Унгарски јазик: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [проверена преработка] |
с r2.7.3) (Робот: Менува se:Ungáragiella, wa:Hongrwès (lingaedje) |
с r2.7.3) (Робот: Ја менувам pa:ਮਗਯਾਰ во pa:ਮਗਿਆਰ ਭਾਸ਼ਾ |
||
Ред 526: | Ред 526: | ||
[[oc:Ongrés]] |
[[oc:Ongrés]] |
||
[[mhr:Венгр йылме]] |
[[mhr:Венгр йылме]] |
||
[[pa:ਮਗਿਆਰ ਭਾਸ਼ਾ]] |
|||
[[pa:ਮਗਯਾਰ]] |
|||
[[pnb:مگیار]] |
[[pnb:مگیار]] |
||
[[koi:Мадьяр кыв]] |
[[koi:Мадьяр кыв]] |
Преработка од 09:00, 21 февруари 2013
Унгарски јазик | |
---|---|
Magyar | |
Изговор | мaѓoр [ˈmɒɟɒr̪] |
Застапен во | Унгарија и делови од Романија, Словачка, Србија, Украина, Хрватска, Австрија и Словенија |
Говорници | 14,5 милиони |
Јазично семејство | Уралско
|
Писмо | Унгарска латиница |
Статус | |
Службен во | Унгарија, Европска Унија, Словенија (регионален јазик), Србија (Војводина), Австрија (Бургенланд), разни места во Романија (главно Трансилванија), некои официјални права во Хрватска, Словачка и Украина (Закарпатија) |
Јазични кодови | |
ISO 639-1 | hu |
ISO 639-2 | hun |
ISO 639-3 | hun |
Унгарскиот јазик (унг. magyar nyelv ⓘ) е дел од групата на угрофински јазици од фамилијата на уралски јазици, неповрзан со голем дел од европските јазици. Воглавно јазикот се зборува во Унгарија и од унгарските малцинства во околните држави.
Како мајчин, јазикот го зборуваат околу 14.5 милиони луѓе, од кои 9.5 до 10 милиони живеат во Унгарија. Два милиони говорители живеат во околните држави, поранешни територии на кралството Унгарија. Во соседството, најмногу Унгарци има во Романија каде има околу 1.4 милиони. Покрај Романија, унгарско малцинство има и во Словачка, Србија (поточно Војводина), Украина, Хрватска, Австрија и Словенија и околу еден милион во остатокот од светот.
Распространетост и статус
Официјален статус
Унгарскиот е официјален јазик во Унгарија, и како резултат на тоа и официјален јазик во Европската Унија. Исто така, унгарскиот е еден од официјалните јазици во Војводина во Србија и во три општини во Словенија: Ходош, Добровник и Лендава, заедно со словенечкиот јазик. Како малцински јазик е признат во Австрија, Хрватска, Романија, Украина и во Словачка. Во Романија е официјален јазик во сите општини каде унгарскиот се зборува над 20%.
Распространетост
Унгарскиот како мајчин јазик се зборува во следните држави:
Држава | Говорители |
---|---|
Унгарија | 10.177.223 (попис 2001) |
Романија (Трансилванија) |
1.443.970 (попис 2002) |
Словачка | 520.528 (попис 2001) |
Србија (Војводина) |
293.299 (попис 2002) |
Украина (Закарпатска област) |
149.400 (попис 2001) |
САД | 117.973 (попис 2000) |
Канада | 75.555 (попис 2001) |
Израел | 70.000 |
Австрија (Бургенланд) |
22.000 |
Хрватска | 16.500 |
Словенија (Прекомурје) |
9.240 |
Вкупно | 12-13 милиони |
- Извор: национални пописи
Дијалекти
Унгарските дијалекти се: алфолд, западнодунавски, дунавско-тисаски, северозападен унгарски, североисточен унгарски, секели и западен унгарски дијалект. Скоро сите дијалекти се многу слични помеѓу себе. Унгарскиот чанго дијалект се зборува во Романија во округот Бакау. Поради изолираноста од оставатите Унгарци, овој дијалект е сличен со средновековниот унгарски јазик.
Споредба со останати угрофински јазици
Унгарски јазик
| |
Писмо | латиница |
Пример | Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |
Текст | Minden. emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek. |
Македонски | Ситe чoвeчки суштeствa сe рaѓaaт слoбoдни и eднaкви пo дoстoинствo и прaвa. Tиe сe oбдaрeни сo рaзум и сoвeст и трeбa дa сe oднeсувaaт eдeн кoн друг вo дуxoт нa oпштo чoвeчкaтa припaднoст. |
Портал: Јазици |
Во табелата е прикажана споредба на унгарскиот јазик со останатите угрофински јазици со македонски превод[1]:
унгарски | естонски | мордвински | коми-пермјачки | македонски превод |
# според списокот свадеш |
фински |
---|---|---|---|---|---|---|
én (ако не е запишано, се препознава по наставката -*m) |
mina | мон mon | ме me | Јас, себе, мене | 1 | minä |
te | sina | тон ton | тэ te | ти | 2 | sinä |
mi | meie, me | минь miń | ми mi | ние | 4 | me |
ti | teie, te | тынь tyń | ти ti | Вие | 5 | te |
ez/itt | see | те te | тайö tajö | ова/тука | 7 | tämä/täällä |
az/ott | too | што što | сійö sijö | тоа/таму | 8 | tuo/tuolla |
ki? | kes? | кие? kije? | коді? kodi? | кој? | 11 | kuka? |
mi? | mis? | мезе? meze? | мый? myj? | што? | 12 | mikä? |
egy | üks | вейке vejke | öти öti | еден | 22 | yksi |
kettő | kaks | кавто kavto | кык kyk | два | 23 | kaksi |
három | kolm | колмо kolmo | куим kuim | три | 24 | kolme |
négy | neli | ниле nile | нёль ńol | четири | 25 | neljä |
öt | viis | вете vete | вит vit | пет | 26 | viisi |
nej | naine | ни ni | гöтыр götyr | сопруга | 40 | vaimo |
anya | ema | (тиринь) ава (tiriń) ava | мам mam | мајка | 42 | äiti |
fa | puu | чувто čuvto | пу pu | дрво | 51 | puu |
vér | veri | верь veŕ | вир vir | крв | 64 | veri |
haj | juuksed | черь čeŕ | юрси jursi | коса | 71 | hius, hiukset |
fej | pea | пиле pile | пель pel | глава | 73 | pää |
szem | silm | сельме seĺme | син sin | око | 74 | silmä |
orr | nina | судо sudo | ныр nyr | нос | 75 | nenä |
száj | suu | курго kurgo | вом vom | уста | 76 | suu |
fog | hammas | пей pej | пинь piń | заб | 77 | hammas |
láb | jalg | пильге piĺge | кок kok | стапало | 80 | jalka |
kéz | käsi | кедь ked́ | ки ki | рака | 83 | käsi |
szív/szűny | süda | седей sedej | сьöлöм śölöm | срце | 90 | sydän |
inni | jooma | симемс simems | юны juny | пие | 92 | juoda |
tudni | teadma | содамс sodams | тöдны tödny | знае | 103 | tietää |
élni | elama | эрямс eŕams | овны ovny | живее | 108 | elää |
víz | vesi | ведь ved́ | ва va | вода | 150 | vesi |
kő | kivi | кев kev | из iz | камен | 156 | kivi |
ég/menny | taevas | менель meneĺ | енэж jenezh | небо | 162 | taivas |
szél | tuul | варма varma | тöв töv | ветер | 163 | tuuli |
tűz | tuli | тол tol | би bi | оган | 167 | tuli |
éj | öö | ве ve | вой voj | ноќ | 177 | yö |
Наводи
Библиографија
Курсеви
- Colloquial Hungarian - The complete course for beginners. Rounds, Carol H.; Sólyom, Erika (2002). London; New York: Routledge. ISBN 0-415-24258-4.
- This book gives an introduction to the Hungarian language in 15 chapters. The dialogues are available on cassette or CDs.
- Teach Yourself Hungarian - A complete course for beginners. Pontifex, Zsuzsa (1993). London: Hodder & Stoughton. Chicago: NTC/Contemporary Publishing. ISBN 0-340-56286-2.
- This is a complete course in spoken and written Hungarian. The course consists of 21 chapters with dialogues, culture notes, grammar and exercises. The dialogues are available on cassette.
- Hungarolingua 1 - Magyar nyelvkönyv. Hoffmann, István; et al. (1996). Debreceni Nyári Egyetem. ISBN 963-472-083-8
- Hungarolingua 2 - Magyar nyelvkönyv. Hlavacska, Edit; et al. (2001). Debreceni Nyári Egyetem. ISBN 963-03-6698-3
- Hungarolingua 3 - Magyar nyelvkönyv. Hlavacska, Edit; et al. (1999). Debreceni Nyári Egyetem. ISBN 963-472-083-8
- These course books were developed by the University of Debrecen Summer School program for teaching Hungarian to foreigners. The books are written completely in Hungarian. There is an accompanying 'dictionary' for each book with translations of the Hungarian vocabulary in English, German, and French.
- "NTC's Hungarian and English Dictionary" by Magay and Kiss. ISBN 0-8442-4968-8 (You may be able to find a newer edition also. This one is 1996.)
Граматика
- A practical Hungarian grammar (3rd, rev. ed.). Keresztes, László (1999). Debrecen: Debreceni Nyári Egyetem. ISBN 963-472-300-4.
- Practical Hungarian grammar: [a compact guide to the basics of Hungarian grammar]. Törkenczy, Miklós (2002). Budapest: Corvina. ISBN 963-13-5131-9.
- Hungarian verbs and essentials of grammar: a practical guide to the mastery of Hungarian (2nd ed.). Törkenczy, Miklós (1999). Budapest: Corvina; Lincolnwood, [Ill.]: Passport Books. ISBN 963-13-4778-8.
- Hungarian: an essential grammar. Rounds, Carol (2001). London; New York: Routledge. ISBN 0-415-22612-0.
- Hungarian: Descriptive grammar. Kenesei, István, Robert M. Vago, and Anna Fenyvesi (1998). London; New York: Routledge. ISBN 0-415-02139-1.
- Hungarian Language Learning Референци (including the short reviews of three of the above books)
- Noun Declension Tables - HUNGARIAN. Budapest: Pons. Klett. ISBN 978-963-9641-04-4
- Verb Conjugation Tables - HUNGARIAN. Budapest: Pons. Klett. ISBN 978-963-9641-03-7
Видете исто така
Надворешни врски
- Унгарски - чудна торта на менито - статија од Адам Надашди
- Ethnologue за унгарскиот јазик
- Вовед во унгарскиот
- Унгарски профил
- "Унгарски јазик: кратка описна граматика"
- Листа на суфикси во унгарскиот
- Старата страница на Универзитетот во Индијана, Институтот за унгарски
- Врски помеѓу финскиот и унгарскиот јазик
- Наводи за учење унгарски јазик
- Преглед на унгарскиот јазик
- Еден од најстарите унгарски текстови
- Пренос во живо на унгарски јазик на InfoRádió
- Граматички водич за унгарскиот јазик
- Листа на фрази на англиски, унгарски и јапонски јазик
- Слободен речник
- Wikihu
Енциклопедија Humana Hungarica
- Вовед во историјата на јазикот
- Лингвистички записи за раниот стар унгарски јазик
- Стариот унгарски период
- Доцниот стар унгарски јазик
- Среден унгарски јазик
Речници
- Унгарски речник: од Webster's Dictionary
- Унгарски ↔ англиски )
- Англиски-унгарски-фински
- Колекција на унгарски речници
- Унгарски сленгови
- Унгарски двојазичен речник
Online преводи
Курсеви
- Online унгарски речник
- Унгарски курс
- Курс на hungarotips.com
- Учи унгарски!
- Унгарски фрази
- Унгарски часови - квизови, сложувачки и звучни податотеки
Оваа статија за уралски јазик е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |