Жан-Жак Русо

„Русо“ води овде. За други истоимени поими, видете Русо (појаснување).

Жан-Жак Русо
Роден(а)	28 јуни 1712(1712-06-28) Женева, [d[Женева
Починал(а)	2 јули 1778(1778-07-02) (возр. 66) Ерменонвил, Франција
Период	Просветителска философија (Современа философија)
Подрачје	Западни философи
Школа	теорија на општествениот договор романтизам
Претежна дејност	политичка философија, музика, образование, книжевност, автовиографија
Значајни идеи	Општа волја, самољубов, моралната едноставност на човештвото, ученички-сосредоточено учење, граѓанска религија, народна сувереност, позитивна слобода
Влијанија од Аристотел, Николо Макијавели, Мишел де Монтењ, Хуго Гроциј, Самуел фон Пуфендорф, Томас Хобс, Џон Лок, Жан Барберак, Жан-Жак Бирламаки, Дени Дидро
Влијаел врз Кант, Француската револуција, Робеспјер, Луј де Сен-Жист, противпросветителството, Фихте, Хегел, Гете, Ниче, романтизмот, Пејн, Конт, Боливар, Маркс, Енгелс, Дерида, Пол де Ман, Бенедето Кроче, Галвано Дела Волпе, Клод Леви-Штраус, Лео Штраус, Емил Диркем, Михаил Бакунин, Марија Монтесори, Толстој, Џон Ролс, Хуан Хозе Кастели, Ататурк

Жан-Жак Русо (француски: Jean-Jacques Rousseau) (28 јуни, 1712–2 јули, 1778) бил Женевски философ, писател и композитор од периодот на францускиот романтизам. Неговата политичка философија влијаела на Француската револуција, како и на општиот развој на модерната политичка, социолошка и образовна мисла. Неговиот легитимитет како радикал и револуционер е можеби најдобро прикажан во „Општествениот договор“: „Човекот се раѓа слободен, а секаде е во окови“.

Русо исто така бил и успешен музички композитор. Напишал неколку опери, како и музика во други форми, а имал придонес кон музиката и како теоретичар.

За време на Француската револуција, Русо бил најпознат од „философите“ меѓу членовите на Јакобинскиот клуб. Останките на Русо, кој бил масон, се пренесени во парискиот Пантеон како национален херој во 1794, 16 години по неговата смрт.

Делото на Русо

Жан Жак Русо е соработник на „Енциклопедијата“ кој ненадејно се здобива со популарност со статијата „Дали обновата на науките и уметностите придонела кон моралното прочистување?“, која предизвикала толку внимание, пред сè, поради актуелноста. Вистинскиот текст со кој Русо се прославил со покритие бил текстот „За потеклото на нееднаквоста меѓу луѓето“, кој е вистинска академска расправа во која Русо ја изложува јатката на својата политичка мисла. Своите философски ставови ги искажал во текстовите „Општествениот договор“ (со идеи за можни реформи на државното уредување) и „Емил“ (трактат за воспитанието на човекот кој би требало да се вклучи во граѓанското општество). Русо од своите современици се разликува по тоа што го негира разумот на сметка на чувственоста. Неговата љубов кон природата е во согласност со тезата дека смислата на човечкиот живот е во чувствата и во неговата хармонија со природата.

Русо, кој инаку не ги сакал театарот и романот, се решил на оваа форма сакајќи да ја искористи нејзината еластична форма и во неа вметнал различни видови на текстови - расправи и трактати за различни проблеми од неговото време. Според овие одлики, неговите дела „Јулија или Новата Елоиза“ (епистоларен роман кој доживеал невидена популарност), „Португалски писма“ (несреќен љубовен роман), а особено „Исповеди“ (во кои писателот станува лик во делото во кое инсистира на самоанализата на чувствата и на имагинацијата), припаѓаат на сентиментализмот, но во творештвото на Русо препознаваме и некои елементи (субјективноста, музикалноста, лиризмот, чувството за природата), кои ќе го определат како предвесник на романтизмот.

Политичка мисла

Како претставник на радикалната концепција на природно-правната теорија за граѓанското општество, Русо особено обрнува внимание на две суштествени состојби. Прво, Русо, за разлика од останатите теоретичари на природно-правната (договорната) теорија, општеството што настанува по пат на склучување општествен договор го сфаќа како „морален и севкупен организам“, како „општествен човек“ што „своето единство, заедничката идентичност, живот и волја“ ги стекнува како резултат на „отуѓувањето“ (во смисла на нивно органско пренесување) на природните права на членовите-создавачи на тој договор и нивно „пренесување“ на новата државна (органска) заедница што ја создаваат. Секој државјанин - ќе рече Русо - да биде сосема независен од сите други, а целосно зависен од државата. Тоа се постигнува секогаш со истите средства, зашто само силата на државата ја прави слободата на своите членови. „Граѓанските закони се јавуваат токму во вториот однос“.

Препуштајќи ја во општа „сопственост“ својата личност, „секој член се претвора во неразделен дел од целината“. На оваа основа Русо ја прави разликата помеѓу волјата на сите (volonte de tous) и општата волја (volonte generale); „последнава ја гледа само општата корист, а првата - користа на поединците, па затоа е само збир на поединечни волји... За општата волја да дојде до вистински израз, мошне е важно во државата да нема одделни друштва и секој граѓанин да гласа според сопственото убедување“.