Сабрата
| Сабрата صبراتة | |
|---|---|
| Град | |
 Театар Сабрата | |
| Држава | Либија |
| Регион | Триполитанија |
| Округ | Завија |
| Надм. вис.[1] | 10 м |
| Население (2004)[1] | |
| • Вкупно | 102.038 |
| Часовен појас | ЕЕТ (UTC+2) |
| Мреж. место | sabratha.gov.ly |
| Светско наследство на УНЕСКО | |
| Службен назив | Археолошки локалитет Сабрата |
| Вклучува | Театар во Сабрата |
| Критериум | културно: (iii) |
| Навод | 184 |
| Запис | 1982 (VI заседание) |
| Загрозено | 2016–... |
| Координати | 32°48′19″N 12°29′07″E / 32.8054017588935° СГШ; 12.485187948145375° ИГД |
Сабрата (арап. صبراتة; исто така Сабрата, Сибурата), во областа Завија[2] во Либија — најзападниот од античките „три града“ на римскиот Триполис, заедно со Оеа и Лептис Магна. Од 2001 до 2007 година бил главен град на поранешната област Сабрата ва Сорман. Лежи на медитеранскиот брег околу 70 километри западно од модерниот Триполи.[3] Постојаното археолошко наоѓалиште било впишано како светско наследство на УНЕСКО во 1982 година.
Античка Сабрата[уреди | уреди извор]
Пристаништето на Сабрата било основано, можеби околу 500 п.н.е., како феникиско трговско место на Цабратан (пунски: 𐤑𐤁𐤓𐤕𐤍,ṣbrtn, или 𐤑𐤁𐤓𐤕𐤏𐤍,ṣbrtʿn).[4] Се чини дека ова било берберско име,[5] што укажува на постоечка домородна населба. Пристаништето служело како феникиски излез за производите од африканската заднина. Грците го нарекувале Сабрата (старогрчки: Σαβράτα), Сабарата (старогрчки: Σαβαραθά),[6] а исто така и Абротонон (старогрчки: Ἀβρότονον).[7][8][9] По смртта на Феникија, Сабрата паднала под сферата на влијание на Картагина.[10]
По Пунските војни, Сабрата станала дел од краткотрајното Нумидијанско кралство Масиниса пред ова да се припои кон Римската Република како провинција Африка Нова во 1 век п.н.е. Подоцна бил романизиран и обновен во 2 и 3 век. Императорот Септимиј Северус е роден во близина во Лептис Магна, а Сабрата го достигнал својот монументален врв за време на владеењето на Севераните, кога речиси се удвоил во големина. Градот бил тешко оштетен од земјотресите во текот на IV век, особено од земјотресот од 365 г. Тој паднал под контрола на вандалското кралство во 5 век, при што големи делови од градот биле напуштени. Имало мало заживување под византиска власт, кога биле подигнати повеќе цркви и одбранбен ѕид (иако опкружувал само мал дел од градот). Градот бил место на епископија.[11] Во рок од сто години од муслиманската инвазија на Магреб, трговијата се префрлила на други пристаништа и Сабрата се намалила во село.
Археолошки локалитет[уреди | уреди извор]
Сабрата е место на неколку ископувачки кампањи од 1921 година, главно од италијански археолози. Исто така, ископувања вршел и британски тим во режија на Дам Кетлин Кенион и Џон Вард-Перкинс помеѓу 1948 и 1951 година.[12] Покрај неговиот Театарот која ја задржува својата трикатна архитектонска позадина, Сабрата има храмови посветени на Либер Патер, Серапис и Изида. Има христијанска базилика од времето на Јустинијан, а исто така и остатоци од некои од мозаичните подови кои ги збогатиле елитните живеалишта на римската Северна Африка (на пример, во вилата Силин, во близина на Хомс). Сепак, тие се најјасно зачувани во обоените шари на бањите кон морето (или Форум), директно со поглед на брегот, и во црно-белите подови на театарските бањи. Постои соседен музеј кој содржи некои богатства од Сабрата, но други може да се видат во националниот музеј во Триполи.
Во 1943 година, за време на Втората светска војна, археологот Макс Малован, сопруг на романсиерката Агата Кристи, бил сместен во Сабрата како помошник на високиот офицер за цивилни работи во Западната провинција Триполитанија. Неговата главна задача била да ја надгледува распределбата на оброците за жито, но тоа, според зборовите на биографот на Кристи, било „славна приврзаност“, за време на која Малован живеел во италијанска вила со двор со поглед на морето и вечерал со свежа риба и маслинки.[13]
Оштетување од ерозија и атмосферски влијанија[уреди | уреди извор]
Според извештајот од април 2016 година, поради мекиот состав на почвата и природата на брегот на Сабрата, кој претежно се состои од меки карпи и песок, урнатините на Сабрата минуваат низ опасни периоди на крајбрежна ерозија. Јавните бањи, зградата за маслинова преса и „пристаништето“ може да се забележат како најмногу оштетени бидејќи зградите се урнати поради невремето и немирните мориња. Бидејќи најчестиот градежен материјал во Сабрата, калкаренитот, е многу подложен на физички, хемиски и биолошки атмосферски влијанија (особено морски прскања), долгорочното зачувување на спомениците е загрозено.[14] Зголемувањето на нивото на морето исто така може да го загрози интегритетот на локацијата.[15]
Оваа ерозија на брегот на Античка Сабрата може да се види секоја година со значителни разлики во распоредот на плажата и неодамнешните урнати згради. Водобраните поставени во близина на пристаништето и маслиновата преса се несоодветни и премногу мали за ефикасно да го заштитат Античкиот град Сабрата.
Модерна Сабрата[уреди | уреди извор]
Градот е дом на Универзитетот Сабрата. Вефак Сабрата е фудбалски клуб кој игра на стадионот Сабрата.
Како што било забележано во документарниот филм „Битлси: Врати се назад“ од 2021 година, во режија на Питер Џексон, театарот Сабрата се сметал за можна локација каде Битлси би можеле да го одржат својот последен концерт во живо како група.[16]
Клима[уреди | уреди извор]
Сабрата има топла полусушна клима (Кепен климатска класификација).
| Климатски податоци за Сабрата | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Месец | Јан | Фев | Мар | Апр | Мај | Јун | Јул | Авг | Сеп | Окт | Ное | Дек | Годишно |
| Прос. висока °C (°F) | 17.2 (63) |
18.8 (65.8) |
20.9 (69.6) |
23.7 (74.7) |
25.9 (78.6) |
29.2 (84.6) |
31.3 (88.3) |
32.1 (89.8) |
30.2 (86.4) |
27.5 (81.5) |
23.6 (74.5) |
18.8 (65.8) |
24.93 (76.88) |
| Прос. ниска °C (°F) | 6.8 (44.2) |
7.9 (46.2) |
9.9 (49.8) |
13.1 (55.6) |
15.4 (59.7) |
19.0 (66.2) |
20.0 (68) |
21.1 (70) |
20.3 (68.5) |
17.0 (62.6) |
12.2 (54) |
8.1 (46.6) |
14.23 (57.62) |
| Прос. врнежи мм (ин) | 45 (1.77) |
26 (1.02) |
17 (0.67) |
11 (0.43) |
4 (0.16) |
1 (0.04) |
0 (0) |
0 (0) |
8 (0.31) |
23 (0.91) |
33 (1.3) |
51 (2.01) |
219 (8.62) |
| Извор: Climate-data.org | |||||||||||||
Слики[уреди | уреди извор]
Панорама[уреди | уреди извор]
-
Панорамска слика на дел од археолошкиот локалитет -
Панорамска слика на театарот на археолошкиот локалитет
Археолошки локалитет[уреди | уреди извор]
-
Театар во градот Сабрата 2 век -
Театар -
Поглед на театарот Сабрата -
Мермер свртен на ѕидот на театарот -
Еден од многуте методи во театарот -
Внатрешни методи на театарот -
Урнатини на театарот -
Театар -
Театар -
Еден од ретките записи во театарот -
Театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Бас-рељеф (на дното на сцената), театар -
Висок рељеф, театар -
Висок рељеф, театар -
Театар -
Плинтус и главен град на столбови, театар -
Главен град на колоната, театар -
Театар -
Театар -
Скалите до сцената, театарот -
Театар -
Портата, театарот -
Архитрав и капитал, театар -
Задната страна на театарот -
Елемент за декор на портата, театар -
Нимфеј -
Нимфеј -
Терми на море -
Латрини -
Латрини -
Советската комора -
Курија -
Мозаик во куќата Перистил -
Мозаик во куќата Перистил -
Куќа во перистил -
Куќа во перистил -
Мозаик за капење на море -
Натпис пред Капитолиумот, 2 век п.н.е -
Базилика Апулеј, византиска крстилница -
Базилика Апулеј, Пилоне -
Фонтана на Флавиј Тулус во храмот Антонин -
Подиум во храмот Антонин -
Храмот Антонин -
Подиум во храмот Антонин -
Мавзолеј на Бес, 2 век п.н.е
.jpg)
музеј[уреди | уреди извор]
-
Торзото на императорот Веспазијан или неговиот син Тит. Двор на музејот од 1 век -
Мозаик. музеј -
Мозаик. музеј -
Мозаик. музеј -
Мозаик од театарски бањи. Музеј."Salvom Lavisse" - "Добро е да се мие!" -
Мозаик. музеј -
Мозаик. музеј -
Глава. музеј -
Мермерна фигура на сатир. Од Форумот. музеј -
Биста на Јупитер. Од храмот на Јупитер. музеј -
Биста на божицата Конкордија од Храмот на Јупитер. музеј -
Мермерен канделабрум кој ги прикажува Орфеј и животните. Од театарски бањи Музеј од 3 век -
Глава. музеј -
Декор елемент на Инсула (куќа). музеј -
Мозаик. музеј -
Базиликата Јустинијан е реконструирана во Место музејот
Наводи[уреди | уреди извор]
Цитати[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „Sabratah - Wolfram|Alpha“.
- ↑ شعبيات الجماهيرية العظمى – Sha'biyat of Great Jamahiriya, accessed 20 July 2009, in Arabic
- ↑ Agence France-Presse (January 31, 2017). „Libyan coastguard intercepts 700 migrants“. The Nation. Архивирано од изворникот на February 1, 2017.
“The coastguard intercepted 700 migrants on board two wooden boats on Friday three nautical miles from the town of Sabratha,” some 70 kilometres (40 miles) west of Tripoli, coastguard spokesman General Ayoub Qassem told AFP.
- ↑ Ghaki (2015).
- ↑ Septimius Severus page 2
- ↑ „Dictionary of Greek and Roman Geography (1854), SABRATA“. www.perseus.tufts.edu. Посетено на 2023-10-06.
- ↑ Stephanus of Byzantium, Ethnica, §A9.7
- ↑ „Strabo, Geography, book 17, chapter 3, section 18“. www.perseus.tufts.edu.
- ↑ „Pseudo Scylax, Periplous, §110“. topostext.org.
- ↑ „Archaeological Site of Carthage“. UNESCO World Heritage Centre (англиски). Посетено на 2021-09-05.
- ↑ Francois Decret, Early Christianity in North Africa(James Clarke & Co, 2011) p83
- ↑ Kenrick, Philip M. (2009). Tripolitania. Society for Libyan Studies (London, England). London: Society for Libyan Studies. ISBN 978-1-900971-08-9. OCLC 320789516.
- ↑ Janet Morgan (1984) Agatha Christie: a Biography
- ↑ El-Shahat, Adam; Minas, Haithem; Khomiara, Sadek (March 2014). „Weathering of Calcarenite Monuments at Roman and Byzantine Archaeological Sites at Sabratha, Northwestern Libya: A Pilot Study“. African Archaeological Review. 31 (1): 45–58. doi:10.1007/s10437-014-9153-8. ISSN 0263-0338.
- ↑ Reimann, Lena; Vafeidis, Athanasios T.; Brown, Sally; Hinkel, Jochen; Tol, Richard S. J. (2018-10-16). „Mediterranean UNESCO World Heritage at risk from coastal flooding and erosion due to sea-level rise“. Nature Communications. 9 (1): 4161. doi:10.1038/s41467-018-06645-9. ISSN 2041-1723. PMC 6191433. PMID 30327459.
- ↑ Daniels, Robert (26 November 2021). „Peter Jackson's Beatles series Get Back is a feast for one particular kind of fan“. Polygon. Посетено на 29 November 2021.
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Ghaki, Mansour (2015), „Toponymie et Onomastique Libyques: L'Apport de l'Écriture Punique/Néopunique“ (PDF), Во Anna Maria di Tolla (уред.), La Lingua nella Vita e la Vita della Lingua: Itinerari e Percorsi degli Studi Berberi, Studi Africanistici: Quaderni di Studi Berberi e Libico-Berberi, No. 4, Naples: Unior, стр. 65–71, ISBN 978-88-6719-125-3, ISSN 2283-5636, Архивирано од изворникот (PDF) на 2020-04-28, Посетено на 2023-11-27. (на француски)
- Head, Barclay; и др. (1911), „Syrtica“, Во Ed Snible (уред.), Historia Numorum (2nd. изд.), Oxford: Clarendon Press, стр. 875.
- Rodríguez López, María Isabel (2017). „The Relief Decorations of the Ancient Roman Theater: The Case of Sabratha“. Music in Art: International Journal for Music Iconography. 42 (1–2): 17–31. ISSN 1522-7464.
Понатамошно читање[уреди | уреди извор]
- Кенрик, Филип (1986) Ископувања во Сабрата 1948-1951 улица Малет: Друштво за промоција на римските студии,ISBN 090776407X
- Метјуз, Кенет Д. (1957) Градови во песокот, Лептис Магна и Сабрата во Римска Африка Прес на Универзитетот во Пенсилванија, Филаделфија,OCLC 414295
- Рејнолдс, Џојс М и др. Натписи на Римската Триполитанија, прво издание 1952 Британското училиште во Рим /второ издание. 2009 Кралскиот колеџ во Лондон.
- Вард, Филип (1970) Сабрата: Водич за посетители Олеандер прес, Кембриџ, ОК,ISBN 0-902675-05-2