Стареење на населението

Од Википедија — слободната енциклопедија
Пирамида на населението на НР Кина (2018).

Стареењето на населението ― зголемена средна возраст кај населението поради намалувањето на стапката на плодност и зголемувањето на животниот век. Повеќето земји имаат зголемен животен век и стареење на населението, трендови кои се појавиле најпрво во развиените земји, но сега се забележани практично во сите земји во развој. Тоа е случај за секоја земја во светот освен 18-те земји означени како „демографски оддалечени“ од Обединетите нации.[1]  Постарото население моментално е на највисоко ниво во историјата на човештвото.[2] ОН предвидуваат стапка на стареење на населението во 21 век ќе го надмине оној од претходниот век.[2] Бројот на луѓе на возраст од 60 години и повеќе се зголемил тројно од 1950 година и достигнал 600 милиони во 2000 година и надминал 700 милиони во 2006 година. Се предвидува дека комбинираното постаро и геријатриско население ќе достигне 2,1 милијарди до 2050 година.[3][4] Земјите значително се разликуваат во однос на степенот и темпото на стареење, а ОН очекуваат населението што почнало да старее подоцна ќе имаат помалку време да се прилагодат на нивните последици.[2]

Преглед[уреди | уреди извор]

Стареењето на населението е промена во распределбата на населението на една земја кон постарите возрасти и обично се одразува со зголемување на просечната и средната возраст на населението, пад на процентот на населението составено од деца и пораст на процентот на население составено од стари лица. Стареењето на населението е широко распространето низ светот и е најнапредно во најразвиените земји, но расте побрзо во помалку развиените региони, што значи дека постарите лица ќе бидат сè повеќе концентрирани во помалку развиените региони во светот.[5] Оксфордскиот институт за стареење на населението, сепак, заклучил дека стареењето на населението значително забавило во Европа и ќе има најголемо идно влијание во Азија, особено затоа што Азија е во петтата фаза (многу ниска стапка на наталитет и ниска стапка на смртност) од моделот на демографски преод.[6]

Меѓу земјите кои моментално се класифицирани од Обединетите нации како поразвиени (со вкупно население од 1,2 милијарда во 2005 година), вкупната средна возраст се зголемил од 28 во 1950 година на 40 години во 2010 година и се предвидува дека ќе порасне на 44 години до 2050 година. Соодветните бројки за целиот свет се 24 во 1950 година, 29 во 2010 година и 36 во 2050 година. За помалку развиените региони, средната возраст ќе се движи од 26 години во 2010 година на 35 години во 2050 година.[7]

Стареењето на населението произлегува од два веројатно поврзани демографски ефекти: зголемување на долговечноста и опаѓање на плодноста. Зголемувањето на долговечноста ја зголемува просечната возраст на населението со зголемување на бројот на преживеани постари луѓе. Падот на плодноста го намалува бројот на доенчиња, а како што ефектот продолжува, се намалува и бројот на помлади луѓе воопшто. Од двете сили, падот на плодноста сега придонесува за стареење на поголемиот дел од населението во светот. [8] Поконкретно, големиот пад на вкупната стапка на плодност во текот на последниот половина век е првенствено одговорен за стареењето на населението во најразвиените земји во светот. Бидејќи многу земји во развој минуваат низ побрзи транзиции на плодноста, тие ќе доживеат уште побрзо стареење на населението отколку што тоа ќе го направат моментално развиените земји.

Стапката со која старее населението веројатно ќе се зголеми во следните три децении;[9] сепак, малку земји знаат дали нивната постаро население ги живее дополнителните години од животот во добро или лошо здравје. „Збивање на заболувањето“ би значела намалена попреченост во староста,[10] но проширувањето би довело до зголемување на лошото здравје со зголемена долговечност. Поставена е друга можност за ситуација на „динамична рамнотежа“.[11] Тоа е клучна информација за владите доколку границите на животниот век продолжат да се зголемуваат на неодредено време, како што веруваат некои истражувачи.[12] Пакетот на здравствени студии на Светската здравствена организација работи на обезбедување на потребните докази за здравјето и благосостојбата, како што е Светското здравствено истражување,[13] и Студијата за светското стареење и здравјето на возрасните. Истражувањата опфаќаат 308.000 испитаници на возраст од најмалку 18 години и 81.000 на возраст од најмалку 50 години од 70 земји.

Светското истражување за стареење, кое ги истражува ставовите, очекувањата и однесувањата кон подоцнежниот живот и пензионирањето, во режија на Џорџ Лисон, и опфаќа 44.000 луѓе на возраст од 40 до 80 години во 24 земји од целиот свет, откри дека многу луѓе сега се целосно свесни за стареењето на светското население и за последиците што тоа ќе ги има врз нивните животи и на нивните деца и внуци.

Канада има највисока стапка на доселување по глава на жител во светот, делумно за да се спротивстави на стареењето на населението. Институтот „К. Д. Хау“, конзервативен аналитички центар, навел дека доселување не може да се користи како остварливо средство за спречување на стареењето на населението.[14] Тој заклучок се гледа и во трудовите на други изучувачи. Демографите Питер Мекдоналд и Ребека Кипен коментираат: „Како што плодноста тоне подалеку под нивото на замена, ќе бидат потребни сè повисоки нивоа на годишна нето преселба за да се одржи целта на дури нула пораст на населението“.[15]

Ширум светот[уреди | уреди извор]

Постарото население во светот драстично расте.[16]

Процент од светското население над 65 години.
Оваа мапа ги илустрира светските трендови на стареење со прикажување на процентот на населението на секоја земја на возраст над 65 години. Поразвиените земји имаат и постаро население бидејќи нивните граѓани живеат подолго. Помалку развиените земји имаат многу помлада популација. Интерактивна верзија на мапата е достапна овде.

Азија и Африка се двата региони со значителен број земји кои се соочуваат со стареење на населението. Во рок од 20 години, многу земји во тие региони ќе се соочат со ситуација во која најголема група на население ќе бидат оние над 65 години, а просечната возраст се приближува до 50 години. Во 2100 година, според истражувањето предводено од Универзитетот во Вашингтон, 2,4 милијарди луѓе ќе бидат на возраст над 65 години, во споредба со 1,7 милијарди на возраст под 20 години.[17] Оксфордскиот институт за стареење на населението е установа која го разгледува светското стареење на населението. Неговото истражување открива дека многу од гледиштата за светското стареење се засноваат на митови и дека ќе има значителни можности за светот како што созрева неговото население, како што истакнала директорката на Институтот, професорката Сара Харпер, во својата книга „Општества за стареење“.

Повеќето од развиените земји сега имаат подзаменливи нивоа на плодност, а растот на населението сега во голема мера зависи од доселувањето заедно со импулсот на население, кој исто така произлегува од претходните големи генерации кои сега уживаат подолг животен век.

Од околу 150.000 луѓе кои умираат секој ден ширум светот, околу две третини, 100.000 дневно, умираат од причини поврзани со возраста.[18] Во индустријализираните земји тој процент е многу поголем и достигнува 90%.[18]

Благосостојба и општествени политики[уреди | уреди извор]

Економските ефекти од стареењето на населението се значителни. Постарите луѓе имаат повисоки акумулирани заштеди по глава од помладите луѓе, но трошат помалку на стоки за широка потрошувачка. Во зависност од опсегот на возраст во кој се случуваат промените, стареењето на населението може да резултира со пониски каматни стапки и економски придобивки од пониската инфлација. Некои економисти  во Јапонија гледаат предности во таквите промени, особено можноста за напредок во автоматизацијата и технолошкиот развој без да се предизвика невработеност, и се нагласува промената од БДП кон личната благосостојба.

Сепак, стареењето на населението исто така зголемува некои категории расходи, вклучително и некои од јавните финансии. Најголемата област на трошоци во многу земји сега е здравствената заштита, чии трошоци веројатно драстично ќе се зголемат како што старее населението. Ова ќе им даде на владите тешки избори помеѓу повисоки даноци, вклучително и можно премерување на данокот од заработка до потрошувачка и намалена владина улога во обезбедувањето здравствена заштита. Сепак, неодамнешните студии во некои земји покажуваат дека драматичното зголемување на трошоците за здравствена заштита повеќе се припишува на зголемените трошоци за лекови и лекари и поголемата употреба на дијагностичко тестирање од сите возрасни групи, а не на стареењето на населението за кое често се тврди.[19][20][21]

Вториот најголем трошок на повеќето влади е образованието, со трошоци кои имаат тежнеење да опаѓаат со стареењето на населението, особено затоа што помалку млади луѓе веројатно би продолжиле во високото образование бидејќи би биле барани како дел од работната сила.

Преваленца на деменција во земјите на ОЕРС (на 1000 жители).

Системите за социјално осигурување исто така почнале да доживуваат проблеми. Претходните пензиски системи со дефинирани бенефиции имаат проблеми со одржливоста поради зголемената долговечност. Продолжувањето на пензискиот период не било поврзано со продолжување на периодот на активниот труд или пораст на пензиските придонеси, што резултирало со пад на стапките на замена.

Стареењето на населението влијае и на работната сила. Постарите работници би трошеле повеќе време на работа, а човечкиот капитал на старечката работна сила е низок, намалувајќи ја продуктивноста на трудот.[22]

Очекувањата за продолжување на стареењето на населението предизвикува прашања за сместивост на државите за благосостојба да ги задоволат потребите на населението. Во раните 2000-ти, Светската здравствена организација поставила насоки за да го поттикне „активното стареење“ и да им помогне на месните власти да се справат со предизвиците на стареењето на населението (Светски градови погодни за стареењето) во однос на урбанизацијата, домувањето, превозот, социјалното учество, здравјето. услуги итн.[23] Месните самоуправи се добро позиционирани да ги задоволат потребите на месното, помалото население, но бидејќи нивните ресурси варираат од еден до друг (на пр. даноци на имот, постоење на организации во заедницата), поголемата одговорност на месните власти веројатно ќе ги зголеми нееднаквостите.[24][25][26] Во Канада, најсреќните и поздравите старци имаат тежнеење да живеат во попросперитетни градови кои нудат широк спектар на услуги, но на помалку среќните им недостасува пристап до исто ниво на ресурси.[27] Приватните живеалишта за стари лица обезбедуваат и многу услуги поврзани со здравствено и социјално учество (на пр. аптека, групни активности и настани) на лице место, но тие не се достапни за помалку среќните.[28] Исто така, еколошката геронтологија укажува на важноста на животната средина во активното стареење.[29][30][31] Всушност, промовирањето на добри средини (природни, изградени, социјални) во стареењето може да го подобри здравјето и квалитетот на животот и да ги намали проблемите со попреченост и зависност, и, воопшто, социјалните трошоци и здравствените трошоци.[32]

Стареењето на населението може да обезбеди поттик за технолошки напредок, бидејќи некои претпоставуваат дека ефектот на намалената работна сила може да се надокнади со автоматизација и добивки во продуктивноста.

Воглавно во Западна Африка и конкретно во Гана, последиците на социјалната политика на демографското стареење се повеќедимензионални (како што е распространетоста на село-град, родовиот состав, нивоата на писменост/неписменост, како и нивните професионални истории и сигурност на приходите).[4] Сегашните политики за стареење во Гана се чини дека се разединети, а идеите за документи за подобрување на политиките за стареење на населението допрва треба да бидат конкретно применети,[4] можеби делумно поради многуте аргументи дека постарите луѓе се само мал дел од населението.[33]

Се чини дека светското стареење на населението предизвикува многу земји да ја зголемуваат возраста за заштита на староста од 60 на 65 години за да ја намалат цената на шемата за БДП.[4] Возрасната дискриминација може да се дефинира како „систематско и институционализирано негирање на правата на постарите луѓе врз основа на нивната возраст од страна на поединци, групи, организации и установи“.[33] Дел од злоупотребата може да биде резултат на незнаење, непромисленост, предрасуди и стереотипи. Облици на дискриминација се економската пристапност, општествената пристапност, временската пристапност и административната пристапност.[34]

Во повеќето земји во светот, особено земјите во Африка, постарите луѓе обично се најсиромашните членови на општествениот спектар и живеат под прагот на сиромаштија.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ United Nations Development Programme (септември 2005). UN Human Development Report 2005, International Cooperation at a Crossroads-Aid, Trade and Security in an Unequal World (PDF). United Nations Development Programme. ISBN 978-0-19-530511-1.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 World Population Ageing: 1950-2050, United Nations Population Division.
  3. ↑ Chucks, J (јули 2010). „Population Ageing in Ghana: Research Gaps and the Way Forward“. Journal of Aging Research. 2010: 672157. doi:10.4061/2010/672157. PMC 3003962. PMID 21188229.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Issahaku, Paul; Neysmith, Sheila (2013). „Policy Implications of Population Ageing in West Africa“. International Journal of Sociology and Social Policy. 33 (3/4): 186–202. doi:10.1108/01443331311308230.
  5. ↑ United Nations. „World Population Ageing 2013“ (PDF).
  6. ↑ Shaban, Mostafa (2020). Dr. lambert academic publishing. ISBN 978-620-3-19697-9.
  7. ↑ United Nations. „World Ageing Population 2013“ (PDF).
  8. ↑ Weil, David N., "The Economics of Population Aging" in Mark R. Rosenzweig and Oded Stark, eds., Handbook of Population and Family Economics, New York: Elsevier, 1997, 967-1014.
  9. ↑ Lutz, W.; Sanderson, W.; Scherbov, S. (7 февруари 2008). „The coming acceleration of global population ageing“. Nature. 451 (7179): 716–719. Bibcode:2008Natur.451..716L. doi:10.1038/nature06516. PMID 18204438. The median age of the world’s population increases from 26.6 years in 2000 to 37.3 years in 2050 and then to 45.6 years in 2100, when it is not adjusted for longevity increase.
  10. ↑ Fries, J. F. (1980-07-17). „Aging, Natural Death, and the Compression of Morbidity“. The New England Journal of Medicine. 303 (3): 130–5. doi:10.1056/NEJM198007173030304. PMC 2567746. PMID 7383070. the average age at first infirmity can be raised, thereby making the morbidity curve more rectangular.
  11. ↑ Manton KG (1982). „Manton, 1982“. Milbank Mem Fund Q Health Soc. 60 (2): 183–244. doi:10.2307/3349767. JSTOR 3349767. PMID 6919770.
  12. ↑ Oeppen, J.; Vaupel, J. W. (10 мај 2002). „Broken Limits to Life Expectancy“. Science. 296 (5570): 1029–31. doi:10.1126/science.1069675. PMID 12004104.
  13. ↑ „Current Status of the World Health Survey“. who.int. 2011. Архивирано од изворникот на 19 август 2005. Посетено на 27 јуни 2023.
  14. ↑ Yvan Guillemette; William Robson (септември 2006). „No Elixir of Youth“ (PDF). Backgrounder. 96. Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-04-14. Посетено на 2008-05-03.
  15. ↑ Peter McDonald; Rebecca Kippen (2000). „Population Futures for Australia and New Zealand: An Analysis of the Options“ (PDF). New Zealand Population Review. 26 (2). Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-05-27. Посетено на 27 јуни 2023.
  16. ↑ „World's older population grows dramatically“. National Institute on Aging (англиски). 28 март 2016. Посетено на 27 јуни 2023.
  17. ↑ Harvey, Fiona (15 јули 2020). „World population in 2100 could be 2 billion below UN forecasts, study suggests“. The Guardian (англиски). ISSN 0261-3077. Посетено на 27 јуни 2023.
  18. ↑ 18,0 18,1 Aubrey D.N.J, de Grey (2007). „Life Span Extension Research and Public Debate: Societal Considerations“ (PDF). Studies in Ethics, Law, and Technology. 1 (1, член 5). CiteSeerX 10.1.1.395.745. doi:10.2202/1941-6008.1011. Архивирано од изворникот (PDF) на 12 февруари 2019. Посетено на 27 јуни 2023.
  19. ↑ „Don't blame aging boomers | Toronto Star“. Thestar.com. 13 септември 2011. Архивирано од изворникот на 2023-04-12. Посетено на 27 јуни 2023.
  20. ↑ „Don't blame the elderly for health care costs“. .canada.com. 30 јануари 2008. Архивирано од изворникот на 2014-02-19. Посетено на 27 јуни 2023.
  21. ↑ „The Silver Tsunami That Isn't“. Umanitoba.ca. Архивирано од изворникот на 2012-10-02. Посетено на 27 јуни 2023.
  22. ↑ White, Mercedia Stevenson; Burns, Candace; Conlon, Helen Acree (октомври 2018). „The Impact of an Aging Population in the Workplace“. Workplace Health & Safety (англиски). 66 (10): 493–498. doi:10.1177/2165079917752191. ISSN 2165-0799. PMID 29506442.
  23. ↑ World Health Organization. „Global age-friendly cities: a guide“ (PDF). WHO. Посетено на 27 јуни 2023.
  24. ↑ Daly, M; Lewis, J (2000). „The concept of social care and the analysis of contemporary welfare states“. British Journal of Sociology. 51 (2): 281–298. doi:10.1111/j.1468-4446.2000.00281.x. PMID 10905001.
  25. ↑ Mohan, J (2003). „Geography and social policy : spatial divisions of welfare“. Progress in Human Geography. 27 (3): 363–374. CiteSeerX 10.1.1.456.615. doi:10.1191/0309132503ph432pr.
  26. ↑ Trydegard, G-B; Thorslund, M (2001). „Inequality in the welfare state ? Local variation in care of elderly – the case of Sweden“. International Journal of Social Welfare. 10 (3): 174–184. doi:10.1111/1468-2397.00170.
  27. ↑ Rosenberg, M W (1999). „Vieillir au Canada : les collectivités riches et les collectivités pauvres en services“. Horizons. 2: 18.
  28. ↑ Aronson, J; Neysmith, S M (2001). „Manufacturing social exclusion in the home care market“. Canadian Public Policy. 27 (2): 151–165. doi:10.2307/3552194. JSTOR 3552194.
  29. ↑ Sánchez-González, Diego; Rodríguez-Rodríguez, Vicente (2016). Environmental Gerontology in Europe and Latin America. New York: Springer Publishing Company. стр. 284. ISBN 978-3-319-21418-4.
  30. ↑ Rowles, Graham D.; Bernard, Miriam (2013). Environmental Gerontology: Making Meaningful Places in Old Age. New York: Springer Publishing Company. стр. 320. ISBN 978-0826108135.
  31. ↑ Scheidt, Rick J.; Schwarz, Benyamin (2013). Environmental Gerontology. What Now?. New York: Routledge. стр. 338. ISBN 978-0-415-62616-3.
  32. ↑ Sanchez-Gonzalez, D (2015). „The physical-social environment and aging from environmental gerontology and geography. Socio-spatial implications for Latin America“. Revista de Geografía Norte Grande. 60 (1): 97–114. doi:10.4067/S0718-34022015000100006.
  33. ↑ 33,0 33,1 Ogonda, Job (мај 2006). „Age Discrimination in Africa“ (PDF).
  34. ↑ Gerlock, Edward (мај 2006). „Discrimination of Older People in Asia“ (PDF).

Дополнителни извори[уреди | уреди извор]

  • Gavrilov L.A., Heuveline P. Aging of Population. In: Paul Demeny and Geoffrey McNicoll (Eds.) The Encyclopedia of population. New York, Macmillan Reference USA, 2003, vol.1, 32–37.
  • United Nations, World Population Prospects: The 2004 Revision Population Database, Population Division, 2004.
  • Gavrilova N.S., Gavrilov L.A. Aging Populations: Russia/Eastern Europe. In: P. Uhlenberg (Editor), International Handbook of the Demography of Aging, New York: Springer-Verlag, 2009, pp. 113–131.
  • Jackson R., Howe N. The Greying of the Great Powers, Washington: Center for Strategic and International Studies, 2008 Major Findings Архивирано на 17 април 2009 г.
  • Goldstone, J. A., Grinin, L., and; Korotayev, A. Research into Global Ageing and its Consequences / History & Mathematics: Political Demography & Global Ageing. Volgograd, Uchitel Publishing House, 2016.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Стареење_на_населението&oldid=5128018“