Нефериркаре Какаи

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Нефериркар Какаи)
Нефериркаре Какаи
Нефериркара, Нефераркаре, Неферчерес
Цртеж од оштетен релјеф на кој се гледа профил на маж што стои, неговото име е запишано со хиероглифи до него
Нефериркаре Какаи, нацртан како принц Ранефер, релјеф од посмртниот комплекс на татко му Сахуре. Неговата кралска титула била додадена подоцна, за време на неговото владеење.[1][2]
Фараон на Египет
ВладеелОсум, десет, единаесет или можеби и дваесет години, во период од почетокот до средина на 25 век п.н.е.[note 1], 5-та династија
ПретходникСахуре
НаследникНеферефре (најверојатно) или Шепсескаре
СопружнициКенткаус II
ДецаНеферефре ♂, Ниусере Ини ♂
најверојатно: Ириенре ♂
не е сигурно: Кенткаус III ♀
ТаткоСахуре
МајкаМеретнебти (позната и како Неферетнебти)
ЗакопанНефериркарева пирамида
СпоменициПирамидата Ба-Нефериркаре
Сончевиот храм Сетибре

Нефериркаре Какаи (на грчки јазик познат како Nefercherês, Νεφερχέρης) бил антички египетски фараон, трет крал на Петтата династија. Нефериркаре, најстариот син на Сахуре со неговиот соработник Меретнебти, бил познат како Ранефер А пред да дојде на тронот. Тој пристапил на тронот на денот по смртта на неговиот татко и царувал осум до единаесет години, некаде кон почетокот до средината на 25 век п.н.е. Него најверојатно го наследил неговиот најстар син, роден од кралицата Кенткаус II, принцот Ранефер Б, кој го презел престолот како крал Неферефре. Нефериркаре станал татко на друг фараон, Ниусере Ини, кој го презел престолот по краткото владеење на Неферефре, и по краткото владеење на слабо познатиот Шепсескаре.

Нефериркаре бил признат од неговите современици како љубезен и добродушен владетел, кој се грижел за своите дворјани. За неговото време, се зголемил бројот на службеници во администрацијата и свештенството, кои го искористиле своето проширено богатство за да изградат архитектонски пософистицирани мастаби, каде што за првпат ги запишале своите биографии. По владеењето на Нефериркаре името на владетелот се запишувало во картуш, заедно со епитетот „Синот на Ра“. За време на неговото владеење продолжиле трговските односи со Нубија на југ и веројатно со Библос на левантскиот брег на север.

Нефериркаре започнал да гради пирамида за себе во кралската некропола Абусир, наречена Ба-Нефериркаре што значи „Нефериркаре е Ба“. Првично било планирано да биде скалеста пирамида, форма што не се применувала од времето на Третата династија околу 120 години порано. Овој план бил изменет за да се трансформира споменикот во вистинска пирамида, најголемата во Абусир, која никогаш не била завршена поради смртта на кралот. Покрај тоа, Нефериркаре изградил храм на богот на сонцето Ра, наречен Сетибре, со значење „Местото на срцето на Ра“. Стари извори наведуваат дека тој бил најголемиот изграден за време на Петтата династија, но до денес сè уште не е сместен.

После неговата смрт, Нефериркаре веројатно бил погребан со погребниот култ што се одвивал во неговиот храм, а го завршил неговиот син Ниусере Ини. Овој култ се чини исчезнал кон крајот од периодот на Старото Кралство, иако можеби бил оживеан за време на Дванаесеттата династија на Средното Кралство, сепак во многу ограничена форма. Најверојатно, во тој период исто така била напишана приказната од Папирусот на Весткар, приказна во која се вели дека Усеркаф, Сахуре и Нефериркаре се браќа, синови на Ра од жената Редеџет.

Извори[уреди | уреди извор]

Three hieroglyphs in a cartouche.
Името на Нефериркаре „Какаи“ во Кралскиот список од Абидос.

Извори од негово време[уреди | уреди извор]

Нефериркаре е добро потврден во извори од неговото време. Надвор од неговиот пирамидален комплекс, тој се споменува во гробот на многу негови современици, како што се неговиот везир Вашптах,[23] и свештеникот Акететеп.[24] Нефериркаре се појавува и во таблата од Гиза што датира од тој период, а претставува краток список на шест кралеви од различни династии кои датираат од подоцнежната Петта или раната Шеста династија.[25] Таблата од Гиза била откриена во гробот на висок службеник по име Месџерв, кој можеби ја составил за негова употреба во задгробниот живот.[26]

Историски извори[уреди | уреди извор]

Нефериркаре е потврден во два списока на древни египетски кралеви, кои датираат од Новото кралство. Најраниот од нив е Кралскиот список од Абидос напишан за време на владеењето на Сети I (1290–1279 п.н.е.). На него, името „Какаи“ е на 28 место, меѓу имињата на Сахуре и Неферефре. Во текот на владеењето на Рамзес II (1279-1213 п.н.е.), името на Нефериркаре се нашло на 27 место во Таблата од Сакара, но овој пат како наследник на Сахуер и претходник на Шепсескаре.[27]

Нефериркаре го има и во торинскиот канон, документ кој датира од времето на владеењето на Рамесес II. Се верува дека бил запишан во третата колона, ред 19, но за жал оваа линија е изгубена, и ниту неговата должина на владеењето ниту неговиот наследник не можат да се констатираат од преживеаните фрагменти. Египтологот Мирослав Вернер смета дека торинскиот канон започнал со нова династија, и според тоа, Нефериркаре бил нејзин основач.[28] Поделбата на Кралскиот список од Торино на династии е тековно дебатирана тема. Египтологот Јаромир Малек, на пример, смета дека со поделбите меѓу групите кралеви што се случуваат во канонот се одбележуваат трансфери на кралска резиденција наместо пораст и пад на кралските династии, како што овој термин во моментов се подразбира. Таа употреба започнала само во египетскиот контекст со делото на свештеникот Манетон во 3 век п.н.е.[29] Слично на тоа, египетологот Стефан Зајдлмаер смета дека паузата во Торинскиот канон од крајот на Осмата династија претставува преместување на кралската резиденција од Мемфис во Хераклеопол.[30] Египтологот Џон Бејнс има ставови кои се поблиску до Вернер, верува дека канонот бил поделен на династии, со вкупно изминато време дадено на крајот од секоја, иако преживеале само неколку такви поделби.[31] Слично на тоа, професорот Џон Ван Сетерс смета дека поделбите во канонот се поделби меѓу династиите, но тој наведува дека критериумот за овие поделби останува непознат. Тој претпоставува дека образецот на династиите е можеби земен од деветте божествени кралеви на Големите и Малите Енеади.[32] Египтологот Јан Шо верува дека Торинскиот канон дава одреден кредибилитет на поделбата на династиите на Манетон, но смета дека списоците на кралот се форма на обожавање на предците, а не историски запис.[33] Целиот овој проблем може да биде изнесен од друга шпекулација на Вернер, каде тој предлага дека името на Нефериркаре можеби се наоѓало на 20-та линија, а не на 19-та, како што обично се верува. Ова би било во согласност со седумгодишното владеење на Нефериркаре,[34] и би го направило Сахуре основач на династијата, според хипотезата дека канонот бележи вакви настани. Археолошки докази утврдиле дека преодите од Усеркаф до Сахуре и од Сахуре до Нефериркаре биле транзиции на татко и син, така што ниту Сахуре ниту Нефериркаре не можат да бидат основачи на династијата во модерна смисла на поимот.[35]

Нефериркаре се споменува во Египетјака, историја на Египет напишана во 3 век п.н.е. за време на владеењето на Птоломеј II (283–246 п.н.е.) од Манетон. Ниту еден примерок од Египетјака не преживеал до денес и сега е познат само преку подоцнежните списи на Секстус Јулиј Африканус и Евсевиј.

Владеење[уреди | уреди извор]

Времетраење[уреди | уреди извор]

Егитјака на Манетон му доделува на Нефериркаре владеење од 20 години, но археолошките докази сега сугерираат дека ова е многу. Прво, на оштетениот Камен од Палермо стои годината на 5-то броење говеда за времето на Нефериркаре на тронот.[34] Бројот на говеда бил важен настан насочен кон проценка на износот на даноците што треба да се наплатат од населението. До владеењето на Нефериркаре, ова вклучувало броење говеда, волови и ситен добиток.[36] Се верува дека овој настан бил биенале за време на периодот на Старото Кралство, што се случува еднаш на секои две години, што значи дека Нефериркаре владеел најмалку десет години. Со оглед на обликот на каменот од Палермо, овој запис мора да одговара на неговата последна година или да биде блиску до тоа,[37] така што тој владеел не повеќе од единаесет години. Ова е дополнително поткрепено со два курзивни натписи оставени од sидари на камените блокови од пирамидите на Кенткаус Втори и Нефериркаре, кај кои се споменува петтото броење на говеда од владеењето на Нефериркаре.[34] Конечно, Вернер истакнал дека 20-годишното владеење ќе биде тешко да се вклопи со недовршената состојба на неговата пирамида во Абусир.[34]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Borchardt 1910, plates 33 and 34.
  2. ↑ Allen et al. 1999, стр. 337.
  3. ↑ Hayes 1978, стр. 58.
  4. ↑ Verner 2001b, стр. 589.
  5. ↑ Altenmüller 2001, стр. 598.
  6. ↑ Hawass & Senussi 2008, стр. 10.
  7. ↑ El-Shahawy & Atiya 2005, стр. 85.
  8. ↑ Strudwick 2005, стр. xxx.
  9. ↑ Clayton 1994, стр. 60.
  10. ↑ Málek 2000a, стр. 100.
  11. ↑ Rice 1999, стр. 132.
  12. ↑ von Beckerath 1999, стр. 285.
  13. ↑ Allen et al. 1999, стр. xx.
  14. ↑ MET 2002.
  15. ↑ Decree of Neferirkare, BMFA 2017.
  16. ↑ Strudwick 1985, стр. 3.
  17. ↑ Hornung 2012, стр. 491.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 Leprohon 2013, стр. 39.
  19. ↑ Clayton 1994, стр. 61.
  20. ↑ Leprohon 2013, стр. 38.
  21. ↑ Scheele-Schweitzer 2007, стр. 91–94.
  22. ↑ Leprohon 2013, стр. 39, footnote 52.
  23. ↑ Allen et al. 1999.
  24. ↑ de Rougé 1918.
  25. ↑ Helck 1987.
  26. ↑ Brovarski 1987.
  27. ↑ Mariette 1864.
  28. ↑ Verner & Zemina 1994.
  29. ↑ Málek 2004.
  30. ↑ Seidlmeyer 2004.
  31. ↑ Baines 2007.
  32. ↑ Seters 1997.
  33. ↑ Shaw 2004.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Verner 2001a.
  35. ↑ El-Awady 2006.
  36. ↑ Katary 2001.
  37. ↑ Daressy 1912.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „note“, но нема соодветна ознака <references group="note"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Нефериркаре_Какаи&oldid=4986673“