Прејди на содржината

Пржевалскиев коњ

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Азиски див коњ)
Пржевалскиев коњ
Пржевалскиев коњ
Научна класификација
Царство: Животни
Класа: Цицачи
Ред: Непарнокопитни
Семејство: Коњи
Род: Коњ
Вид: Див коњ
Подвид: Пржевалскиев коњ
Триномен назив
Equus ferus przewalskii
(Пољаков, 1881)
Распространетост на Пржевалскиевиот коњ
(востановен)
Глава и врат

Пржевалскиев коњ (науч. Equus ferus przewalskii, монголски: тахь)[2] — редок и загрозен подвид на дивиот коњ (Equus ferus) од степите на Средна Азија.[3] До релативно скоро важел за изумрен во дивината (последната единка во Монголија е видена во 1966 г.), но денес е востановен во своето матично живеалиште во неколку поважни заштитени области.[1] Таксономската положба на ова животно сè уште е неутврдена, бидејќи некои стручњаци го смеаат за посебен вид, Equus przewalskii.

Животното може да се види во Зоолошката градина во Скопје.

Други народни имиња му се азиски див коњ и монголски див коњ.[4] Стандардното име го добил по истакнатиот руски природонаучник и истражувач Николај Пржевалски (1839-1888).

Највеќето „диви коњи“ денес, како американскиот мустанг или австралискиот брамби, се всушност подивени коњи потекнати од питоми единки кои избегале да живеат во дивина. За разлика од нив, Пржевалскиевиот коњ никогаш не е припитомен и затоа денес е единствениот вистински див коњ на светот. Претставува еден од трите познати подвидови на дивиот коњот (Equus ferus) — другите два се домашниот коњ (Equus ferus caballus) и the изумрениот тарпан (Equus ferus ferus). Во дивината постојат подвидови од други членови на семејството на коњите, како што се зебрата и разните подвидови на африканското диво магаре, куланот и кијангот.

Таксономија

[уреди | уреди извор]

Пржевалскивиот коњ бил формално опишан како нов вид во 1881 година од Иван Семијонович Пољаков, иако таксономската позиција на пржевалскивиот коњ останува контроверзна и не постои спогодба дали станува збор за целосен вид (Equus przewalskii), подвид на дивиот коњ (Equus ferus przewalskii, заедно со уште два други подвида, припитомениот коњ E. f. caballus и изумрениот тарпан E. f. ferus), па дури и потнаселение на домашниот коњ.[5][6][7]

Бројност

[уреди | уреди извор]

Сите пржевалскиеви коњи денес водат потекло од 9 единки (од вкупно 13) заловени во 1945 г.[8], кои пак се потомци на 15 единки заловени во 1900 г. Животното е повратено од зоолошките градини во својата матична средина благодарение на успешната соработка помеѓу Лондонското зоолошко друштво и монголските научници. Во 2011 г. нивната бројност во дивината е проценета на 300 единки.[9] Во заробеништво пак, на почетокот од 1990-тите живееле 1.500 Пржевалскиеви коња, во споредба со само 13 во 1945 г.[10]

Размножување

[уреди | уреди извор]

Женките достигнуваат полова зрелост за возраст од три години, а бременоста трае 11-12 месеци. Процесот на размножување има сезонски карактер, што во Монголија се случува од крајот на мај, јуни или јули. Мажјаците почнуваат да се парат на возраст од пет години. По инстинкт, мажјакот почнува да собира своја група со кобили или бара постоечка група со водач. Во вториот случај, дојдениот мажјак се бори со него за превласт, а потоа женките го следат победникот. Ждребгето застанува на нозе речиси штом ќе се роди (за еден час) и може веднаш да оди.

Особености

[уреди | уреди извор]

Пржевалскиевиот коњ има набиена градба во однос на домашниот коњ, а нозете му се пократки. Висок е околу 122–142 см, долг е 2,1 м и тежи приближно 300 кг. По боја е сивокафеав, со посветли делови оздола, околу очите и на муцката. Гривата е исправена и темнокафеава, слабините се светлокафеави, а стомакот и деловите околу муцката му се жолтеникаво бели. Нозете често имаат бледи пруги, кои исто така претставуваат примитивни белези.[11] Опашката е долга 90 см, со подолга основа, а пократки влакна од домашните раси.

Задните копита му се подолги од предните и имаат значајно подебел табан од другите коњски раси.

Има 66 хромозоми, споредено со 64 кај сите други видови коњи.[12]

Исхрана

[уреди | уреди извор]

Пржевалскиевиот коњ се храни претежно со растенија како пирејот, остриката (Carex), бобовите и главоцветните растенија.[13] Претпочитаат разни растенија во разни годишни времиња: напролет сакаат пиреј (Elymus repens), сребреника (Corynephorus canescens), валиски виук (Festuca valesiaca) и бела лобода (Chenopodium album). На почетокот на летото претпочитаат ежевка (Dactylis glomerata) и детелина (Trifolium), а кон крајот на летото пиреј и птичја глушина (Vicia cracca).[13] Зиме јадат врба (Salix), круша (Pyrus communis), диво јаболко (Malus sylvatica), бел бор (Pinus sylvestris, роза (Rosa) и евла (Alnus). Покрај тоа, знаат да копаат по виук (Festuca spp.), безосилеста класатка (Bromus inermis) и пиреј што расте под снегот и мразот. Зимската исхрана е мошне слична на онаа на домашниот коњ. Во овој период, матаболизмот им забавува и храната ја варат побавно отколку во другите периоди. Начелно земено како вид, Пржевалскиевиот коњ најчесто се храни со пиреј, црвена детелина (Trifolium pratense), птичја глушина, обична ливадарка (Poa trivialis), ежевка и класатка.[13]

Поврзано

[уреди | уреди извор]
Пржевалскиев коњ во Зоо Скопје.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Equus ferus ssp. przewalskii“. IUCN Red List. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. 2011. Посетено на June 24, 2012.
  2. ↑ „The Takhi“. International Takhi-Group. Архивирано од изворникот на 2012-12-01. Посетено на October 25, 2010.
  3. ↑ Grubb, P. (2005). „Order Perissodactyla“. Во Wilson, D.E.; Reeder, D.M (уред.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd. изд.). Johns Hopkins University Press. стр. 630-631. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
  4. ↑ „National Wildlife Federation“. Архивирано од изворникот на 2015-09-15. Посетено на 2015-09-25.
  5. ↑ Lau, Allison; Lei Peng; Hiroki Goto; Leona Chemnick; Oliver A. Ryder; Kateryna D. Makova (2009). „Horse Domestication and Conservation Genetics of Przewalski's Horse Inferred from Sex Chromosomal and Autosomal Sequences“. Mol. Biol. Evol. 26 (1): 199–208. doi:10.1093/molbev/msn239. PMID 18931383.
  6. ↑ Kavar, Tatjana; Peter Dovč (2008). „Domestication of the horse: Genetic relationships between domestic and wild horses“. Livestock Science. 116 (1–3): 1–14. doi:10.1016/j.livsci.2008.03.002.
  7. ↑ Cai, Dawei; Zhuowei Tang; Lu Han; Camilla F. Speller; Dongya Y. Yang; Xiaolin Ma; Jian'en Cao; Hong Zhu; Hui Zhou (2009). „Ancient DNA provides new insights into the origin of the Chinese domestic horse“. Journal of Archaeological Science. 36 (3): 835–842. doi:10.1016/j.jas.2008.11.006.
  8. ↑ Boyd, Lee (1994). Przewalski's Horse. стр. 1.
  9. ↑ „Another leap towards the Barometer of Life“. International Union for the Conservation of Nature. November 10, 2011. Архивирано од изворникот на 2011-11-15. Посетено на 2015-09-25.
  10. ↑ „An extraordinary return from the brink of extinction for worlds last wild horse“. ZSL Living Conservation. December 19, 2005. Архивирано од изворникот на 2012-02-12. Посетено на 2015-09-25.
  11. ↑ National Zoo information on Przewalski's horse
  12. ↑ Gaddy, L. L. (2005). Biodiversity: Przewalski's Horse, Edna's Trillium, the Giant Squid, and Over 1.5 Million Other Species. стр. 6.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 diet of the Przewalski's horse Equus Przewalskii in the chernobyl exclusion zone Архивирано на 29 октомври 2013 г. Kateryna Slivinska and Grzegorz Kopij, pages 841-847, July 2011

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Пржевалскиев_коњ&oldid=5176339“