Прејди на содржината

Берберски јазици

Од Википедија — слободната енциклопедија
Берберски јазици
Tamaziɣt / Tamazight
Народност:Бербери (Imazighen)
Географска
распространетост:
Северна Африка, особено Мароко и Алжир; помали берберски заедници има во Либија, Мали, Нигер, Тунис, Буркина Фасо, Египет и Мавританија.
Класификација:афроазиски
  • берберски јазици
Гранки:
ISO 639-2 и 639-5:ber

Берберски територии:

  други

Берберски јазици (ⵜⴰⵎⴰⵥⵉⵖⵜ, Tamazight) — јазична група кои најзастапена во Мароко, Алжир, Нигер, Мали и Либија. Сродни народи живеат исто така низ цела Сахара и во северните делови на Сахел. Тие припаѓаат во афроазиската група на јазици. Има силно движење помеѓу говорниците на северноберберските јазици за обединување на сите варијансти од јазикот во еден единствен наречен тамазигтски јазик.

Терминологија

[уреди | уреди извор]

Етимолошки гледано, поимот „амазиг“ кои го користат самите Бербери значи „слободни луѓе“, „благородни луѓе“ или „бранители“. Поимот „Бербер“ се користел во Европа уште од 17 век. Поимот или потекнува од арапското البربر, al-Barbar, или од грко-римското Barbaricae.

Поимот „Тамазигт“ (Tamazight) традиционално се користел за рифијанските и централномароканските тамазигтски дијалекти. Голем број берберски јазичари сметаат дека „Тамазигт“ е чист берберски збор кој се користи во берберските текстови, а „Бербер“ се користи во европските текстови. Европските јазици прават разлика меѓу „Бербер“ и „варвар“, но арапскиот не и користи еден збор за двете значења - al-barbari. Некои автори го користат и поимот „Амазиг“.

Традиционално, поимот „Тамазигт“ се користел од Берберите да го означат говорниот јазик, вклучувајќи ги и средноатласките, рифијанските, сенедските и туаречките дијалекти. Сепак поединечки берберски групи користат посебни поими, како на пример Тазнатит или Зенати во Алжир, Такбајлит од Кабилејците, Сиви, Шелха во Тунис и Мароко и сл.[1]

Берберското "c" се изговара „ш“, "x" се изговара „х“ и "ɣ" се изговара како француското или германското "r".

Разговор

[уреди | уреди извор]
македонски берберски
да Wah / Yih / Eyyih / Ih
не Uhu / Uhuy / Alaɣ
Здраво! Azul! / Ahul!
На здравје! Ayyuz!
Како си? Mamec tellid? / Manzakin?
Добро утро! Tifawin!
Добра вечер! Timedditin! / Tidekkʷatin!
Имај пријатен ден! iɣuda-k wass!
Пријатен оброк! Ecc s tirruɣda!
Пријатно! Ar tufat! (lit.: until we meet) / Nuher akal! (lit.: we shared the land)
Благодарам! Tanemmirt!
Те сакам (кон машко) Nec ttexseɣ cek / Nek riɣ-k / Ar k-ttiriɣ
Те сакам (кон женско) Nec ttexseɣ cem / Nek riɣ kem / Ar kem ttiriɣ
Добре дојде! Ansuf
Кој? Wi? / Manwa? / Manwen?
Што? Mayen? / Min? / Dacu? / Ma?
Кога? Melmi? / Mermi? / Managu? / Mantur?
Каде? Mani?
Како? Mamec? / Mamek?
затоа што Minzi / Acku
Колку? Mennaw? / Mecḥal?
Зошто? Mayemmi? / Maɣar? / Max?

English Berber
1 ijjen / yan / yun / yiwen (ж.р.: ict, yat, yut, yiwet)
2 sin (fem: snat)
3 kraḍ (fem: kraḍt)
4 kkuẓ или okkoz (ж.р.: kkuẓt)
5 semmus (ж.р.: semmust)
6 seḍis (ж.р.: sḍist)
7 saa (ж.р.: sat)
8 tam (ж.р.: tamt)
9 tẓa (ж.р.: tẓat)
10 mraw (ж.р.: mrawt)

македонски берберски
11 mraw d ijjen / mraw d yan
12 mraw d sin
13 mraw d kraḍ
14 mraw d kkuẓ
15 mraw d semmus
16 mraw d sḍis
17 mraw d sa
18 mraw d tam
19 mraw d tẓa
20 simraw

македонски берберски
21 simraw d ijjen / simraw d yan
22 simraw d sin
23 simraw d kraḍ
24 simraw d kkuẓ
25 simraw d semmus
26 simraw d sḍis
27 simraw d sa
28 simraw d tam
29 simraw d tẓa
30 kramraw

македонски берберски
100 timiḍi
1000 agim / ifeḍ
2000 sin igiman / sin ifḍen
2012 sin igiman d mraw d sin

Денови од седмицата

[уреди | уреди извор]
македонски берберски
понеделник Aynas / ⴰⵢⵏⴰⵙ
вторник Asinas / ⴰⵙⵉⵏⴰⵙ
среда Akṛas / ⴰⴽⵕⴰⵙ
четврток Akwas / ⴰⴽⵡⴰⵙ
петок Asimwas / ⴰⵙⵉⵎⵡⴰⵙ
сабота Asiḍyas / ⴰⵙⵉⴹⵢⴰⵙ
недела Asamas / ⴰⵙⴰⵎⴰⵙ
  1. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2006-09-27. Посетено на 2013-02-17.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]