728A22F58100384 |url-status=live }}</ref> само персиски јазик, што го зборувале образованите; Во последните два века, употребата на овие станала ограничена и специфична: персискиот главно служел како литературен јазик за образованите<ref name="Bertold Spuler page 69"/> додека арапскиот, зборуван главно во Египет, [[Левант]], [[Историја на Арабија|Арабија]], Ирак, Северна Африка, [[Историја на Кувајт|Кувајт]] и делови од Африка и [[Берберски јазик|берберски]] во Северна Африка. Во последните два века, употребата на овие станала ограничена и специфична: персискиот главно служел како литературен јазик за образованите,<ref name="Bertold Spuler page 69"/> додека [[арапски]]от се користел за исламски молитви. Во периодот по [[Танзимат]]от францускиот станал заеднички западен јазик меѓу образованите.<ref name="StraussConstp26"/>

Поради ниската стапка на писменост (околу 2–3% до почетокот на 19 век и само околу 15% на крајот на 19 век), обичните луѓе морале да ангажираат писари како „''специјални пишувачи на барања''“ (arzuhâlcis) да може да комуницира со владата.<ref>{{Cite book |last=Кемал Х. Карпат |url=https://books.google.com/books?id=082osLxyBDgC&pg=PA266 |title=Студии за отоманската социјална и политичка историја: Избрани написи и есеи |publisher=Brill |date=2002 |isbn=978-90-04-12101-0 |page=266 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151701/https://books.google.com/books?id=082osLxyBDgC&pg=PA266 |url-status=live }}</ref> Некои етнички групи продолжиле да зборуваат во нивните семејства и маала (махали) со своите јазици, иако многу немуслимански малцинства како Грците и Ерменците зборувале само турски.{{Sfn|Дејвисон|1964|p=62|ps=Вистина беше и дека постоеше делумен јазичен амалгам на народите во царството. Многу Грци и Ерменци не ги знаеле нивните национални јазици и зборувале само турски, иако се служиле  со грчки и ерменски знаци.}} Во селата каде што две или повеќе популации живееле заедно, жителите често зборувале на јазикот на другиот. Во космополитските градови, луѓето често ги зборувале нивните семејни јазици; многу од оние кои не биле етнички Турци зборувале турски како втор јазик.

По создавањето на модерната [[Турција|турска република]] во [[1924]] година, била направена кодификација на современиот турски јазик, а отоманскиот турски јазик бил отфрлен од употреба.

=== Религија ===
{{Главна|Религија во Отоманското Царство}}
{{See also|Милет (Отоманско Царство)}}
[[File:Portrait Caliph Abdulmecid II.jpg|thumb|[[Абдул Меџид II]] бил последниот калиф и член на отоманската династија]]

[[Сунити|Сунитскиот]] [[ислам]] бил преовладувачкиот [[Дин (религија)|Дин]] (обичаи, правни традиции и религија) во Отоманското Царство; официјалниот [[Медхаб]] (школа за исламска [[јуриспруденција]]) била [[Ханифиски мезхеб|ханефискиот]].<ref name="Gunduz">Ѓундуз, Синаси [https://books.google.com/books?id=4BXsV0_qhs4C&pg=PA104 Промена и суштина: дијалектички односи меѓу промената и континуитетот во турските интелектуални традиции] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141240/https://books.google.com/books?id=4BXsV0_qhs4C&pg=PA104&lpg#v |date=1 ноември 2022 }} Културно наследство и современи промени. Серија IIA, Ислам, V. 18, стр. 104–05</ref> Од почетокот на 16 век до почетокот на 20 век, отоманскиот султан служел и како калиф, или политичко-религиозен водач на муслиманскиот свет. Повеќето од османлиските султани се придржувале до [[Суфизам|суфизмот]] и ги следеле суфиските наредби и верувале дека суфизмот е правилниот начин да се дојде до Бога.<ref>{{Cite book |last=Јилмаз |first=Хусејин |url=https://books.google.com/books?id=KvbWDgAAQBAJ |title=Редефиниран калифат: мистичниот пресврт во османлиската политичка мисла |date=2018-01-08 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-1-4008-8804-7 |language=en |access-date=16 септември 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151656/https://books.google.com/books?id=KvbWDgAAQBAJ |archive-date=14 јануари 2023 |url-status=live}}</ref>

Немуслиманите, особено христијаните и Евреите, биле присутни во текот на историјата на царството. Отоманскиот царски систем се карактеризирал со сложена комбинација на официјална муслиманска хегемонија над немуслиманите и широк степен на верска толеранција. Додека верските малцинства никогаш не биле еднакви според законот, тие добиле признавање, заштита и ограничени слободи и според исламската и отоманската традиција.<ref name="emigrnonm" />

До втората половина на 15 век, мнозинството отомански поданици биле христијани.<ref name="Benton 109-110" /> Немуслиманите останале значајно и економски влијателно малцинство, иако значително се намалиле до 19 век, главно поради миграцијата и отцепувањето.<ref name="emigrnonm" /> Процентот на муслиманите изнесувал 60% во 1820-тите, постепено се зголемувал на 69% во 1870-тите и 76% во 1890-тите.<ref name="emigrnonm" /> До [[1914]] година, помалку од една петтина од населението на царството (19,1%) било немуслиманско, главно составено од Евреи и христијански Грци, Асирци и Ерменци.<ref name="emigrnonm">{{Cite journal |last1=Ичдујгу |first1=Ахмет |last2=Токташ |first2=Шуле |last3=Али Сонер |first3=Б. |date=1 февруари 2008 |title=Политиката на населението во процесот на градење нација: емиграција на немуслимани од Турција |journal=Етнички и расни студии |volume=31 |issue=2 |pages=358–389 |doi=10.1080/01419870701491937 |hdl=11729/308 |s2cid=143541451}}</ref>

==== Ислам ====
{{Main|Исламот во Отоманското Царство|Отомански Калифат}}

Турските народи практикувале форма на [[шаманизам]] пред да го прифатат [[ислам]]от. Муслиманското освојување на Трансоксијана под [[Абасидски Калифат|Абасидите]] го олеснило ширењето на исламот во турското срце на [[Средна Азија]]. Многу турски племиња - вклучително и [[Огузи|Турците Огузи]], кои биле предци и на [[Селџуци]]те и на [[Османлиите]] - постепено преминале во ислам и ја донеле религијата во [[Мала Азија|Анадолија]] преку нивните преселби почнувајќи од 11 век. Од своето основање, Отоманското Царство официјално ја поддржало школата за исламска теологија [[Матуридизам]], која го нагласува човечкиот разум, рационалноста, стремежот кон науката и филозофијата <ref>Алпјагил, Реџеп (28 ноември 2016). „Матуриди“. ''Оксфордски библиографии – исламски студии''. [[Оксфорд]]: Прес на Оксфордскиот универзитет. {{doi|10.1093/obo/9780195390155-0232}}. архивирано на 18 март 2017.</ref><ref>[http://nationalinterest.org/feature/turkeys-200-year-war-against-isis-13412 Национален интерес: „200-годишната војна на Турција против „ИСИС“ од Селим Кору] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180206131711/http://nationalinterest.org/feature/turkeys-200-year-war-against-isis-13412 |date=6 февруари 2018 }} 24 јули 2015,</ref> Османлиите биле меѓу најраните кои ја усвоиле [[Ханифиски мезхеб|ханефиската школа]] на исламската јуриспруденција,<ref>{{cite book|first=Џон, Л. |last=Еспосито |date=1999 |title=Оксфордска историја на исламот |url=https://archive.org/details/oxfordhistoryofi00john |publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет |isbn=978-0-19-510799-9 |pages=[https://archive.org/details/oxfordhistoryofi00john/page/112 112]–14}}</ref> која била релативно пофлексибилна и дискреционална во своите пресуди.<ref>[https://books.google.com/books?id=4BXsV0_qhs4C&pg=PA104 Промена и суштина: дијалектички односи меѓу промената и континуитетот во турските интелектуални традиции] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141240/https://books.google.com/books?id=4BXsV0_qhs4C&pg=PA104&lpg#v |date=1 ноември 2022 }} Културно наследство и современи промени. Серија IIA, Ислам, V. 18, стр.104-105</ref><ref>[http://www.mei.edu/content/map/salafism-infiltrates-turkish-religious-discourse Институт за Блискиот Исток: „Салафизмот се инфилтрира во турскиот религиозен дискурс“ од Ендрју Хамонд – соработник за блискоисточна политика – Европски совет за надворешни односи] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180807091143/http://www.mei.edu/content/map/salafism-infiltrates-turkish-religious-discourse |date=7 август 2018 }} 22 јули 2015,</ref>

[[Податотека:Istanbul asv2021-10 img15 Yıldız Hamidiye Mosque.jpg|thumb| [[Џамија Јилдиз]] во [[Истанбул]], Турција]]

Отоманското Царство имало широк спектар на исламски секти, вклучително и [[Друзи]], [[Исмаили]], [[Алевити]] и [[Алавити]].<ref>{{Cite news |title=Зошто конфликтот во Сирија има повеќе од секташки карактер |work=BBC News |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-22770219 |access-date=5 јуни 2013 |archive-date=6 јуни 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130606173420/http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-22770219 |url-status=live }}</ref> Суфизмот, разновидно тело на исламскиот [[мистицизам]], нашол плодна почва во отоманските земји; многу суфиски религиозни редови (тарика), како што се [[Бекташи]]те и [[Мевлевии]]те, или биле основани или забележале значителен пораст во текот на историјата на царството.<ref>{{Cite web |title=Истражувачки трудови за суфизмот во Отоманското Царство - Academia.edu |url=https://www.academia.edu/Documents/in/Sufism_in_the_Ottoman_Empire |access-date=2022-03-23 |website=www.academia.edu |archive-date=23 март 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220323021442/https://www.academia.edu/Documents/in/Sufism_in_the_Ottoman_Empire |url-status=live }}</ref> Сепак, некои хетеродоксни муслимански групи се сметале за еретички, па дури и се рангирани под Евреите и христијаните во однос на правната заштита; Друзите биле чести мети на прогонство,<ref>{{Cite book |last=Ц. Тукер |first=Спенсер |title=Конфликти на Блискиот Исток од антички Египет до 21 век: збирка енциклопедија и документи [4 тома] |publisher=ABC-CLIO |date=2019 |isbn=978-1-4408-5353-1 |pages=364–366}}</ref> при што османлиските власти често ги наведувале контроверзните пресуди на [[Ибн Тајмија]], член на конзервативниот [[Ханбелиски мезхеб]].<ref>{{Cite book |last=С. Свајд |first=Сами |title=Друзите: Анотирана библиографија |publisher=Прес на универзитетот Мичиген |date=2009 |isbn=978-0-9662932-0-3 |page=25}}</ref> Во 1514 година, султанот [[Селим I]] наредил масакр на 40.000 анадолски алевити ([[Ќизилбаши]]), кои ги сметал за петта колона на ривалската [[Сафавидско Царство]].

За време на владеењето на Селим, Отоманското Царство забележало невидена и брза експанзија на [[Блискиот Исток]], особено освојувањето на целиот [[Мамелучки Султанат]] во Египет на почетокот на 16 век. Овие освојувања дополнително ги зацврстиле отоманските претензии за исламски калифат, иако отоманските султани ја барале титулата калиф уште од владеењето на [[Мурат I]] (1362–1389).<ref name="Lambton" /> Калифатот бил  официјално префрлен од Мамелуците во Отоманскиот султанат во 1517 година, чии членови ќе бидат признати како калифи до неговото укинување на 3 март 1924 година од страна на Република Турција (и егзилот на последниот калиф, Абдул Меџид II, во Франција).

==== Христијанство и јудаизам ====
{{Main|Христијанство во Отоманското Царство|Историја на Евреите во Отоманското Царство}}
[[Податотека:Gennadios II and Mehmed II.jpg|thumb|upright|[[Мехмед II]] и [[Генадиј II Цариградски]]]]
{{Социјални структури во Отоманското Царство}}
Во согласност со муслиманскиот систем ''дими'', Отоманското Царство им гарантирало ограничени слободи на христијаните, Евреите и другите „''луѓе на книгата''“, како што се правото на богослужба, поседување имот и ослободување од задолжителната милостина ([[зекат]]) што се бара од муслиманите. Меѓутоа, немуслиманите биле предмет на различни законски ограничувања, вклучително и забрана за носење оружје, јавање на коњ или нивните домови да ги занемаруваат домовите на муслиманите; исто така, од нив се барало да плаќаат повисоки даноци од муслиманските поданици, вклучително и [[џизија]]та, која била клучен извор на државни приходи.<ref>Пери, Одед (1990). „''Муслиманскиот вакаф и собирањето на џизија во Ерусалим од крајот на осумнаесеттиот век''“. Во Гилбар, Гад (уред.). „''Отоманска Палестина, 1800-1914: Студии за економска и социјална историја''“. Лајден: Е.Џ. Брил. стр. 287. {{ISBN|978-90-04-07785-0}}. <q> ''џизијата'' била еден од главните извори на приходи што се собирале во османлиската државна каса како целина.</q></ref><ref>{{Cite book |last=Акчам |first=Танер |title=Срамен чин: ерменскиот геноцид и прашањето за турската одговорност |title-link=Срамен чин: ерменскиот геноцид и прашањето за турската одговорност |publisher=''Metropolitan Books'' |date=2006 |isbn=978-0-8050-7932-6 |location=Њујорк |page=[https://archive.org/details/shamefulactarmen00ak/page/24 24] |author-link=Танер Акчим}}</ref> Многу христијани и Евреи преминале во ислам за да обезбедат целосен социјален и правен статус, иако повеќето продолжиле да ја практикуваат својата вера без ограничувања.

Османлиите развиле единствен социополитички систем познат како [[Милет (Отоманско Царство)|милет]], кој на немуслиманските заедници им доделил голем степен на политичка, правна и верска автономија; во суштина, членовите на милетот биле поданици на царството, но не подлежале на муслиманската вера или исламскиот закон. Милетот можел да управува со сопствените работи, како што се зголемувањето на даноците и решавањето на внатрешните правни спорови, со мало или никакво мешање од османлиските власти, сè додека неговите членови биле лојални на султанот и се придржувале до правилата ''дими''. Суштински пример е древната православна заедница на [[Света Гора]], на која и било дозволено да ја задржи својата автономија и никогаш не била предмет на окупација или присилно преобраќање; дури и биле донесени посебни закони за да се заштити од надворешни лица.<ref>{{Cite news |agency=Асошиетед прес |date=2022-10-21 |title=Грчките манастирски ракописи раскажуваат нова приказна за отоманското владеење |language=en |work=NPR |url=https://www.npr.org/2022/10/21/1130424515/greek-monastery-manuscripts-tell-new-story-of-ottoman-rule |access-date=2022-10-24 |archive-date=24 октомври 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221024010806/https://www.npr.org/2022/10/21/1130424515/greek-monastery-manuscripts-tell-new-story-of-ottoman-rule |url-status=live }}</ref>

[[Рум-милет]], кој ги опфаќал повеќето источни православни христијани, бил управуван од ''Corpus Juris Civilis'' (''Кодекс на Јустинијан'') од византискиот период, при што [[Вселенскиот патријарх]] бил назначен за највисок верски и политички авторитет (миллет-баши). Исто така, Отоманските Евреи потпаднале под власт на [[Хахам Баши]], или отоманскиот главен [[рабин]], додека Ерменците биле под власт на главниот епископ на [[Ерменска апостолска црква|Ерменската апостолска црква]].<ref name=":1">{{Cite book |last=Сиед |first=Музафер Хусаин |title=Концизна историја на исламот|date=2011 |publisher=Виџ букс - Индија |isbn=978-93-81411-09-4 |location=Њу Делхи  |page=97}}</ref> Како најголема група на немуслимански субјекти, Рум-милет уживал неколку посебни привилегии во политиката и трговијата; сепак, Евреите и Ерменците исто така биле добро застапени меѓу богатите трговци, како и во јавната администрација.<ref>{{Cite journal |last=Крумерих |first=Сен |date=1998–1999 |title=Божествено заштитениот, добро процутен домен: воспоставување на отоманскиот систем на Балканскиот полуостров |url=http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Krummerich.htm |url-status=dead |journal=Студентски историски весник |publisher=Универзитет Лојола во Њу Орлеанс |volume=30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090610014150/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Krummerich.htm |archive-date=10 јуни 2009 |access-date=11 февруари 2013}}</ref><ref>{{Cite web |title=Турска толеранција |url=http://www.globaled.org/nyworld/materials/ottoman/turkish.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20010320091629/http://globaled.org/nyworld/materials/ottoman/turkish.html |archive-date=20 март 2001 |access-date=11 февруари 2013 |publisher=Американски форум за глобално образование}}</ref>

Некои современи научници сметаат дека системот на милет е ран пример за религиозен плурализам, бидејќи на малцинските религиозни групи им дава официјално признавање и толеранција.<ref>{{Cite book |last=Сакедина |first=Абдулазис Абдулхусеин |url=https://archive.org/details/islamic_sac_2001_00_4172/page/96 |title=Исламските корени на демократскиот плурализам |date=2001 |publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет |isbn=978-0-19-513991-4 |pages=[https://archive.org/details/islamic_sac_2001_00_4172/page/96 96–97] |quote=Милет системот во муслиманскиот свет ја обезбеди предмодерната парадигма на религиозно плуралистичко општество со доделување на секоја верска заедница официјален статус и значителна мерка на самоуправување.}}</ref>

===Општествено-политичко-верска структура===
[[Податотека:Subject Nationalities of the German Alliance (1917) (cropped).jpg|thumb|Етничка карта во 1917 година. Црна = Бугари и Турци, Црвена = Грци, Светло жолта = Ерменци, Сина = Курди, Портокалова = Лази, Темно Жолта = Арапи, Зелена = Несторијанци]]

Почнувајќи од почетокот на 19 век, општеството, владата и религијата биле меѓусебно поврзани на сложен, преклопен начин што [[Мустафа Кемал Ататурк|Ататурк]] го сметал за неефикасен, кој систематски го растурил по 1922 година.<ref>Филип Д. Кертин, „''Светот и Западот: Европскиот предизвик и прекуокеанскиот одговор во периодот на царството''“ (2002), стр. 173–192.</ref><ref>Фатма Муге Ѓучек, „Подемот на буржоазијата, смртта на царството: Отоманската вестернизација и социјалната промена“ (1996) стр. 138–42</ref> Во [[Цариград]], султанот владеел со два различни домени: секуларната влада и верската хиерархија. Верските службеници ги формирале [[Улема|Улемите]], кои имале контрола над религиозните учења и теологија, а исто така и врз судскиот систем на царството, давајќи им главен глас во секојдневните работи во заедниците низ царството (но не вклучувајќи ги немуслиманските милети). Тие биле доволно моќни да ги отфрлат воените реформи предложени од султанот [[Селим III]]. Неговиот наследник султан [[Махмуд II]] (р. 1808–1839) најпрво добил одобрение од улемите пред да предложи слични реформи.<ref>Кемал Х. Карпат, „''Трансформацијата на Отоманската држава, 1789–1908 година''“. „Меѓународен весник за студии на Блискиот Исток“ 3#3 (1972): 243–281. [http://psi424.cankaya.edu.tr/uploads/files/Karpat,%20Transformation%20of%20the%20Ott%20State,%201789-1908%20(1972).pdf online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180417032011/http://psi424.cankaya.edu.tr/uploads/files/Karpat,%20Transformation%20of%20the%20Ott%20State,%201789-1908%20(1972).pdf |date=17 април 2018 }}</ref> Програмата за [[секуларизација]] што ја донел Ататурк ставила крај на улемите и нивните институции. Калифатот бил укинат, медресите биле затворени и шеријатските судови биле укинати. Тој ја заменил арапската азбука со [[латиница]], ставил крај на верскиот училиштен систем и им дал на жените некои политички права. Многу рурални традиционалисти никогаш не ја прифатиле оваа секуларизација и до 1990-тите тие повторно го наметнувале барањето за поголема улога на исламот.<ref>{{Cite book |last=Амит Бејн |url=https://books.google.com/books?id=D1xfDfgPJr8C&pg=PA141 |title=Отомански улема, Турска Република: агенти на промените и чувари на традицијата |publisher=Прес на Универзитетот Стенфорд |date=2011 |isbn=978-0-8047-7311-9 |page=141 |access-date=15 мај 2018 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151702/https://books.google.com/books?id=D1xfDfgPJr8C&pg=PA141 |url-status=live }}</ref>

[[Податотека:Istanbul asv2021-11 img71 StAnthony of Padua Church.jpg|thumb|Оригиналната [[Црква Свети Антониј Падовански (Истанбул)|црква „Свети Антониј Падовански“]] била изградена во 1725 година од локалната италијанска заедница во Истанбул.]]

[[Јаничар]]ите биле многу застрашувачка воена единица во раните години, но како што [[Западна Европа]] ја модернизирала технологијата за воена организација, јаничарите станале реакционерна сила која се спротивставувала на сите промени. Постојано османлиската воена моќ станувала застарена, но кога јаничарите почувствувале дека нивните привилегии се загрозени или дека може да бидат заменети од коњаниците, тие се кренале во бунт. Бунтовите биле многу насилни од двете страни, но до моментот кога јаничарите биле потиснати, било премногу доцна за османлиската воена моќ да го достигне Западот.<ref>Питер Менсфилд, „''Историја на Блискиот Исток''“ (1991) стр.. 31.</ref><ref>Олег Бенеш, „''Споредување на традициите на воинот: Како јаничарите и самурајите ги задржаа својот статус и привилегии за време на векови на мир''“. ''Компаративен преглед на цивилизациите'' 55.55 (2006): 6:37–55 [https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1669&context=ccr Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191109153441/https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1669&context=ccr |date=9 ноември 2019 }}.</ref> Политичкиот систем бил трансформиран со уништувањето на јаничарите, моќна воена/владина/полициска сила, која се побунила во Поволниот инцидент од 1826 година. Султанот Махмуд II го задушил бунтот, ги погубил водачите и ја растурил големата организација. Тоа ја постави основата за бавен процес на модернизација на функциите на владата, бидејќи владата се обидуваше, со мешан успех, да ги усвои главните елементи на западната бирократија и воената технологија.

Јаничарите биле регрутирани од христијаните и другите малцинства; нивното укинување овозможило појава на турска елита за контрола на Отоманското Царство. Проблемот бил што турскиот елемент бил многу слабо образован, немал високо образование од секаков вид и бил заклучен во турскиот јазик што ја користел арапската азбука што го спречувало поширокото учење. Голем број етнички и верски малцинства биле толерирани во нивните посебни сегрегирани домени наречени милети.<ref>Карен Барки и Џорџ Гаврилис, „''Отоманскиот милет систем: нетериторијална автономија и неговото современо наследство''“. ''Етнополитика'' 15.1 (2016): 24–42.</ref> Тие биле првенствено Грци, Ерменци или Евреи. Во секој локалитет, тие сами се управувале, зборувале на свој јазик, воделе свои училишта, културни и верски институции и плаќале нешто повисоки даноци. Немале моќ надвор од просото. Царската влада ги заштитила и спречила големи насилни судири меѓу етничките групи. Меѓутоа, милетите покажале многу мала лојалност кон царството. Етничкиот национализам, заснован на карактеристична религија и јазик, обезбедил центрипетална сила која на крајот го уништило Отоманското Царство.{{Sfn|Кватерт|1983}} Покрај тоа, муслиманските етнички групи, кои не биле дел од системот на милет, особено Арапите и Курдите, биле надвор од турската култура и развиле свој посебен национализам. Британците го спонзорирале арапскиот национализам во [[Првата светска војна]], ветувајќи независна арапска држава во замена за арапска поддршка. Повеќето Арапи го поддржувале султанот, но оние во близина на [[Мека]] верувале и го поддржувале британското ветување.<ref>Јусеф М. Чеири, „Арапски национализам: историја: нација и држава во арапскиот свет“ (2001), стр.. 56–100.</ref>
[[Податотека:Istanbul_asv2021-11_img03_Hemdat_Israel_Synagogue.jpg|thumb|[[Синагога Хемдат Израел]] во [[Истанбул]]]]

На локално ниво, власта била држена надвор од контрола на султанот од страна на [[ајани]]те или локалните славни личности. Ајаните собирале даноци, формирале локални војски за да се натпреваруваат со други значајни личности, заземале реакционерен став кон политичките или економските промени и честопати се спротивставувале на политиките изречени од султанот.<ref>{{Cite book |last=Агостон Габор и Брус Алан Мастерс |url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA64 |title=Енциклопедија на Отоманското Царство |publisher=''Infobase'' |date=2010 |isbn=978-1-4381-1025-7 |page=64 |access-date=15 мај 2018 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151704/https://www.google.com/books/edition/Encyclopedia_of_the_Ottoman_Empire/QjzYdCxumFcC?hl=en&gbpv=1&pg=PA64&printsec=frontcover |url-status=live }}</ref>

Економскиот систем постигнал мал напредок. Печатењето било забрането до 18 век, поради страв од валкање на тајните документи на исламот. Меѓутоа, на милетите им биле дозволени сопствени преси, користејќи грчки, хебрејски, ерменски и други јазици кои во голема мера го олесниле национализмот. Религиозната забрана за наплата на камата ги исклучило повеќето претприемачки вештини кај муслиманите, иако таа процветала меѓу Евреите и христијаните.

По 18 век, територијата на земјата значително се намалила, бидејќи Русија извршила силен притисок и се проширила на нејзиниот југ; Египет станал ефективно независен во 1805 година, а Британците подоцна го презеле, заедно со Кипар. Грција станала независна, а Србија и другите балкански области станале многу немирни додека силата на национализмот се туркала против империјализмот. Французите ги презеле Алжир и Тунис. Сите Европејци сметале дека царството е ''болен човек во брзо пропаѓање''. Единствено Германците се понудиле на помош, а нивната поддршка довела до приклучување кон Централните сили во 1915 година, со резултат што тие излегле како еден од најтешките губитници во Првата светска војна во 1918 година.<ref>Наџи Јорулмаз, [https://books.google.com/books?id=2-eKDwAAQBAJ ''Вооружување на султанот: германска трговија со оружје и лична дипломатија во Отоманското Царство пред Првата светска војна''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141247/https://www.google.com/books/edition/Arming_the_Sultan/2-eKDwAAQBAJ?hl=en&gbpv=1 |date=1 ноември 2022 }} (IB Tauris, 2014).</ref>

== Култура ==
{{Главна|Османлиска култура}}
{{Култура на Отоманското Царство}}
[[Податотека:WaldmeierLebanon.gif|thumb|Depiction of a [[hookah]] shop in [[Lebanon]]]]

Османлиите прифатиле некои од традициите, уметноста и институциите на културите во регионите што ги освоиле и им додале нови димензии. Бројни традиции и културни црти на претходните царства (во области како што се архитектурата, кујната, музиката, управувањето) биле најпрвин усвоени, а потоа ги развиле во нови форми, што резултирало со нов и карактеристичен отомански културен идентитет. Иако доминантниот литературен јазик на Отоманското Царство бил турскиот, персискиот бил најпосакувано средство за комуникација.<ref>{{Cite encyclopedia |title=Историографија. Отоманско Царство |encyclopedia=Ираника |url=https://iranicaonline.org/articles/historiography-xiv |access-date=25 декември 2020 |archive-date=17 ноември 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201117192349/https://iranicaonline.org/articles/historiography-xiv |url-status=live }}</ref>

[[Ропството во Отоманското Царство|Ропството]] било дел од отоманското општество,<ref>{{Cite web |last=Халил Иналџик |title=Труд во Отоманското Царство |url=http://coursesa.matrix.msu.edu/~fisher/hst373/readings/inalcik6.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090911101051/http://coursesa.matrix.msu.edu/~fisher/hst373/readings/inalcik6.html |archive-date=11 септември 2009 |access-date=26 август 2010 |publisher=Универзитет Мичиген}}</ref> при што повеќето робови биле вработени како домашни слуги. Земјоделското ропство, како она во [[Америка]], било релативно ретко. За разлика од системите на имотно ропство, робовите според исламскиот закон не се сметале за движен имот, а децата на робинките се раѓале законски слободни. Робинките сè уште биле продавани во 1908 година.<ref>{{Cite web |title=Исламот и ропството: Сексуално ропство |url=http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/slavery_7.shtml |access-date=26 август 2010 |publisher=BBC |archive-date=21 мај 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090521234122/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/slavery_7.shtml |url-status=live }}</ref> Во текот на 19 век, земјата била под притисок од западноевропските земји да ја забрани оваа практика. Политиките развиени од различни султани во текот на 19 век се обиделе да ја ограничат отоманската трговија со робови, но ропството имало вековна религиозна поддршка и одобрување и затоа никогаш не било укинато.<ref name=":1"/>

Чумата останала голема неволја во отоманското општество до втората четвртина од 19 век. Помеѓу 1701 и 1750 година, во Истанбул биле забележани 37 поголеми и помали епидемии на чума, а 31 помеѓу 1751 и 1801 година.<ref>{{Cite journal |last=Фароки |first=Сураија |date=1998 |title=Миграцијата во „Големиот Истанбул“ од осумнаесеттиот век како што се рефлектира во кадиските регистри на Ејуп |url=https://secure.peeters-leuven.be/POJ/purchaseform.php?id=2004296&sid= |journal=Турцика |location=Левен |publisher=''Éditions Klincksieck'' |volume=30 |page=165 |doi=10.2143/TURC.30.0.2004296}}{{Dead link|date=април 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

Османлиите ги прифатиле персиските бирократски традиции и култура. Султаните исто така дале важен придонес во развојот на персиската литература.<ref>''[[Халик Инџалик]], [https://www.academia.edu/38228665/Halil_İnalcık_-_Has_Bağçede_Ayş_u_Tarab.pdf "Has-bahçede 'Ayş u Tarab"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190726055101/https://www.academia.edu/38228665/Halil_%C4%B0nalc%C4%B1k_-_Has_Ba%C4%9F%C3%A7ede_Ay%C5%9F_u_Tarab.pdf|date=26 јули 2019}}, Изданија на Ишбанк (2011)''</ref>

Јазикот не бил очигледен знак за групна поврзаност и идентитет во 16 век меѓу владетелите на [[Отоманското Царство|Отоманското]], [[Сафавидско Царство|Сафавидското]] и [[Шејбанидско Царство|Шејбанидското Царство]] од [[Средна Азија]] <ref name="Comstock-Skipp">{{cite book |last1=Комсток-Скип |first1=Џејми |editor1-last=Паскалева |editor1-first=елена |editor2-last=ван дер Берг |editor2-first=Габриела |title=Меморија и комеморација низ Средна Азија |date=2023 |publisher=Брил |isbn=978-90-04-54099-6 |page=54 |chapter=Турчките меѓу Таџикистанците: Турскиот превод „Шахнама“ сместен во Таџикистан и производството на ракописи за време на Абул-Каиридската анексија на Хоросан (1588–1598)}}</ref> Оттука, владејачките класи на сите три полиња биле двојазични во варијанти на персиски и турски.[264] Но, во последниот квартал на векот, се случиле јазични прилагодувања во османлиското и сафавидското царство, дефинирани со нова ригидност што ги фаворизирло отоманскиот турски и персиски, соодветно.

=== Образование===
{{Main|Образование во Отоманското Царство}}
[[Податотека:Beyazıt State Library (14667026514).jpg|thumb|Државната библиотека Бејазит е основана во 1884 година.]]
Во Отоманското Царство, секој милет воспоставил школски систем кој им служел на своите членови.<ref name="StraussPT194195">Штраус, Јохан. „''Јазикот и моќта во доцното Отоманско Царство''“ (Поглавје 7). Во: Марфи, Роудс (уредник). „''Царска лоза и наследства во Источниот Медитеран: Забележување на отпечатокот на римското, византиското и отоманското владеење''“ (том 18 од Бирмингемските византиски и отомански студии). ''Routledge'', 7 јули 2016 година. {{ISBN|1-317-11844-8}}, 9781317118442. [[Google Books]] [https://books.google.com/books?id=gY-kDAAAQBAJ&pg=PT194 PT194] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141741/https://books.google.com/books?id=gY-kDAAAQBAJ&pg=PT194|date=1 ноември 2022}}-[https://books.google.com/books?id=gY-kDAAAQBAJ&pg=PT195 PT195] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221101141742/https://books.google.com/books?id=gY-kDAAAQBAJ&pg=PT195|date=1 ноември 2022}}.</ref> Затоа, образованието било во голема мера поделено на етнички и верски линии: немуслиманско население можело да посетуваа училишта за ученици муслимани, и обратно. Повеќето институции кои им служеле на сите етнички и религиозни групи предавале на француски или на други јазици.<ref name="StraussPT194195"/>

Неколку „странски училишта“ (''Frerler mektebleri'') управувани од религиозно свештенство првенствено им служеле на христијаните, иако присуствувале и некои муслимански студенти. Гарнет ги опишал училиштата за христијани и Евреи како „''организирани по европски модели''“, со „''доброволни прилози''“ кои ја поддржуваат нивната работа и повеќето од нив „''добро посетени''“ и со „''висок стандард на образование''“.<ref>[[Луси Гарнет|Гарнет, Луси Мери Џејн]]. ''Турскиот живот во градот и село''. [[Синовите на Г.П. Путнам]], 1904. p. [[iarchive:turkishlifeinto00garngoog/page/n259|205]].</ref>

=== Литература===
{{Главна|Отоманска литература}}

Двата основни текови на отоманската пишана литература се поезијата и прозата. Поезијата била далеку подоминантна. Сè до 19 век, османлиската проза не содржела примери на [[фикција]] како во европската романса, расказ или роман. Меѓутоа, аналогните жанрови постоеле и во турската народна литература и во диванската поезија.

Отоманската диванска поезија била високо ритуализирана и симболична уметничка форма. Од персиската поезија која во голема мера ја инспирирала, таа наследила богатство на симболи и меѓусебни врски. Диванската поезија била составена преку постојаното сопоставување на многу такви слики во строга метричка рамка, овозможувајќи да се појават бројни потенцијални значења. Огромното мнозинство на диванската поезија имала лирската природа: или ''газели'' (кои го сочинуваат најголемиот дел од репертоарот на традицијата), или ''касиди''. Но, постоеле и други вообичаени жанрови, особено ''месневи'', еден вид [[Витешки роман|стиховна романса]], а со тоа и разновидна наративна [[поема|поезија]]; двата најзабележителни примери на оваа форма се ''„[[Лејли и Меџнун]]“'' од [[Физули]] и ''[[Хусн у Ашк]]'' на [[Шејх Галиб]]. ''[[Патепис (Евлија Челебија)|Патеписот]]'' на [[Евлија Челебија]] (1611–1682) е извонреден пример за патописна литература.
[[Податотека:Nedim (divan edb.şairi).JPG|thumb|[[Недим|Ахмет Недим Ефенди]], еден од најславните отомански поети|upright]]

Сè до 19 век, [[Османлиска проза|османлиската проза]] не се развивала до степен до кој се развивала современата диванска поезија. Голем дел од причината била тоа што се очекувало голем дел од прозата да се придржува до правилата на ''сек'' (سجع), или римирана проза,[268] еден вид пишување кое потекнува од арапскиот [[Саџ (литература)|саџ]]<ref>{{Cite book |last=Мурат Белге |title=Институции и култура во Отоманското Царство |publisher=Публикации на Универзитетот Билги во Истанбул |date=2005 |isbn=978-975-8998-03-6 |page=389}}</ref> кој пропишува дека помеѓу секој придавката и именката во низа зборови, како реченица, мора да има [[рима]]. Сепак, постоела традиција на проза во литературата од тоа време, иако таа била исклучиво нефиктивна. Еден очигледен исклучок бил ''Мухајелат'' од Гиритли Али Азиз Ефенди, збирка приказни за фантастиката напишана во 1796 година, иако не била објавена до 1867 година. Првиот роман објавен во земјата бил  „''Приказната за Акаби''“ на Вартан-паша од 1851 година ([[Турски јазик|турски]]: ''Akabi Hikyayesi''). Напишан е на турски, но со ерменско писмо.<ref>{{Cite book |last=Мигнон |first=Лорен |url=https://books.google.com/books?id=AbQZAQAAIAAJ |title= Шираз ниту Париз: трудови за современата турска литература |date=2005 |publisher=ISIS |isbn=978-975-428-303-7 |location=Истанбул |page=20 |quote=Тие зборови можел лесно да ги прифати Ховсеп Вартанјан (1813–1879), авторот, кој сакал да остане анонимен, на Приказната за Акаби (Акаби Хикјајеси), првиот роман на турски, објавен со ерменски ликови во истата година. Романот на [[Ховханес Хисаријан|Хисаријан]]. |access-date=17 јануари 2016 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151705/https://books.google.com/books?id=AbQZAQAAIAAJ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last1=Мастерс |first1=Брус |url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC |title=Енциклопедија на Отоманското Царство |last2=Агостон |first2=Габор |date=2009 |publisher=Факти на податоци |isbn=978-1-4381-1025-7 |location=Њујорк |page=440 |quote=Напишан на турски со ерменска азбука, „Историјата на Акаби“ (1851) од Вартан-паша некои го сметаат за првиот отомански роман. |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151705/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last=Пултар |first=Ѓонул |url=https://books.google.com/books?id=KhiQAwAAQBAJ |title=Замислени идентитети: формирање идентитет во периодот на глобализмот |date=2013 |publisher=Универзитетскиот прес на Сиракуза |isbn=978-0-8156-3342-6 |edition=Прво |location=[С.Л.] |page=329 |quote=Всушност, едно од првите турски белетристички дела во романска форма од западен тип, Акаби Хикајеси (Приказната на Акаби), е напишано на турски од Вартан-паша (роден Осеп/Ховсеп Вартанијан/Вартанјан, 1813–1879) и објавено со ерменски знаци. во 1851 година.|access-date=17 јануари 2016 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151705/https://books.google.com/books?id=KhiQAwAAQBAJ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite book |last1=Ѓурчаглар |first1=Шехназ |title=Традиција, тензија и превод во Турција |last2=Пакер |first2=Салиха |last3=Милтон |first3=Џон |date=2015 |publisher=Издавачка компанија Џон Бенџаминс |isbn=978-90-272-6847-1 |page=5 |quote=Интересно е што првиот османлиски роман на турски, Акаби Хикајеси (1851, Приказната на Акаби), е напишан и објавен со ерменски букви (за ерменските заедници кои читаат на турски) од Ховсеп Вартанјан (1813–1879), познат како Вартан-паша, водечки османлиски човек на буквите и новинар.}}</ref>

Поради историските блиски врски со Франција, [[француска литература|француската литература]] го сочинувала главното западно влијание врз османлиската литература во втората половина на 19 век. Како резултат на тоа, многу од истите движења распространети во [[Франција]] во овој период имале отомански еквиваленти; во развојната отоманска прозна традиција, на пример, влијанието на [[романтизмот]] може да се види за време на периодот на [[Танзимат]]от, како и влијанието на реалистичкото и натуралистичкото движење во следните периоди; во поетската традиција, пак, огромно било влијанието на [[Симболизам|симболистичкото]] и [[Парнасизам|парнасиското]] движење.

Многу од писателите во периодот на Танзиматот пишувале во неколку различни жанрови истовремено; на пример, поетот [[Намик Кемал]] го напишал и важниот роман од 1876 година „''Интибах''“ (Будење), додека новинарот [[Ибрахим Шинаси]] е познат по тоа што во 1860 година ја напишал првата современа турска драма, комедија во еден чин ''Шаир Евленмеси'' (Бракот на поетот). Претходната драма, фарса со наслов ''Vakâyi'-i 'Acibe ve Havâdis-i Garibe-yi Kefşger Ahmed'' (Чудните настани и бизарни појави на Ахмед), датира од почетокот на 19 век, но постои сомнеж за нејзината автентичноста. На сличен начин, романописецот [[Ахмед Мидхат Ефенди]] напишал важни романи во секое од главните движења: романтизмот (''Hasan Mellâh yâhud Sırr İçinde Esrâr'', 1873; Хасан морнарот или Мистеријата во мистеријата), реализам (''Хенуз на Једи Јашинда'', 1881; ''Само седумнаесет години'') и натурализам (''Müşâhedât'', 1891; Набљудувања). Оваа разновидност, делумно, се должи на желбата на писателите на Танзиматот да распространат што е можно повеќе од новата литература, со надеж дека тоа ќе придонесе за ревитализација на отоманските општествени структури.<ref>{{Cite book |last=Моран |first=Берна |title=Критички поглед на турскиот роман том. 1 |date=1997 |isbn=978-975-470-054-1 |page=19|publisher=Илетишим Јајинлари}}</ref>

=== Медија===

Медиумите на Отоманското Царство биле разновидни, со весници и списанија објавени на некои јазици, како француски,<ref name=BaruhMusnik>{{cite web|author=Барух, Лоранс Танатар|author2=Сара Јонтан Мусник|url=https://heritage.bnf.fr/bibliothequesorient/en/francophone-press-ottoman-art|title=Франкофонски печат во Отоманското Царство|publisher=[[Национална библиотека на Франција]]|access-date=13 јули 2019|archive-date=16 април 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180416115120/https://heritage.bnf.fr/bibliothequesorient/en/francophone-press-ottoman-art|url-status=live}}</ref> грчки,<ref name=StraussConstp32>Штраус, „Устав за повеќејазична империја“, стр. 32 (PDF стр. 34)</ref> и германски<ref name=":1"/>. Многу од овие публикации биле центрирани во Цариград,<ref name=Kendallp339>Кендал, p. [https://books.google.com/books?id=TOp7a8GtqQoC&pg=PA339 339] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230114151705/https://books.google.com/books?id=TOp7a8GtqQoC&pg=PA339 |date=14 јануари 2023 }}.</ref> но имало и весници на француски јазик произведени во [[Бејрут]], [[Солун]] и [[Измир|Смирна]].<ref name=StraussLanguagep122>Штраус, Јохан.„Јазикот и моќта во доцното Отоманско Царство“ (Поглавје 7). Во: Марфи, Роудс (уредник). „''Царска лоза и наследства во Источниот Медитеран: Забележување на отпечатокот на римското, византиското и отоманското владеење''“. ''Routledge'', 7 јули 2016 година. ({{ISBN|978-1-317-11845-9}}), стр. [https://books.google.com/books?id=XI-kDAAAQBAJ&pg=PA122 122] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230114151548/https://books.google.ca/books?id=XI-kDAAAQBAJ&pg=PA122 |date=14 January 2023 }}.</ref> Немуслиманските етнички малцинства во царството го користеле францускиот јазик како [[лингва франка]] и користеле публикации на [[француски јазик]], додека некои провинциски весници биле објавувани на арапски..<ref name=StraussConstp25>Штраус, „Устав за повеќејазичната империја“, стр. 25 (PDF стр. 27)</ref> Употребата на францускиот јазик во медиумите опстојувала до крајот на царството во 1923 година и неколку години потоа во [[Република Турција]].<ref name=BaruhMusnik/>

=== Османлиска архитектура ===
{{Главна|Османлиска архитектура}}
[[Податотека:Edirne 7333 Nevit.JPG|thumb|240px|[[Селимова џамија]] — дело на [[Мимар Синан]], главен архитект во времето на [[Селим I]], [[Сулејман Величествениот]], [[Селим II]] и [[Мурат III]].]]
[[Податотека:Gate of Salutation Topkapi Istanbul 2007 Pano.jpg|thumb|right|[[Топкапи-сарај]] била официјална резиденција на отоманските султани во периодот од 1465 до 1856, кога султанот [[Абдул Меџит I]] ја преместил во [[Долмабахче]].]]

Архитектурата во империјата започнува во [[Бурса]] и [[Едрене]] во текот на [[14 век]] и [[15 век]]. Оваа [[архитектура]] била во голем степен наследник на архитектурата на [[Селџуци]]те.  Таа била продолжение на предисламската [[сасанидска архитектура]], исламските традиции на [[мамелуци]]те, како и [[византиска архитектура|византиската архитектура]].

<ref>"Селџчка архитектура“, ''Илустриран речник на историската архитектура'', ед. Кирил М. Харис, (Публикации Довер, 1977), 485.</ref><ref name=":24">{{Cite book |last= |first= |title=Гроува енциклопедија за исламска уметност и архитектура |publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет |year=2009 |isbn=978-0-19-530991-1 |editor-last=M. Блум |editor-first=Џонатан |location= |pages= |chapter=Отоманци |quote=Во текот на нивната историја, Османлиите останале поддржувачи на уметноста и уметниците. Под нивно покровителство се развил карактеристичен архитектонски стил кој ги комбинира исламските традиции на Анадолија, Иран и Сирија со оние од класичниот свет и Византија. Резултатот бил рационалистичка монументалност која фаворизирала просторно единство и архитектонски израз. |editor-last2=С. Блер |editor-first2=Шеила}}</ref><ref name=":2">{{Harvnb|Фрили|2011|p=35}} „Џамиите од класичниот период се пообработени од оние од претходните времиња. Тие произлегуваат од спојот на домашната турска традиција со одредени елементи на планот на Аја Софија, поранешната катедрала во Цариград, претворена во џамија во 1453 година од Мехмет Освојувачот.“</ref> Раната отоманска архитектура експериментирала со повеќе типови градби во текот на 13 до 15 век, прогресивно еволуирајќи се во класичниот отомански стил од 16 и 17 век, кој исто така бил под силно влијание на [[Света Софија Истанбул|катедралата Света Софија]].<ref name=":2" /><ref name="Goodwin">{{cite book |last=Гудвин |first=Годфри |title=Синан: Отоманската архитектура и нејзините вредности денес |publisher=Саки Букс |year=1993 |isbn=978-0-86356-172-6 |location=Лондон}}</ref>

Скоро петстотини години, византиската архитектура служела како модел за многу од османлиските џамии. Како севкупност, османлиската архитектура низ историјата е запишана како мешавина од архитектурни традиции на [[Средоземје]]то и [[Блискиот Исток]]. Во родната си [[Средна Азија]], Турците живееле во [[куполи]], како минипалати. Кога [[Селџуци]]те први престигнале во [[Иран]], од нив произлегла архитектурата на старите традиции. Селџуците изградиле и нови видови на структурни елементи, како [[медреса]]. Првата позната [[медреса]] е [[Низамијах]] која датира од [[11 век]] и била изградена од страна на [[Низам ал-Мулк]], трите медреси во [[Нишапур]], [[Тус]] и [[Багдад]]. Друга област во која придонеселе Селџуците во архитектурата се сводовите и [[мавзолеј|мавзолеите]]. Куполниот архитектурен стил еволира од [[Бурса]] и [[Едрене]]. [[Џамија|Џамиите]] во [[Бурса]] и [[Едрене]] биле првите кои биле изградени од страна на Османлиите, претежно со една купола. Во [[1394]] година, во [[Анадолија]] (време кога Цариград сѐ уште не бил под власта на Османлиите) бил изграден [[Анадолски Хисар]] на азиската страна од денешниот град (тогаш област) и [[Румелихисар]] на европската страна во [[1452]] година, на само една година пред освојувањето на [[Цариград]] од страна на [[Османлии]]те.

[[Падот на Цариград (1453)|Падот на Цариград]] и префрлањето на престолнината на Османлиското Царство од [[Едрене]] во [[Цариград]] предизвикала голема промена во архитектурниот стил на империјата. Градба која била изградени во периодот на преместувањето на престолнината е [[Џамија Бајазид II|џамијата Бајазид II]], која се смета исто така за раниот период од развојот на османлиската архитектура, потоа [[Фатих џамија]], [[Топкапи-сарај]] и други. По Падот на Цариград и преземањето на градот од страна на Османлиите, многу цркви и манастири, изградени со византиски стил, биле претворени во џамии. Една од најпознатите такви е [[Црква „Света Софија“ Истанбул|Света Софија]] во [[Истанбул]]. Султанот [[Мехмед II]] наредил да се изготви голем план за промена на архитектурниот изглед на градот. Во ова време започнале да се градат [[Топкапи-сарај]], [[Капали чаршија (Истанбул)|Голема чаршија]], златната порта (главна порта за влез во градот).

Во текот на [[ера на лалињата|ерата на лалињата]], архитектурата била под големо влијание на стиловите од [[Западна Европа]]: [[барок]], [[рококо]], [[империја (стил)|империјалниот стил]] и други. Концептот на отоманската архитектура се темелела главно на џамијата. Џамијата била составен дел од општеството. Во времето на класичниот период, една од главните одлики е неразделноста односно споеноста на внатрешниот двор со [[џамија]]та. Главен архитект од тоа време е [[Синан]] ([[1492]]-[[1588]]). [[Синан]] создал една нова ера не само во османлиската архитектура туку и во светската, создавајќи вкупно 334 градби во различни градови. Првата позначајна градба му била [[Џамија Шехзаде|џамијата Шехзаде]] од [[1548]] година, [[Сулејманова џамија|Сулејмановата џамија]] од [[1557]] година и [[Селимова џамија|Селимовата џамија]] во [[Едрене]].<ref name="AgostonMasters20102">{{cite book |author1=Габор Агостон |url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC |title=Енциклопедија на Отоманското Царство |author2=Брус Ала Мастерс|date=21 мај 2010 |publisher=''Infobase Publishing'' |isbn=978-1-4381-1025-7 |page=50 |access-date=20 јуни 2015 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151705/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC |url-status=live }}</ref><ref name="Grove encycl-Ottoman">{{Cite book |title=Гроувова енциклопедија за исламска уметност и архитектура|publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет |year=2009 |isbn=978-0-19-530991-1|editor-last1=M. Блум|editor-first1=Џонатан |chapter=Отоманци |editor-last2=Блер |editor-first2=Шејла С.}}</ref> Дворските уметници ја збогатиле архитектурата со многу плуралистички уметнички влијанија, како што е мешањето на традиционалната византиска уметност со елементи на кинеската уметност.<ref>{{Cite web |last=Ели Шах |title=Отоманското уметничко наследство |url=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/1990_1999/1999/2/The%20Ottoman%20Artistic%20Legacy |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090213131926/http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/1990_1999/1999/2/The%20Ottoman%20Artistic%20Legacy |archive-date=13 февруари 2009 |access-date=26 август 2010 |publisher=Израелско министерство за надворешни работи}}</ref> Во втората половина на 16 век особено популарна станалаво употребата на [[Изничка керамика|Изнички плочки]].<ref>{{Cite book |last=Карсвел |first=Џон |title=Изничка керамика |publisher=Прес на Британскиот музеј |year=2006 |isbn=978-0-7141-2441-4 |edition=Второ |pages=75}}</ref>

Во времето на султанот [[Ахмед III]] ([[1703]]-[[1730]]), османлиската архитектура, благодарение на врските си со [[Франција]] започнала да паѓа под влијание на [[барок]]от и [[рококо]]то, кои веќе биле популарно развиени во [[Западна Европа]]. Се претпоставува [[барокна архитектура|барокната архитектура]] била разработена од страна на [[Селџуци]]те.<ref>{{наведена книга |last=Хаг|first=Џон Д|title=Исламска архитектура|year=1975 |publisher=Фабер|isbn=0571148689|location=Лондон}}</ref><ref>{{наведена книга |last= Асланапа|first=Октај |title=Турска уметност и архитектура|year=1971 |publisher=Фабер|isbn=0571087817|location=Лондон}}</ref> Позначајни градби од тој период се: [[Палата Ајналикавак]] ([[1677]]-[[1679]]) и [[Нуруосманлиска џамија|Нуруосманлиската џамија]] ([[1748]]-[[1755]], првата барокна џамија во престолнината, исто така позната по својата барокна [[фонтана]]). Во текот на [[XVIII век]], во [[Топкапи-сарај]] бил додаден женскиот [[харем]], исто така во стил на барокот. По [[танзиматски реформи|танзиматските реформи]] кои делотворно го започнале процесот на европизација на империјата во [[1839]] година, новите палати и џамии биле градени во стил на [[Неокласика]], [[Барок]] и [[Рококо]]. Од ова време датираат палатите [[Долмабахче]] и [[Беглербеговскиот дворец]], како и [[Џамија Ортаќој]].<ref>Картин. Ф, 1974, ''Џамија Ортаќој'', ''Rölöve ve Restorasyon Dergisi'', 1., Анкара, p. 87–89</ref> Најпознати градби од [[XX век]] кои биле изградени во денешниот Истанбул се: [[Палата Јилдиз]], [[Палата Хедив]] итн.

Во последните децении од постоењето, исто така, бил забележан развој на нов архитектонски стил наречен нов отомански стил или отоманска преродба, исто така познато како [[Прво национално архитектонско движење]],<ref name="BloomBloom20092">{{cite book |author1=Блум |first=Џонатан M. |chapter-url=https://books.google.com/books?id=un4WcfEASZwC&pg=RA1-PA379 |title=Гроувова енциклопедија за исламска уметност и архитектура: сет од три тома|author2=Блер |author3=Шејла С. |publisher=Прес на Оксфордскиот универзитет |year=2009 |isbn=978-0-19-530991-1 |pages=379 |chapter=Кемалетин |access-date=9 март 2022 |archive-date=14 јануари 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230114151707/https://www.google.com/books/edition/Grove_Encyclopedia_of_Islamic_Art_Archit/un4WcfEASZwC?hl=en&gbpv=1&pg=RA1-PA379&printsec=frontcover |url-status=live }}</ref> од архитекти како Мимар Кемаледин и Ведат Тек.{{Sfn|Фрили|2011|p=393}}

===Декоративни уметности===
{{further|Отоманска минијатура}}

[[Податотека:Topkapi_Sarayi_in_time_of_Selim_I_-_left.jpg|thumb|[[Отоманска минијатура]].|upright]]

Традицијата на [[Отоманска минијатура|отоманските минијатури]], насликани за илустрација на ракописи или користени во посветени албуми, била под големо влијание на персиската уметничка форма, иако вклучувала и елементи од византиската традиција на илуминација и сликарство.<ref>{{Cite journal |last=Атил |first=Есин |date=1973 |title=Отоманско минијатурно сликарство под султанот Мехмед II |url=https://www.jstor.org/stable/4629273 |journal=Арс Ориенталис |volume=9 |pages=103–120 |jstor=4629273 |issn=0571-1371 |access-date=12 август 2022 |archive-date=1 ноември 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221101140443/https://www.jstor.org/stable/4629273 |url-status=live }}</ref> Грчка академија на сликари, Накашане-и-Рум, била основана во [[Топкапи-сарај]] во 15 век, додека на почетокот на следниот век била додадена слична персиска академија, Накашане-и-Ирани. ''Книгите на царскиот фестивал'' претставувале албуми што ги комеморираат прославите во Отоманското Царство со сликовити и текстуални детали.

[[Отоманска илуминација|Отоманската илуминација]] опфаќа нефигуративна сликана или нацртана декоративна уметност во книги или на листови во [[мурака]] или албуми, наспроти фигуративните слики на отоманската минијатура. Била дел од отоманската книжевна уметност заедно со отоманската минијатура, [[Исламски краснопис|калиграфијата]], книговезницата и хартиениот мермер (ебру). Во земјата, илуминирани и илустрирани ракописи биле нарачувани од султанот или од администраторите на дворот. Во палатата Топкапи, овие ракописи ги создавале уметниците кои работеле во ''Накашане'', ателјето на уметниците за минијатура и илуминација. И религиозните и нерелигиозните книги можело да бидат осветлени. Исто така, листовите за албумите ''Левха'' се состоеле од осветлена калиграфија на [[тугра]], религиозни текстови, стихови од песни или поговорки и чисто украсни цртежи.

Уметноста на ткаење на килими била особено значајна, теписите имале огромно значење и како украсен мебел, богат со религиозна и друга симболика и како практична грижа, бидејќи било вообичаено да се вадат чевлите во станбените простории.<ref name="foroqhi">{{Cite book |last=Фароки |first=Сураија |title=Предмети на султанот: културата и секојдневниот живот во Отоманското Царство  |url=https://archive.org/details/subjectsofsultan0000faro |publisher=И.Б.Тарис |date=2005 |isbn=978-1-85043-760-4 |edition=Ново |location=Лондон |page=[https://archive.org/details/subjectsofsultan0000faro/page/152 152]}}</ref> Ткаењето на таквите теписи потекнува од номадските култури во [[Средна Азија]] (теписите се лесно пренослив облик на опремување), и на крајот се проширило во населените општества во Анадолија. Турците користеле теписи и килими не само на подот на собата, туку и ги закачувале на ѕидовите и вратите, каде што обезбедувале дополнителна изолација. Тие, исто така, најчесто биле донирани на џамии, кои често собирале големи збирки од нив.<ref name="foroqhip153">{{Cite book |last=Фароки |first=Сураија |title=Предмети на султанот: културата и секојдневниот живот во Отоманското Царство  |url=https://archive.org/details/subjectsofsultan0000faro |publisher=И.Б.Тарис |date=2005 |isbn=978-1-85043-760-4 |edition=Ново |location=Лондон |page=[https://archive.org/details/subjectsofsultan0000faro/page/153 153]}}</ref>

=== Класична музика ===
{{Главна|Отоманска музика}}

Отоманската класична музика била важен дел од образованието на отоманската елита. Голем број од отоманските султани биле и самите музичари и композитори, како [[Селим III]], чии композиции често се изведуваат и денес. Отоманската класична музика произлегла главно од спојот на византиската музика, ерменската музика, арапската музика и персиската музика. Композициски, таа е организирана околу ритмички единици наречени ''усул'', кои се нешто слични на [[Метрика (музика)|метриката]]  во западната музика, и мелодиски единици наречени ''макам'', кои имаат одредена сличност со западните музички модуси.

Употребените инструменти се мешавина од анадолски и средноазиски инструменти  ([[саз]], [[баглама]],  [[кеменче]]), други блискоисточни инструменти ([[Уд (македонски)|уд]], [[танбур]], [[Канон (музички инструмент)|канон]], неј) и - подоцна во традицијата - западни инструменти ([[виолина]] и [[пијано]]). Поради географската и културната поделба помеѓу главниот град и другите области, во Отоманското Царство се појавиле два широко различни стила на музика: [[Отоманска музика|Отоманската класична]] музика и народната музика. Во провинциите биле создадени неколку различни видови народна музика. Најдоминантни региони со нивните истакнати музички стилови се балканско-тракиските, североисточните (лазиски), егејските, средноанадолските, кавкашките. Некои од карактеристичните стилови биле: [[јаничарска музика]], [[ромска музика]], [[стомачен танц]], [[турска народна музика]].

Традиционалната драма во сенка наречена Караѓоз и Хаџиват била широко распространета низ земјата и прикажувала ликови кои ги претставуваат сите главни етнички и социјални групи во таа култура.<ref>{{Cite web |date=20 ноември 2006 |title=Караѓоз и Хаџиват, турска игра |url=http://www.allaboutturkey.com/karagoz.htm |access-date=20 август 2012 |publisher=Се за Турција |archive-date=24 август 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824133707/http://www.allaboutturkey.com/karagoz.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=Емин Шенјер |title=Карагоз, традиционален турски театар на сенки |url=http://www.karagoz.net/english/shadowplay.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130131082003/http://www.karagoz.net/english/shadowplay.htm |archive-date=31 јануари 2013 |access-date=11 февруари 2013 |publisher=Karagoz.net}}</ref> Била изведувана од еден мајстор на кукли, кој ги озвучувал сите ликови, а придружуван од тамбура (деф). Неговото потекло е нејасно, кое произлегува можеби од постара египетска традиција, или можеби од азиски извор.

<gallery widths="200" heights="200">
Податотека:Surname 171b.jpg|Минијатура од ''[[Абдулџелил Левни]]'' која прикажува [[Отомански воен оркестар|Мехтеран]], музичкиот оркестар на [[Јаничар]]ите
Податотека:Karagoz figures.jpg|[[Театар со сенки]] [[Караѓоз и Хаџиват]] бил широко распространет низ земјата.
Податотека:Musicians and dancers from ottoman empire.jpg|Музичари и танчери кои ги забавуваат толпата, 1720 година
Податотека:A Musical Gathering - Ottoman, 18th century.jpg|Музички собир во 18 век
Податотека:Surname-ı Hümayun acrobacy.png|Акробација
</gallery>

=== Кујна ===
{{Главна|Отоманска кујна}}

[[Османлиска кујна|Отоманската кујна]] е кујна на главниот град [[Историја на отомански Цариград|Цариград]] ([[Истанбул]]) и регионалните главни градови, каде што топилницата на културите создала заедничка кујна што ја делела најголемиот дел од населението без разлика на етничката припадност.<ref>Nur İlkin - A Taste of Turkish cuisine</ref><ref>{{наведена книга |last1=Арсен | first1=Жероен |last2=Бакус | first2=Ед |year=2000 |title=Colloquial Turkish |url=http://books.google.com/books?id=7yR_icdtJ7sC&pg=PA71&dq=cuisine&lr= |publisher=Routledge |page=71 |isbn=978-0415157469 |accessdate=15 април 2009}}</ref> Оваа разновидна кујна била усовршена во кујните на [[Топкапи-сарај|Царската палата]] од готвачи донесени од одредени делови на земјата за да создадат и експериментираат со различни состојки. Креациите на кујните на Отоманската палата се филтрирале кај населението, на пример преку рамазанските настани и преку готвењето кај [[јали]]те на пашата, а оттаму се проширувале и на остатокот од населението.

Голем дел од кујната на поранешните отомански територии денес потекнува од заедничката отоманска кујна, особено турската, и вклучува грчка, балканска, ерменска и блискоисточна кујна. Многу вообичаени јадења во регионот, потомци на некогаш вообичаената отоманска кујна, вклучуваат [[јогурт]], донер ќебап/гиро/шаварма, кацик/цацики, [[ајран]], [[пита]] леб, [[фета]] сирење, [[баклава]], [[лахмаџун]], [[мусака]], јуварлак, ќофте, [[бурек]], [[ракија]]/ципуро, мезе, долма, [[сарма]], [[ориз]], [[турско кафе]], [[суџук]], кашк, кешкек, манти, лаваш, канафе и друго.

=== Спорт===
[[Податотека:MedyaBJK.jpg|thumb|Членови на [[ФК Бешикташ]] во 1903 година]]
Главните спортови со кои се занимавале Османлиите биле [[турско борење]], лов, [[турско стреличарство]], јавање коњи, фрлање копје, борење со раце и пливање. По европски модел започнало ширењето на популарноста на фудбалот и формирање на првите клубови во Цариград во 19 век.

Водечките клубови, според временската рамка, биле [[ФК Бешикташ|Гимнастичкиот клуб Бешикташ]] (1903), [[ФК Галатасарај|Спортскиот клуб Галатасарај]] (1905), [[ФК Фенербахче|Спортскиот клуб Фенербахче]] (1907), [[ФК Анкарагучу|МКЕ Анкарагучу]] (поранешен Туран Санаткарагучу) (1910) во [[Цариград]]. Фудбалски клубови биле формирани и во други провинции, како што се спортскиот клуб Каршијака (1912), спортскиот клуб Алтај (1914) и фудбалскиот клуб Турска татковина (подоцна Улкуспор) (1914) од Измир.

== Наука и технологија==
{{Главна|Науката и технологијата во Отоманското Царство}}
[[Податотека:Istambul observatory in 1577.jpg|thumb| [[Цариградска опсерваторија]] од 1577 година]]
[[Image:piri reis harita.jpg|thumb|[[Карта на Пири Рејс]].]]

За време на своето постоење, Отоманското Царство постигнало значителен напредок во науката и технологијата, во широк спектар на области, вклучувајќи ја [[математика]]та, [[астрономија]]та и [[медицина]]та.

Во врска со претпоставената зависност од астрономијата од филозофијата, Али Кушчи (1403–1474) ја отфрлил [[аристотелска физика|аристотелската физика]] и целосно ја одделил природната филозофија од [[исламска астрономија|исламската астрономија]], дозволувајќи и на астрономијата да стане чисто емпириска и математичка наука. Ова му овозможило да ги истражи алтернативите на аристотелскиот поим за неподвижна [[Земја]], бидејќи тој наместо тоа ја истражувал идејата за подвижна Земја. Тој предложил емпириски докази за вртењето на Земјата преку неговото набудување на [[Комета|кометите]] и заклучил, врз основа на емпиризмот, а не на шпекулативната филозофија, дека теоријата на подвижната Земја е исто толку веројатна и вистинска како и стационарната теорија на Земјата<ref name=Ragep>{{Harv|Рагеп|2001a}}</ref><ref>Ф. Џамил Рагеп (2001), „''Ослободување на астрономијата од филозофијата: аспект на исламското влијание врз науката''“, „Озирис“, втора серија, том 16, ''Науката во теистички контексти: когнитивни димензии'', стр. 49-64, 66-71.</ref> Тој исто така ги подобрил планетарните модели на [[Хаџе Насирудин Туси]] и претставил алтернативен планетарски модел за [[Меркур (планета)|Меркур]]<ref>[[Џорџ Сабила]], „''Арапски планетарни теории по единаесеттиот век од нашата ера''“, во Ружди Рашид и Регис Морелон (1996), „''Енциклопедија на историјата на арапската наука''“, стр. 58-127 [123–124], ''[[Routledge]]'', {{ISBN|0415124107}}.</ref>.

Таки ал-Дин  ја изградил [[Цариградска опсерваторија|Цариградската опсерваторија]] во [[1577]] година, каде изведувал астрономски набудувања до [[1580]] година. Тој изработил астрономска книга и астрономски каталози што биле поточни од оние на неговите современици. Тој исто така бил првиот астроном кој употребил децимални номинации во своите забелешки, наместо сексуалните фракции што ги користеле неговите современици и претходници. Тој измислил и други други астрономски инструменти, вклучувајќи точни механички астрономски часовници од 1556 до 1580 година. Поради неговиот часовник за набудување и други поточни инструменти, вредностите на Таки биле поточни<ref name=Tekeli>Севим Текели, „Таки ал-Дин“, во Хелаин Селин (1997), „''Енциклопедија на историјата на науката, технологијата и медицината во незападните култури'''', ''Kluwer Academic Publishers'', {{ISBN|0792340663}}.</ref>. По уништувањето на Цариградската опсерваторија во 1580 година, астрономската активност стагнирала во Отоманското Царство, сè до воведувањето на [[копернички хелиоцентризам]] во 1660 година, кога османлискиот научник Ибрахим Ефенди го превел францускиот астрономски труд на Ноел Дурет (напишан во 1637 година) на [[арапски]].<ref>{{Наведено списание|last=Закен|first=Авнер Ben|year=2004|title=Небесата на небото и небесата на срцето: отоманскиот културен контекст за воведување на посткоперниканската астрономија|journal=Британски весник за историја на науката|publisher=Прес на универзитетот Кембриџ|volume=37|pages=1–28|doi=10.1017/S0007087403005302}}</ref>

Османлискиот адмирал [[Пири Рејс]] бил навигатор, географ и картограф активен во раните 1500-ти. Тој денес е познат по своите мапи и графикони собрани во неговата „Книга за навигација“ и по неговата [[Карта на Пири Рејс]], една од најстарите мапи на [[Америка]] што сè уште постои.

Медицината во Отоманското Царство се практикувала во скоро сите места на општеството бидејќи лекарите третирале пациенти во домови, пазари и во болници. Третманот на овие различни локации бил генерално ист, но различни модалитети на лекување постоеле низ целото Отоманско Царство. Различни методологии вклучувале хуморални принципи, куративна медицина, превентивна медицина и [[пророчка медицина]]. Еден од оригиналните градежни блокови на раната отоманска медицина биле [[хуморална теорија|хуморализмот]], а концептот на заболување бил резултат на нерамнотежа меѓу четирите хумори на телото. Четирите физиолошки хумори  поврзани со еден од четирите елементи: крв и воздух, слуз и вода, црна жолчка и земја, жолта жолчка и оган<ref>{{Citation|last=Тургут|first=Мехмет|title=Медицина во Отоманското Царство|date=2008|encyclopedia=Енциклопедија на историјата на науката, технологијата и медицината во незападните култури|pages=1–11|editor-last=Селин|editor-first=Хелание|publisher=Спрингер|language=en|doi=10.1007/978-94-007-3934-5_9955-1|isbn=978-94-007-3934-5|last2=Акчичек|first2=Ибрахим Ерен|last3=Тургут|first3=Ахмет Тунџај|last4=ЈАзиџи|first4=Јуксел Ајдин}}</ref>. Првата отоманска болница била основана во [[Фатих џамија|Комплексот Фатих]], ''дарушифа'', во [[1470]] година и истата била затворена во [[1824]] година<ref name=":03">{{Наведена книга|title=Историја на османлиската држава, општество и цивилизација|last=Ихсаноглу|first=Екмеледин|publisher=IRCICA|year=2002|location=Истанбул|pages=400}}</ref>. Забележителна отоманска медицинска литература ја вклучува работата на еврејскиот лекар Муса б. Хамун кој напишал една од првите литератури пред сè за [[стоматологија]]та<ref name=":12">{{Наведена книга|title=Историја на османлиската држава, општество и цивилизација|last=Ишсаноглу |first=Екмеледин|publisher=IRCICA|year=2002|location=Истанбул|pages=400–506}}</ref>

Во 1559 година, Таки ал-Дин измислил шестцилиндрична пумпа „Моноблок“. Тој исто така изумил и механички [[астрономски часовник]], способен да уклучи аларм во секое време одредено од корисникот. Тој го опишал часовникот во својата книга, ''Најсветлите ѕвезди за изградба на механички часовници'' (''Al-Kawākib al-durriyya fī wadh' al-bankāmat al-dawriyya''), објавена во [[1559]] година, како и часовник за набудување за да помогне во набудувањата во неговата [[Цариградска опсерваторија]]. Во [[1551]] година, Таки ел-Дин опишал ран пример на импулсна [[турбина]] со [[пареа]] и исто така забележал практични апликации за турбина со пареа како главен двигател за вртење, предвидувајќи ја подоцнежната импулсна турбина на [[Џовани Бранка]] од [[1629]] година. Пример за часовник со кој се мери времето за неколку минути бил создаден од отоманскиот часовничар, Месур Ших Деде, во [[1702]] година<ref>{{Наведено списание|title=Турските часовници на Топкапи|first=Пол|last=Хортон|year=1977|journal=Saudi Aramco World, July–August 1977|pages=10–13|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/197704/topkapi.s.turkish.timepieces.htm|accessdate=12 јули 2008|archive-date=2008-11-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20081122021637/http://www.saudiaramcoworld.com/issue/197704/topkapi.s.turkish.timepieces.htm|url-status=dead}}</ref>.

== Поврзано ==
{{Portal|Отоманско Царство|image=Topcu_arma.jpg}}
{{sisterlinks|Отоманско Царство}}
* [[Список на отомански султани]]
* [[Список на Валиде султан]]
* [[Список на големи везири на Отоманското Царство]]
* [[Список на отомански валии во Египет]]
* [[Список на паши во Алжир]]
* [[Список на отомански министри за финасии]]
* [[Список на партии во Отоманското Царство]]
* [[Список на адмирали во Отоманското Царство]]
* [[Административна поделба на Отоманското Царство]]
* [[Список на отомански територии]]
* [[Список на вазални земји на Отоманското Царство]]
* [[Список на отомански опсади]]
* [[Список на битки на Отоманското Царство]]
* [[Список на договори на Отоманското Царство]]
* [[Хронологија на Отоманското Царство]]
{{-}}
== Белешки==
{{Notelist}}

== Наводи ==
{{Наводи|3}}
== Литература ==

* Barkey, Karen. ''Empire of Difference: The Ottomans in Comparative Perspective.'' (2008) 357pp [http://www.amazon.com/Empire-Difference-Ottomans-Comparative-Perspective/dp/0521715334/ref=sr_1_7?ie=UTF8&s=books&qid=1240307430&sr=1-7 Amazon.com], excerpt and text search
* Creasy, Sir Edward Shepherd. ''History of the Ottoman Turks: From the beginning of their empire to the present time''. R. Bentley and Son, 1877.
* Finkel, Caroline. ''Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923''. John Murray, 2005. ISBN 0-7195-5513-2. [http://www.amazon.com/Osmans-Dream-History-Ottoman-Empire/dp/0465023967/ref=sr_1_6?ie=UTF8&s=books&qid=1196874589&sr=8-6 Amazon.com], excerpt and text search 
* Goodwin, Jason. ''Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire'' (2003) [http://www.amazon.com/Lords-Horizons-History-Ottoman-Empire/dp/0312420668/ref=sr_1_16?ie=UTF8&s=books&qid=1196874589&sr=8-16 Amazon.com], excerpt and text search
* Heywood, Colin.  ''Writing Ottoman History: Documents and Interpretations.'' Ashgate, 2002. 376 pp.  
* Imber, Colin. ''The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power''. Palgrave Macmillan, 2002. ISBN 0-333-61386-4.
* Inalcik, Halil and Quataert, Donald, ed.  ''An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914.'' 1995. 1026 pp.  
* Itzkowitz, Norman. ''Ottoman Empire and Islamic Tradition.'' 1972. 
* Kinross, Lord. ''Ottoman Centuries'' (1979)  
* Levy, Avigdor, ed.  ''Jews, Turks, Ottomans: A Shared History, Fifteenth to the Twentieth Century.'' (2002). 304 pp.  
* McCarthy, Justin. ''The Ottoman Turks: An Introductory History to 1923'' 1997 [http://www.questia.com/read/58745078 Questian.com], online edition
* Mansel, Philip. ''Istanbul: City of the World's Desire, 1453–1924''. Gardners Books, 1997. ISBN 0-14-026246-6.
* Ochsenwald, William, and Sydney Nettleton Fisher. ''The Middle East: A History'' (2003) [http://www.amazon.com/Middle-East-History-William-Ochsenwald/dp/0072442336/ref=sr_1_14?ie=UTF8&s=books&qid=1196874166&sr=8-14 Amazon.com], excerpt and text search
* Pamuk, Sevket. ''A Monetary History of the Ottoman Empire.'' 1999. 276 pp.  
* Quataert, Donald. ''The Ottoman Empire, 1700–1922'' (2005), standard scholarly survey [http://www.amazon.com/Ottoman-1700-1922-Approaches-European-History/dp/0521547822/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1196874589&sr=8-2 Amazon.com], excerpt and text search ISBN 0-521-54782-2.
* Rogan, Eugene. ''The Arabs. A History''. London, Allen Lane. 2009 ISBN 978-0-7139-9903-7
* Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 1,'' 1977. 
* Somel, Selcuk Aksin.  ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire.'' (2003). 399 pp.  
* {{наведена книга | last1=Uyar | first1=Mesut | last2=Erickson | first2=Edward | title=A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk | year=2009 | isbn=978-0275988760 }}
* {{1911}}

=== До 1830 ===
* Braude, Benjamin, and Bernard Lewis, eds. ''Christians and Jews in the Ottoman Empire: The Functioning of a Plural Society '' (1982) [http://www.questia.com/read/52272246 Questia.com], online edition 
* Clot, André.  ''Suleiman the Magnificent.'' 1993. 399 pp 
* Goffman, Daniel. ''The Ottoman Empire and Early Modern Europe'' (2002) [http://www.questia.com/read/107381987 Questia.com], online edition 
* Guilmartin, John F., Jr. "Ideology and Conflict: The Wars of the Ottoman Empire, 1453–1606", ''Journal of Interdisciplinary History'', (Spring 1988) '''18''':4., pp721–747.
* Holt, P. M. ''Egypt and the Fertile Crescent, 1516–1922: A Political History.'' 1966.
* Kunt, Metin and Woodhead, Christine, ed. ''Süleyman the Magnificent and His Age: The Ottoman Empire in the Early Modern World.'' 1995. 218 pp.  
* Leiner, Frederick C. ''The end of Barbary terror : America's 1815 war against the pirates of North Africa''. New York : Oxford University Press, 2006.
* Lybyer, Albert Howe. ''The Government of the Ottoman Empire in the Time of Suleiman the Magnificent''. AMS Press, 1978. ISBN 0-404-14681-3.
* Melis, Nicola, "The importance of Hormuz for Luso-Ottoman Gulf-centred policies in the 16th century: Some observations based on contemporary sources", in R. Loureiro-D. Couto (eds.), ''Revisiting Hormuz - Portuguese Interactions in the Persian Gulf Region in the Early Modern Period'', "Maritime Asia" 19, Fundação Calouste Gulbenkian/Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 2008, pp.&nbsp;107–120.
* Murphy, Rhoads ''Ottoman Warfare 1500–1700'' (1999) 278 pp.  
* Necipoğlu, Gülru. ''Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapı Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries''. MIT Press, 1991. ISBN 0-262-14050-0.
* Parry, V.J. ''A History of the Ottoman Empire to 1730'' (1976)
* Pierce, Leslie P. ''The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire.'' 1993. 374 pp.  
* Shaw, Stanford J. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Vol I; Empire of Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1290–1808''. Cambridge University Press, 1976. ISBN 978-0-521-21280-9.
* Turnbull, Stephen. ''The Ottoman Empire 1326–1699'' (2003) 95 pp [http://www.questia.com/read/108569306 Questia.com] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111123090601/http://www.questia.com/read/108569306 |date=2011-11-23 }}, online edition
* Wheatcroft, Andrew. ''The Ottomans.'' 384 pp.  
 
=== По 1830 ===

* Ahmad, Feroz. ''The Young Turks: The Committee of Union and Progress in Turkish Politics, 1908–1914'', (1969).
* Arnold, Guy.  ''Historical Dictionary of the Crimean War.'' (2002). 179 pp.  
* Berend, Tibor Iván, ''History derailed: Central and Eastern Europe in the long nineteenth century'', University of California Press Ltd, 2003.
* Black, Cyril E., and L. Carl Brown. ''Modernization in the Middle East: The Ottoman Empire and Its Afro-Asian Successors.'' 1992.
* Cleveland, William L. "The Ottoman and Safavid Empires: A New Imperial Synthesis" in ''A History of the Modern Middle East''. Westview Press, 2004. pp37–56. ISBN 0-8133-4048-9.
* Erickson, Edward J. ''Ordered to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War'' (2000) [http://www.amazon.com/Ordered-Die-History-Contributions-Military/dp/0313315167/ref=sr_1_5?ie=UTF8&s=books&qid=1196874166&sr=8-5 Amazon.com], excerpt and text search
* Faroqhi, Suraiya.  ''Subjects of the Sultan: Culture and Daily Life in the Ottoman Empire.'' (2000) 358 pp.  
* Findley, Carter. ''Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire.'' 1980. 
* Fortna, Benjamin C.  ''Imperial Classroom: Islam, the State, and Education in the Late Ottoman Empire.'' (2002) 280 pp.  
* Fromkin, David. ''A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East'' (2001) [http://www.amazon.com/Peace-End-All-Ottoman-Creation/dp/0805068848/ref=sr_1_10?ie=UTF8&s=books&qid=1196874166&sr=8-10 Amazon.com], excerpt and text search
* Göçek, Fatma Müge. ''Rise of the Bourgeoisie, Demise of Empire: Ottoman Westernization and Social Change.'' (1996). 220 pp.  
* Hale, William.  ''Turkish Foreign Policy, 1774–2000.'' (2000). 375 pp.  
* Hanioglu, M. Sukru. ''A Brief History of the Late Ottoman Empire'' (2008) [http://www.amazon.com/Brief-History-Late-Ottoman-Empire/dp/0691134529/ref=sr_1_5?ie=UTF8&s=books&qid=1261350646&sr=1-5 Amazon.com], excerpt and text search
* Inalcik, Halil and Quataert, Donald, ed.  ''An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914.'' 1995. 1026 pp.  
* Jelavich, Barbara. ''History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries''. Cambridge University Press, 1983. ISBN 0-521-25249-0.
* Karpat, Kemal. ''Ottoman Population, 1830–1914'' 1985. 
* Karpat, Kemal H.  ''The Politicization of Islam: Reconstructing Identity, State, Faith, and Community in the Late Ottoman State.'' (2001). 533 pp.  
*  Kayali, Hasan. ''Arabs and Young Turks: Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire, 1908–1918'' (1997); [http://content.cdlib.org/ark:/13030/ft7n39p1dn/?&query=&brand=ucpress CDlib.org], complete text online
* Kushner, David. ''The Rise of Turkish Nationalism, 1876–1908.'' 1977.
* McCarthy, Justin. ''The Ottoman Peoples and the End of Empire''. Hodder Arnold, 2001. ISBN 0-340-70657-0.
* Miller, William. ''The Ottoman Empire, 1801–1913.'' (1913) ,[http://books.google.com/books?id=1wpFAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=intitle:The+intitle:Ottoman+intitle:Empire+intitle:1801+intitle:1913&lr=&num=30&as_brr=0&as_pt=ALLTYPES Books.Google.com] full text online
* Owen, Roger. ''The Middle East in the World Economy, 1800–1914.'' (1981)
* Quataert, Donald. ''Social Disintegration and Popular Resistance in the Ottoman Empire, 1881–1908.'' 1983. 
* Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 2, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey, 1808–1975.'' (1977). [http://www.amazon.com/History-Ottoman-Empire-Modern-Turkey/dp/0521291666/ref=sr_1_2?ie=UTF8&s=books&qid=1196874166&sr=8-2 Amazon.com], excerpt and text search
* Toledano, Ehud R. ''The Ottoman Slave Trade and Its Suppression, 1840–1890.'' (1982)

== Надворешни врски ==
=== Англиски ===
* [http://www.umich.edu/~turkish/ottemp.html The Ottoman Empire: Resources - University of Michigan]
* [http://www.turizm.net/turkey/history/ottoman.html The Ottoman Empire: A Chronogical Outline]
* [http://www.wsu.edu:8080/~dee/OTTOMAN/OTTOMAN1.HTM World Civilizations: The Ottomans] — a comprehensive site that covers much about the Ottoman state and government
* [http://aton.ttu.edu  Turkish Oral Narrative]
* [http://www.theottomans.org  Information about Ottomans]
* {{PDFlink|[http://www.unm.edu/~phooper/thesis_condensed.pdf Forced population transfers in early Ottoman imperial policy]|566&nbsp;[[Kibibyte|KiB]]<!-- application/pdf, 580460 bytes -->}} - covers the period 1300-1600
* [http://muze.sabanciuniv.edu/collection/collection.php?lngCollectionID=11&bytLanguageID=2 The Sakıp Sabancı Collection of Ottoman Calligraphy ] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080423225331/http://muze.sabanciuniv.edu/collection/collection.php?lngCollectionID=11&bytLanguageID=2 |date=2008-04-23 }}
* [http://ottomanblog.wordpress.com  Ottomans History Blog]

=== Турски ===
* [http://www.barbaros.biz/DOWNLOAD.htm Download Ottoman Pictures] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090223075746/http://www.barbaros.biz/DOWNLOAD.htm |date=2009-02-23 }} "Отоманско Царство"
* [http://www.theottomans.org/turkce/index.asp Osmanlı İmparatorluğu Hakkında bilgi...]
* [http://dilbilimi.net/osmanli_arastirmalari.htm Ottoman Studies Resources  in Internet]

{{Територијална хронологија на Отоманското Царство}}
{{Отоманско Царство}}
{{Османлиски султани}}

{{избрана статија}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Отоманско Царство| ]]
[[Категорија:Поранешни држави во Европа]]
[[Категорија:Поранешни царства]]
[[Категорија:Поранешни монархии]]
[[Категорија:Калифати]]
[[Категорија:Поранешни туркиски држави]]
[[Категорија:Историја на туркиските народи]]
[[Категорија:Држави и територии распаднати во 1923 година]]
[[Категорија:Држави и територии распаднати во 1922 година]]