Црква „Св. Никола“ - Псача

Местоположба
Црква Свети Никола

Поглед на манастирската црква „Свети Никола“
македонска православна црква
Епархија	Кумановско-осоговска
Архијерејско намесништво	Кривопаланечко
Парохија	Четврта кривопаланечка

Место	Псача
Општина	Ранковце
Држава	Македонија
Општи податоци
Покровител	Свети Никола
Изградба	1354/1358 година (XIV век)
Живопис	XIV век
Ктитор	кнез Пасхач и властелин Влатко
Архитектонски опис
Архит. тип	впишан крст
Стил	ран средновековен византиски

Црква „Св. Никола“ - Псача — средновековна македонска православна манастирска црква на Псачкиот манастир, којшто се наоѓа во селото Псача во околината на Крива Паланка.

Местоположба[уреди | уреди извор]

На 3 километри од магистралниот пат што води од Куманово до Крива Паланка, високо над самото село Псача, во живописната дабова и багремова шума на подножјето на Осогово сместена е црквата посветена на Свети Никола Чудотворец. До црквата води афалтиран пат, кој се одвојува десно од магистралниот пат веднаш после мостот на Крива Река на влезот на селото Псача. Пред манастирот има убава ливада со неколку доста стари дабови дрвја од каде што се пружа прекрасна панорамска глетка на котлината и полето Славиште. Во дворот на самата црква се наоѓаат стари селски гробишта.

Историја[уреди | уреди извор]

Историските податоци се оскудни, но се смета дека е изградена во 1354 година. Црквата, како и нејзиниот ктитор властелинот Влатко со неговиот татко кнезот Пасхач се спомнуваат во една повелба издадена на 25 март 1358 година со која им било одобрено црквата да ја приложат на светогорскиот манастир Хиландар^[1]. Врз основа на оваа повелба како зачуваните портрети на фрескоживописот на јужниот ѕид во црквата може да се заклучи дека севастократорот Влатко и неговиот татко кнезот Паскач се ктитори на црквата. Најверојатно, од името на кнезот Пасхач потекнува и името на селото Псача. Над западната влезна врата во црквата некогаш постоел натпис за кој се претпоставува дека бил уништен во 1876 година поради тоа што во него се спомнувале кралевите Урош и Волкашин^[2]. Портретите на овие владетели се претставени на северниот ѕид, но натписите што се наоѓале до нив исто така биле уништени^[2].

Градба[уреди | уреди извор]

Црквата е ѕидана од приделкани блокови, камен песочник и хоризонтални редови тули^[1]. Во основата има облик на впишан крст во правоаголен простор^[1]. Над централниот дел на наосот имало купола, којашто подоцна се урнала^[1]. Куполата изградена над просторот на припратата е зачувана и таа лежи врз квадратна основа, којашто се опира на два кадратни столба и надва ѕидни пиластра^[1]. Олтарната апсида од надворешната страна е тристрана^[1]. Сите фасади се богато профилирани и украсени со шари изведени во керамопластика^[1].

Живопис[уреди | уреди извор]

Во внатрешноста на црквата е зачуван фрескоживопис со високи ликовни вредности.^[1]. Имињата на зографите не се познати, но насликаните портрети на семејството на ктиторите третирани со голема доза на реалност покажуваат дека непознатиот зограф спаѓал во редот на талентираните и реномирани творци^[1]. Колоритот со овонредни нијанси на сино, бело и црвено ја покажува големата умешност и знаење на непознатиот псачки зограф^[1]. Покрај крупниот портрет на семејството на ктиторот на кој се прикажани кнезот Пасхач, кнегината Озра, севастократорот Влатко, неговата сопруга Владислава и синот Стефан, зачувани се и неколку значајни композиции меѓу кои Успението на Пресвета Богородица, сцени од животот на Свети Никола, Богородица со Христа и други^[1].

Галерија[уреди | уреди извор]

Поглед на црквата
Портрет на кнезот Пасхач, ктитор на црквата
Портрет на властелинот Влатко, ктитор на црквата
Фреска на Свети Климент Охридски
Портрет на Волкашин

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Балабанов, Коста (2009). Блаже Ристовски (уред.). Македонска енциклопедија. 2. Скопје: МАНУ. стр. 1333.
↑ ^2,0 ^2,1 „Св. Никола, с. Псача“. Скопје: Македониум. Посетено на 25 ноември 2015.