Прејди на содржината

Техџирски закон

Од Википедија — слободната енциклопедија
Техџирски закон

Техџирски закон (од техџир, отомански турски збор што значи „депортација“ или „присилно раселување“ како што е дефинирано од Институтот за турски јазик), или, официјално од Република Турција, „Sevk ve İskân Kanunu“ (Закон за преместување и преселување)) [1] — закон усвоен од отоманскиот Совет на министри на 27 мај 1915 година со кој се дозволува депортација на ерменското население во рамките на Отоманското Царство. Кампањата за преселување резултирала во смрт на околу 800.000 и над 1.500.000 цивили во она што обично се нарекува Ерменски геноцид. Предлог-законот бил официјално донесен на 1 јуни 1915 година и истекол на 8 февруари 1916 година.

Прашања

[уреди | уреди извор]

Техџирскиот закон бил дел од „специјалните мерки“ против ерменското население преземени од Отоманското Царство за време на Првата светска војна. Законот бил во комбинација со втор пакет наредби дадени на „Специјалната организација“ за систематско елиминирање на евакуираното население за време на маршевите на смртта,[2] и присвојување на нивните испразнети имоти.[3]

Османлиската архива документира дека ерменските депортации започнале уште на 2 март 1915 година.[4] По истекот на рокот на законот, продолжиле депортациите и масакрите. На 13 септември 1915 година, османлискиот парламент го донел „Привремениот закон за експропријација и конфискација“, во кој се наведува дека целиот имот, вклучувајќи земјиште, добиток и домови на Ерменците, треба да бидат конфискувани од османлиските власти.[5]

Заднина

[уреди | уреди извор]

Пред османлискиот парламент да се спроведе „Техџирскиот закон“, имало дејстие на чело со Талат-паша.[6] Ноќта на 24 април 1915 година, Талат, кој во тоа време бил министер за внатрешни работи, наредил 250 ерменски интелектуалци да бидат протерани од Цариград.

Во мај 1915 година, Талат-паша побарал од отоманскиот кабинет и тогашниот големиот везир Саид Халим-паша, да легализираат мерка за преместување и населување на Ерменците на други места. Зборовите на Талат биле „ерменските немири и масакри, кои се појавија на повеќе места во земјата, претставуваат закана за националната безбедност“.[7]

Природата на законот

[уреди | уреди извор]

Законот бил официјално „привремен“ закон кој истекувал на 8 февруари 1916 година. Тој претставувал граѓанско право, планиран и спроведен со канцеларија (создадено со закон) за координирање на активностите под името „Генерален директорат за мигранти“ (отомански турски: Muhacirin Müdüriyet-i Umumîyesi). Граѓанскиот закон и доделил на војската извршна моќ само доколку ерменската страна се спротивставува на протерувањето. Правилата и прописите на законот, објавени во „Таквим-и Векаји“ (Отомански службен весник), биле јавни и споделени со сите политички партии.

Содржина

[уреди | уреди извор]

Техџирскиот закон, наводно, бил околу

  1. воените мерки против оние што се спротивставуваат на владините наредби, националната одбрана и заштитата на мирот и против оние кои организираат вооружени напади и отпор и убиваат бунтовници за време на агресија и востанија во воено време,
  2. трансфер и преселување на единствена основа или масовно, луѓето што живеат во села и градови за кои се открива дека се занимаваат со шпионажа или предавство,
  3. дејството и истекот на привремениот закон и
  4. дефиницијата на одговорните страни.

Еден материјал од Османлискиот архив, датиран од 12 јули 1915 година, сугерира дека масакрите биле дел од мерките спроведени против Ерменците.[8] Турскиот воен суд го поддржувал ова повикувајќи се на документи кои тврдат дека главната причина за евакуацијата е уништување.[9]

Иако овој закон бил насочен против една одредена етничка група (Ерменците), асирското население од Отоманското Царство исто така станало жртва како и некои други христијани од истокот.[10]

Во текстот на законот, не постои експлицитно споменување на ерменското прашање, а текстот содржи: (1) болен, (2) слеп, (3) католици, (4) протестанти, (5) војници и нивните семејства, (6) офицери, (7) трговци, некои работници и господари не биле предмет на евакуација. Доколку условите се влошат, на овие групи им е наредено да се населат во центрите на градот.[11]

Капитулациите на Отоманското Царство (меѓународни договори) им доделувала на мисионерите заштита во рамките на царството. Друг дешифриран налог им наредува на католичките ерменски мисионери да не го напуштаат Отоманското Царство до следната наредба.[12] Оваа порака не била почитувана во некои центри, како што се Мараш и Конија.[13]

Судбина на предметите

[уреди | уреди извор]

Наводната намера на законот, објавена за време на Првата светска војна, била „привремено движење на османлиските граѓани“ за време на судирите, а не трајно раселување, бидејќи постоел декрет (регулатива или додаток) во однос на преместените граѓани според „Техџирскиот закон“ кој предлагал населението да се врати; „освен оние луѓе, никој друг нема да биде допрен“.[14][15] Исто така, ако го види четвртиот дел од законот, тој бил специјално дизајниран да ги стори извршителите одговорни да ги следат и евидентираат имотите што ги поседуваат субјектите на имиграцијата.[16] Законот вклучува одговорна страна за заштита на имотот што сопствениците може / ќе го вратат на подоцнежен рок. Донесен е друг закон за регулирање на спроведувањето на овој дел на 10 јуни 1915 година.[17] Во овој дел се барало да има три примероци од оваа информација; еден чуван во регионалните цркви, еден во регионалната администрација и еден чуван од комисијата надлежна за извршување на законот. Втората и третата страна на овој закон биле одговорни за заштитата на имотот до враќањето на имигрантите.[18]

Додека на површина, законот, наводно, бил привремен, главната причина на законот била да се реши Ерменското прашање еднаш засекогаш, трајно. Камуран Гурун објавил архивски материјал од министерот за војна кој обезбедува цел за донесување на законот. Во тоа писмо, Енвер го смета за трајно, а не за привремено, со цел да го реши ерменскиот проблем еднаш засекогаш.[19]

Додека се тврди дека долговите на евакуираното население требало да бидат целосно откажани, а периодичните даночни долгови (данок на имот) на Ерменците требало да се одложат до нивното наводно враќање,[20] ерменските имоти биле запленети од владата, продадени или дадени на муслиманските жители или имигранти.[3] Значителна сума пари заработени од продажбата на запленетите имоти биле пренесени во Берлин.[21]

Финансиски аспекти

[уреди | уреди извор]

Бил основан фонд за спроведување на законот. Контролата на фондот му била доделена на директорот Шукру-бег, директорат под генералната канцеларија на имигрантите. Тој бил обвинет за соучество за време на воените судови во уништувањето на ерменското население. Од документите:

Буџет за Техир
1 јуни 1915 година до 8 февруари 1916 година
Провинција Озмит 150 000 куруши
Ескишехир 200 000 куруши
Вилает Ангора 300 000 куруши
Вилает Коња 400 000 куруши
Вилает Адана 300 000 куруши
Вилает Алеп 300 000 куруши
Вилает Мосул 500 000 куруши
Вилает Сирија 100 000 куруши
Вкупно 2.250.000 куруши

Исто така, османлиската влада според меѓународните договори доделени во капитулациите, овозможила пренос на средства користејќи ги мисионерите и конзулите. Ерменските имигранти од САД испратиле средства, кои им биле дистрибуирани на Ерменците под знаење на владата од овие институции.[22] Американскиот комитет за помош на Блискиот Исток, организација за помош за бегалците на Блискиот Исток, помогнал да се донираат над 102 милиони американски долари за Ерменците и за време и по војната.[23]

Треба да се напомене дека средствата во провинциите им помагале на имигрантите, чиишто алокации на пари биле испраќани под покраински буџети во зависност од состојбата на потребите.

Укинување на законот

[уреди | уреди извор]

Законот бил укинат на 21 февруари 1916 година,[24] со наредба испратена до сите османлиски провинции, додека уништувањето на ерменското население продолжило. Наводните политички затвореници продолжиле да се раселуваат во провинцијата Дер Зор.[25] Сите активности биле финализирани на 15 март 1916 година.[26]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Sevk ve İskân Kanunu“. Research Centre for Turkish–Armenian Relations, Atatürk University. Архивирано од изворникот на April 26, 2009. Посетено на April 25, 2010.
  2. ↑ America and the Armenian Genocide of 1915, by Jay Murray Winter, Cambridge University Press, (2004), pp. 94–95
  3. ↑ 3,0 3,1 Legislative Provisions of the Ottoman/Turkish Governments Regarding Minorities and Their Properties, Anastasia Lekka, Mediterranean Quarterly 18.1 (2007) pp. 138–139
  4. ↑ The Deportation of the Armenians of Dörtyol, Ciphered telegram from the Ministry of the Interior to the Province of Adana, BOA. DH. ŞFR, nr. 50/141
  5. ↑ Vahakn N. Dadrian (2003) "The History of the Armenian Genocide: Ethnic Conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus" Berghahn Books page. 224.
  6. ↑ Archive code BOA. DH. ŞFR, nr.52/96,97,98
  7. ↑ Balakian. The Burning Tigris, pp. 186–8.
  8. ↑ Ciphered telegram from the Ministry of the Interior, BOA. DH. ŞFR, nr. 54/406
  9. ↑ Ihsan Bey, Director of the Special Office of the Interior Ministry confirms that Abdulahad Nuri Bey, who had been sent from Istanbul to the office in Aleppo has stated: The main reason for the deportations is annihilation, Takvim-i Vekayi, April 27, 1919 Number 3540
  10. ↑ Massacres, Resistance, Protectors: Muslim-Christian Relations in Eastern Anatolia During World War I By David Gaunt, Gorgias Press LLC, (2006)
  11. ↑ Coding Office, no 56/27; no 67/186
  12. ↑ BOA. DH. SFR, nr. 54/55 archive, which stats: Ermeni Katolik misyonerlerle sörlerin simdilik orada kalmalari daha münâsibdir
  13. ↑ See for example BOA. DH. SFR, nr. 58/2 for Konya or BOA. DH. SFR, nr.63/157 for Marash,
  14. ↑ REPUBLIC OF TURKEY MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM (2005). „The Definition And Purpose Of Relocation (Tehcir)“. Посетено на 2007-08-09. Арапскиот потекло збор „tehcir“ значи „емиграција/имиграција“, тоа дефинитивно не значи „депортација“ или „прогонство“. Оттука, законот попознат како „Техџирски закон“ е ист како „Привремен закон за воените мерки што треба да се преземат за оние кои се спротивставуваат на актите и дополнувањата на владата“. Зборот што се користи за објаснување на спроведувањето во согласност со овој закон е „тенкил“ на отомански јазик и значи „транспорт - не е еквивалент на „депортација“, „прогонство“ или „прописија“ на латински по потелко јазици[мртва врска]
  15. ↑ REPUBLIC OF TURKEY MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM (2005). „The Definition And Purpose Of Relocation (Tehcir)“. Посетено на 2007-08-09. Во писмото испратено од Министерството за внатрешни работи, Мустафа Паша, до премиерот во јануари 1919 година, се посочува дека се дадени наредби до сродните места за пренесување на Ерменците, кои сакале да се вратат на своите поранешни локации и дека се преземени потребните мерки на претпазливост. (6) Уредбата за враќање подготвена од владата, со датум 31 декември 1918 година е како што следува: 1- бидат мигрирани само оние што сакаат да се вратат, освен тие луѓе, никој друг нема да биде допрен
    2- се преземат неопходните мерки на претпазливост за да се обезбеди добро патување и да се спречи недостиг од домување и услуга на местата што се враќаат; трансакциите за миграција и враќање ќе бидат започнати откако ќе се воспостави контакт со администраторите на регионите во кои ќе се вратат и откако ќе бидат преземени потребните мерки на претпазливост .
    3- Напуштените куќи и земјишта ќе им бидат вратени на сопствениците.
    4- Куќите на оние, каде што биле сместени поранешни имигранти, ќе бидат евакуирани.
    5- Неколку семејства може да бидат населени на истата локација временски со цел да се обезбеди доволно домување.
    6- Зградите како што се црквите, училиштата и локациите за генерирање приходи ќе бидат вратени во општеството во кое припаѓаат.
    7- Ако се побара, сираците ќе им бидат вратени на нивните старатели, кои ќе бидат внимателно утврдени или во нивните општества, откако ќе бидат внимателно утврдени нивните идентификации.
    8- Оние што ги преобратиле своите религии, ќе можат да се вратат во нивната поранешна религија ако сакаат. 9 - Меѓу ерменските жени, кои се венчале со муслимани и ги преобратиле своите религии, слободно ќе можат да се вратат во поранешната религија. Во овој случај, нивниот брак ќе биде автоматски откажан. Проблемите во врска со оние, кои не сакаат да се вратат на својата поранешна религија и не сакаат да се разведат од сопрузите, ќе бидат решени од страна на судовите.
    10- Ерменските имоти, кои не се во ничија сопственост, ќе бидат вратени на своите први сопственици и за враќањето на оние што станале сопственост на трезорот ќе се одлучи со одобрение на службениците за имот. Ќе бидат подготвени дополнителни записници за ова прашање.
    11- Имотот продаден на муслиманските имигранти постепено ќе им биде доставен на нивните први сопственици со враќањето на нивните сопственици. Членот 4 дефинитивно ќе се примени.
    12- Ако муслиманските имигранти извршиле поправки и дополнувања во куќите и продавниците што ќе им бидат вратени на нивните поранешни сопственици или ако ги засадиле земјите и маслиновите градини, правата на обајцата ќе бидат набудувани страни.
    13- Имиграцијата и трошоците на Ерменците на кои им е потребна помош ќе се исполнат од Додатокот за воен колеџ.
    14- Износот на превозот направен до тековното време и износот на извршениот превоз и целната локација на ваквиот превоз ќе биде известена на петнаесетти и последните денови од секој месец.
    15- Ерменците, кои ги напуштија османлиските граници и кои сакаат да се вратат, нема да бидат прифатени додека не биде издадена нова наредба . ...    [мртва врска]
  16. ↑ REPUBLIC OF TURKEY MINISTRY OF CULTURE AND TOURISM (2005). „The Relocation Law“. Посетено на 2007-08-09. These commissions are to determine Armenian properties in the villages and towns that are evacuated, and to keep detailed record books. One of the books is to be kept in the regional churches, one to be submitted to the regional administration, and one shall be kept by the commission. Non-durable goods and animal stock shall be auctioned and the money shall be kept. In location where a commission is not appointed, the provisions of the communiqué shall be enforced by the officers in the regions. Both the commission and the regional administrators shall be responsible for the protection of these properties until the Armenians return.[мртва врска]
  17. ↑ ATBD, December 1982, ibid., no:81, document 1832
  18. ↑ ATBD, December 1982, ibid., no:81, document 1832
  19. ↑ The Armenian file: the myth of innocence exposed. By Kamuran Gurun. New York : St. Martin's Press, (1985), p.209
  20. ↑ Coding Office, no 54-A/268
  21. ↑ Armenia and the Near East, Fridtjof Nansen, G. Allen & Unwin Ltd (1928)
  22. ↑ Coding Office, no 60/178
  23. ↑ Goldberg, Andrew. The Armenian Genocide. Two Cats Productions, 2006
  24. ↑ Coding Office, no 57/273; no 58/124; no 58/161; no 59/123; no 60/190
  25. ↑ Coding Office, no 61/72 The original source of this code can be seen from the Ottoman Archives web side: The institution of Ottoman Archives (2005). „Mahrem ve müsta'cel“. Архивирано од изворникот на 2007-02-05. Посетено на 2007-08-09. link to original Text "language" ignored (help)
  26. ↑ Coding Office, no 62/21; The original source of this code can be seen from the Ottoman Archives web side: The institution of Ottoman Archives (2005). „That the deportation of Armenians be ceased“. Архивирано од изворникот на 2007-08-07. Посетено на 2007-08-09. link to original
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Техџирски_закон&oldid=5258840“