Будински Ејалет

Од Википедија — слободната енциклопедија
Будинска провинција (Буда)
ایالت بودین  (јазик?)
Budai vilajet  (унгарски)
Budimski pašaluk  (српскохрватски)
Ејалет на Отоманско Царство
←
 
←
1541–1686 →
 
→
 
→
 
→
Местоположба на Будински Ејалет
Местоположба на Будински Ејалет
Будински Ејалет во 1683 година
Главен град Будим (унгарски: Буда)
Управа Ејалет
Историја
 -  Опсада на Будим 1541
 -  Битка кај Будим 1686
Денес во Словачка
Унгарија
Хрватска
Србија

Будински Ејалет (познат и како провинција Будин/Буда или Пашалик Будин/Буда, османски турски: ایالت بودین[1]) — административен територијален ентитет на Отоманското Царство во Централна Европа и на Балканот. Тој бил формиран на териториите кои Отоманското Царство ги освоил од средновековното Кралство Унгарија и Српското Деспотство. Главен град на покраината бил Будим (унгарски: Buda). [2]

Населението на покраината било етнички и религиозно разновидно и вклучувало Унгарци, Хрвати, Срби, Словаци, муслимани од различно етничко потекло (живеле главно во градовите) [3] и други ( Евреи, Роми итн. ). Самиот град Буда станал мнозинско муслимански во текот на 17 век, главно преку имиграцијата на балканските муслимани. [4]

Историја[уреди | уреди извор]

Будинскиот паша го прима пратеникот на османлискиот султан
Северниот дел на ејалетот во 1572 година

Во 16 век, Отоманското Царство ја освоил јужната „линија на тврдини“ (végvár) на Кралството Унгарија. По битката кај Мохач, каде што Кралството Унгарија било тешко поразено, и превирањата предизвикани од поразот, влијанието се проширило и на средниот дел на Кралството Унгарија. Додека отоманските трупи ја нападнале Буда во 1526 и 1529 година, Сулејман I ја користел областа Буда како територија на сојузничкото кралство и не ја припоил целосно кон Отоманското Царство. [5]

Во 1541 година, Сулејман одлучил да ја консолидира освоената област Буда и да ја постави како органски дел од Отоманското Царство. Тој го избркал австрискиот командант Вилхелм фон Рогендорф, опсадувајќи го градот и на 29 август 1541 година ја презел контролата врз градот, заедно со градот од другата страна на Дунав, Пешта. Тој веднаш го организирал првиот централноевропски ејалет (провинција) со главен град Буда ( Будин на турски).

Истата година, неколку други градови паднале под османлиска власт: Сегед, Калоча и Шабадка (српски: Суботица). Во годините 1543–44, Османлиите ги освоиле тврдините Ноград, Вац, Фехервар, Печ и Сиклош кои биле вградени во новиот ејалет. [6]

Во 1552 година ејалетот бил проширен со нови територии на север и бил основан новиот Темешварски Ејалет. Воената контрола на околните области била избркана од Будим. [7]

Следната година, напредувањето на Османлиите забавило и територијата на Будинскиот вилајет не се променила сè до крајот на Петнаесетгодишната војна и мирот во Житваторок, каде што Османлиите изгубиле територии северно од Ноград. Меѓутоа, Егри и Каније биле заробени за време на овие војни и за кратко време биле управувани како санџаци во оваа провинција.

Територијата на ејалетот била значително намалена по големина со формирањето на ејалетите на Егри (1596) и Каније (1600). [8] Сепак, таа останала најистакната отоманска провинција во Централна Европа, поради стратешкото значење на Будим како главно пристаниште на Дунав. [9]

Во 17 век Кара Мустафа-паша освоил повеќе области од Хабсбуршкото Кралство Унгарија и неговиот вазал, Кнежевството Трансилванија, но не успеал да ја освои Виена во 1683 година [10] Овој неуспешен обид го најавил постепеното опаѓање на османлиската моќ во Европа. На 2 септември 1686 година Будин бил освоен од трупите на Светата лига. [11]

Војска[уреди | уреди извор]

Воените судири меѓу Хабсбурзите и Османлиите биле неизбежни. Тие формирале граница меѓу себе, и иако бил воспоставен европскиот ејалет, постоело силно воено присуство во Буда. [12]

Бројот на војниците во провинцијата во овој момент е тешко да се процени. Постојат документи за прикажување на 10.200 војници во тврдините во 1546 година и 12.451 во 1568 година. Присутни биле и помошните трупи наречени сипахи [13] . Трошоците за одржување на оваа голема сила извршиле притисок врз буџетот на покраината. Во 1552 година, на пример, Портата испратила 440.000 златници до Будим за да ја обезбеди војската. [14]

Ако султанот или бејлербејот [15] [16] [17] не биле присутни, тогаш функцијата генерален командант ја заземале пашите на Будим.

Тврдини[уреди | уреди извор]

Отоманското Царство ги вложила сите напори да го зајакне упориштето во Будим. Тие изградиле неколку одбранбени прстени околу Будими ги бранеле патиштата за снабдување до Виена, бидејќи нивната цел била да го уништат главниот град на Хабсбурговците, во кое не успеале. [18] [19] [20]

Најважните тврдини околу Будим биле Естергом, Секешфехервар, а исто така помалку важни Вац и Вишеград. На југ, најрелевантната тврдина била Сигетвар . [21]

Будим[уреди | уреди извор]

Во 145-те години од османлискиот период, [22] градот Будим не бил претворен во „италијански“ тип на одбранбена тврдина, кој бил во мода во тоа време. [23] Старата тврдина била зголемена со ѕидините „Визиварос“ и била изградена мала тврдина на ридот Гелерт.

Замокот веќе стоел на средновековен замок, со повеќе или помалку исти ѕидови како денес. Османлиите изградиле разни кули т.е „Мурад-пашина кула“ (турски : Murat paşa kulesi) [24] помеѓу 1650 и 1653 г. Ѕидовите биле зголемени во ридот Гелерт, во Розадомб, Нап-хеги и на страната на Дунав. Внатре бил заграден и главниот замок, каде што направиле мали отвори за да може стражарот лесно да се движи. [25]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Some Provinces of the Ottoman Empire“. Geonames.de. Архивирано од изворникот на 28 September 2013. Посетено на 25 February 2013.
  2. ↑ O'Sullivan, Michael (2018-05-01). Patrick Leigh Fermor: Noble Encounters between Budapest and Transylvania (англиски). Central European University Press. стр. 27. ISBN 978-615-5225-64-2.
  3. ↑ Sluglett, Peter; Currie, Andrew (2015-01-30). Atlas of Islamic History (англиски). Routledge. стр. 54. ISBN 978-1-317-58897-9.
  4. ↑ Faroqhi, Suraiya (1994). „Crisis and Change, 1590-1699“. Во İnalcık, Halil; Donald Quataert (уред.). An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914. 2. Cambridge University Press. стр. 440. ISBN 0-521-57456-0.
  5. ↑ „Török hódoltság Magyarországon“. Terebess Ázsia Lexikon. Terebess Hungária Kft. Посетено на 2007-05-20.
  6. ↑ Dr. Papp-Váry, Árpád (2005). Középiskolai történelmi atlasz. Budapest: Cartographia Kft. стр. 43–44. ISBN 963-352-557-8.
  7. ↑ Fekete, Lajos; Nagy Lajos (1986). Budapest története a török korban (History of Budapest in Ottoman period). Budapest: Akadémiai Kiadó. ISBN 963-05-4394-X.
  8. ↑ Encyclopedia of the Ottoman Empire при Гугл книги By Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters
  9. ↑ Guns for the sultan: military power and the weapons industry in the Ottoman ... при Гугл книги By Gábor Ágoston
  10. ↑ Khan, Arshad (2003). Islam, Muslims, and America: Understanding the Basis of Their Conflict (англиски). Algora Publishing. стр. 30. ISBN 978-0-87586-194-4.
  11. ↑ Šandorfi, Rudolf (1996). History of Slovakia: (survey) (англиски). Matica Slovenska Abroad. стр. 68.
  12. ↑ Mikaberidze, Alexander (2011-07-22). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia (англиски). ABC-CLIO. стр. 983. ISBN 978-1-59884-337-8.
  13. ↑ İnönü ansiklopedisi (турски). Maarif Matbaası. 1956. стр. 310.
  14. ↑ R. Várkonyi, Ágnes (1997). Megújulások kora (Age of renewals). Budapest: Helikon Kiadó. стр. 17. ISBN 963-208-426-8.
  15. ↑ Zimmermann, Johannes; Herzog, Christoph; Motika, Raoul (2016-06-28). Osmanische Welten: Quellen und Fallstudien; Festschrift für Michael Ursinus (германски). University of Bamberg Press. стр. 539. ISBN 978-3-86309-413-3.
  16. ↑ Tektaş, Nazım (2011-11-18). İki Yüzlü Vezirler (англиски). artcivic. ISBN 978-605-4337-19-4.
  17. ↑ OTAM: Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi dergisi (турски). Ankara Üniversitesi Basımevi. 2011. стр. 233.
  18. ↑ Lukan, Walter (2006). Serbien und Montenegro: Raum und Bevölkerung, Geschichte, Sprache und Literatur, Kultur, Politik, Gesellschaft, Wirtschaft, Recht (германски). LIT Verlag Münster. стр. 59. ISBN 978-3-8258-9539-6.
  19. ↑ Blanton, Stephen (January 2011). Stephen Blanton - Google Books. стр. 36. ISBN 9781456720339.
  20. ↑ Stoye, John (1994). Marsigli's Europe, 1680-1730: The Life and Times of Luigi Ferdinando Marsigli, Soldier and Virtuoso (англиски). Yale University Press. стр. 20. ISBN 978-0-300-05542-9.
  21. ↑ Turnbull, Stephen (2012-09-20). The Ottoman Empire 1326–1699 (англиски). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-78200-422-6.
  22. ↑ Aygen, Zeynep (2013). International Heritage and Historic Building Conservation: Saving the World's Past (англиски). Routledge. стр. 73. ISBN 978-0-415-88814-1.
  23. ↑ Fekete, Lajos; Nagy Lajos (1986). Budapest története a török korban. Budapest: Akadémiai Kiadó. стр. 100. ISBN 963-05-4394-X.
  24. ↑ Kadıoğlu, Muhsin (2016-10-22). Gülbaba: Türklerin ve Müslümanların Avrupa'daki Manevi Sembolü (англиски). Muhsin Kadıoğlu. стр. 1879.
  25. ↑ Fekete, Lajos; Nagy Lajos (1986). Budapest története a török korban. Budapest: Akadémiai Kiadó. стр. 19–23. ISBN 963-05-4394-X.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Будински_Ејалет&oldid=5051214“