Морејски Ејалет

Eyālet-i Mōrâ
Ејалет на Отоманско Царство
←   ← 1661–1686 1715–1821 →   →
Знаме
Местоположба на Морејски Ејалет Морејски Ејалет во 1795 година
Главен град		Коринт, Нафплио, Триполица
Историја
-	Основана	1661
-	Морејска војна	1685/7
-	Отоманско-венецијанска војна (1714–1718)	1715
-	Пелопонеско востание (1770)	1770
-	Грчка војна за независност	1821 (де јуре до 1829)

Морејски Ејалет (османски турски: ایالت موره; Eyālet-i Mōrâ) — провинција од прво ниво (ејалет) на Отоманското Царство, со центар на полуостровот Пелопонез во јужна Грција.

Историја

Од османлиското освојување до 17 век

Османлиските Турци го презеле Пелопонез помеѓу 1458 и 1460 година, освојувајќи ги последните остатоци од Византија, со исклучок на венецијанските упоришта, кои биле преземени постепено во текот на децениите наизменични Отоманско-венецијански војни. Корон и Модон паднале во 1500 година, а до 1540 година, османлиското освојување на Пелопонез било завршено со заземањето на Монемвазија и Науплио.

По неговото освојување, полуостровот бил направен санџак на Румелискиот Ејалет, со главен град Коринт (тур. Кордос или Гердес), подоцна во Леонтари (Лондари), Мистра ( Мезистре или Мисистире) и на крајот во Науплио (Тр. Анаболи). Од 16 век, Мистра формирал посебен санџак, обично прикачен на Ејалетот на Архипелагот наместо на Румелија.

Создавање, венецијанска интермедија и вториот отомански период

Некаде во средината на 17 век, како што е потврдено од патникот Евлија Челеби, Мореја станала центар на посебен ејалет, со главен град Патра ( Балибадра ). Венецијанците го окупирале целиот полуостров за време на успешната Мореска војна (1684–1699), формирајќи го „Кралството Мореја “ (It. Regno di Morea ) за да владее со земјата. Венецијанското владеење траело до османлиското повторно освојување во 1715 година

Повторно бил воспоставен Морескиот Ејалет, на чело со морејски валија, кој до 1780 година бил паша од прв ранг и ја имал титулата везир. По 1780 година и до Грчката војна за независност, на чело на покраината бил мухасил. На пашата на Мореја му помагале голем број подредени функционери, меѓу кои и христијански преведувач (драгоман), кој бил висок христијански функционер на покраината. Главниот град најпрвин бил во Науплија, но по 1786 година во Триполица (Тр. Трабличе ).

Морејските христијани се кренале против Османлиите со руска помош за време на таканаречениот „Орлов револт “ од 1770 година, но тој бил брзо и брутално потиснат. Како резултат на тоа, вкупното население се намалило во ова време, додека процентот на муслиманскиот елемент во него се зголемил. Сепак, привилегиите дадени на православното население со Договорот од Кучук-Кајнарџи, особено правото на трговија под руско знаме, довеле до значителен економски процут на локалните Грци, што заедно со зголемените културни контакти со Западна Европа (Современо грчко просветителство) и инспиративните идеали на Француската револуција, ги поставиле темелите на Грчката војна за независност.

За време на Грчката војна за независност, поголемиот дел од полуостровот паднал во рацете на грчките бунтовници во 1821-1822 година, но внатрешните конфликти меѓу бунтовниците и доаѓањето на Ибрахим Паша од Египет во 1825 година речиси го згаснале бунтот до 1826 година. Интервенцијата на британските, француските и руските поморски трупи во битката кај Наварино ги принудиле отоманските и египетските трупи да ја евакуираат Мореја до 1 октомври 1828 година. Конечно, Грција станала независна од Отоманското Царство со Адријанополскиот договор.

Административни поделби

Според Евлија, за време на неговата посета ејалетот ги сочинувал санџаците Мисистире, Аја Маура ( Лефкада), Ајнабахти (Лепанто), Карли-Ели, Мања (Полуостров Мани) и Балибадра (Патра), односно ги опфаќал и деловите на западна и централна континентална Грција.

На почетокот на 19 век, според францускиот патник Франсоа Пуквил и австрискиот научник Џозеф фон Хамер-Пургстал, ејалетот ги сочинувал следниве санџаци :

• Мора, односно паша-санџакот околу главниот град Триполица
• Анаварин ( Наварино )
• Аркадија ( Кипарисија )
• Ајнабахти
• Балибадра (Патра)
• Гастуни (Гастуни)
• Месалонги (Мисолонги)
• Кордос, но до времето на посетата на Пуквил со Анаболи како главен град
• Корон
• Мисистер
• Мотон (Модон)
• Пиргос (Пиргос)

Во текот на двата отомански периоди, Мореја исто така била поделена на голем број помали окрузи (кази, кадилуци или бејлики), чиј број варирал, но обично бил помеѓу 22 и 25, а до 1784 година достигнал 27 Во средината на 17 век, кога Мореја сè уште била санџак, според Хаџи Калифа, овие биле: Кордос, Архос ( Аргос), Анаболи, Фирина, Ајапетри (Агиос Петрос), Руја, Мања (де факто ослободени од османлиска контрола), Калаврита ( Калаврита ), Картина ( Каритана ), Лондари, Андруса ( Андроуса ), Корон, Мотун, Анаварин, Аркадија (Кипарисија), Фанар (Фанари), Холомич (Клемуци), Востиче (Аигио), Балибадра/Балие Бадре. Покрај тоа, Мисистра, Менчеше (Монемвасија) и Каламата припаѓале на санџакот Мисистире/Мезистре.

Извори

• Bées, N.A.; Savvides, A. (1993). „Mora“. Во Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; Pellat, Ch. (уред.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz. Leiden: E. J. Brill. стр. 236–241. ISBN 978-90-04-09419-2.
• Birken, Andreas (1976). Die Provinzen des Osmanischen Reiches [Покраините на Отоманската Империја]. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients, 13 (германски). Reichert. ISBN 3-920153-56-1.
• Evliya Çelebi (2005). Εβλιγιά Τσελεμπί: Οδοιπορικό στην Ελλάδα (1668 - 1671) [Evliya Çelebi: Travels in Greece (1668 - 1671)] (грчки). transl. by D. Loupis. Athens: Ekati. ISBN 960-7437-07-1.
•  
• Zarinebaf, Fariba; Bennet, John; Davis, Jack L. (2005). A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece: The Southwestern Morea in the 18th Century. Hesperia Supplement 34. The American School of Classical Studies at Athens. ISBN 0-87661-534-5.