Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка

Променлива ѕвезда од типот на W Голема Мечка, наречена и нискомасена допирна двојка — вид на затемнувачка двојна променлива ѕвезда. Овие ѕвезди се блиски двојки од спектрален тип F, G или K кои делат една иста обвивка од материјал и затоа се во меѓусебен допир. Наречени се допирни двојни ѕвезди двете ѕвезди се сопираат и пренесуваат маса и енергија низ врзивното грло или „прекуконтакт“.^[1]

Класата опфаќа две поткласи: A и W.^[2] W UMa-двојките од типот A се сочинети од две ѕвезди, обете поврели од Сонцето, со спектрални типови A или F, и периоди од 0,4 до 0,8 ден. Оние од типот W се од постудените спектрални типови G или K и пократки периоди од 0,22 до 0,4 ден. Разликата во површинската температура на составниците е помала од неколку стотини келвини. Во 1978 г. е воведена и поткласата B, која се одликува со поголема разлика во површинската температура. Во 2004 г. се откриени H-системите (висок масен сооднос) од Силард Чизмадија и Петер Клаѓивик. ^[3] Оние од типот H имаат поголем масен сооднос отколку $q=0,72$ ( $q$ = (маса на главната)/(маса на споредната)) и имаат дополнителен момент на импулсот.

Олин Еген открил дека овие ѕвезди следат однос период-боја, при што оние со покуси периоди се поцрвени.^[4] Во 2012 г. Терел, Грос и Куни објавиле боен преглед на 606 W UMa-двојки во Џонсон-Казенсовиот фотометриски систем.^[5]

Светлинските криви им се разликуваат од оние на класичните затемнувачки двојки, претрпувајќи постојани елипсоидни промени наместо одделни затемнувања. Ова се должи на тоа што ѕвездите меѓусебно гравитациски се изобличуваат, а со тоа и проектираната површина. Длабичните на сјајносните минимуми обично се истоветни бидејќи обете ѕвезди имаат речиси еднакви површински температури.

Прототип на оваа класа е ѕвездата W Голема Мечка (W UMa).

Примери[уреди | уреди извор]

Име	Соѕведие	Откривање	Привидна величина (најголема)^[6]	Привидна величина (најмала)^[6]	Величински опсег	Период	Спектрални типови (затемнувачки составници)		Забелешка
AB And	Андромеда		7003104000000000000♠10,40	7003112700000000000♠11,27	&100000000000000870000000,87	&100000000000033190000000,3319 д	G5	G5V
S Ant	Пумпа	Х.М. Пол, 1891	7002627000000000000♠6,27	7002683000000000000♠6,83	&100000000000000560000000,56	&100000000064834890000000,6483489 д
44 (или i) Boo B	Воловар		7001580000000000000♠5,8	7001640000000000000♠6,4	&100000000000000060000000,6	&100000000026781590000000,2678159 д	G2V	G2V	троен систем A е непроменлив
TU Boo	Воловар		7002118000000000000♠11,8	7002125000000000000♠12,5	&100000000000000070000000,7	&100000000000003240000000,324 д
VW Cep	Кефеј		7002723000000000000♠7,23	7002768000000000000♠7,68	&100000000000000450000000,45	&100000000000002780000000,278 д	G5	K0Ve
WZ Cep	Кефеј		7002114000000000000♠11,4	7002120000000000000♠12,0	&100000000000000060000000,6	&100000000000417440000000,41744 д	F5		можен троен систем
ε CrA	Јужна Круна		7002474000000000000♠4,74	7000500000000000000♠5,0	&100000000000000260000000,26	&100000000059142640000000,5914264 д
SX Crv	Гавран		7002899000000000000♠8,99	7002925000000000000♠9,25	&100000000000000260000000,26	&100000000000000320000000,32 д	F7V	?
V1191 Cyg	Лебед		7003108200000000000♠10,82	7003111500000000000♠11,15	&100000000000000330000000,33	&100000000000000310000000,31 д	F6V	G5V
V571 Dra	Змеј	Баркин, 2018	7003144300000000000♠14,43	7003147700000000000♠14,77	&100000000000000340000000,34	&100000000004289880000000,428988 д
XY Leo	Лав		7002945000000000000♠9,45	7002993000000000000♠9,93	&100000000000000480000000,48	&100000000000002840000000,284 д	K0V	K0
CE Leo	Лав		7002118000000000000♠11,8	7002126000000000000♠12,6	&100000000000000080000000,8	&100000000000003030000000,303 д
TV Pic	Сликар	Ферсхурен, 1987	7002737000000000000♠7,37	7002753000000000000♠7,53	&100000000000000160000000,16	&100000000000000850000000,85 д
Y Sex	Секстант		7002981000000000000♠9,81	7003102300000000000♠10,23	&100000000000000420000000,42	&100000000000000420000000,42 д			можеби два подѕвездени придружника
W UMa	Голема Мечка		7002775000000000000♠7,75	7002848000000000000♠8,48	&100000000000000730000000,73	&100000000000033360000000,3336 д	F8Vp	F8Vp	прототип, можен троен систем

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ Wilson, R. E. (2001). „Binary Star Morphology and the Name Overcontact“. Information Bulletin on Variable Stars. 5076: 1. Bibcode:2001IBVS.5076....1W.
↑ Leendert Binnendijk, Veröffentlichungen der Remeis-Sternwarte zu Bamberg, Nr. 40., p. 36, 1965
↑ Sz. Csizmadia and P. Klagyivik (18 October 2004). „On the properties of contact binary stars“. Astronomy and Astrophysics. 426: 1001–1005. doi:10.1051/0004-6361:20040430. Посетено на 16 August 2019.
↑ „Contact Binaries II“. 4 јули 2013. Bibcode:1967MmRAS..70..111E. Наводот journal бара |journal= (help)
↑ Terrell, Dirk; Gross, John; Cooney, Walter (2012). „A BVR_CI_C Survey of W Ursae Majoris Binaries“. Astronomical Journal. 143: 99. arXiv:1202.3111. Bibcode:2012AJ....143...99T. doi:10.1088/0004-6256/143/4/99.
↑ ^6,0 ^6,1 (видлива величина, освен ако не е означена со (С) (= сина) или (ф) (= фотографска))

[wilson2001-1] Wilson, R. E. (2001). „Binary Star Morphology and the Name Overcontact“. Information Bulletin on Variable Stars. 5076: 1. Bibcode:2001IBVS.5076....1W.

[2] Leendert Binnendijk, Veröffentlichungen der Remeis-Sternwarte zu Bamberg, Nr. 40., p. 36, 1965

[Csizmadia-3] Sz. Csizmadia and P. Klagyivik (18 October 2004). „On the properties of contact binary stars“. Astronomy and Astrophysics. 426: 1001–1005. doi:10.1051/0004-6361:20040430. Посетено на 16 August 2019.

[eggen1967-4] „Contact Binaries II“. 4 јули 2013. Bibcode:1967MmRAS..70..111E. Наводот journal бара |journal= (help)

[tgc2012-5] Terrell, Dirk; Gross, John; Cooney, Walter (2012). „A BVR_CI_C Survey of W Ursae Majoris Binaries“. Astronomical Journal. 143: 99. arXiv:1202.3111. Bibcode:2012AJ....143...99T. doi:10.1088/0004-6256/143/4/99.

[ReferenceA-6] 6,0 ^6,1 (видлива величина, освен ако не е означена со (С) (= сина) или (ф) (= фотографска))

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]