Тома Росандиќ

Си играле коњи врани (1938) пред Домот на Националното собрание на Србија

Тома Росандиќ (крстен како Томазо Винченцо, 22 јануари 1878 — 1 март 1958) — српски и југословенски вајар, архитект и педагог за ликовна уметност. Заедно со Иван Мештровиќ (1883 — 1962), бил најистакнат од југословенските вајари за неговото време.

Биографија

Росандиќ е роден во далматинскиот град Сплит, Австроунгарија. Презимето Росандиќ потекнува од Цетинска Крајина, во далматинскиот Хинтерленд. За време на раните години во Сплит, Росандиќ научил да резба во дрво, како и камен и бил многу инспириран од помладиот Мештровиќ кој се преселил таму од Отавице. Двајцата вајари студирале во странство пред да се вратат во Сплит.

Тој ги изложи своите уметнички дела како дел од павилјонот на Кралството Србија на Меѓународната изложба на уметност од 1911 година.

Нешто од нивниот паралелен развој и основното соперништво може да се разбере од нивните соодветни проекти за комбинирање на скулптурата и архитектурата. Двајцата изградиле мавзолеј, Росандиќ за семејството Петриновиќ (Супетар, на островот Брач во близина на Сплит) и Мештровиќ на семејството Рачиќ (Цавтат, јужно од Дубровник). Секој од нив го покажал влијанието на далматинската историја, но додека мавзолејот на Мештровиќ се заснова на принципот на едноставност, Росандиќ богато ја украсил својата зграда со мешавина од готски и ренесансни мотиви за да изрази понационален карактер.

Статуа на фрлач на камења (1935), Национален музеј на Србија

Со избувнувањето на Првата светска војна, Росандиќ заминал за Лондон каде изложувал во галериите Графтон во 1917 година, а подоцна и во Брајтон и Единбург. За време на Втората светска војна, Росандиќ се населил во Белград. За време на војната бил регрутиран од германските окупаторски сили, но подоцна бил ослободен со интервенција на Драгомир Јовановиќ. Росандиќ подоцна сведочел на Белградскиот процес.

Росандиќ бил член на Српската академија на науките и уметностите од 1948 година. Тој основал истакната школа во Белград позната како „Магистерска работилница“. Меѓу многуте уметници и јавни личности кои ја посетуваа работилницата бил и Хенри Мур. Тоа се случило за време на неговата изложба во Белград во март 1955 година.

Во својата зрелост, Росандиќ извршил две од неговите најголеми ремек-дела: пар камени статуи на човек кој се борел со коњ, што е настрана од влезот на зградата на Федералниот парламент во Белград (денес Парламент на Србија) и огромен камен фриз од фигури за споменик во Суботица, Војводина, Србија (1952). Многу од неговите бронзени проекти во тоа време биле фрлени во леарницата Вождовац, а други негови дела може да се најдат во Меморијалниот музеј Тома Росандиќ и Музејот на современа уметност Белград.

Росандиќ се вратил во Сплит пред неговата смрт во 1958 година.

 

Надворешни врски

• Биографија (хрватски)
• Биографија и дела Архивирано на 20 април 2021 г.
• Росандиќ меѓу познати домородци во Хрватска Архивирано на 28 март 2019 г.