Прејди на содржината

Кутијна желка

Од Википедија — слободната енциклопедија
Кутија желка (Terrapene carolina carolina).

Кутијна желка е заедничко име за повеќе видови на желки. Може да се однесува на тие од родот Cuora или Pyxidea, кои се азиски кутии желки, или почесто на видовите од родот Terrapene, северноамериканските кутии желки. Тие во голема мера се одликуваат со тоа што имаат оклоп во облик на купола, која е обвиткана на дното, дозволувајќи му на животното да го затвори цврсто својот оклоп за да избега од предаторите. Двата рода многу се разликуваат по нивното живеалиште, однесување и изглед. Според ова тие не спаѓаат во истата фамилија. Желките со кутии станале многу популарни домашни миленици, нивните потреби во заробеништво се сложени и фаќањето желки може да има сериозни штетни ефекти врз нивниот род.[1]

Кутијната желка прилично живее над дваесет години, но има случаи на животен век кои надминуваат 40 до 50 години најмногу. Има и ретки непроверени случаи на кутијна желка кои живеат сто и повеќе години.

Исхрана

[уреди | уреди извор]

Кутијските желки се сештојади. Нивните орелски очи и острото сетило за мирис им помагаат да најдат храна од видот на полжави, инсекти, бобинки, габи, голтки, црви, цвеќиња, риби, жаби, саламандри, разни глодари, змии, птици и јајца. Во првите пет до шест години од нивниот животот тие се првенствено месојади . Возрасните кутијни желки најчесто се тревопасни животни, но не се хранат со лиснато зеленило.[2] Познато е дека кутијските желки се хранат со мртви животни пронајдени на патиштата, жртви на удар од автомобил или друго возило. На младите желки им треба повеќе белковини и се љубители на месојадна исхрана, на која, како што растат, вградуваат сè повеќе и повеќе растенија.[1]

Истражување

[уреди | уреди извор]

Во една студија спроведена од колеџот Дејвидсон открила, меѓу други работи, дека желка-кутија може да испушта звуци со вилиците кои надминуваат 75 dB. Овој звук може да се користи за да ги исплаши предаторите, па дури и како некој вид повик за парење.

Парење

[уреди | уреди извор]

Иако се чини дека повеќето парови на Терапен каролина се случуваат во средби-еден на еден, има случаи кога двајца мажјаци ќе се натпреваруваат за пристап до иста женка. Овие средби, кои речиси никогаш не претставуваат смртна борба, се состојат од удирање со глава, туркање и можеби обиди да се преврти другиот. Се претпоставува дека на крајот еден од мажјаците се исцрпува и се повлекува од теренот, додека другиот добива пристап до женката.

Зачувување

[уреди | уреди извор]
Битка за парење на Терапен Каролина.
Географска дистрибуција на родот Terrapene

Азиските кутии желки се во сериозна опасност од истребување во нивното живеалиште, бидејќи тие се дел од базата на храна во многу азиски земји, како што е Кина, каде што се заробени овие желки за локалните пазари за храна и покрај фармите за размножување во заробеништво. Северноамериканските желки, пак, се загрозени од уништување на живеалиштата. Шумите претворени во обработливо земјиште значително го намалиле бројот на желки во многу држави. Останатите земјишта честопати се фрагментирани со автопати и урбани проекти, уништувајќи го живеалиштето на животните. Во обид да се вкрстат вештачките додатоци од страна на луѓето, желките често се убиваат од автомобили, животни и други опасности.

Друг сериозен третман на овие животни во Северна Америка е ловот и продажбата на желки од дивината. 3-годишно истражување спроведено во Тексас докажало дека повеќе од 7000 желки-кутии биле земени од дивината за комерцијална трговија. Слична студија во Луизијана покажала дека во период од 41 месец, околу 30.000 кутии желки биле земени од дивината за препродажба. Откако ќе се заробат, желките често се чуваат во лоши услови, во кои повеќе од половина умираат. Оние кои живеат доволно долго за да бидат продадени обично страдаат од состојби како што се неухранетост, дехидрација и инфекција.[3][4]

Индијана и многу други држави создале строги закони против собирањето на желки од дивината. Во многу држави е против законот да се чуваат без посебна дозвола. Собирањето на желки од дивината може да предизвика неповратна штета на популацијата, бидејќи овие желки имаат ниска репродуктивна стапка, бидејќи им треба долго време да најдат партнер.

Повеќето здруженија за желки и морски желки не препорачуваат употреба на желки како домашни миленици за малите деца и покрај нивната популарност. Кутијните желки лесно се под стрес ако се допирани прекумерно и бараат поголема грижа од обично. Кутијните желки може лесно да бидат повредени од кучиња и мачки, па затоа мора да се води посебна грижа за да се заштитат од домашни миленици и од соседните животни. На желките во кутија им е потребна затворена локација на отворено, постојано изложување на сонце и разновидна исхрана. Без ова, растот на желката може да биде заостанат и нејзиниот имунолошки систем да биде доведен во состојба да слабее.

Пронаоѓањето на желки во дивината и земањето како домашни миленици, дури и на краток период, може да има штетни ефекти. Кутијните желки сакаат да останат во областа каде што се извеле(родиле). Ако некој е преместен на половина од нејзината територија, можеби нема да го пронајде патот назад, но може да помине години во потрага по него. Ова го изложува животното на опасност и исто така го нарушува циклусот на размножување. Иако кутиските желки се многу популарни како домашни миленици, важно е тие да бидат зачувани во убава природна средина. Треба да се чуваат во посеверна област каде што ќе можат да преживеат најдобро во еколошки и физиолошки фактор за да не го оштетат нивниот начин на живеење.[5]

Таксономијата

[уреди | уреди извор]

Северноамерикански кутии желки

[уреди | уреди извор]
Терапен орната.

Семејство Emydidae

[уреди | уреди извор]
Род Терапен
[уреди | уреди извор]
  • Терапен каролина[6]
    • Источна кутија желка, Терапен Каролина Каролина (Линеј, 1758)[6][7]
    • Флорида кутија желка, Terrapene Carolina Bauri (Тејлор, 1894)[6]
    • Желка од Заливскиот брег, Терапен Каролина мајор (Агасиз, 1857)[6]
    • Кутија желка со три прсти, Terrapene carolina triunguis (Агасиз, 1857)[6]
    • Мексиканска кутија желка, Terrapene carolina mexicana(Греј, 1849)[6]
    • Јукатанска кутија желка, Терапен Каролина Јукатана(Буленџер, 1895)[6]
  • Коахуиланска кутија желка, Terrapene coahuila (Шмит и Овенс, 1944)[7]
  • Забележана желка, Terrapene nelsoni (Штејнегер, 1925)[7]
  • Терапен орната[8]
    • Желка со украсена кутија, Terrapene ornata ornata (Агасиз, 1857)[7][9]
    • Пустинска желка, Terrapene ornata luteola (Смит и Ремзи, 1952)[10]

Азиски кутии желки

[уреди | уреди извор]
Индо-кинеска кутија желка Cuora galbinifrons

Семејство Geoemydidae

[уреди | уреди извор]
Род Куора
[уреди | уреди извор]
  • Амбоина кутија желка, Cuora amboinensis (Suckow, 1798)[11][12]
  • Жолтоглава кутија желка, Cuora aurocapitata (Луо и Зонг, 1988)[11][12]
  • Кинеска кутија желка, Cuora flavomarginata (Греј, 1863) [11][12]
  • Индокинеска кутија желка, Cuora galbinifrons (Bourret, 1939) [11][12]
  • Кутија желка на МекКорд, Куора мекорди (Ернст, 1988) [11][12]
  • Желка со кутија на Пан, Куора пани (Песна, 1987) [11][12]
  • Желка со златна монета, Cuora trifasciata (Бел, 1825) [11][12]
  • Јунан кутија желка, Cuora yunnanensis (Буленџер, 1906) [11][12]
  • Кутија желка на Џоу, Куора жуи (Жао, 1990)[11][12]
Род Pyxidea
[уреди | уреди извор]
  • Желка со кили, Pyxidea mouhotii (Греј, 1862)[13]
    • Pyxidea mouhotii mouhotii [13]
    • Pyxidea mouhotii obsti [13]

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  • Желка
  • Желка
  • Азиска кутија желка

Навод

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 „Cómo alimentar a las tortugas de tierra“ (шпански). 2007-12-06. Архивирано од изворникот на 6 December 2007. Посетено на 2022-07-07.
  2. ↑ „Box Turtle Fact Sheet“. National Zoo. Архивирано од изворникот на 18 December 2007.
  3. ↑ „Box Turtle Partnership of Texas“ (PDF). www.btpt.org. Архивирано од изворникот (PDF) на 2007-10-08. Посетено на 2022-07-07.
  4. ↑ „Passage of the Louisiana Law Prohibiting the Commercial Harvest Of Wild Box Turtles“. Архивирано од изворникот на 2007-12-09. Посетено на 2023-02-24.
  5. ↑ „Chesapeake Bay Program - Critter of the Month“. 2007-11-18. Архивирано од изворникот на 18 November 2007. Посетено на 2022-07-07.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 „La Tortuga Caja de las Carolinas (Terrapene carolina) en el Reino Animal“. www.damisela.com (шпански). Посетено на 2022-07-07.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 „Tortugas Semiacuáticas - Emádidas (Familia Emydidae)“. www.damisela.com (шпански). Посетено на 2022-07-07.
  8. ↑ Terrapene ornata - Tortuga caja decorada Архивирано на 20 декември 2007 г.'
  9. ↑ „Supertortugas“ (шпански). 2008-10-24. Архивирано од изворникот на 24 October 2008. Посетено на 2022-07-07.
  10. ↑ Lemos Espinal, Julio A (2007). „Anfibios y Reptiles de los Médanos de Samalayuca, Chihuahua“ (PDF) (шпански). This subspecies of turtle was the only taxa that could be observed in the four different types of environments. In addition to being distributed in practically all of Bolsón Cabeza de Vaca, and being quite abundant. These organisms can be easily observed at dawn (6:00 - 7:00 AM), usually at this time they are located feeding on insects in both active and semi-established dunes.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 11,7 11,8 „ProyectoGeo“ (шпански). 2007-11-10. Архивирано од изворникот на 10 November 2007. Посетено на 2022-07-07.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 12,8 „Tortugas Semiacuáticas - Geoemídidas (Familia Geoemydidae)“. www.damisela.com (шпански). Посетено на 2022-07-07.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Pyxidea mouhotii Архивирано на 26 декември 2007 г. - Tortuga caja Carenada (in Spanish)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кутијна_желка&oldid=5241281“