Бавнопулсирачка ѕвезда од типот B
Бавнопулсирачка ѕвезда од типот B (крат. SPB, од анг. slowly pulsating B-type star; порано наречена променлива ѕвезда од типот на 53 Персеј) — вид пулсирачка променлива ѕвезда. Ваквите ѕвезди можат да се наречат и долгопериодични пулсирачки ѕвезди од типот B (LPB).[1] Ова се ѕвезди во главната низа од спектрален тип B2 до B9 (3 до 9 пати помасивни од Сонцето) кои пулсираат со периоди помеѓу половина ден и пет дена,[2] но највеќето имаат повеќекратни периоди на пулсирање.[3] Покажуваат променливост како во светлината, така и во профилот на спектралната линија. Величинските промени обично се помали од 0,1 величина,[2] поради што променливоста тешко се забележува со око. Таа се зголемува со намалувањето на брановата должина,[3] што значи дека промените се повоочливи во улравиолетовиот спектар отколку од видливата светлина. Пулсирањата се нерадијални, поради што пулсирањата се промена на обликот.[4]
Овие ѕвезди за првпат се препознаени како одделна група во 1985 г. додека астрономите Кристофел Валкенс и Фреди Руфенер ја анализирале променливоста на врели сини ѕвезди. Со подобрувањата во фотометрија, помалите величински промени станале полесно забележливи, со што тие заклучиле дека голем дел од врелите ѕвезди се по природа променливи. Ги нарекле ѕвезди од типот на 53 Персеј, според нивниот прототип — 53 Персеј (53 Per).[5] До 1993 г. откриени се десет такви ѕвезди, иако сега Валкенс не бил сигурен дали прототипот навистина е член на групата, па затоа препорачал да се наречат бавнопулсирачки B-ѕвезди (SPB).[3] Општиот каталог на променливи ѕвезди го користи акронимот LPB за „споредбено долгопериодични пулсирачки B-ѕвезди (периоди поголеми од еден ден)“,[6] иако оваа терминологија ретко се среќава на друго место.[7]
Сличните променливи од типот на Бета Кефеј (бета-кефеиди) имаат пократки периоди и пулсираат на p-начин, додека пак SPB-ѕвездите пулсираат на g-начин.[8] Во 2007 г. била позната 51 SPB-ѕвезда, а други 65 се укажани како можни. Кај шест ѕвезди — Јота Херкул, 53 Риби, Ни Еридан, Гама Пегаз, HD 13745 (V354 Персеј) и 53 Овен — е забележана истовремено бетакефеидска и SPB-променливост.[9]
Список[уреди | уреди извор]
Следува список на избрани бавнопулсирачки ѕвезди од типот B кои се од особен интерес за аматерската и професионалната астрономија. Сите величини се во V-појасот, освен ако не е поинаку наведено.
| Ѕвезда |
Просечна величина |
Спектрален тип |
Период (денови) |
Оддалеченост (парсеци) |
|---|---|---|---|---|
| Гама Пегаз | 2,84 | B2IV | [б 1] | 113 |
| Зета Пегаз | 3,41 | B8V | 0,96 | 63 |
| Омикрон Едро | 3,63 | B3IV | 2,80 | 151 |
| Јота Херкул | 3,80 | B3IV | 3,49 | 139 |
| Гама Мува | 3,88 | B3V | 2,73 | 100 |
| Тау Херкул | 3,90 | B5IV | 1,25 | 94 |
| Ну Еридан | 3,92 | B2III | [б 1] | 207 |
| Му Еридан | 4,00 | B5IV | [б 2] | 160 |
| Ро Волк | 4,05 | B5V | 0,45 | 97 |
| HD 105382 | 4,47 | B6IIIe | 1,30 | 134 |
| Тау8 Еридан | 4,63 | B5V | 0,86 | 116 |
| Ну Паун | 4,64 | B7III | 0,86 | 135 |
| HY Едро | 4,82 | B3IV | 1,55 | 148 |
| HD 131120 | 5,01 | B7IIIp | 1,57 | 151 |
| HR 5780 | 5,17 | B5V | 1,26 | 122 |
| 3 Лисица | 5,19 | B6III | 1,26 | 120 |
| 12 Гуштер | 5,23 | B2III | [б 1] | 411 |
| WZ Гулаб | 5,29 | B9,5V | 1,38 | 131 |
| V575 Персеј | 5,30 | B5V | 166 | |
| Кси Октант | 5,31 | B6V | 1,77 | 151 |
| 40 Бик | 5,33 | B5V | 1,53 | 196 |
| 25 Змија | 5,39 | B8III | 0,87 | 188 |
| GU Еридан | 5,43 | B5IV | 1,87 | 200 |
| HR 3600 | 5,54 | B5V | 132 | |
| KL Едро | 5,56[10] | B8 | 2,91 | 212 |
| HD 1976 | 5,58 | B5IV | 1,06 | 307 |
| V450 Кобилица | 5,64 | B9III+B8V | 1,65 | 151 |
| EO Лав | 5,66 | B2V | 2,78 | 289 |
| V539 Олтар | 5,71 | B2/B3Vnn | [б 2] | 303 |
| HD 128207 | 5,73 | B8V | 0,48 | 147 |
| HD 27563 | 5,84 | B5III | 3,80 | 242 |
| 26 Големо Куче | 5,90 | B2IV/V | 2,73 | 257 |
| 16 Еднорог | 5,92 | B3V | 1,94 | 263 |
| V335 Едро | 5,93 | B,25III | 3,76 | 704 |
| V869 Кентаур | 5,96 | B9IV | 1,46 | 251 |
| V363 Крма | 5,97 | B2,5V+B9V | 0,70 | 278 |
| V433 Кочијаш | 5,99 | B2IV-V | 4,64 | 325 |
| V1141 Бик | 6,00 | B8IV-V | 0,62 | 170 |
| HD 206540 | 6,05 | B5IV | 1,39 | 215 |
| HR 1397 | 6,07 | B6IV | 1,26 | 198 |
| V576 Персеј | 6,09 | B7V | 0,84 | 159 |
| V2100 Лебед | 6,11 | B5III | 2,61 | 239 |
| HR 2517 | 6,15 | B2,5III | 2,56 | 2500 |
| V492 Кобилица | 6,18 | B3V | 1,06 | 370 |
| HR 1328 | 6,20 | B9V | 0,38 | 121 |
| V4199 Стрелец | 6,26 | B5III | 1,24 | 240 |
| HR 3562 | 6,26 | B3IV | 370 | |
| V4198 Стрелец | 6,28 | B8V | 1,19 | 186 |
| V377 Гуштер | 6,32 | B7III | 2,62 | 305 |
| DY Жирафа | 6,32 | B8IV | 0,97 | 236 |
| HR 2680 | 6,33 | B3V | [б 2] | 258 |
| V473 Кобилица | 6,35 | B5V | 0,95 | 218 |
| V405 Гуштер | 6,37 | B5V | 1,02 | 170 |
| HD 34798 | 6,39 | B5Vs | 1,28 | 263 |
| HD 176582 | 6,40 | B5V | 1,58 | 292 |
| V1377 Орион | 6,41 | B3III | 1,01 | 476 |
| HR 8768 | 6,42 | B2V | 3,25 | 326 |
| GY Еридан | 6,42 | B3V | 1,33 | 220 |
| QZ Едро | 6,49 | B1IIIn | 1,03 | 813 |
| V550 Лира | 6,49 | B3V | 1,69 | 379 |
| HD 208727 | 6,50 | B8V | 0,32 | 330 |
| HD 43317 | 6,61 | B3IV | [б 1] | 369 |
| 23 Секстант | 6,64 | B3,2IV | [б 1] | 769 |
| HD 33331 | 6,90 | B5III | 1,15 | 296 |
| HD 163868 | 7,36 | B5Ve | [б 3] | 588 |
| HD 163899 | 8,30 | B2Ib/II | 23,20 | |
| HD 50209 | 8,36 | B9Ve | 0,67 | 694 |
Белешки[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Воедно и бета-кефеида
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Воедно и алголска променлива
- ↑ Воедно и обвивна ѕвезда
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Samus', N. N; и др. (2017). „General catalogue of variable stars“. Astronomy Reports. GCVS 5.1. 61 (1): 80. Bibcode:2017ARep...61...80S. doi:10.1134/S1063772917010085. S2CID 125853869.
- ↑ 2,0 2,1 Otero, S. A.; Watson, C.; Wils, P. „Variable Star Type Designations in the VSX“. AAVSO Website. American Association of Variable Star Observers. Посетено на 11 мај 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Waelkens, Christoffel (1993). „Slowly Pulsating B Stars“. Во J. M. NEMEC (Ed), Jaymie M. Matthews (уред.). New Perspectives on Stellar Pulsation and Pulsating Variable Stars: IAU Colloquium 139. Cambridge University Press. стр. 180–82. ISBN 978-0-521-44382-1.
- ↑ John R. Percy (2007). Understanding Variable Stars. Cambridge University Press. стр. 137–38, 200–02. ISBN 978-1-139-46328-7.
- ↑ Waelkens, Christoffel; Rufener, Fredy (1985). „Photometric variability of mid-B stars“. Astronomy & Astrophysics. 152 (1): 6–14. Bibcode:1985A&A...152....6W.
- ↑ Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Привчно објавено во: 2009yCat....102025S. 1. Bibcode:2009yCat....102025S.
- ↑ „VARIABLE STAR TYPE DESIGNATIONS IN VSX“. Посетено на 8 декември 2016.
- ↑ Miglio, A. (2007). „Revised instability domains of SPB and β Cephei stars“. Communications in Asteroseismology. 151: 48–56. arXiv:0706.3632. Bibcode:2007CoAst.151...48M. doi:10.1553/cia151s48. ISSN 1021-2043.
- ↑ de Cat, P. (2007). „Observational Asteroseismology of slowly pulsating B stars“. Communications in Asteroseismology. 150: 167–74. Bibcode:2007CoAst.150..167D. doi:10.1553/cia150s167.
- ↑ Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1. Bibcode:2009yCat....102025S.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||